T. C. BÜKreş BÜYÜkelçİLİĞİ Tİcaret müŞAVİRLİĞİ
Romanya İstatistik Yıllığı 2009 19.Bölüm Kayıtları
Yüklə 0,61 Mb.
|
Romanya İstatistik Yıllığı 2009 19.Bölüm Kayıtları Romanya 2009 İstatistik Yıllığında belirtilen istatistikler itibariyle 2003 senesinde 111,2 olan perakende satış endeksi 2008 senesinde 119,9 olarak gerçekleşmiştir. (Romanya İstatistik Yıllığı 2009; Tablo 19G1; Önceki sene 100 kabul edilmek üzere; 2008 senesi endeksi 116,4 seviyesindedir.) Ürün gruplarına göre perakende endeksleri gıda ürünlerinde 2003 senesinde 120,2’den 2008 senesinde 221,1’e yükselmiştir. (Romanya İstatistik Yıllığı 2009; Tablo 19G2; 2000 senesi 100 kabul edilmek üzere) Gıda ürünleri harici eşyadaki değişim ise 2003 senesinde 123,9’dan 2008 senesinde 288,5’e yükselmiş durumdadır. Cari piyasa fiyatlarıyla perakende ticaret 2003’deki 46.016,2 (milyon RON) değerinden 2008 senesinde 127.644,7 (milyon RON) seviyesine yükselmiştir. Burada gıda ürünleri 20.832,5 milyon RON başlangıç seviyesinden, 54.574,0’e ilerlemişken, gıda harici ürünlere ait rakam 2003’deki 25.123,7 milyon RON değerinden 2008’de 73.070,7 milyon RON (19,9 milyar EUR) değerine yükselmiştir. Kamuya ait teşekküllerin perakende ticaret içindeki cirosunun oldukça düşük olduğu görülmektedir. Bunların toplam seviyesi 2003’de 627,1 milyon RON’dur (genel içi payı % 1,36); 2008’de ise 255,5 milyon RON’dur (% 0,20) Dolayısıyla 2000’lerin başlangıcından itibaren Romanya’da devletin perakende ticaret içinde payı çok düşük seviyede olup, zaman içinde daha da azalmış durumdadır. Alış veriş merkezleri açısından önemli bilgi ise söz konusu istatistik yıllığının 19.4 Tablosunda yer almaktadır. Bu tabloda 2006, 2007 ve 2008 senesine ait mağaza sayıları ve büyüklükleri verilmektedir. Söz konusu Tablo itibariyle 2006’da toplam dükkan sayısı 148.902 adettir. Bu sayı 2008’de 134.984 olarak gerçekleşmiştir. Bu genel adetler içinde kamunun payı düşüktür. 120 m2 altında alanı olan mağazaların sayısı 2006’da 140.909 iken 2008’de 128.396 olarak gerçekleşmiştir. 121 – 399 m2 arasındaki dükkanların sayısı 2006’da 5.799 iken 2008’de bu rakam 5.020’ye inmiş durumdadır. 1.000 – 2.499 m2 arasındaki dükkanların sayısı 2006 senesinde 242 iken 2008’de 373’e çıkmış durumdadır. 2.500 – 4.999 m2 arasındaki dükkanların sayısı 2006’da 67’den 2008’de 94’e çıkmıştır. 5.000 – 9.999 m2 arasındaki mağazaların sayısı 2006’da 52’den 2008’de 92’ye çıkmış durumdadır. Son olarak belirtilen 10.000 m2 ve üzerinden satış alanına sahip mağazaların sayısı 2006’da 16 iken 2008’de 33’e yükselmiş durumdadır. Bu istatistikte veya İstatistik Yıllığının 19 uncu Bölümünde başka bir yerde toplam satış alanı verilmemiştir. Bu Tabloda yer alan satış m2 leri ortalamaları ve başlangıç ve sona ait değerlere yaklaşık değerler kullanıldığında toplam satış alanının 2006’da 15,4 milyon m2, 2008’de ise 14,5 milyon m2 olduğu, yani azaldığı görülmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken noktanın toplam alanın oldukça düşük bir şekilde azalması (Kabul edilen ortalamalar doğru ise % 5 civarında) ve aynı anda büyük satış alanlı perakende noktalarının genel içindeki paylarının artmış olmasıdır. Bu artış toplam satış alanı 1.000 m2 ve üzeri perakende mağazalarda görülmektedir. Yukarıda verilen bilgiye istinaden Romanya perakende pazarında toplam satış alanının sabit kaldığı, ancak bu alan içinde daha büyük mağazaların payının arttığı görülmektedir. Şehir içinde bulunan perakende mağaza alanlarında alan artışı sağlanması mümkün olmadığı için bu artışın AVM’ler vasıtasıyla sağlandığı kesindir. Romanya çapında süper ve hipermarketlerin sayısı 114 olup, AVM’lerin sayısı ise, 28 (11 Romen, 17 yabancı)’dir.
