Taşimacilik sistemi hap notlar üNİte 1 (TAŞimacilik sistemine giRİŞ)
Dış Ticarette Taşıma Sigortası Türleri
Yüklə 0,52 Mb.
|
Dış Ticarette Taşıma Sigortası Türleri Emtia Nakliye Sigortası Malların, bir yerden başka bir yere bir veya birkaç nakil aracı ile taşınması (sevk edilmesi) sırasında uğrayabileceği zarar, kayıp (ziya) ve hasarları teminat altına alan sigorta türüdür Nakliyat Emtia Sigortası-Teminatları şu şekildedir: Tam ziya teminatı, malın taşıma aracı ile birlikte tüm değerini yitirecek şekilde tamamen zarar görmesi hâlidir. Dar teminatta, malın tam ziya ile tamamen zarar görmesi riskine ilaveten, aracın yapacağı kazaya bağlı olarak (çarpma, çarpışma, devrilme, yangın) kısmi zararlar da teminat altına alınmaktadır. Geniş teminat, genellikle tüm riskleri kapsamaktadır. Bu teminat için özel şart niteliğini taşıyan istisnalar dışındaki tüm riskler teminat altına alınmaktadır. Bu istisnalar şu şekilde sıralanabilir: • Malın doğasından ve kendi yapısından kaynaklanan hasarlar, • Taşıyan aracın ya da ambalajın uygunsuzluğu, • Her türlü gecikmeden kaynaklanan hasarlar, • Radyoaktif kirlenme, bulaşma, • Sigortalının kötü niyeti. Nakliyecinin Sorumluluk Sigortası Sorumluluk sigortası, sigortalının mal varlığında ortaya çıkabilecek eksilme ve kayıpların sigortacı tarafından teminat kapsamına alınmasıdır. Burada taşıyıcı için sigortalanabilir menfaat; hizmet ürettiği alanda tabi olunan ve uyulmak zorunda kalınan yasal zorunluluklardır Nakliyecinin sorumluluk sigortası, Türkiye sınırları dâhilinde taşımacılık yapan nakliyeci firmaların, kusurları neticesinde taşıdıkları mala verecekleri zararlardan doğan sorumluluklarını poliçede belirlenmiş bir limite kadar sigorta etmektedir. Yurt içi sorumluluk sigortası emtia nakliyat sigortası yerine geçmemektedir. Bu poliçelerde sigortalı olarak nakliyecinin ismi yazılır ve hasarda nakliyecinin kusuru varsa sigorta devreye girmektedir. Kıymet Sigortası Gerçek ve tüzel kişilere ait nakit para, külçe altın ve gümüş ile kıymetli evrakların (hisse senedi, tahvil, bono, çek, piyango bileti…) bir yerden başka bir yere taşınmasına uygun nakil araçlarıyla taşınması sırasında doğabilecek silahlı gasp, soygun, çalınma, kaybolma, hırsızlık, yangın gibi riskleri teminat altına alan bir sigorta türüdür. Teminat, kıymetli evrakın nominal (yazılı) değerleri üzerinden verilir. Ancak kıymetli evrakın ikame imkânı olduğu takdirde ödenecek tazminat; o evrakın yeniden basım masrafları ile sınırlıdır. Kıymet sigortasında önemli olan bir husus da, para ve değerli kâğıtların, doğal taşıma şartlarına uygun olarak, kişi beraberinde veya taşıyıcı araçta sorumlu kişiye teslim edilmiş olmasıdır.
Tekne veya geminin deniz tehlikelerine karşı tekne (gövde) kısmı, makine, ekipman ve donanımlarını teminat altına alır. Bu sigorta türü; gemi sahibi, donatanı (işleteni) veya gemi üzerinde sigorta edilebilir menfaati olanlar tarafından yaptırılır. Tekne sigortaları yıllık olarak veya sefer için yapılabilir Taşıma Sigortası Taşıma sigortası; alım-satım sözleşmesinin yapılmasından sonra taşıma sırasındaki risklere bağlı zararın tazmininin sağlanabilmesi için yapılan sigortadır. Bunlar; • Zarar, ziyan ve hasarlar, sigorta ettirenin kasti müdahalesi ile veya hile yolu ile meydana gelmiş zararlar, • Doğa kanunlarına göre asla ortaya çıkması mümkün olmayan olaylar, • Kanun, ahlak ve adaba uygun olmayan olaylar, • Sigortaya konu olan eşyanın normal kullanımı esnasında ortaya çıkabilecek eskime ve yıpranmalar.
