Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
« 525 КИТАБ » серийасы
Сямяд Сяфяров
Цчбуъаг
ики щекайя
Bakı – Mütərcim – 2010
Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə
«525-ъи гязет»ин «525 Китаб» серийасы
«Дцнйа ядябиййаты» дярэисинин техники иштиракы иля
Серийанын рящбяри: Ряшад Мяъид,
«525-ъи гязет»ин баш редактору,
Азярбайъан Йазычылар Бирлийинин катиби
Серийанын тяртибчиси
вя редактору: Сялим Бабуллаоьлу
«Дцнйа ядябиййаты» дярэисинин
баш редактору
Няшрин редактору: Ялиш Мирзаллы
Дизайнер: Мятанят Гараханлы
Вяфа Ящмядова
Səməd Səfərov. Üçbucaq. İki hekayə
/ «525 Kитаб» серийасы. – Бакы: Мцтяръим, 2010. – 40 с.
© “525-ci qəzet”, 2010
Səməd Səfərov (Səfərov Səməd Kərəm oğlu) 1987-ci il oktyabrın 5-də Ağdam şəhərində anadan olub. Uşaqlıq və yeniyetməlik illərini Bakıda keçirib. 2005-ci ildə Bakı şəhəri 176 saylı orta məktəbi bitirib, TQDK-nın təşkil etdiyi imtahanı uğurla keçərək Moskva Dövlət Kimyəvi Texnologiya Akademiyasında İdarəetmə ixtisası üzrə dövlət xətti ilə təhsil alıb. Tələbəlik illəri ərzində Moskvadakı Azərbaycan diaspora ilə yaxından əməkdaşlıq edib. 2007-ci ildə digər tələbələrlə birlikdə Moskvadakı 157 saylı Azərbaycan etno-mədəni komponentli orta məktəbdə “Molla Nəsrəddin Moskvada” mühazirə-pyesini tamaşaya qoyub. Hal-hazırda “2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı” çərçivəsində İngiltərənin Mançester Universitetində Beynəlxalq Biznes və İdarəetmə ixtisası üzrə magistratura pilləsində təhsilini davam etdirir.
Yeniyetməlik illərindən ədəbiyyata böyük maraq göstərən Səməd qələmini bir sıra ədəbi janrlarda sınamış, bədii yazıları və məqalələri müsabiqələrdə yer tutmuş, yerli və xarici mətbuatda – ABŞ-da, İngiltərədə, Rusiyada nəşr olunmuşdur.
2009-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və onun nəzdindəki Gənc Ədiblər Məktəbinin üzvüdür.
Üçbucaq
Bucaq bir
Dimitris dəmir darvazanın qabağında başını qaldırıb məmnun halda səmaya baxırdı. Bu gün təbiətin yağmurdan bezgin şəhər sakinlərinə nadir hədiyyəsi vardı. Geniş mavi səmanın sinəsinə sancılmış günəş mərhəmətlə bərq vurur, şəhərin rütubətli havasını aramla qızdırırdı. Dimitrisin gözləri qamaşıb qıyılırdı, amma o, günəşin beləcə gur şəfəqlənməsinə tamaşa etməkdən doymurdu. Yorucu və əsəbi keçmiş son günlərin müqabilində təbiətin bu sovqatına layiq görülmək onu azacıq ruhlandırmışdı.
Amma Mançesterdə yaşayan biri kimi ona yerli hava qədər şıltaq və dəyişkən ikinci bir şeyin yoxluğu çoxdan məlum idi. Yoldaşlarından birinin dediyinə görə, ötən qış bir səhər universitetə gedərkən eynilə bugünkü kimi səma günəşli, buludsuz, hava ilıq idi. Üç saatlıq mühazirədən sonra dışarı çıxanda isə küçədə dəlisov qar çovğunu çovuyurmuş.
Şəhər havasının belə xasiyyəti indi Dimitrisin vecinə deyildi. O, artıq əmindi ki, dünəndən axtardığı rahatlığı bu gözlənilməz isti günəşdə belə tapa bilməyəcək. Peşmançılığın mübtəla etdiyi hissdən ürəyi sıxılırdı. Bugünkü görüşün əhəmiyyətsizliyini də başa düşürdü. Bu hadisə zaman keçincə naxoşluğuna rəğmən, xatırlanıb gülünəcək hadisələrdən deyildi. Bütün ayın zəhməti bir çırtmayla puç olmamışdı, bütöv ilin müqəddəratı bir çırtmayla təhlükəyə məruz qalmışdı.
Dimitris İngiltərəyə biznes üzrə birillik magistratura proqramına oxumağa gəlmişdi. Semestrin əvvəlində marketinq dərsindən yetmiş faiz qiymətlik dəyəri olan kurs işi tapşırılmışdı. Çalışmanı hər biri iki nəfərdən ibarət qruplar həll etməliydilər. Dimitris sinif yoldaşı Ruhul ilə razılaşmış, tapşırığı birlikdə yerinə yetirməyə qərar vermişdilər. Ruhul həm çalışqan, həm də dostcanlı birisinə bənzəyirdi. Onunla əməkdaşlıqlarının yüksək qiymət almaqla yanaşı işin faydalılığına da müsbət təsir göstərəcəyi Dimitrisdə şübhə oyatmırdı.
Onlar əvvəlcə tapşırığı bölüşdülər və həftəbir-həftəiki görüşüb, işin gedişatını müzakirə etməyi qərara aldılar. Bir aylıq ağır çalışmadan sonra nəhayət iş yazılıb hazır oldu. Onlar mətnin keyfiyyətindən də, birgə əməkdaşlıqdan da məmnun qalmışdılar. Amma təhvil günündən üç gün öncə, yəni son cümə günü görüşəndə Dimitrisin aid hissədə gözlərindən yayınmış bir səhv aşkarlandı. Səhvin xırdalığına baxmayaraq, araşdırmanın təhvili ilə bağlıydı və yekun nəticələri kobudluqla təhrif edirdi. Xətanı həll etmək üçün Dimitris öz hissəsini düzəltməli, sonra onu Ruhula göndərməli, o da nəticə və məsləhətlərdə düzəlişlər etməliydi.
Dimitris xeyli vaxtdı səmanın saf maviliyinə deyil, bu mavilikdə gözünə görünən xəyallarına, fikirlərinə baxdığını anladı. Parlaq günəşlə qarşılaşmanın gerçəkdə onu məsud etmədiyini dərk etməsi içindəki peşmanlığa ağır bir məyusluq havası da qatırdı. O, yüngülcə köksünü ötürdü və bayaqkı məmnunluqdan məhrum tutqunluqla avtobus dayanacağına doğru irəlilədi.
Maşın yolunun səkisində Dimitrisin önündə gah dayanan, gah da ağır-ağır yeriyən cavan qızla oğlan vardı. Qız yumruqlarını sinəsinə sıxmışdı və dəli kimi cırnayırdı. O, hərdən qəzəblə ayaqlarını bərk-bərk yerə döyürdü. Oğlan onun vücudunu qucaqlamağa və onu ovundurmağa çalışsa da, qız oğlanı qollarıyla itələyir, dinləmir, tabe olmurdu.
Dimitris narazı baxışlarla bu gəncləri izlədi. O, həmişə inanmışdı ki, günü necə, hansı ovqatla, təəssüratla başlayırdınsa, ona müvafiq də bitirəcəkdin. Bu səhərin ziddiyyəti isə onu ümidləndirəcək işıqlı heç nə vəd etmirdi.
Dimitrisin yadına bazar günü bütün diqqətini tapşırığın islahına yönəltməyə qərar verməsi düşdü. O, mətni tamam yenidən oxumağı və təhlilini təkmilləşdirməyi planlaşdırmışdı. Bir gün öncəki Hallouen şənliyində xeyli əylənmiş, həftənin yorğunluğunu canından çıxarmışdı. Odur ki, yeni qüvvət və zehin açıqlığı ilə bazarı doyunca yatıb, işə köklənmək fikrindəydi. Amma gecə şənlikdən qayıdıb yatağa uzanmasından bir neçə saat ötmüşdü ki, səhər tezdən mobil telefonuna zəng gəldi.
