Soliq akademiyasi

Mol-mulk va resurs soliqlari auditi

A. Mol-mulk solig’ini tekshirish. Bu soliq korxonalarni mavjud aktivlardan samarali foydalanishga va keraksiz mulklar to’planib qolishiga yo’l qo’ymaslikni rag’batlantirish uchun joriy qilingan. Bu soliqni soliqqa tortiladigan mulki, bankda muddatsiz depozit schyoti bo’lgan va mustaqil balansdagi huquqiy shaxslar to’laydi.
Yangi Soliq Kodeksiga muvofiq huquqiy shaxslar uchun mol-mulk solig’i u qaysi manbadan olinganidan qat’iy nazar, korxona balansida turgan barcha asosiy vositalar va nommoddiy aktivlarning yillik o’rtacha qiymatiga nisbatan hisoblanadi. Bunda auditor soliqqa tortiladigan ob’ektlarning summasini va har choraklikda yil boshidan o’sib boruvchi jami bilan hisoblanadigan soliq summasining to’g’riligini tekshirishi lozim. Jismoniy shaxslar uchun esa, ularning mulki hisoblangan kvartiralar, chorbog’ va bog’ uylari, garajlar va boshqa imoratlar, binolar va inshootlar qiymati, shuningdek avtomobillar, motorli qayiqlar, vertolyotlar, samolyotlar va boshqa transport vositalari dvigatellarining quvvati soliq ob’ekti hisoblanadi.
Auditor jismoniy shaxslarning mol-mulkini soliqqa tortishni tekshirishda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan soliq stavkalariga rioya qilinishiga alohida e’tibor berishi lozim.

Soliq stavkasi korxonaning balansidagi asosiy vositalar (lizing shartnomasi bo’yicha olinganlari ham qo’shilgan) va nomoddiy aktivlarning eskirishi ayrilmagan o’rtacha yillik qiymatiga nisbatan qo’llaniladi. Mulk summasi uning o’tgan har oyning 1sanasiga bo’lgan qoldig’i bo’yicha hisoblanadi.

Auditor, agar korxonadagi mol-mulklar bir necha mulkdorlarning ulushbay asosida umumiy mulki bo’lgan holatlarni tekshirganda mol-mulk solig’i har bir mulkdor tomonidan umumiy mulkdagi ulushiga mutanosib ravishda to’langanligini aniqlashi lozim. Yangi qurilgan imoratlar, binolar va inshootlar bo’yicha soliq ular barpo etilgan yoki olingan yildan boshlab to’lanishini e’tibordan chiqarmaslik kerak.
Тabiiy ofat yoki boshqa sabablarga ko’ra yo’qolgan mol-mulklar bo’yicha soliq undirish ular yo’q qilingan yoki butunlay vayron bo’lgan oydan boshlab to’xtatiladi.