Kapanan İşyeri Sayıları Romanya çapında 2008 yılında yaklaşık 57.000 firma kapatılmıştır. %40’ının iş konusu perakende satışı olan bu firmaların kapatılması nedenleri super ve hipermarketlerin rekabeti ve ayrıca krizdir. 2009 yılında ise 100.000 firmanın kapanması nedeni global kriz ve çapraz gelir vergisinin uygulanmasıdır. Perakende Sektörler İlgili Kanuni Düzenlemeler 20 Ekim 2009 tarihli ve 705 sayılı Romanya Resmi Gazetesinde yayımlanan Gıda Maddelerinin Pazarlanması Hakkında 15 Ekim 2009 tarihli ve 321 sayılı Kanun yürürlükte olup, çiftçiler, gıda sanyicileri ve perakende satıcıları Kanunun değiştirilmesi için Meclise başvuruda bulundukları, Tarım Bakanlığı, ‘’yasanın mevcut olduğu ancak iyi çalışmadığı, küçüklerin korunması ve rekabetdışı uygulamalarının yokedilmesi için aracı olduğunu’’ Tarım Bakanı tarafından açıklanmıştır. Söz konusu Kanunla ilgili olarak Romanya Süpermarket ve Hipermarketler Derneği (AMRCR) (Altex, Artima, Auchan, Baumax, Billa, Bricostore, Carrefour, Cora, Dedeman, Diverta, Domo, Flanco, Kaufland, La Fourmi, Mega Image, Metro Cash&Carry, Mobexpert, Penny Market, Praktiker, Profi, Real - Hypermarket, Rodipet şi Selgros Cash&Carry)’nin görüşü :
321 Sayılı Kanunla ilgili olarak küçük ve orta esnaflarının görüşü :
Değerlendirmeler: Romanya’da mevcut AVM’lerin ülkeye yeterli olup olmadıklarının tam tespiti ancak, AB ortalamaları ile ülkeye ait istatistiklerin mukayesesi sonucunda elde edilebilir. Ancak, ülkeye ait istatistikler ayrıntılı değildir. Genel ağdan bulunabilen ve (2) – (4) Başlıklarında verilen bilgiler Batı Avrupa standardında değildir. Diğer taraftan, açıklanan en son milli gelir istatistiklerinde Romanya ve Bulgaristan’ın Türkiye’nin gerisinde kalmış olması, ekonomik gelişkinlik açısından ve bağlı olarak perakende ticaretin gerçekleşmesi açısından Romanya’nın ülkemizin gerisinde olduğunu göstermektedir. Romanya’ya ait resmi istatistiklerde 2009 rakamlarının bulunmaması 2009 içinde açılan AVM’lerine ait kapasitenin görülmemesine yol açmaktadır. Burada şahsi gözlem olarak 2009 sonu dahil olmak üzere Bükreş ve Köstence’de inşaatı tamamlanan ve kullanıma açılan asgari 3 tane AVM bulunmaktadır. Birinci bentte belirtilen istatistikler yetersiz bile olsa ülke genelinde AVM’lerin sayısının artması beklenen bir durumdur. Mevcut kriz içinde fiyatlar gerilemiş ve yatırım istekleri olumsuz yönde etkilenmiş olsa dahi, 2007 – 2008 seviyesine en geç 2012 – 2014 yıllarında çıkılması beklenebilir. AVM’ler açılması konusunda yukarıda da belirtildiği gibi mevzuat açısından bir engel bulunmamaktadır. Diğer taraftan Romanya’nın AB üyeliği sebebiyle de formal bir engele rastlanmamıştır. Ancak, ülkenin genel durumu en azından 2010 itibariyle yeni yatırıma elverişli olarak değerlendirilmemektedir. Bu durum, bir bekleme fazı olarak değil hazırlık devresi olarak değerlendirilmelidir. I.4.6. Hizmetler (Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler) Bankacılık 99/2006 sayılı Sermaye Piyasası ve Kredi Kuruluşları Hakkında Acil Hükümet Kararı, bankacılık sistemini (elektronik para çıkışları, Romanya’daki ulusal şirketler ile yabancı kredi