Onun əmisi oğlu ABŞ-dan Yunanıstana səfərçün tranzit reyslə Londona uçacaqdı. O, Hitrouda bir neçə saat ləngiyib, oradan Afinaya yollanmalıydı. Lakin aeroporta gələr-gəlməz məlum olmuşdu ki, növbəti uçuş bir gün təxirə salınıb. O da bazar günü olduğundan Dimitrisin qatarla Londona gəlməsini və onunla şəhəri gəzməsini təklif etməkçün ona zəng vurmuşdu.
“Londona gedirəm, vacib işim çıxdı. Axşam qayıdıb, hissəmi göndərəcəm” – Dimitris qatarın narahat oturacağında vurnuxa-vurnuxa Ruhula SMS yolladı və gözlərini qapayıb yuxuladı.
O, avtobus dayanacağına çatdı, çox keçməmiş universitetə gedən ikimərtəbəli avtobus yaxınlaşdı. İngiltərənin onun xatirəsində qalacaq özəlliklərindən biri də bu hündür nəqliyyat vasitələriydi. O, həmişə avtobusun ikinci mərtəbəsinə qalxar, ən öndə əyləşər və məğrurluqla pəncərədən baxa-baxa yol gedərdi. Səfər boyunca bütün insanların, miniklərin, hətta yük maşınlarının belə ondan aşağıda qalması Dimitrisə özünü daha böyük, daha əzəmətli hiss etməyə imkan verirdi. Amma bu dəfə ruhunu bürümüş məşum peşmanlıq duyğusu onu ikinci mərtəbəyə qalxmağa qoymadı və alt salonda əyləşdirdi.
Dimitris Ruhulla əməkdaşlıqdan nə qədər məmnun qalmışdısa da, digər dərslərin qruplarındakı tələbələrdən o qədər narazıydı. Kimisi tərs, kimisi inadkar, kimisi də qrup görüşlərinə daim gecikərdi. Bəzən görüşlər həyəcanlı, əsəbi keçir, narazılıqlar, mübahisələr baş qaldırır, hamının ovqatı əbəs yerə korlanırdı. Amma Ruhulla Dimitris belə bir çətinlik yaşamamışdı. Onlar bir-birlərini düzgün başa düşür, məsuliyyətli davranırdılar. İkisi də əmindi ki, marketinqdən kurs işi mütləq yüksək qiymətə layiq görüləcək. Əgər problem olmazsa, Dimitris növbəti semestrdə bütün dərslərdən qruplarda Ruhulla birlikdə işləməyi nəzərdə tuturdu. Hər ikisinin məqsədi magistratura proqramını fərqlənmə ilə bitirmək idi. Bu halda niyə də əməkdaşlıqları daimi olmasın?
Amma həyatda heç bir şey inanıldığı, gözlənildiyi kimi cərəyan etmir. Bunu son iki günün hadisələri də sübut etmişdi. Fələk elə gətirmişdi ki, semestrin sonunda Dimitrisin digər dərslərdən tapşırıqları qat-qat daha yüksək qiymət alacaqdı. Ruhulla yazılmış kurs işi isə böyük iflasa uğramışdı.
Dimitris avtobus pəncərəsindən ətrafı müşahidə edə-edə bazar gecəsini xatırladı. O, əmisi oğluyla London mərkəzini qarış-qarış dolaşdı. Lakin axşam Mançesterə qayıtmağı nəzərdə tutsa da, əmisi oğlunun gecə klubuna getmək təklifini rədd edə bilmədi. Onda, o, Ruhula ismarış yazıb, yalnız səhər 3-4 radələrində hissəsini bitirib, onun elektron poçtuna göndərəcəyini bildirdi. Dimitris hesab edirdi ki, həmin günün ən böyük səhvinə məhz həmin an yol vermişdi. Əgər Mançesterə axşam qayıdası olsaydı, xoşagəlməz hadisələrin heç biri də baş verməzdi.
Avtobusun ağır getməsi, addımbaşı yolda dayanması Dimitrisin hövsələsini daraltmışdı. Mançesterin ensiz küçələrinə nəqliyyat vasitələri karvan tək düzülmüşdülər. Çoxadamlı dayanacaqlar, avtomobil qaynayan yollar sanki vaxtın ətəyindən bərk-bərk dartırdı. Dimitris qol saatına baxdı və uzun çəksə, görüşə gecikəcəyini düşündü.
Onun imtahan öncəsi, tapşırıqların təhvili ərəfəsində yatmadığı gecələrinin sayı-hesabı yox idi. Təkrar-təkrar sınaqlar, təcrübələr nəticəsində Dimitris yatmasa belə gümrah və ayıq qalmağı öyrəndiyini zənn edirdi. Amma Londonda gecə klubundan otelə döndükdən sonra, o, hissəsini tamamlamağın qeyri-mümkünlüyünü anladı. Yorğunluğa qalib gəlmək üçün ilıq düş qəbul etdi, eyvanda qəhvə içə-içə təmiz havada dayandı. Amma narahat yuxu, uzun gəzintilər, bol söhbətlərin gətirmiş olduğu yuxu ona güc gəldi və sonda Ruhula növbəti SMS-i yazmağa məcbur etdi:
- Yazını səhər doqquzda göndərəcəm. İndi çox yorğunam.
Avtobus universitet ərazisinə yaxınlaşanda Dimitris dayanacaqda əyləndi. Universitet küçələri, yolları tələbələrlə doluydu. Tələbə Birliyinin binasının qabağında keçilməz izdiham vardı. Gənclərin çığırtıları, söhbətləri, müxtəlif tədbirlərin, reklamların xəbər verildiyi meqafonların küyü universitet deyil, böyük bir festival təəssüratı yaradırdı. Uzun yağmurlu günlərdən sonra hər günəşli və isti gün Mançesterdə bayram deməkdi və şəhəri canlandırırdı.
Dimitris görüş məkanına addımladıqca Londonun soyuq səhərini xatırlayırdı. O, zəçngli saatın səsinə oyanmışdı. Sübh onu pəncərəni tappatup döyən yağış damlalarıyla salamlamışdı. Gözlərini açanda qızdırıcının gecə yaxşı işləmədiyini, büzüşdüyünü, yorğanı başına qədər çəkdiyini sezmişdi. Saat yeddinin yarısını göstərirdi. Həmən vaxt yuxudan oyansaydı, doqquza qədər hissəsində düzəlişləri edib, Ruhula göndərəcəkdi. Amma pəncərədə sürünən damlalarmı, otağa çökmüş soyuqluqmu, başındakı ağrımı, onu saatı bir qədər sonraya qurmağa vadar etdi.
Saat yenidən çalınca Dimitris ağır-ağır yataqdan qalxdı. Özüylə gətirdiyi noutbuku işə salıb, tapşırığın düzəlişinə başladı. Amma nəhayət işi bitirib, Ruhulun elektron poçtuna yollayanda saatın əqrəbləri vəd etdiyi kimi doqquzu deyil, onu göstərirdi.
Bucaq iki
Dimitris yataqxanadan bayıra çıxıb, səhər havasını dərindən içinə çəkdi. Yağmurdan sonra qızınmış havada yazı xatırladan sərinlik vardı. Əgər səhərlər yatmağı sevməsəydi, hər gün dan yeri sökülməmiş yataqxananın həyətinə düşər və oturacaqda oturub, yavaş-yavaş işıqlanan ətrafı seyr edərdi. Ona bəzən elə gəlirdi ki, hər gün yalnız parlaq günəşlə doğa bilər. Yox, nə vaxtkı göy üzünü buludlar alar, yağış yağar, yeni gün doğmazdı, ona elə gəlirdi ki, kainat ötən günün davamını yaşayırdı.
O, yataqxananın dəmir darvazasının ağır qapısını güc verib açdı və küçəyə çıxdı. Göy üzünü, onun köksündəki tənha günəşi uzun-uzun süzdü. Günəş o qədər zərif və qadıncıl hal almışdı ki, sanki azacıq meh əssəydi, onu uçurdub aparacaqdı. Bir qədər keçmiş Dimitris başını aşağı saldı və qaşqabaqlı nəzərlərlə ətrafa baxdı . Üz-gözündən zəhrimar yağırdı.
