T.C
Ulaştırma Bakanlığı
TRACECA Ulusal Sekreterliği
Avrupa Birliği Tacis TRACECA Programı
Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan, Bulgaristan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moldova, Romanya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna, Özbekistan
TACIS 117107
TRACECA ve TENs KORİDORLARI ARASINDA DENİZ BAĞLANTILARININ GELİŞTİRİLMESİ
Samsun Limanı, Ro Ro Terminali
Fizibilite Çalışması
Sonuç Raporu
Mayıs 2009
Rapor Kapağı
Proje Başlığı:
TRACECA and TENs Koridorları arasında Deniz Bağlantılarının İyileştirilmesi
Proje Numarası:
TACIS 117107
Müşteri:
İsim: Avrupa Komisyonu
Adresi: Avrupa Yardımı İşbirliği Ofisi
Ofis: J-54 04/250
1049 Brüksel
Tel: +32 2 298 02 57
Fax: +32 2 296 62 17
İrtibat: Barbara BERNARDI
Program Müdürü
Yüklenici:
İsim: Royal Haskoning, Hollanda
Adres: Barbarossastraat 35 Postbus 516500 AD Nijmegen, Hollanda
Tel: +31 24 32 84 147
Faks: +31 24 36 09 634
İrtibat: Edwin LOCK
Proje Lideri
Rapor Tarihi: Mayıs 2009
Raporlama Tarihi: 2008-2009
Raporun Yazarları: Andre Merrien (Egis Bceom International)
Klas Westerkamp (NEA)
Gönül Ertürker ( Golder Associates, Egis Bceom International)
Edwin Lock (Royal Haskoning)
Referanslar ve Bibliyografi
-
Ulaştırma Altyapı Gereklilik Değerlendirmesi (TINA), Final Raporu, Mayıs 2007
-
Ulusal Liman Geliştirme Mastır Planı Çalışması Final Raporu
(Japonya Denizaşırı Kıyı Alanı Geliştirme Enstitüsü, Ağustos 2000)
-
Liman Geliştirmesi, gelişen ülkelerde planlamacılar için el kitabı, 2. Basım, New York 1985, UNCTAD
Para Birimi (10 Nisan 2009)
Euro ve Türk Lirası 1 Euro=2.08 TL
Euro ve ABD Doları 1 Euro= 1.31 USD
Proje Bilgileri
Proje Başlığı: TRACECA ve TEN Koridorları Arasında Deniz Bağlantılarının Geliştirilmesi
Proje Numarası: TACIS 117107
Ülkeler: Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Türkiye, Ukrayna
Proje Faaliyetleri:
Aşama O ( Nisan- Haziran 2007):
Başlangıç
Aşama 1A (Haziran 2007-Nisan 2008):
Pazar Çalışması Hazırlığı
Aşama 1B ( Haziran 2007- Nisan 2008):
Eylem Planı Hazırlığı
Kamu Özel İşbirliği Çerçevesinde Liman Geliştirilmesi
Aşama 2 (Mayıs 2008-Nisan 2009):
Samsun Limanı Ro-Ro Terminali Fizibilite Çalışması Hazırlığı
Filyos Limanı Projesi ön fizibilite çalışması
Denizcilikte Emniyet ve güvenlik uygulaması
Liman Birliği Pilot Çalışması
Bölgede liman yatırımlarında kamu özel işbirliği ve bankalarca muteber projeler
Proje Başlangıç Tarihi: 16 Nisan 2007
Proje Süresi: 24 ay
Danışman Firmalar:
Royal Haskonings (Hollanda)
NEA Ulaştırma Araştırma ve Eğitim (Hollanda)
Egis Bceom International (Fransa)
İÇİNDEKİLER
-
Giriş
-
1. 1. Arka Plan 1
-
1.2. İş Akışı 1
-
1.3. Liman özelleştirilmesi ve liman mastır planı 2
-
Planlama Kriteri
-
2.1. Gelgit, Rüzgâr ve Dalga 3
-
2.2. Yerleşke Kısıtlamaları 3
-
2.3. Planda kullanılan araç ve taşıtlar 4
-
Pazar Çalışması
-
3.1. Genel Liman istatistikleri 6