kuruluşlarının şubeleri dahil) düzenlemekte ve bankaların faaliyetlerine ilişkin şartları tespit etmektedir. Romanya Merkez Bankası para, kambiyo, kredi, ödeme ve ihtiyatlı denetleme politikalarının uygulanması hakkındaki banka lisanslarına dair kural ve işlem şartlarını tespit etmektedir. Mevzuatta ayrıca, para transferi, Romanya Merkez Bankası tarafından bankaların lisansını iptal etme, bankaların birleşmeleri ve kapatılma şartları yer almaktadır. Yönetmelikler, ekonomik hedeflerinin (hakim) şartları ile hükümetin ekonomi politikalarına uygun olarak Romanya Merkez Bankasının özel normlarına göre uygulanmaktadırlar. Romanya'da bankacılık sistemi ikili bir yapı arz edip, Merkez Bankası ve 40 adet diğer banka ve finans kuruluşundan oluşmaktadir. Bunlar:
Romanya’da belli başlı bankalar aşağıda sıralanmaktadır:
Romanya’da Türk sermayeli Credit Europe Bank (eski Finansbank) ile Garanti Bank’ın Romanya şubesi faaliyet göstermektedir. Turizm Avrupa'nın önemli bir yol kavşağında yeralması nedeniyle, buraya başlıca merkezlerden demiryolu, karayolu, hava yolu ve su yoluyla (Tuna Nehri ve Karadeniz'den) ulaşmak çok kolaydır. Ülkenin uyumlu engebeleri, güzel ovaları, tepeleri ve dağları Romanya'yı turizm için ideal kılmaktadır. Tabiat ve dağ turizmi, şatolar, Tuna Deltası, Karadeniz Sahilleri ve sıhhi kaplıcalar (200'den fazla) ve manastırlar turistleri cezbeden başlıca faktörlerdir. Her yıl 15.000'den fazla yabancı turist Tuna Nehrinde tekne turlarına katılmışlardır. Öte yandan Romanya her yıl Avrupa, Ortadoğu, Kuzey Amerika ve Asyada düzenlemekte olan 60 civarında uluslararası fuar ve sergiye katılım sağlamaktadır. Sigortacılık Romanya'da 42 adet sigorta şirketi ve 319 sigorta komisyoncusu faaliyet göstermektedir. Bunlar arasında AIG, ING Nederlanden, Generali, Allianz-Tiriac, Interamerican, Grawe ve Aviva başta olmak üzere yabancı sigorta şirketleri bilhassa hayat sigortasında önemli ve gittikçe artan bir paya sahiplerdir. Halen (2006 itibariyle) hayat sigortası dışındaki sigortalar %76,5 oranla faaliyetlerini gerçekleştirmekte olup, zorunlu trafik sigortası en büyük payı oluşturmaktadır. Hayat sigortası piyasası ise önceki yıllara nisbeten gelişme göstermesine rağmen Avrupa Ekonomik Topluluğu ortalamasının halen gerisindedir. 2006 yılında İhtiyari Emeklilik Yasası Parlamento tarafından onaylanarak Özel Emeklilik Düzenleme Kurulunun teşekkülüne dair bir kanun çıkarılmıştır. Aralık 2005 tarihinde Romanya Sigorta Denetim Kurulunca (ISC) çıkarılan 3129 sayılı düzenlemeyle sigorta şirket ve komisyoncularına AB direktiflerine uygun mali rapor hazırlama zorunluluğu getirilmiştir. I.4.7. Enerji Romanya fosil yakıt ve hidro-elektrik enerji gibi başlıca enerji kaynakları bakımından onlarca yıl kendi yağıyla kavrulan tek Orta-Avrupa ülkesidir. Romanya'nın toplam işgücünün %6'sı enerji sektöründe istihdam edilmekte olup, bu sektör ülkede en fazla istihdamı yapan üçüncü sektördür ve toplam sınai üretimin %5'ini sağlamaktadır. Romanya hükümetleri 2000 yılından beri Çavuşesko döneminden kalan enerji üretim ve dağıtım sistemlerini modernize etme ve özelleştirme çalışmalarını sürdürmektedirler. Romanya kömür, doğal gaz ve petrol rezervleri bakımından önemli ölçüde kaynaklara sahip olmasına rağmen, bunların her birinin üretimi geçtiğimiz on yıl boyunca düşmüş olup bu düşüşün devam etmesi beklenmektedir. Romanya 2003 yılından beri ham petrol kaynaklarından 900 milyon varil üretim yapmıştır. 