Maşın yolu istiqamətində yeridi. Səkidə yüngül qaçışla məşğul olan cavan oğlanla qızı gördü. Əyinlərində idman geyimi və qaçış ayaqqabıları vardı. Maşın yolunda günəşin parıltılarıyla zinətlənmiş, yağışın yaratdığı gölməçələrdə gənclərin hərəkətli əksi görünürdü. Qaçaraq kəsik-kəsik söhbətləşir, gülümsəyirdilər.
Qəflətən surətlə arxadan gələn avtomobil iri bir gölməçənin suyunu qaçan gənclərin üstünə sıçratdı. Qız diksinib qorxdu. Bütün paltarının bulanıb yaş olduğunu anlayanda maşının dalınca dayanmadan söyüb-deyinməyə başladı.
Sürücünün həyasızlığı Dimitrisin qəzəbini alovlandırdı və o, bu dünyada insanın mütləq başqalarına görə başı ağrıdığını düşündü.
Dimitris gəncləri ötüb, dayanacağa gəldi və tezliklə yaxınlaşan avtobusun aşağı mərtəbəsində arxada əyləşdi. Yol boyunca Mançesterin özünə xas qırmızı kərpicli binalarını, şütüyən avtomobilləri, nəhəng avtobusları müşahidə edir və Con Runiyə olan qəzəbini uğursuzcasına unutmağa çalışırdı.
Con Runi Dimitrisin və bütün yoldaşlarının ümid etdikləri kimi Ueyn Runinin qohumu deyildi, universitetdə işləyirdi və magistratura proqramında marketinq dərsini tədris edirdi. Onun bir həftə öncəki mühazirədə söylədikləri indi, avtobus pəncərəsindən ətrafa baxan Dimitrisin qulağında cingildəyirdi:
Tapşırığı bazar ertəsi beşə qədər təhvil verməlisiniz. - Con Runi yazı taxtasının önündə dayanaraq məhz belə demişdi.
Bəs, son tarix saat bir deyilmi? – tələbələrdən biri soruşdu.
Yox, beş. – o, qətiyyətlə başını yellədi. - Saat beşi keçincə elektron nüsxənin qəbulu dayanacaq.
Əgər nüsxələrdən biri vaxtında təhvil verilməsə, məsələn, çap nüsxə verilib elektron nüsxə qalsa necə? Yaxud tərsinə, onda qiymətə bunun təsiri olacaq?
Nüsxələrdən hər hansı biri vaxtında təhvil verilməsə, tapşırıq yalnız minimum qiymət alacaq – Professor qətiyyətlə qeyd emışdi.
Dimitrisin gözünə salonun ön oturacaqlarında əyləşmiş gənc oğlan sataşdı. Bu şənbə axşamı Hallouen şənliyində saatbaşı ona yanaşan və çərənçiliyi ilə canını boğazına yığan həmin oğlandı. Sinif yoldaşlarından birinin tanışıydı və onunla birlikdə gəlmişdi.
Şənliyə hazırlıqsız təşrif buyurmuş yeganə adam elə bu oğlandı. Ondan başqa hamı maska taxmış, xüsusi geyinib-keçinmişdi. Dimitrisin özü qorxunc olmasa belə, Zorro maskasındaydı və yanaqlarına yüngül qara boya sürtmüşdü. Oğlan maskasız gəldiyini anlayıb, “Mən bu gün gözəgörünməz maskayla gəlmişəm, bütün gecə yalnız yalan danışacam, hətta bunun özü də, bəlkə, yalandı” deyərək özünü naqolay vəziyyətdən çıxarmağa çalışmış, yüngülcə gülmüşdü.
Avtobus Tələbə Birliyiylə üzbəüz dayanacaqda duranda Dimitris üzünü oğlandan yan çevirərək avtobus qapısının qarşısına gəldi və çölə çıxdı. Tələbə Birliyinin önündə sıx izdiham vardı. Bu izdiham ona bir gün əvvəl Con Runinin otağının qarşısındakı azsaylı tələbə yoldaşlarını xatırlatmışdı.
Onda Dimitris tapşırığı vaxtında verməmiş tələbələrlə Con Runinin yanına şikayətə gəlmişdi. Tələbələr magistratura ofisində Con Runinin son tarixin saat beş olduğunu dediyinə görə gecikdiklərini israrla desələr də, kimsə onları dinləmədi. Sonra isə məsələni həll etmək ümidiylə məyus halda müəllimin otağına gayıtmışdılar.
Siz hamınız bundan xəbərdarsınız və hətta magistratura kitabçanızda yazılıb ki, tapşırıqlar saat birə qədər magistratura ofisinə təhvil verilməlidir – Con Runi üzünü otağının qapısı qarşısında dayanmış tələbələrə tutub dedi.
Amma siz son tarixin saat beş olduğunu demişdiniz. – tələbələr etiraz etdilər.
Mən o cür söz söyləyə bilmərəm. Qayda-qanun var və biz buna həmişə riayət edirik.
Biz hamımız sizin dərsdə saat beşin son tarix olduğunu dediyinizi eşitmişik. Hətta tapşırığı vaxtında verənlər də belə bilirdilər. Sadəcə bir təsadüf nəticəsində biz öyrəndik ki, bu yanlışdır. – Dimitrisin sözlərini digərləri də yarımçıq səslərlə təsdiqlədilər.
Siz, yəqin, məni düz başa düşməmisiniz. Mən saat beş deyəndə, elektron təhvili nəzərdə tutmuşam. – Con Runi təmkinlə cavab verdi.
Professor Runi, necə ola bilər ki, bu qədər adam sizi doğru başa düşməsin?! – Dimitris soruşdu.
Təbii, bu, o deməkdir ki, siz dərslərdə diqqətsizsiniz.
Yalan söyləməsi bir yana, tələbələri ədalətsizcəsinə mühakimə etməsi Dimitrisi daha da qəzəbləndirdi. O, söz altında qalmamaq və müəllimə müqavimət göstərmək üçün yüksəkdən narazılıqla dedi:
Bu qeyri-mümkündür! Biz hamımız buraya oxumağa gəlmişik və əməlimizə diqqətsiz ola bilmərik.
Hadisələr bunun tamamilə əksini göstərir.
Dimitris karıxdı və nə deyəcəyini bilmədi.
Siz bizə niyə inanmırsınız? – qız tələbələrdən biri məsumluqla soruşdu.
Mən sizə inanıram və sizi gözəl anlayıram. – Con Runinin sifətində istehzalı təbəssüm peyda oldu.
Sizin bütün dedikləriniz ağ yalandı! – Dimitris nümayişkəranə əlini havaya qaldırdı və qəzəblə dedi.
Con Runi onun gözlərini içinə baxdı və təmkinini pozmadan qətiyyətlə dedi:
Mən ümid edirəm ki, siz davranışınızın qəbuledilməz olduğunun fərqindəsiniz.
Dimitrisin gərginlikdən sifəti pörtmüşdü. O, Con Runiyə duyduğu şiddətli nifrətin və qəzəbin onun özünü yandıra biləcəyini anlayıb, yumruqlarını bərk-bərk sıxdı və daha söz demədən məkanı tərk etdi.
Xatırladıqları Dimitrisi yenidən pərişan etmişdi. O, Tələbə Birliyinin qabağında hər yandan ona uzadılmış rəngarəng flayerləri nəzakətlə rədd edib, qələbəliyin içindən ötüb keçdi. Yolunu kəsə salmaq üçün eyni səmtdəki parka sarı addımladı. Ayağını qazona elə yenicə basmışdı ki, anidən kimsə onun adını arxadan sevincək səslədi və Dimitris qanrılıb, geri dönəndə sinif yoldaşı Luizanın şadyanalıqla yaxınlaşdığını gördü.
Dimitris Luizadan elə ilk görüşdəcə xoşlanmışdı. Onun sarı saçı, ovsunlayıcı tünd mavi gözləri vardı. Zərif vücudu və makiyajdan zövqlə istifadə etmək bacarığı Luizanı Hollivud filmlərinin ecazkar aktrisalarına bənzədirdi. Dimitris həmişə onunla söhbətləşməkdən məmnun qalırdı. O, ingilis olsa da, mançesterli deyildi və yerli əhalinin anlaşılmaz ləhcəsində danışmırdı. Odur ki, onu anlamaq Dimitrisə əlavə başağrısı yaratmırdı. Amma Dimitris Luizanı ilk gördüyündən bəri hələ də onun gözlərinə düz baxıb, həyəcansız danışmağı özünə öyrədə bilməmişdi. Hər görəndə nitqi tutulur, ingiliscə doğru-dürüst danışmağı yadırğayır, nəfəsi sanki boğazından yuxarı qalxmırdı. Con Runiyə duyduğu qanqaraldıcı qəzəblə Luizanın füsunkarlığına məftunluğu qarışınca Dimitris özünü daha da çaşdırdı.