-
3.2. Mevcut Ro-Ro hatları 7
-
3.3. Hinterlant potansiyeli 8
-
3.4. Mevcut RoRo hatlarının analizi 11
-
3.5. Engeller 12
-
3.6. Olasılıklar 13
-
3.7. Sonuç 15
-
Terminal Planı
4.1. Rıhtım İhtiyaçları 17
4.2. Park İhtiyaçları 17
4.3. Liman Girişi 18
4.4. Güvenlik Sistemleri 18
4.5. Karayolu Bağlantısı 18
4.6. Proje Alternatifleri 19
4.6.1. Proje Alternatifi 1 19
4.6.2. Proje Alternatifi 2 20
4.6.3. Proje Alternatifi 3 20
5. Maliyet Analizi
5.1. Sermaye Maliyeti 22
5.2. Bakım ve operasyon Giderleri 22
6. Mali Analiz
6.1. Giriş 23
6.2. Temel Varsayımlar 23
6.3. Temel Yatırımlar 24
6.4. İşletme Giderleri 25
6.5. Gelirler 25
6.6. Finansal sonuçlar 27
7.7. Genel Sonuçlar 30
7. Çevresel Konular
7.1. Giriş 31
7.2. Proje 34
7.3. Yerel çevrenin tanıtılması 34
7.3.1. Çevresel Konum Durumu 35
7.3.2. Çevresel Yönetim Pratikleri 35
7.3.3. Paydaşlar 37
7.4. Çevresel Konular 38
7.5. Proje Alternatiflerinin Karşılaştırılması 39
9.6. Projenin Çevre Üzerinde Öncelikli Proje Etkileri 40
10. Genel Sonuçlar 41
Tablolar
Tablo 3.1. Yük, Samsun Limanı, 2004&2005
Tablo 3.2. Yük, Samsun Limanı, 2006&2007
Tablo 3.3. Taşıma araçları, sayı cinsinde, 2002&2006
Tablo 3.4. Samsun Limanı RoRo toplam Pazar potansiyeli, 2020, ton
Tablo 3.5. RoRo’ya göre direkt kara ulaştırması giderleri
Tablo 3.6. Samsun Limanı RoRo toplam market potansiyeli, 2020, ton, birim
Tablo: 6.1. Toplam İşletme Giderleri (Euro):
Tablo 6.2. Römorkör Faaliyetleri Tahmini:
Tablo 6.3. Gelirler (Euro)
Tablo 7.1. Çevre Düzenlemeleri
Tablo 7.2. Proje Alternatiflerinin Çevre Konularında Karışlaştırılması
Tablo 7.3. Projenin çevre üzerindeki öncelikli etkileri
Haritalar
Harita 3.1. Samsun Limanı Hinterlandı
Ekler:
-
Pazar Çalışma Raporu
-
Bütçe tahminleri (Alternatif 1, Alternatif 2, Alternatif 3)
-
Finansal Tablolar
-
26 Şubat 2009 tarihinde Ankara’da yapılan Çalıştay/Toplantı Tutanağı
Fizibilite Çalışması Harita ve Şekiller:
-
Harita 1
-
Harita 2
-
Mevcut Durum
-
Alternatif 1 (3 adet şekil )
-
Alternatif 2 (3 adet şekil)
-
Alternatif 3 (3 adet şekil)
-
Giriş
-
Arka Plan
Ekte yer alan yerleşim haritasında da görüleceği üzere, Türkiye’nin Kuzeyinde yer alan Samsun Limanı Türkiye Devlet Demiryolları (TCDD) tarafından işletilmektedir. Yaklaşık 2.5 milyon ton yük kapasitesine sahip olan liman 4, 7 ve 8. Trans Avrupa Şebekesi (TENs) Koridorlarına bağlantılıdır. Ayrıca Türkiye’nin kuzey doğusunda yer alan tek demiryolu-feri bağlantılı liman olma özelliğine sahiptir.
Bu projeden asıl beklenen feri terminalinin modernizasyonu ve iyileştirilmesi idi fakat Samsun demiryolu-feri terminali iyileştirme çalışmaları TCDD ve Türk Şirketi olan UPM tarafından başlatılmıştı. Yeni feri terminal hem Türk hem de Rusya gemilerine hizmet edecek ve terminalde yeni bir boji değiştirme istasyonu kurulacaktı. Mart 2009 tarihine gelindiğinde iyileştirme çalışmaları bitmek üzereydi.