2003 yılında günlük ortalama 123.000 varile düşen Romanya'nın petrol üretimin 1997 yılındaki 294.000 varillik günlük üretimle mukayese edildiğinde ne kadar düştüğü anlaşılmaktadır. Halen Romanya'nın ham petrol üretimin % 10'u Karadeniz kayısındaki petrol platformlarında gerçekleştirilmekte olup bunu artırılması planlanmaktadır. Doğal gaz üretimi 1982 ve 2004 yılları arasında %70 gerilemiş olup, toplam rezervin 300 milyar metreküp olduğu tahmin edilmektedir. Romanya'da tüketilen doğal gazın çoğu Rusya'dan boru hattıyla getirilmektedir. Romanya'nın 10 petrol rafinerisi ve doğal gaz çıkarma şirketi devlete ait olup, hükümet en büyük petrol şirketi PETROM'u 2004 yılında bir Avusturya şirketine satmıştır. 2005 yılında işletilen kömür rezervi 1,5 milyar ton civarinda olup bunun önemli bir kısmını linyit oluşturmaktadır. Yillik kömür üretimi 1989 yılında 66,4 milyon tonla zirveye ulaşmış olup, o zamandan günümüze dek % 50'den fazla düşüş göstermiştir. Romanya 22,2 gigavatlık (gigawat) kurulu kapasitesiyle Güneydoğu-Avrupa'nın en büyük elektrik enerjisi üreticisi ve net ihracatçısıdır. Buna rağmen kullanılan kapasite 16 gigavat civarındadır. 2005 yılında toplam 60,1 milyon megavat-saat elektrik üretilmiş olup, bunun %72,9'u çeşitli tip termoelektrik santrallerce, % 17'si hidroelektrik santrallerce ve % 10,1'i ise bir nükleer santralca gerçekleştirilmiştir. Enerji altyapısındaki son gelişmeler 10 adet termik santralin (2005 yılında tamamlanmış olup, birleşik kapasite 1,36 gigavat) rehabilitasyonu, nakil hatlarının iyileştirilmesini ve 2007 de üretime geçmesi beklenen Cernavoda termik santraline ikinci ünite ilave edilmesini kapsamaktadır. Cernavoda termik santralinin bir ünitesinin kurulu kapasitesi 655 megavattır. Bu santrale üçüncü ünite ilavesi de planlanmış olup inşasına 2006 da başlanması ve 2011'de tamamlanması öngörülmüştür. Romanya'da hidroelektrik santrali için 5.000 civarında uygun mahal bulunmasına rağmen, hidroelektrik kaynaklardan yararlanma oranı kapasitenin oldukça altındadır. 2004 yılında hidroelektrik santrallerin toplam kurulu kapasitesi 6.000 megavat civarındadır. I.4.8. Doğal Kaynaklar ve Madencilik Romanya doğal kaynaklar bakımından kerestelik orman, kömür, demir cevheri, tuz madeni, ekilebilir alanlar ve hidro-elektrik potansiyeli yanısıra az ve azalan miktarda da petrol ve doğalgaza sahiptir. Romanya'da madencilik sektörü bilhassa yetersiz ve az yatırım yapılması yüzünden komünizm sonrası zayıflamıştır. Romanya, boksit, kahverengi kömür, bakır, altın, demir cevheri, kurşun, tuz, uranyum ve çinko dahil maden rezervleri bakımından zayıftır. Boksit rezervinin 2,5 milyon ton, bakırın 1,5 milyon ton, çinkonun 1,4 milyon ton ve kurşunun 600.000 ton olduğu tahmin edilmektedir. 