O, özünü tədricən toparlayıb, söhbətə başladı. Əvvəl havadan, Tələbə Birliyinin qarşısındakı izdihamdan danışdılar, sonra Hallouen şənliyini xatırladılar.
Heyrətamizdi! – Luiza ucadan səsləndi.
Uşaqların bəzilərini mən heç tanıya bilməmişdim. Əla maskalanmışdılar... –Dimitris susdu və bir qədər sonra qısaca tamamladı – Gözəldi..
Elədir. Amma indi yenə dərs başladı... Eləməli o qədər şey var ki..
Dimitris heç vəchlə son günlərin hadisələrini xatırlamaq istəmirdi və odur ki, mövzunu mümkün qədər dəyişməyə çalışdı.
Dərsə görə heyfslənməyə dəyməz. Bununla bir il barışmalı olacağıq, – deyib gülümsədi.
Onun səsində nikbinlik aydın duyulurdu. Luiza ona baxıb, narazılıqla dodağını əydi və ağır-ağır söyləndi:
Düzdür, amma... Bilsən, bütün bu qrup çalışmalarından sonra elə yorulmuşam ki..
Niyə? – Dimitris çarəsizliklə soruşdu.
Qız bir müddət susdu və yüngülcə köksünü ötürüb dedi:
Qrup üzvlərindən çox narazıyam. Mən hələ ömrümdə bu qədər məsuliyyətsiz, laqeyd adamlar görməmişəm. Uşaqlardan biri ümumiyyətlə az qala məni dəli edəcəkdi. – Luiza gözlərini bərəldib, başını yelləyərək dedi.
Dimitris semestrin əvvəlində nə qədər çalışdısa da, cürət edib, Luizaya yaxınlaşa, eyni qrupda yer almaq təklifini ona söyləyə bilməmişdi. Sonra düşünmüşdü ki, bir az səbrli olmalı, qızı daha yaxından tanımalı, dostlaşmalı və ikinci semestrdə birgə işləməliydilər. Hətta düşünürdü ki, o, Ruhul və Luiza birlikdə mükəmməl qrup qurardılar. Ruhul çalışqandı, Luiza isə məftunedici.
Bax, təsəvvür elə, qərar verirdik ki, nəzəriyyələri oxuyaq, gələk, müzakirə edək, amma heç kim oxumurdu. Hamı səfeh-səfeh bəhanələr tapırdı. Hələ oxumadığı şeylər haqqında da müzakirə edirdi uşaqlar. – Luiza şikayətləndi.
O, hamıyla belə deyildi. Dimitris bunu yaxşı bilirdi. Onunla Luiza başqa cürdü. Daha açıq, daha səmimi. Luiza həmişə xoş danışır, gülür, zarafatlaşırdı. Dimitris artıq Luizanın da ona meylli olduğunu zənn edirdi. Hallouen şənliyindən sonra əmin oldu ki, şübhəyə yer yoxdu və randevu almağın vaxtıdır. Amma gic bir tərəddüd cəsarətini qandallamışdı.
“Bəlkə, bunu indi desin?” - deyə düşündü. Həmişə təmkinli olmuşdu, daha uyğun məqam gözləmişdi. Məqam nə qədər də münasibdisə də Hallouen şənliyində də bir şey edə bilmədi. Qəzəbi, hirsi, nifrəti coşub-daşan, bütün vücudu gərilən vaxtı bunu demək asan olmazdımı? Bəlkə, içini doldurmuş duyğular onu daha da cəsarətləndirəcək və ürəkləndirəcəkdi?
Dimitris üzünü çevirib, Luizanın hərəkətli dodaqlarına və həlim gözlərinə baxdı. O, fasiləsiz astadan danışırdı.
Sonra yazdıqları mətn... dəhşət... Magistratura tələbəsi elə savadsız yazı yazar? Mənim həyatda ən nifrət etdiyim şey məsuliyyətsizlik və etibarsızlıqdır. Adam nəyisə etdiyini dedimi, onu mütləq eləməlidir. Uşaq deyilik ki.
Luiza anidən Dimitrisin sürəkli baxışlarını sezdi və qeyri-adi təəccüblü nəsə görübmüş kimi donub qaldı. Gənclərin baxışları rastlaşdı və bir müddət yayınmadı.
Dimitris özünü nə qədər sıxdısa da, ürəyini parçalayan etirafı qəflətən havaya partlatmaq istəsə də, Luizanın “məsuliyyətsizlik” və “etibarsızlıq” sözləri qulağından getmədi ki, getmədi. Son günlərin bütün hadisələri videolent kimi dərhal gözləri önündən ötüb keçdi. Onun ağzı sanki qıfıllanmışdı, bir şey söyləyə bilmirdi. Bu çaşqınlığını görən Luiza xəfifcə gülümsədi və Dimitris xatırladı ki, Luiza Hallouen şənliyində də ona məhz bu cürə, masa arxasından Luizanı oğrun-oğrun izlədiyi və onun bunu sezdiyi zaman da gülümsəmişdi. Dimitris həm də onu xatırladı ki, Luizanın ona meylli olduğuna şübhələrini yox edən də elə həmin bu sirli və möcüzəli təbəssümdü. Amma Dimitris nə qədər cəhd etdisə də, çalışsa da, Luizanın qulağında cingiltiləri eşidilən son sözləri ona ürəyini açmağa qoymadı.
Bucaq üç
Dimitris yataqxanadan çıxıb, qapıda ayaq saxladı. Qolunu ağır-ağır qaldırıb, saatına baxdı və fikrə getdi. Ruhulla görüşə yarım saat vaxt qalırdı. O, xeyli yubanmışdı.
Son illər yubanmanın onun üçün adi hala çevrildiyinin fərqindəydi. Zaman daima ondan irəliyə qaçır, o isə arxadan vaxtı izləyirdi. Nə qədər cəhd eləyib, zamanı tutmaq istəsə də, ona doğru atılsa da, bəzən hətta müvəqqəti tutub yapışa da, Dimitrisin heç vaxt zamanla qoşa getməyə qüvvəti çatmırdı. Zaman özüylə birlikdə Dimitrisin yaşamaq istədiyi, arzuladığı həyatı da aparırdı və beləcə, o, yalnız zamana deyil, həyatına da gecikirdi. Dimitris vaxtında yatağından qalxmır, həmişə dərsə gecikir, görüşlərdə hamını gözlətdirir, etməli olduğu işləri vaxtından gec görürdü. Planlaşdırdığı həyatı heç vaxt ona yaxın durmurdu və bu əbədi qovuşmazlıq Dimitrisi bəzən çox məyus edirdi. Həyatı, səsi görüntülərindən gec eşidilən futbol qarşılaşmasına bənzəyirdi.
Bu gün səhər mətbəx pəncərəsindən bayıra baxa-baxa tələsmədən iştahla xörək yeməsi onu yenə yubatmışdı. Onun hər uzun yuxudan sonra həmişə ayılmaq üçün ağır xörəyə ehtiyacı vardı. Həm də havanın gözəlliyini səhər yeməyilə qeyd etmək və gərginliyini azaltmaq da keçmişdi könlündən.
Zaman darlığına rəğmən, avtobus əgər dayanacağa tez gəlsəydi, Dimitris görüşə vaxtında yetişəcəyini güman edirdi. Amma Ruhula duyduğu acıqdan dolayı ürəyinin içində gecikmək və Ruhulu azacıq gözlətmək istəyi də yox deyildi.
O, bazar ertəsi əmisi oğlunu yola saldıqdan sonra günorta qatarla Mançesterə qayıtmışdı. Dəmiryolu stansiyasından birbaşa universitetə yollanıb, Con Runiylə tələbələrin görüşünə getmişdi. Ruhul dəyməli yeri olduğunu səbəb gətirib, təşəbbüsə qoşulmamışdı. Onun bu hərəkəti, haqlı və ya haqsız, Dimitrisi narazı salmış və bərk hirsləndirmişdi.