Ülkelerarası gümrük ve ticaret anlaşmalarının temelinde, uluslararası ticaretin önündeki her türlü engelleyici ve kısıtlayıcı politika araçlarını ortadan kaldırarak, ticareti serbestleştirme amacı vardır 1919 yılında Uluslararası Ticaret Odası (ICC-International Chamber of Commerce), dünya ticaretinde serbestleşmeyi teşvik etmek, iş ve ticaret uygulamalarını uyumlu hâle getirmek ve iş dünyasını uluslararası düzeyde temsil edecek bir kurum olarak ortaya çıkmıştır. Bugün 130’dan fazla ülkeden üyesi ve 95 ülkede millî komitesi bulunan ICC’nin dış ticareti kolaylaştırmak amacıyla yaptığı en önemli faaliyetinin “uluslararası teslim terimleri”ni (Incoterms) oluşturmak olduğu söylenebilir. ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
Bu sorumluluklar temelde şu şekildedir: Satıcı Ülkede Gerçekleşenler: Satıcı ülkeden malların çıkarılabilmesi için yapılacak resmi işler, çıkarılacak belgeler ve ödemelerle ilgili gümrük çıkış işlemleri Malların satıcının iş yeri veya deposundan malların taşıma araçlarına yükleme masrafları
Malların sigortalanması maliyeti Taşıma ücreti (navlun) maliyeti Malların farklı araçlara yüklenmesi durumunda ortaya çıkacak boşaltma/yükleme masrafları Alıcı Ülkeye Girişte: Malların ülke gümrüğünden geçebilmesi için yapılacak resmî işlemler, vergi, resim harç vb. ödemeleri içeren gümrük giriş işlemleri Malların alıcının bulunduğu noktaya boşaltılması
E grubunun tek terimi olan bu teslim şeklinde, satıcının asgari düzeyde sorumluluk taşıması, taşıma süresince hiçbir masraf ve risk üstlenmemesi sebebiyle satıcı açısından en avantajlı teslim şekli olduğu söylenebilir. Ancak dış pazardaki rekabetin yoğun olduğu düşünüldüğünde, alıcının tüm risk ve masrafları üstlendiği bu teslim şeklinin, alıcı tarafından kabul edilmesi çok mümkün değildir. Satıcının Sorumlulukları: Satıcının tek sorumluluğu malları iş yerinde, fabrikasında veya deposunda, ithalatçının emrine hazır olarak bulundurmaktır. Ancak alıcının isteğiyle ve masrafları alıcının ödemesi şartıyla ihracatçı (satıcı ülkede) ülkedeki gümrük çıkış işlemlerini yapmak ve taşıyıcı firmayla anlaşmak gibi sorumlulukları da üstlenebilmektedir. Alıcının Sorumlulukları: Sözleşme koşullarına uygun olarak mal bedelini öder. Tüm masraf ve risk kendisine ait olmak üzere, satıcı ve alıcı ülkedeki gümrük işlemlerini yapmak, malları satıcının iş yerinden almak, tüm taşıma süresi boyunca navlun ve sigorta masrafını üstlenmek ve malları alıcı ülkeye girerken söz konusu olabilecek gümrük vergi ve masraflarını ödemektir. F Grubu Teslim Şekilleri F grubu teslim şekillerinin temel özelliği, satıcının sorumluluğunun malları gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak ilk taşıyıcıya teslim ettiği anda son bulmasıdır. Teslim sorumluluğunu yerine getirdikten sonra mallar alıcının eline ulaşıncaya kadar olan tüm masraf ve sorumluluklar alıcıya aittir. FCA (Free Carrier): Taşıyıcıya Teslim (Tüm Taşıma Modlarında) Satıcının Sorumlulukları: Gümrük çıkış işlemlerini yapar. Alıcı önceden