2003 yılında tuz üretimin 2,4 ton, işlenmemiş demir cevherinin 244.000 ton ve kurşunun 18.000 ton olarak gerçekleştiği bilinmektedir. I.4.9. Para ve Sermaye Piyasaları Romanya'da sermaye piyasaları 2004/297 sayılı kanun hükümlerine göre işlemektedir. Uygulamalar bu alanda düzenleyici ve izleyici kuruluş olan Sermaye Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu (Comisia Nationala a Valorilor Mobiliare) tarafından çıkarılan mevzuat ve normlar çerçevesince yerine getirilmektedir. En büyük sermaye piyasası Bükreş Borsası (BSE) olup, gelecek vadeden alternatif borsalar arasında Sibiu Borsası (BMFMS) birinci sırayı almaktadır. Bükreş Borsası 1995 yılında Kanada yardımıyla kurulmuş olup, modern bir bilişim-iletişim ağına sahiptir. Aralık 2006 itibariyle Bükreş Borsasında 21,5 milyar Avro toplam sermaye ile 58 şirket iki kategoride kaydedilmiştir. 1996 yından beri faaliyet gösteren RASDAQ özelleştirilen şirketler hisselerini pazarlamakla ise başlamış olup, Amerika'da geliştirilmiş modern bir portal sistemine sahiptir. Aralık 2006 itibariyle RASDAQ sermaye piyasasında 3 milyar Avro toplam sermaye ile 2.406 şirket kaydedilmiştir. Sibiu Borsası (BMFMS) ise 2004'den beri faaliyetini sürdürmektedir. I.4.10. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar Ülkede AB’ye uyum çalışmaları başarıyla tamamlanmış, yaşanan küresel kriz sebebiyle ekonomide önemli ölçüde küçülme ve işsizlikte artış görülmüştür. I.5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER I.5.1. Genel Durum Romanya’nın merkezî planlamadan Pazar ekonomisine geçme adımları komşuları diğer post komünist ülkelerden daha yavaş olmuştur. 1989 devriminden başlayarak, hükümetler ekonomik reform yasalarını nadiren çıkarabilmişlerdir. 1990’lı yıllar boyunca makroekonomik dengesizlikler sürmüş, hükümetler hantal demode sanayii sübvanse etmeye devam etmişlerdir. Romanya’nın bir çok ekonomik gelişme programını finanse eden uluslararası kuruluşların ekonomiyi yeniden yapılandırma ve istikrarı sürdürme gayretlerine rağmen, Romanya IMF ile 1990 larda yapılan anlaşmaların hiçbirinin şartlarını tam olarak yerine getirememiştir. Hükümetler 2001 den itibaren nisbeten daha yüksek mali disiplin içinde görünmüşlerdir. 2007 deki AB üyeliği için alınan tedbirlerden sabit gelir vergisi, yenilenen iş kanunu, gözden geçirilen sermaye politikası gibi önlemler ve enflasyona karşı gösterilen üstün çabalar Romanya ekonomisini birçok yönden güçlendirmiştir. Özelleştirme yavaş ve istikrarsız ilerlemiş ve 2005 de hala 1.000 den fazla işletme devletin elinde kalmıştır. 2004 yılında AB’nin Avrupa Komisyonunun Romanya’nın fonksiyonel bir Pazar ekonomisine sahip olduğunu beyan etmesine rağmen, 2005'de Komisyon hala ciddi eksikliklerden bahsetmeye devam etmiştir. 