Con Runiylə uğursuz söhbətdən sonra Dimitris Ruhulla telefonda danışmış, növbəti gün səhər universitetə yaxın bir pabda görüşməyə qərar vermişdilər.
Dimitris yataqxananı tərk edib, dayanacağa yollandı. Avtobusu gözlədiyi zaman bir gün öncə gündüz tələbə yoldaşlarından birinin ona zəng etməsini xatırladı. O, tapşırığı təhvil vermək üçün magistratura ofisinə gəldiyini və təsadüfən son tarixin saat beş deyil, bir olduğunu öyrəndiyini xəbər vermişdi.
Burda deyirlər ki, saat birdən sonra tapşırıqlar qəbul olunmayacaq. Hamısı “gec təhvil” kimi qeydə alınacaq.
Sən demədin ki, professor Runi özü bizə beş deyib? – Dimitris təşvişlə soruşdu.
Dedim. Cavab verdilər ki, elektron nüsxənin son tarixi beşdir. Ofisə isə nüsxələr birə qədər verilməlidir.
Qoy, mən Ruhula tez xəbər verim. – deyib, Dimitris vidalaşdı, amma Ruhula bir-birinin ardınca nə qədər zənglər etsə, ismarışlar göndərsə də, Ruhul nə telefonu açdı, nə də bir cavab yazdı.
Dimitris avtobusda əyləşməsindən az keçmiş ön sıralardakı üzü çox tanış gələn cavan oğlanı gördü. Onun əynində universitetin adı yazılmış göy hudi vardı və maraqla pəncərədən ətrafı seyr edirdi. Dimitris yaddaşını nə qədər qurcalasa da, onun kimliyini müəyyən edə bilmədi. Oğlan yalnız üzünü ona tərəf çevirəndə Dimitris onu haradan tanıdığını iti baxışlarından dəqiqləşdirdi. O, görünməmiş qalmaq üçün gözünü oğlandan yayındırdı və pəncərədən bayıra baxmağa davam etdi.
Dimitrisin yadına Ruhulla şənbə söhbətləşmələri düşdü. Ruhul onun axşamkı Hallouen şənliyinə gəlməsini israrla istəyir, Dimitrissə inadkarlıq göstərir, hissəsinindəki səhvi həll etməyincə rahatlaşa bilməyəcəyini deyirdi.
Sabah boş olacaqsan. Onda çalışarsan. İndi bütün sinif əyləncəyə gedir, sənsə otağında axmaq kimi tək oturmaq istəyirsən.
Axşam getsəm, çoxlu içəcəyik, sabah da başım ağrıyacaq.
Bazar ertəsi beşə qədər vaxtımız var da. Ağciyər olma. Luiza da gələcək..
Dimitris sonda gəlməyə razılaşdı.
Şənlikdə bütün sinif xeyli əylənmiş və rəqs etmişdilər. Dimitris bir kərəsində Luiza ilə birlikdə masa başında oturub, söhbətləşdiyi zaman həmin avtobusda gördüyü oğlan onun yanında əyləşmiş və tez-tez onu dümsükləyib, nələrsə söyləyir, söhbətə tuturdu. Luiza oğlanın Dimitrislə dialoqa can atdığını anlayıb, masadan qalxmış, ayaqüstə söhbətləşən qızlara qoşulmuşdu.
Dimitris ağzını onun qulağına dirəmiş və yüngül tekila qoxulu gənci dinləmir, laqeydlik göstərirdi. O, masa başından oğrun-oğrun Luizanı süzürdü. Qızın qədəhi necə tutmasını, danışarkən dodaqlarının hərəkətini və mimikasını diqqətlə müşahidə edirdi. Onun inadkar baxışlarını sezən Luiza anidən üzünü ona tərəf çevirmiş və gənclərin baxışları rastlaşmışdı. Onlar bir-birlərinə bir neçə saniyə göz qırpmadan baxmış, sonda Luiza dodağını qaçırmış, yüngül gülümsəmişdi.
Dimitris də avtobus pəncərəsindən baxarkən xəyallarındakı təbəssümü görüb öz-özünə gülümsədi. Yenidən kimdənsə xoşlanmaq, sevginin uzaqdan gələn qoxusunu kəsik-kəsik olsa da hiss etmək onu ruhlandırırdı. Amma sevinci qol-qanad açıb pərvazlanmırdı. Ruhula duyduğu hirsi onun ovqatında lövbər salmış qara gəmi kimiydi.
Ayağa qalxıb, avtobusun önünə gəldi və dayanacaqda əyləndi. Tələbə Birliyinin qabağından keçib, yolunu kəsə salmaq üçün parkdan keçdi. Orada təsadüfən Luizayla görüşdü və onunla söhbətləşdi. Vidalaşıb ayrıldıqdan sonra saata bir də baxdı. Görüşə on dəqiqə gecikmişdi.
Ruhul Dimitrisin Mançesterdə ən etibarlı adamı idi. Dostluqları universitet çərçivəsini aşmış, tələbə yoldaşlığından dərin və sıx dostluğa çevrəlmişdi. Onlar mühazirələrdə yanaşı oturur, birgə dərslə məşğul olur, dərsdən kənar da birlikdə əylənirdilər. Tanışqlıqlarından bəri heç vaxt bir-birlərindən yardımlarını əsirgəməmişdilər. Amma Dimitrisin dar ayaqda heç cür Ruhulu tapa bilməməsi (bu, hətta Ruhul üçün də mühüm olsa belə) onu bərk məyus etmiş, acıqlandırmışdı.
Ruhul bir gün öncə, yəni bazar ertəsi saat on ikidə nəhəng neft şirkətlərindən birinin təqdimatına getməliydi. Təqdimatda şirkətdə işə düzəlmək haqqında bilgilər veriləcək, iştirakçılar şirkətin yüksək vəzifəli işçiləriylə ünsiyyət qurmaq imkanı əldə edəcəkdilər. Ruhul güman edirdi ki, Dimitris özünə aid hissəsini saat doqquzda göndərdikdən sonra, o, tapşırığı tamamlayacaq, aparıb, universitetə təhvil verəcək, ardınca isə təqdimata gedəcəkdi. O, ehtiyac yoxdu deyə Dimitrisə təqdimata gedəcəyi haqda məlumat verməmişdi.
Dimitris işi vəd etdiyi vaxtdan gec göndərəndə isə Ruhul tapşırığı saat on ikidən tez təhvil verməyəni yəqinləşdirib, saat beşə qədər hələ xeyli vaxtı olduğundan magistratura ofisinə təqdimatdan sonra getməyi qərarlaşdırmışdı. Təqdimatda isə kimsə ona mane olmasın deyə telefonunu səssiz rejimə qoymuş, diqqətlə çıxışlara qulaq kəsilmışdi.
Üçbucaq
Onlar pabda küçəyə baxan pəncərənin önündə üzbəüz oturmuşdular. Dışarıdakı günəşli havanın müqabilində içərinin alaqaranlığı ikisini də yüngül hüznləndirirdi. “Bi-Bi-Si” radiosunda səslənən səhər xəbərlərindəki reportyorların səksəkəli danışığı isə aranı daha da həyəcanlandırmışdı.
İçki istəyirsən? - Ruhul sükutu pozaraq astadan soruşdu.
Quşüzümü suyu. – Dimitris çox düşünmədən dedi. O, Ruhulun ayağa qalxıb, bara getməsini və əlində quşüzümü suyu olan iki qədəhlə geri dönməsini izlədi.
Ruhul oturub, pəncərədən bayıra baxdı və havanın gözəl olduğunu dedi. Dimitris qısaca təsdiq elədi, amma Mançesterin dəyişkən havasından da şikayətləndi. O, artıq Ruhulun gözlərinə baxa bilmədiyini də anlamışdı. Sanki ikisinin də yaxın adamlarından biri vəfat etmişdi və bu şəxsin ölümü onların gələcək taleyini böyük bir sual altına qoymuşdu.
London səfəri necə keçdi? – Ruhul quşüzümü suyundan bir qurtum içərək soruşdu.
Yaxşı.. Hava bir az soyuq idi. – Dimitris həvəssizcəsinə dedi.
Əylənə bildiniz?