Bu bağlamda projenin bu kısmının kontrattan çıkarılmasına ve bunun yerine TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliğinin talebi üzerine Samsun Limanı Ro-Ro terminali fizibilite çalışması yapılmasına karar verilmiştir. Bugüne kadar Samsun Limanında gerçek anlamda bir Ro-Ro terminali olmamasına rağmen, özellikle Samsun-Novorosisk limanı arasında artış gösteren Ro-Ro trafiği dikkat çekmektedir. (bkn. 1. yerleşke haritası)
-
İş Akışı
Aşağıdaki iş akışı proje tarafından Nisan 2008 tarihinde Avrupa Yardımlaşma İşbirliği Ofisine sunulmuştur:
-
Planlama Kriteri
-
Pazar Çalışması
-
Samsun Limanı terminal proje alternatifleri
-
Sözkonusu alternatiflerin maliyetleri
-
Finansal analiz
-
Çevre çalışması
-
Liman özelleştirilmesi ve liman mastır planı
Danışman firma Mayıs 2008 tarihinde Samsun limanının özelleştirilmesi için ihaleye çıkılacağı bilgisini edinmiştir. Eylül 2008 tarihinde ise ihalenin Samsun’da hububat elleçlemesi ve tahıl depolaması ile hâlihazırda limanın kullanıcısı olan Ceynak Grup tarafından kazanıldığı ilan edilmiştir. Ceynak ve Türk Hükümeti arasında görüşmeler devam ettiğinden dolayı, proje süresince TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliğinin koordinesi ile TCDD ve Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü (DLH) ile işbirliğine gidilmiştir.
Yine de 26 Şubat 2009 tarihinde Ankara’da TRACECA Türkiye Ulusal Sekreterliğinin koordinesi ile TCDD ve RoRo firmalarının katılımı ile yapılan Samsun Limanı Ro-Ro Terminali Fizibilite Çalışması konulu çalışma grubu toplantısına (bkn. Ekte yer alan toplantı tutanağı) Ceynak tarafından da katılım sağlanmıştır.
Mart 2009 sonunda Ceynak ve Türkiye Hükümeti arasındaki görüşmelerin hala sonuçlanmadığı dikkate alındığında limanın sahibi ve işletmecisi hala TCDD’dir.
-
Planlama Kriteri
-
Gelgit, Rüzgâr ve Dalgalar
Karadeniz’de 10 ve 20 cm arasında olan astronomik gelgit aralığı oldukça sınırlıdır. (Fakat kuvvetli rüzgâr ve düşük atmosferik basınçlar 50 ila 70 cm’e ulaşan dalgalara neden olabilmektedir.) Her ne kadar demiryolu feri terminali için sınırlı gelgit aralığı rampayı zorunlu kılsa da yapılacak olan RoRo terminali için hareketli bir rampaya gerek olmadığı sonucuna varılmıştır.
Samsun havalimanında 2008 yılında SSW’den NNW yönüne doğru rüzgar istatistikleri elde edilmiştir. Samsun iç limanı ve özellikle ana rıhtımı rüzgara karşı gemi manevralarında yanaşma ve ayrılmayı kolaylaştıran belirli kara korumasından faydalanmaktadır.
Var olan dalgakıran sistemi limanın iç kısmını dalgalardan korumaktadır. Liman Başkanı yılda sadece birkaç problemli gün yaşandığını ve bu problemlerin de dalgalardan değil çok güçlü esen rüzgârlardan kaynaklandığını ifade etmiştir.
-
Yerleşke Kısıtlamaları
İkinci yerleşim haritasında da belirlenen yeşil alanların herhangi bir liman faaliyeti tarafından kullanılmasına izin verilmemektedir.
Ayrıca, limanın doğu tarafında yer alan iskelenin demiryolu-feri faaliyetleri (demiryolu feri gemilerinin yanaşması, demiryolu vagonlarının park etmesi ve sıralanması) için kullanılacağı dikkate alındığında RoRo’nun bu alanda gelişmesi için yeterli alana sahip olmadığı ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında, Ankara bağlantılı otoban şehrin kuzeyine bağlanmaktadır; bu alanın da karayolu bağlantısı için uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Mevcut durumu gösteren çizimlerde de görüleceği üzere Ro-Ro faaliyetleri için şuan “Ana rıhtım” adı verilen alan hangar tarafından kullanılmaktadır. Birçok römork ve yarı römork rıhtım veya hangar kenarlarına park etmekte ve bu durum da diğer liman faaliyetlerine engel oluşturmaktadır.
Kuzeye, Ceynak’ın modern silo kompleksine yaklaştıkça rıhtıma yakın düzgün olarak kaplanmış ve çoğunlukla boş karayolu römorkları tarafından kullanılan boş bir alan bulunmaktadır. Bu alan RoRo veya konteynır, veya bileşik RoRo & konteynır terminali için uygun görülmektedir.
Limanın biraz daha kuzeyine gittiğimizde bu alanın Serbest Ticaret Bölgesi olarak kullanıldığını ve bu bakımdan da RoRo faaliyetleri için uygun olmadığı gözlemlenmiştir.