2006'ya kadar Romanya’nın, Ocak 2007 de AB tam üyeliğinin nihai onayı için önemli eksikliklerini gidermiş olmasına rağmen, son ekonomik gelişmeler Romanya’daki yaygın yoksuzluğu, rüşveti ve girişimcileri engelleyen bürokrasiyi hala hafifletememiştir. Sözkonusu alanda iyileştirmelere rağmen aksaklıklar ve yavaşlık devam etmektedir. I.5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri I.5.2.1. Cari İşlemler Dengesi Cari işlemler dengesi olarak da tanımlanan cari denge, ödemeler dengesi bilançosunun dış ticaret (ihracat-ithalat dengesi), hizmetler (hizmet alımları-hizmet satımları), yatırım (net faktör) gelirleri (dış yatırım gelirleri-dış yatırım giderleri) ve cari transferler (karşılıksız olarak elde edilen dış gelirler-karşılıksız olarak yapılan dış giderler) dengelerinin toplamından oluşur. Ülkenin cari işlemlerden elde ettiği gelirler, cari işlemlere yapılan giderlerden daha büyükse bu durum cari fazla (cari işlemler fazlası); daha küçükse cari açık (cari işlemler açığı) olarak nitelenir. Romanya'nın son 5 yıllık cari işlemler dengesinin durumu aşağıdaki tabloda sunulmuştur. - milyar € -
I.5.2.2. Sermaye Hareketleri 2009 yılında orta ve uzun vadeli borçlar ve krediler geçen yıla oranla % 24,0 oranında artarak 64.208 milyon €'ya ulaşmıştır. Kısa vadeli borçları ise 2008 yılına göre % 29,8 düşüş kaydederek 14.448 milyon €'ya ulaşmıştır. I.5.2.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları - milyon € -
ROMANYA'DA YABANCI YATIRIMLARIN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI (31 Aralık 2009 itibariyle) Tablo 5
I.5.3. Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar 1. 29 Temmuz 2009 tarihinde Hükümet tarafından onaylanan, toplam 19,95 milyar Avro’luk Uluslararası Para Fonu’yla stand-by anlaşması. 25 Mart 2009 tarihinde, kaynağı Avrupa Komisyonu (5 milyar), Dünya Bankası (1 milyar), Avrupa Yatırım Bankası, Avrupa Yeniden İnşa ve Geliştirme Bankası, Uluslararası Mali İşbirliği (İFC) (1 milyar) ve Uluslararası Para Fonu (IMF)'ndan karşılanan, toplam 19,95 milyar Avro’luk mali destek paketinin bir parçası olan 12,95 milyar Avro değerindeki stand-by anlaşmasını Uluslararası Para Fonu'yla (IMF) yapılmıştır. 2010 yılın sonuna kadar 5 taksitten oluşan, faizi %3,125 oranında olan ve 2015 yılına kadar geri ödeneceği belirtilen mali destek programı Romanya ekonomik politikanın mali dengesizlikleri azaltmak, finansal sistemi güçlendirmek ve güçlü düşüş gösteren özel sermaye akımlarının etkilerini iyileştirmek için gereken önlemleri alınmak hedeflemektedir. 2. 21 Temmuz 2009'da “Prima Casa” programının yeni şartlar belirlenmesi. 21 Temmuz 2009'da yürürlüğe giren “Prima Casa” programı ile genç aileler için birinci evi satın alma destek programı. 60.000 Avro’ya varan Devlet Garantisi sağlayan program, 2009 yılında ortalama 12.000 dosya onaylanan toplam 786 milyon Avro’luk garanti sağlamıştır. 3. 4 Aralık 2008 tarihli 217 sayılı Hükümet Kararıyla “Rabla” programının (Filo Yenileme Programı) yeni şartlar belirlenmesi. 40.000 adet 10 yaşından eski araçlarının karşılığında 3.000 RON değerinde çek (Voucher) ile yeni araba satın alımında indirim sağlayan program, 2009 yılında 60.000’e ve her birin değeri 3.800 RON’a çıkartılmış olup Aralık ayına kadar devam etmektedir. İlk aşamada (30 Nisan 2009’a kadar) 20.000 adet yeni araç satılması beklenirken sadece 7.045 adet satılmıştır. 15 Haziran 2009’da başlayan ikinci aşamada 3,5 ton hafif taşıt arabalar da dahil olup, 1 Eylül 2009’da başlayan üçüncü aşamada 10.000 adet şirketlere ayırılmıştır. 4. 2009'da yürürlüğe giren Teknik İşsizlik Kararı. 