Dimitris anidən içinə zəhər kimi yayılan narahat ovqatı duydu. Peşmanlıq tədricən onun bədənini, xüsusən masa üstündəki qollarını keyidirdi. Ruhulun istehzalı sualının arxasındakı əsl niyyətindən xəbərsizliyi münasibətlərinin soyuya biləcəyi təhlükəsini ilk dəfə ona hiss etdirmişdi.
Hə, – çətin eşidiləcək səslə dedi. – Əmim oğlu birinci dəfəydi Londonda olurdu.
Ruhul başını sallayaraq bayıra baxdı. Parıltılı günəş altında universitetə əlində qəhvə bardağı ilə gedən kostyumlu professorları görəndə fikrə daldı:
Deməli, Runi üzünüzə durub, elə söz demədiyini israr etdi? – O, Dimitrisə baxaraq soruşdu.
Mən həyatımda həmişə bu cür insanlara nifrət etmişəm. – Dimitris astadan etiraf etdi. - Qırx yaşında qətiyyətsiz olmaq bütün ömrünü cəsarətsiz yaşamaq deməkdir.
Dünən sən deyəndə məəttəl qalmışdım. Onun belə arsız olduğunu gözləməzdim. Savadlı adama oxşayırdı, kitabları, məqalələri var. – Ruhul heyfslənərək dedi.
Elə yəqin ona görə də dörd divar arasında kitablarla çəkişməyə üstünlük verib.
Dimitris dişlərini sıxdı və qaşqabaqlı sifət aldı. Bir qədər sonra davam etdi:
Bu cür insanlar anlamalıdırlar ki, həyata bir dəfə gəliblər.
Sənin üstünə qışqırdı, o?
Qışqırmadı, hədələdi. Güya özümü qeyri-adekvat aparıram.
Əclaf!.. Təəssüf, mən gələ bilmədim.
Gəlsəydin, guya nə olacaqdı?! – Dimitris qəflətən çımxırdı.
Ruhul əvvəl nəsə söyləmək məcburiyyətini duydu. Amma Dimitrisin üzünü pəncərəyə tərəf çevirməsini görüb, sinirli olduğunu düşündü və fikrindən daşındı.
Çox çalışmışdıq tapşırığın üstündə. – o, təəssüflənərək dedi.
Uğursuzluqdu da.
Mən belə bir problemin olacağını sanmırdım. Yoxsa telefonu səssiz rejimə keçirtməzdim.
Dimitris həmişə Ruhulla birlikdə gəldikləri bu pabı gözlərilə öyrənməyə başladı. Buraya hakim olan taxta sütunların, masaların, oturacaqların qoxusu ona məlhəm bir duyğu bəxş eləyir, rahatladırdı. O, düşündü ki, bir gün buraya mütləq Luizayla gələcək və qol-boyun olub, pəncərədən bayıra baxa-baxa bolluca söhbətləşəcəklər. O, həmin günü nə qədər çox arzulamasını anidən surətlənən ürək döyüntülərindən hiss elədi.
Bəzi uşaqlar sabah səhər magistratura ofisinə yenidən şikayətə getmək istəyirlər. Bugün, deyəsən, imza toplayacaqlar. – Dimitris sükutu pozaraq dedi.
Əla. Bəlkə, bunun bir xeyri olar. – Ruhul ümidlə söylədi.
İnanmıram. Ən azından Runi şəxsi-qərəzlik edib, özünü məğlub göstərməmək üçün mane olacaq. Ona daha etibar eləmək əbəsdir.
Bəs, çıxış yolu nədədir?
Çıxış yolumuz yoxdur. Bununla barışmalıyıq.. İrəli baxmalıyıq.
Yəni tapşırıqdan minimum qiymət?
Başqa nə əlac var? Barı ikincini daha yaxşı edərik ki, qiymətimiz lap aşağı olmaz. Amma gərək bu dəfə daha məsuliyyətli olasan.
Dimitrisin sözləri Ruhulun qulağında qulaqbatırıcı zəng kimi cingildədi. Əvvəl o, nə eşitdiyini belə doğru-dürüst anlaya bilmədi. Diqqətlə Dimitrisin gözlərinə baxıb, onlarda məna axtardı, amma bir şeyə müvəffəq olmadığını anlayanda təəccüblə soruşdu:
Sən məni günahkar bilirsən?
Dimitris xəfifcə güldü və razı-razı dilləndi:
Yəni sən deyirsən, əgər tapşırığı vaxtında versəydin, yuxumuza zəhər qatıb, səhər-səhər bura gələcəkdik? Başqa dərdimiz olacaqdı?
Ruhulun böyüyən təəccübündən gözləri bərəldi. O, Dimitrisin zarafat etdiyini sansa da, onun səsindəki inadkar ciddiyyət onu çaşdırırdı.
Mən səni anlamıram. – o, karıxmış etiraf etdi.
Dimitris azacıq düşündü və köksünü ötürüb, astadan danışmağa başladı:
Ruhul, sən məni bir dost kimi artıq çox məyus etmisən. Biz bir ay tapşırığın üstündə zəhmətlə çalışdıq. Sən də onu təhvil verməyi öz üzərinə götürdün. Amma sənin məsuliyyətsizliyin ucbatından bizim işimiz mükəmməl olsa belə, ən aşağı qiymət alacaq.
Yəni sən tam suçsuzsan, heç bir günahın yoxdur? Elə mənəm qəbahətli? – Ruhul əsəbiləşdi.
Bəli, mən nə etmişəm ki? Gecikdirməyi deyirsənsə, mən şənbə hissəmin üzərində çalışacaqdım. Amma sən məni işimdən yayındırdın.
Ruhul çaşqınlıqla Dimitrisə baxırdı və artıq uzun müddətdir tanıdığı şəxsin sözlərində heç bir məntiq tapa bilmirdi. O, hələ də onun uğursuz zarafatlaşdığına ümid etmək istəyirdi, amma buna artıq özü də inanmırdı.
Bazar günü bütün işi eləyəcək adam kim idi? Buradan əmisi oğlunu görməyə gedən kim idi? Mən??? –Ruhul özündən çıxdı və səsini yüksəldərək dedi.
Bağırma. – Dimitris əlini havaya qaldırıb yellətdi – Mən tutarlı səbəbdən dolayı Mançesterdən durub, Londona getdim. Yoxsa düşünürsən ki, öz kefimdən idi pul töküb, ora getmək? Ya şənbə günü Hallouen şənliyinə getməyə israr edən də mən idim? Yox. Bu, məndən asılı olmayan şey idi və sən də bunu yaxşı bilirsən. Mən nə qədər çalışsam da, sənə vəd etdiyim vaxtda hissəmi göndərə bilmədim. Amma söz verdiyim kimi sənə dünən səhər onu göndərdim.
Sən mənə dediyin vaxtdan bir saat gec göndərmisən!
Bir saat gec, bir saat əvvəl. Nə fərqi var? Nə bilim ki, sənin getməli yerin varmış. Sənin tapşırığı vaxtında verməyə imkanın vardı.
Mən tapşırığın son tarixinin bir olduğunu bilsəydim, məgər onu gecikdirərdimmi? – Ruhul onun səsini kəsərək dedi.
Başqa dərslərdən olan tapşırıqları təhvil verəndə bizə həmişə son tarixin saat bir olduğunu deyiblər. Kitabçada da var. Hətta magistratura ofisində də hər yerdə böyük hərflərlə yazılıb bu.
Ruhul artıq Dimitrisi ağzı ayrıq dinləyirdi və onun paxırını açmaqdan daha çox hərəkətinin, davranışın qəsdini anlamağa çalışırdı. Onun tanıdığı Dimitris bu ola bilməzdi, bu cür onunla danışmazdı.
Sən özün də Runiyə şikayətə getmişdin.
Getmişdim. Çünki bizim tapşırığı xilas edəcəyimi düşünürdüm. – Dimitris başını sallayaraq dedi. – Amma alınmadı.
Nə gic-gic danışırsan? – Ruhul əsəbiləşərək qışqırdı.
Başımı xarab eləmə. Hələ sənin qədər məsuliyyətsiz, etibarsız adam görməmişəm. Utan bir! – Dimitris də Ruhulun üstünə çımxırdı.
