T. C. DİYanet iŞleri başkanliği eğİTİm hiZMETleri genel müDÜRLÜĞÜ Program Geliştirme Daire Başkanlığı

ıV. ÜNİTE: Din, AKIL VE Bilim

1. 
   Din, Bilim Ve Felsefe Kavramları
   

Din:

Din lügatte “itaat ve ceza (karşılık)” anlamına gelir. Bu kelime Kuran’ı Kerimde, ceza, hesap, kanun, şeriat, itaat ve kulluk anlamlarında kullanılmıştır. İslâm bilginleri dini şöyle tarif etmişlerdir: “Din akıl sahibi insanları kendi tercihleriyle bizzat hayırlı olan şeylere götüren ilâhî bir kanundur”.

Hak din olan İslâm’ın temel birtakım özellikleri vardır: Din, irade sahibi akıllıları muhatap alır. Din, Allah tarafından insanların faydasına konulmuştur. Allah tarafından konulmamış bir din kabul edilmez. Din, insanı dünya ve ahirette kurtuluşa götürür.

İslâm düşünürleri, İslâm dininin öğretilerini üç kısımda toplamışlardır:

1. 
   Akâid (İnançlar)
   
2. 
   Ahlâk
   
3. 
   Ahkâm (Hükümler)
   

Akait bölümü; varlık âlemini, onu yaratanı, başlangıç ve sonunu doğru şekliyle sunan öğretilerini kapsar. Kelâm ilmi dinin bu kısmıyla meşgul olduğu için ona “akaid ilmi” de denir. Ahlak bölümü; iyi ve kötü ahlakı, ve bunları kazanma yollarını beyan eden öğretileri kapsamaktadır. Dinin bu kısmıyla meşgul olan ilme “ahlak ilmi” denir. Ahkâm da dinin farz, vacip, haram, müstahab, mekruh, mubah gibi emir ve yasaklarını insana tanıtan kısmına denir. Bu kısmıyla meşgul olan ilme de “fıkıh ilmi” denir.

Din duygusu insanda fıtrîdir. Yani insan yaratılışı itibariyle kendisi ve kâinat hakkında düşünerek ve yaratılış gerçeğini araştırarak hakikate ulaşmak ister. Acaba bu kainât nasıl meydana gelmiştir, bir yaratanı var mı? O yaratıcı kimdir? Ne gibi özellikleri ve sıfatları vardır? İnsan kendisi niye yaratılmıştır? Acaba dünya hayatından sonra başka bir hayat var mıdır? Bu ve buna benzer sorular, hakikati arayan insanı, ikna edici bir cevaplara ulaşıncaya kadar meşgul edecektir. Her dinin inanç bölümü, gerçekte o dinin bu gibi sorulara verdiği cevaptır.

Bilim:

Bilim, fiziki ve doğal evrenin yapısının ve davranışlarının deney ve gözlemler aracılığıyla sistematik bir şekilde incelenmesini de kapsayan entelektüel ve pratik çalışmalar bütünüdür.

Din bilimle ters düşmez. Çünkü bilimin gerçekçi olarak ifade ettiği konularda dinle tamamen ittifak etmektedir. Ancak bilimin her yaptığı çalışma doğru sonuçlar vermeyebilir. Mesela bu gün bilim tarafından doğru kabul edilen bir olgu yarın reddedilebilir ve ona zıt bir olgu kabul edilebilir. Ancak Kur'an-ı Kerim'de geçen ifadelerin hiç birisinin aksi ispat edilememektedir.

Bilim, değişik yollarla elde ettiği bilgileri zamanla değiştirebilmektedir. Bu nedenle dini kaynakların verilerine uygun olan bilimsel gelişmelerden istifade etmek gerekli olmakla beraber, dini kaynaklara uymayan verilerin zamanla değişebileceğini düşünerek dikkatli olmak gerekir.