28/2009 sayılı Hükümet Kararıyla alınan yöntemlere göre teknik işsizlik sırasında işçilerin alacakları (maaşın %75’i) üç ay boyunca maaş dışı gelir uygulamaları ve bunlara sadece %16 gelir vergisi uygulanması; işverenler bu ödenekler için devlet bütçesine ve sosyal sigorta vergilerinden muaf tutulması. 5. Tekrar Yatırılan Kârının Vergi Muhafiyeti. 1 Ekim 2009 tarihi itibariyle Tekrar Yatırılan Kârının Vergi Muhafiyeti ile yatırımları, teknoloji ilerleme ve yerel sanayinin rekabet gücünü arttırmak amaçlanıyor. 6. Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınma için KOBİ’lere Devlet yardım programı. En az 10 milyon Avro’luk ve en az 100 iş yeri sağlayan ilk yatırım yapan KOBİ’lere Devlet destek programı. 7. 92/2009 Hükümet Kararıyla KOBİ’lere Devlet bürçesine vergi erteleme sağlanması. Eylül 2008 tarihiyle Devlet Bütçesine vergi borçları olmayan ve 2009’da mali krizden etkilenen şirketler için Devlet Bürçesine vergi ertelenmesi. 8. KOBİ’lere 200.000 Avro’ya varan “DE MİNİMİS” Devlet yardımları. 803/2009 Hükümet Kararıyla, AK 1998/2006 sayılı Düzenlemeye tam uyum sağlanmasıyla beraber, yararlanabilecek KOBİ’lerin faaliyet alanları listesi genişletilmiştir. 631/2009 Hükümet Kararıyla 1164/2007 sayılı Hükümet Kararı değişmesi ve tamamlanması ile birlikte, sağlanan fon 5 milyon’dan 100 milyon Avro’ya çıkarılmıştır. 2009 yılında onaylanan firma sayısı 904’e ulaşmıştır ve 16,2 milyon Avro ödemeler yapılmıştır I.5.4. Dış Ticaret I.5.4.1. Genel Durum Romanya 2009 yılında 29,1 milyar € ihracat, 38,9 milyar € ithalat gerçekleştirmiştir. I.5.4.2. Dış Ticaret Mevzuatı Romanya'nın dış ticaret mevzuatı zaten AB'ye giriş yolunda 1990 lı yılların başından beri liberalleştirilmiş olup halen Avrupa Birliği Müktesebatına dahil olunmuş ve bu mevzuat uygulanmaktadır. Romanya'ya mal ihracat ve ithalatında genelde özel bir ruhsata gereksinim duyulmamaktadır. Sadece uluslararası anlaşmalara göre; ateşli silahlarla patlayıcı maddeler, bitki, hayvan ve insan sağlığına zarar verebilecek belirli malların ithalatı kısıtlama ve yasaklamalara tabidir. Bu bağlamda, Ekonomi ve Ticaret Bakanlığı Ruhsatlandırma dairesi bu tür malların ticaretini ruhsata bağlamaktadır. Öte yandan, ANCEX (Stratejik Ürünler Dış Ticaret Kurumu) gibi bazı kamu kuruluşları da bu tür malların dış ticaretinde kontrol ve onaylama görevi üstlenmiştir. I.5.4.3. İthalatta Alınan Vergiler Romanya 01.01.2007 tarihi itibariyle Avrupa Birliği'nin tam üyesi olduktan sonra iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması feshedilmiş, gümrük vergileri bakımından yerine AB mevzuatı (1/95 ve 1/98 sayılı Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararları, AKÇT Anlaşması) geçerli olmuştur. Bu bağlamda Romanya Türkiye’den ithal edilecek endüstriyel ürünlerde sıfır gümrük uygularken işlenmiş tarım ürünlerinin ise sadece sanayi paylarını sıfırlayacak, temel tarım ürünlerinde ise 1/98 sayılı OKK ile taviz verilenler dışında yine DTÖ (Dünya Ticaret Örgütü) taahhütlerini uygulamaya devam edecektir. Romanya, Türkiye ve AB dışındaki üçüncü ülkelerden sanayi mamülü ithalatında