-
Planda kullanılan araç ve taşıtlar
Ro-Ro fizibilite çalışması için dizayn aracı 38 tonluk yarı römorklardır. Bunlar 18 m uzunluk ve 2.5 metre genişliğe sahip olup Karadeniz’de RoRo gemilerinin taşıdığı en büyük araç durumundadır. Bazı durumlarda römorklar traktörsüz yüklenmektedir fakat bu durum Samsun limanında tercih edilen bir yöntem değildir. Samsun’dan Türkiye’de üretilen ve İstanbul çevresinden gelen otobüs ve arabaların ithali gerçekleştirilmektedir.
Dizayn taşıtı bölgenin en büyük RoRo gemisi olan Ulusoy tip 1 RoRo gemisidir:
-
LOA: 146 m
-
Genişlik: 22 m
-
Yüklü Su Kesimi: 5.5 m (6.5-7 m su genişliği gerekmektedir)
-
Kapasite: 95 yarı römorkör ve 120 yolcu
-
Kıç taraf rampası
Karadeniz’de faaliyet gösteren demiryolu-ferilerinin 180 m’den yukarı LOA ve 7 m’yi geçen su kesimi gibi daha geniş teknik özelliklere sahip olduğu dikkatlerden kaçmamalıdır.
-
Pazar Çalışması
Aşağıda Samsun Limanı RoRo terminali pazar çalışma raporunun bir özeti yer almaktadır. Tüm rapor ise ekte verilmektedir.
-
Genel Liman İstatistikleri
Aşağıdaki tablolarda 2004-2007 yılları arasında Samsun limanı faaliyetlerine ait bazı istatistikler verilmiştir.
Tablo 3.1. Yük, Samsun Limanı, 2004&2005
|
2004
|
2005
|
|
Yükleme
|
Boşaltma
|
Toplam__734.624__2.337.610__3.112.234'>Toplam
|
Yükleme
|
Boşaltma
|
Toplam
|
Genel
|
122.552
|
74.632
|
197.184
|
102.047
|
69.341
|
170.157
|
Konteynır
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
RoRo
|
295.296
|
263.703
|
558.999
|
381.747
|
268.127
|
649.874
|
Kuru Yük
|
316.776
|
2.001.935
|
2.318.711
|
211.111
|
2.001.019
|
2.213.361
|
Diğer
|
0
|
37.340
|
37.340
|
0
|
33.816
|
33.816
|
Toplam
|
734.624
|
2.337.610
|
3.112.234
|
694.905
|
2.372.303
|
3.067.208
|
Tablo 3.2. Yük, Samsun Limanı, 2006&2007
|
2006
|
2007
|
|
Yükleme
|
Boşaltma
|
Toplam
|
Yükleme
|
Boşaltma
|
Toplam
|
Genel
|
154.688
|
83.581
|
239.269
|
228.457
|
145.894
|
374.351
|
Konteynır
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
RoRo
|
367.598
|
275.406
|
643.004
|
307.642
|
214.603
|
522.245
|
Kuru Yük
|
1.729
|
1.145.060
|
1.146.789
|
0
|
688.703
|
688.703
|
Diğer
|
0
|
18.229
|
18.229
|
2.000
|
26.006
|
31.006
|
Toplam
|
524.015
|
1.522.276
|
2.046.291
|
538.099
|
1.078.206
|
1.616.305
|
Tablolarda da görüleceği üzere 2004 yılında 3.1 milyon olan yük miktarı 2007 yılında ciddi bir düşüş göstermiş ve 1.6 milyon ton olmuştur. O dönem boyunca genel yük akışı iki katına çıkmış, RoRo %7 civarında azalmış, 2004 yılında 2.3 milyon ton olan kuru yük ise 2007 yılına gelindiğinde 688.703 tona düşmüştür. Bu düşüşe neden olan belli başlı mallar şöyledir: kömür (-20%), demir (-26%), hurda (-22%) ve tahıl (-21%).
-
Mevcut Ro-Ro Hatları
Tablo 3.3. Samsun ve bazı diğer Karadeniz limanlarında Ro-Ro bağlantıları hakkında bilgi vermektedir.
Tablo 3.3. Taşıma araçları, sayı cinsinde, 2002&2006
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
Samsun-Novrosisk
|
18.095
|
19.846
|
31.201
|
39.220
|
38.961
|
31.423
|
23.523
|
Zonguldak-Ukrayna
|
8.977
|
8.739
|
9.153
|
15.629
|
19.147
|
19.147
|
23.632
|
Rize-Poti
|
1.80
|
5.372
|
5.032
|
3.648
|
742
|
|
|
Trabzon-Sochi
|
3.641
|
1.609
|
3.512
|
3.403
|
6.574
|
|
10.150
|
Dostları ilə paylaş: |