Onlar bir müddət susqunluq içində bir-birlərinə baxdılar. Dimitrisin səsindəki soyuqluğu, davranışındakı təmkini və rahatlığı Ruhulu dəli eləyirdi. Onun əsəbdən vücudu gərilmiş, əlləri dayanmadan tir-tir əsirdi, Dimitrisə olan nifrətini, qəzəbini içində boğmağa cəhd edir, ağzına doluşmuş təhqirləri söyləməməyə çalışırdı. Amma bacarmırdı, deməyə də sözü qalmamışdı. Nəhayət qalxıb, dinmədən və iti addımlarla qapıya tərəf getdi, pabı tərk elədi.
Dimitris “Bi-Bi-Si” reportyorlarının səsiylə dolu otaqda pəncərədən bayırı seyr edərək aram-aram quşüzümü suyu içirdi.
Afrikasayağı xaçapuri
Kofi şalvarının cibindən pul çıxarıb saydı və razı görkəm alaraq nömrədən çıxdı. Yataqxananın geniş, uzun dəhlizində heç kəs yox idi. Son bir neçə ayda Kofinin bu açıq-sarı rəngli, qəhvəyi linolium döşəməli dəhlizə xüsusi bir rəğbəti yaranmışdı. Dəhliz ona dəhşətli dərəcədə çimərliyi xatırladırdı. O, bu kəşfinə hədsiz sevinir, bəzən hətta tapıntısından əylənirdi də. Məsələn, ara-sıra dəhliz boş olanda gözlərini yavaş-yavaş qapayar və fikrən uzaq okean sahillərinə qayıdardı. Öz xəyalına tamam inandıqda isə eyni cürə, yavaş-yavaş gözlərini açardı. Bu vaxt o, özünü linoleum döşəmədə deyil, yalın ayaqlarla qızıl qumların üzərində yeriyən kimi hiss edirdi. Tavandakı lüminessensiya lapmalarısa onda günəş təsəvvürü yaradırdı. Kofi bu cür xəyallara qapılaraq hətta bəzən azacıq tərləyirdi də. Amma dəhlizin sonundakı pəncərədən mavi səmanı görüncə tezliklə sərin dənizin qucağına atılacağı fikri onu sərinlədirdi.
O, axır vaxtlar çox darıxırdı. Səhərdi və universitetin kitabxanasında bilgisayar arxasında oturmuşdu. İnternetdə səhifələri gəzərkən təsadüfən "Google"un xəritələr bölməsi ilə rastlaşdı. Doğma şəhərinin adını yazıb, axtarış etdi. Səhifə yeniləndi və süni peyklə çəkilmiş şəkillərdən ibarət şəhərin xəritəsi açıldı. Sevinərək tələm-tələsik xəritədən mausla yapışıb, çəkə-çəkə evlərini axtarıb tapdı. Bitirdiyi məktəbi, hər axşam gəzdiyi məhəlləni, evlərinin önündən keçən maşın yolunun yuxarıdan şəkillərini gördükdə çoxdandı ki, yol-yoldaşına çevrilmiş həsrət hissi yenidən onu yaxaladı. Gözləri dolsa da, bu virtual dönüşə çox sevindi.
O, indi də dəhlizdə addımlaya-addımlaya özünü çimərlikdə təsəvvür edirdi. Pəncərəyə çatınca sağa döndü və pilləkənlə aşağı endi.
* * *
Canım, Kofi, necəsən? Dərslərin necə gedir? Rus dilində yaxşı danışa bilirsən? Bizdə hər şey yaxşıdır. Atan işləyir. Mən isə hər gün ona xörək hazırlayıb, gəlişini gözləyirəm. Axşamlar tez-tez sənin haqqında fikirləşirik, məktublarını müzakirə edirik... Çox darıxırıq, Kofi. Sən gedəndə elə balaca idin ki. Amma indi şəkillərinə baxa-baxa deyirəm, nə tez böyümüsən. Üç il də az müddət deyil. Dünən nənə bizdə idi. Soruşdu ki, səndən nə xəbər var. Mən də sənin son məktubunu ona verdim. Atan bir neçə gün əvvəl çap eləmişdi. Nənə oxumağa başlamışdı ki, heç beş dəqiqə keçməmiş birdən məktubu öpüb, ağlamağa başladı. İstədim, sakitləşdirəm, amma elə mən də ona qoşuldum... Hərdən kədərlənəndə fikirləşirəm ki, səni Rusiyaya oxumağa göndərmək lazım deyildi. Əlbəttə, anlayıram, haqlı deyiləm. Bizim şəhərdə heç kimin bacarmadığı çətin imtahanı verdin... Amma bilirsən də necə kövrəyəm... Hər şey çox gözlənilməz olmuşdu axı... Özündən muğayat ol, canım. Çoxlu meyvə, vitaminli xörəklər ye. Quru yeməkdən daha çox, duru şey yemək lazımdı. Yoxsa mədəni xarab edərsən.
Öpürəm səni, oğlum. Qayıdanda sənə o qədər sevdiyin yeməklərdən bişirəcəm ki, barmaqlarını yalayacaqsan...
* * *
Kofi ikinci mərtəbəyə enib, mağazaya girdi. İçəridə gözəlliyinə məftun olduğu satıcı Sveta vardı. Kofi həmişə onunla söhbətdən zövq alardı. Sveta qızıl saçlı, göy gözlü cavan bir qız idi. Kofi bir neçə dəfə onu yataqxananın giriş qapısının qabağında öz oğlanı ilə bir yerdə görüb gəncə qibtə eləmişdi. Hərdən təəssüflənirdi ki, nəyə görə Sveta ilə ilk görüşdən sonra onunla münasibət qurmayıb və indi bu oğlanın yerində deyil. Lakin üç il əvvəlki həmin ilk görüş uğurlu alınmamışdı. Kofi ilk dəfə mağazaya girəndə Svetaya nə alacağını necə başa salacağını bilmirdi. Ona görə ərzaqların adlarını ingiliscə deyirdi. Sveta isə ingiliscə bilmirdi və öz növbəsində rusca danışırdı. Sonda uzun izahatların nəticəsində bir-birlərini anlasalar da, Sveta səsini yüksəldərək, hirslə Afrikadan gəlib, rusca bir kəlmə belə bilməyən tələbələrin dalınca deyinmişdi.
Kofi içəri girəndə Sveta radioda Dima Bilanın mahnısına qulaq asırdı. Kofini gördükdə o, xəfifcə gülümsədi.
- Necəsən? - Kofi də öz növbəsində gülümsəyərək soruşdu.
- Babat, Kofi... Sən necəsən?
- Mən əla!... Dima Bilandan xoşun gəlir?
- Hə. Sənin yox, məgər?
- Pis deyil. Mənimki hip-hopdur.
- Hə... Ye! Ye! Ye! Ye! - Sveta repçilər tək əl-qol hərəkəti etdi və bərkdən güldü, sonra yumşaq səslə soruşdu - Nə istəyirdin?
- Həmişəkindən.
- On yumurta, beş təndir çörəyi?
- Bəli. Bəli.
- Sən bir gün xəstələnəcəksən, Kofi. Bu qədər də yumurta yemək olar?
- Biz afrikalılar yumurtaya bilsən, necə heyranıq.
- Deməli, belə!.. Amma mənə bəzi şayiələr çatır ha.
- Məsələn?..
- Sən daha yaxşı bilirsən.
- Narahat olma, Sveta... Hər şey yaxşı olacaq.
- Nə deyirəm ki..
Kofi pulu ödəyib, ərzaqları götürdü və mağazadan çıxdı. Yolda fikirləşdi ki, bütün bunlardan o, necə də usanıb.