AB'nin Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulayacak, tarım ürünlerinde ise ilgili ülkelere taviz verilen ürünler dışında yine DTO taahhütlerini uygulayacaktır. AB tam üyesi olan Romanya'nın AB üyesi diğer ülkelerden getireceği mallar için ise Gümrük vergisi tahsil edilmeyecek, sadece KDV (malın CİF bedeli üzerinden) tahsil edilecektir. Herhangi bir ürüne, herhangi bir ülke için uygulanan vergi oranları ve tavizler AB'nin ''http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds/en/tarhome.htm'' adresindeki TARİC adlı internet sitesinden öğrenilebilmektedir. I.5.4.4. Tarife Dışı Engeller Müşavirliğimizce tespit edilmiş tarife dışı engel uygulaması bulunmamaktadır. I.5.4.5. Anti-Damping Uygulamaları Anti damping ve telafi edici vergi uygulamaları Romanya’nın 2007 başında AB’ne üye olması ile Romanya için uygulanır olmaktan çıkıp Topluluk genel uygulaması haline gelmiş durumdadır. Bu sebeple ilgili sorgulamaların http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/taric/taric_consultation.jsp?Lang=en&Screen=0&redirectionDate=20100720 adresinden yapılması gerekmektedir. I.5.4.6. Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve Preferanslar Romanya; Gümrük Tarife ve Ticaret Genel Anlaşması, Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması, Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması ve Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşmasını imzalamıştır. Bununla birlikte, Romanya 80 civarında Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi ile Gelir ve Sermaye Vergi Kaçırmanın Önlenmesi Anlaşmalarına da taraftardır. Ayrıca, Romanya Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası ile Uluslararası Mali Co.) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın üyesidir. 2007 başında gerçekleşmiş tam üyelikle birlikte özellikle uluslararası ticaret konusundaki yetkiler Topluluğa devredilmiş olup, müzakereler Avrupa Komisyonu tarafından yürütülmektedir. I.5.5. Dış Ticaret İstatistikleri I.5.5.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri Romanya’ya ait 2005 – 2009 genel dış ticaret rakamları aşağıda yer almaktadır: - milyon € -
(*)EUROSTAT istatistikleri baz alınmıştır. I.5.5.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret Tablo 6 Başlıca İthalat Yaptığı Ülkeler (2009) (AB - % 73,31) (Diğer - % 26,69)
(*) EUROSTAT istatistikleri baz alınmıştır. Tablo 7 Başlıca İhracat Yaptığı Ülkeler (2009) (AB - % 74,25) (Diğer - % 25,75)
(*) EUROSTAT istatistikleri baz alınmıştır. I.5.5.4. Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı Başlıca İthal Ettiği Mallar (2009): Tablo 8 - milyon € -
(http://ec.europa.eu/eurostat/ramon/statmanuals/files/KS-BM-04-001-EN.pdf (Trade broken down at chapter level only / üye devletler arasında gerçekleştirilmiş ticari işlemlerde basitleştirilmiş beyan prosedürü söz konusu ise Fasıl + MM ifadesi var; şayet hangi Fasıl olduğu da belirtilmemiş ise 99EE000 selection of goods not specified elsewhere koduna atılı durumda) a.g.e. S 55) I.5.5.6. Başlıca Maddelere Göre İhracat Başlıca İhraç Ettiği Mallar (2009): Tablo 9 - milyon € -
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||