* * *
Oğlum, necəsən? Bizdə hər şey əladır. İşlərim yolundadı. Dediyim kimi, müdirimizi dəyişiblər. Sırağagün haradansa öyrənib ki, sən Rusiyada oxuyursan. Məni öz kabinetinə çağırdı. Sənin haqqında soruşdu. Dedi, sənin kimi cavanlarım bizim ölkənin gələcəyidirlər... Ernest öz redaksiyasını açıb. Artıq paytaxtda işləmir. Şəhərimizdə qəzet çıxartmaq istəyir. Düzünü deyim, onun istəyini necə qiymətləndirəcəyimi bilmirəm, burada, axı, qəzetə maraq azdı. Amma Ernest əmin edir ki, hər şey yaxşı olacaq. Hələ səndən müsahibə də götürmək istəyir. Deyir, sən şəhərimizin fəxrisən. Onu tanıyırsan da, emosional insandır. Allah eləsin, işi avand olsun... Bu şənbə qonşumuz Patrikin balaca oğlunun toyudur. Burada olsaydın, ikimiz də qara kostyum geyinib gedərdik. Yadındadır, əvvəllər təntənəli məclislərə gedəndə necə qara kostyum geyinib, ayna qarşısında yanyana durardıq? Onda sən kiçik bir uşaq idin. İndi isə hündürboy bir dəliqanlısan. Bəzən özümü qınayıram. Yeganə övladımızsan. Atan kimi kifayət qədər pul qazanıb, sənin tətillərdə bizi ziyarət etməni təmin edə də bilmədim...
* * *
Kofi çörək və yumurtaları masaya düzdü. Elektrik sobasını qoşdu. Bıçağı götürüb, çörəyi ehmalca üç hissəyə böldü. Sonra anidən dayandı və valideynlərinin göndərdiyi səhərki məktubu xatırladı. Yavaş-yavaş fikirlərə qapıldı. Sıxıldı. Həsrət hissi yenə içini didməyə başladı. Onu Moskvaya gətirmiş uçağın Domodedova hava limanında enəndən sonra həyatının necə dəyişdiyini bir daha düşündü. Universitetdə bir çox əcnəbi tələbələrlə tanış olmuşdu. Əksəriyyəti özü kimi dövlət xəttilə oxusa da, ondan fərqli olaraq, təqaüd və ildə iki dəfə pulsuz gediş-gəliş üçün uçaq bileti alırdılar. Amma onun ölkəsi digər Afrika ölkələri kimi tələbələrini bu imkanlarla təmin etməkdən məhrum idi. Buna görə də, çoxlarının daima pula ehtiyacları olardı.
Əgər o, vətənə getmək istəsəydi, bu, ona 424 dollara başa gələrdi. Hələ bu qiyməti ikiyə vurmaq lazımdır. Belə ki, geri dönmək də gərəkirdi. Təzəlikcə öyrənmişdi ki, Moskva-Qahirə istiqamətində uçan uçaqlara bilet 296 dollaradır. Sonra Qahirədən qatarla öz ölkəsinin paytaxtına getməliydi. Oradan da öz şəhərinə. Bütün bunlar səkkiz gün çəkəcək, 128 dollar edəcəkdi. Başq variant da vardı. Qahirədən birbaşa paytaxta uçmaq olardı, amma həmin biletin qiyməti də 280 dollar idi.
* * *
Xətrinizi çox istədiyim əziz atam və anam, Sizlərin yaxşı olduğunu eşitməyimin məni necə məsud etdiyini təsəvvür edə bilməzsiniz. Mənim ovqatım da, sağlığım da yaxşıdır.
...Anam mənim, mən də darıxıram. Nənəyə və başqa kimi görsən, hamıya salam de. Mənə görə niyə ağlayırsınız? Lazım deyil. Mən sağam, salamatam. Belə şeylər yazmayın mənə, zəhmət olmasa. Moskvada indi bir qar yağır, bir qar yağır. Elə gözəldi. Sən həmişə qara toxunmağı arzu edirdin. Allah qoysa, mən gələcəm, işləyəcəm, pul qazanıb, günlərin bir günündə səni Moskvaya gətirəcəm ki, qardan həzz alasan... Bəzən nə vaxtsa buralardan ötrü darıxacağımı da düşünürəm... Dərslərim qaydasındadır. Çətinlik çəkmirəm. Dili də yavaş-yavaş öyrənirəm. Müəllimlərimin hamısı məndən çox razıdırlar.
Ata, elə danışma. Hamı zəngin doğulmayıb ki. Üç il keçdi, iki il yarım da keçsin, gələcəm. Narahat olmayın. Əmiyə salam de. Onun işlərindən xəbərdaram. Müsahibə məsələsini özü də mənə məktubunda deyib. Dedim, məmnuniyyətlə verərəm... Stefanın evlənməsinə görə şadam. Onu da mənim yerimə təbrik edin. Kostyum geyinib, ayna qarşısında durmağımız yadımdadır. Hələ o da yadımdadır ki, sən həmişə qalstuku səhv bağlayardın və biz ayna qarşısında olanda ana deyinə-deyinə gələr, sənə lağ edib qalstukunu düzəldərdi... Öpürəm sizləri ! Ümid edirəm ki, bu yay sizin üçün xoş bir xəbərim də olacaq. İkinizi də bağrıma basıram!
* * *
Gecə yarıdan iyirmi dəqiqə keçdi. Kofi gözləyirdi. Tez-tez divardan asılmış saata baxırdı.
Otaqda dəhşətli sükut hökm sürürdü. Sanki dörd divar arasında nə vardısa dinməyəcəklərinə and içmişdilər. Hətta otaq yoldaşının qulaqcıqlarda dinlədiyi musiqinin səsi də eşidilmirdi.
Kofinin sakitlikdən xoşlanmağı vardı. Düzdü, arada səssizlikdən qorxardı da. Fikirləşirdi ki, səssizlik lal olsa da, o, hər şeyi yaxşı eşidir. Səs-küy isə kardır, amma nə gəldi, danışır. Ona görə də, hər cüzi səsi eşitməyə qadir sükut varlığı ilə daha qorxuludur.
Otaqdakı sakitlik ancaq dəhlizdən gələn nadir səslərin hesabına pozulurdu. Kofi telefonda danışan ərəbin, öz dilində bir nəğməni zümzümə edərək qapılarının önündən keçən vyetnamlı qızın səsini eşitdi. Sonra dəhlizdə nəsə bir gurultu qopdu və çox keçməmiş kimsə qapını taqqıldatdı. Kofi cəld ayağa qalxıb, qapıya tələsdi:
- Salam, dost! Nə var, nə yox? - qapıdakı balacaboy qıyıqgöz oğlan dilləndi.
- Ooooo, Lii, əla, sən necəsən?
-
Pis deyil.. Xaçapuri var?
-
Əlbəttə! Nə qədər?
-
İki xaçapuri və bir kola.
-
Oldu. Gözlə bir az.
Kofi otağa döndü. Soyuducudan iki yumurta və bir "Coca-Cola" bankası götürdü. Yumurtaları sındırıb, içindəkini tavaya tökdü və isti sobanın üstünə qoydu. Tezliklə, xörək hazır oldu. Bişmişi ehmalca iki çörək diliminin üstünə yaxdı və plastik boşqaba qoydu. Sonra duz və istiot da əlavə etdi. Ardınca boşqabı və içkini götürüb Liiyə gətirdi.
- Sağ ol, Kofi. Sənsiz biz neylərdik? Mağazanı on ikidə bağlayırlar, yataqxanadan da bayıra çıxmaq olmaz...
- Elədir... - Kofi başını yellədərək onun dediklərini sevincək təsdiqlədi.
Lii 45 rubl ödədi. Kofi sağollaşıb, razılıqla pulları saya-saya otağa girdi. Yataq döşəyinin altında saxladığı xırda kisəni götürüb, pulları içinə qoydu. İndi onun 256 dolları və 5480 rublu vardı. Əgər hər şey istədiyi kimi getsə, tədris ilinin sonunda valideynlərini yoxlamaq üçün kifayət qədər pulu olacaqdı.
Mündəricat
4 Üçbucaq
29 Afrikasayağı xaçapuri
.
Çapa imzalanıb: 27.08.2010.
Format: 70x100 1/32. Qarnitur: Times.
Ofset kağızı: əla növ. Həcmi: 2.5 s.ç.v. Tiraj: 1000.
Sifariş № 78. Qiyməti müqavilə ilə.
“Mütərcim” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi
Bakı, Rəsul Rza küç., 125
Tel./faks 596 21 44
e-mail: mutarjim@mail.ru
“525 Kitab” seriyasından
2009-cu ildə əsərləri nəşr olunan müəlliflər:
Dünya ədəbiyyatından
İosif Brodski
Orxan Pamuk
Şota İataşvili
Azərbaycan ədəbiyyatından
Anar
Elçin
Ramiz Rövşən
Əjdər Ol
Ədalət Əsgəroğlu
Dostları ilə paylaş: |