talep etmişse, tüm masrafları alıcıya ait olmak üzere taşıma acentesi ile anlaşır. Malları taşıyıcıya veya taşıma acentesinin gözetimine belirlenen tarih ve yerde teslim eder. Bu noktadan sonra hiçbir sorumluluğu yoktur. Alıcının Sorumlulukları: İlk Taşıyıcının malları alıcı adına teslim almasıyla tüm risk, masraf ve sorumluluk alıcıya geçer. Alıcı ilk taşıyıcıdan malları aldıktan sonra mallar alıcı ülkede varış yerine gelene kadar tüm taşıma ve sigorta masrafını üstlenir. Alıcı ülkedeki gümrük giriş işlemlerini yapar ve gümrük vergisi, KDV gibi istenen vergileri öder. FAS (Free Alongside Ship): Gemi Yanında Teslim (Deniz ve İç Su Yolu Taşımacılığında) Satıcının Sorumlulukları: Gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak ithalatçının belirttiği limanda malları gemi doğrultusunda, rıhtım ve mavnaya koymakla teslimatı gerçekleştirir. Malları taşıyacak olan gemi rıhtıma demirliyse, satıcının sorumluluğu malları gemi hizasına bırakmakla biter. Gemi açıkta demirliyse, satıcı malları gemiye taşıyacak olan mavnaya yüklemekle sorumludur. Bu andan itibaren satıcının hiçbir sorumluluğu yoktur. Alıcının Sorumlulukları: Satıcının teslim yükümlüğünü yerine getirdikten sonra malları alıcı adına taşımayı yapacak gemiye yüklenmesi, varış limanına kadarki navlun ve sigorta, varış limanındaki boşaltma işlemleri ve varış ülkesindeki gümrük giriş işlemleri alıcının sorumluluğundadır. FOB (Free on Board): Gemide Teslim (Deniz ve İç Su Yolu Taşımacılığında) Satıcının Sorumlulukları: Malları sözleşme koşullarına uygun olarak hazırlayıp gümrük çıkış işlemlerini yaparak alıcının belirttiği limanda alıcının gemisine yüklemekle sorumludur. Mallar geminin güvertesine yerleştiği anda her türlü risk, masraf ve sorumluluk alıcıya geçer. Alıcının Sorumlulukları: Malların alıcı gemisine yüklendikten sonraki tüm masraf ve sorumluklar alıcıya geçer. Bu noktadan sonraki taşıma ve sigorta masrafı, varış ülkesindeki gümrük giriş işlemleri alıcının sorumlulukları arasındadır. C Grubu Teslim Şekilleri C grubu teslim şekillerinin temel özelliği; satıcının malları ilk taşıyıcıya teslim etmesiyle teslim yükümlülüğünü yerine getirmesi ancak bu noktadan sonra da devam eden bazı sorumluluklarının olmasıdır. Bu sorumluluklar teslim şekline bağlı olarak, varış yerine kadarki navlun ve/veya sigorta masrafını üstlenmek şeklinde olabilmektedir. 4 adet teslim şekli bulunan C grubunda CFR ve CIF sadece deniz ve iç su yolu (nehir) taşımacılığında, CPT ve CIP ise tüm taşıma modlarında kullanılır. CFR (Cost and Freight): Mal Bedeli ve Navlun (Deniz ve İç Su Yolu Taşımacılığında) Satıcının Sorumlulukları: FOB teriminde olduğu gibi satıcı malları hazırlayıp gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak, belirlenen limanda malları alıcının gemisine yüklemekle sorumludur. Ancak farklı olarak bu teslim şeklinde satıcı, mallar alıcının eline ulaşıncaya kadarki tüm taşıma ücretini (navlun) ödemekle yükümlüdür. Bu sebeple taşıma acentesi ile sözleşme yaparak tüm navlunu karşılar. Alıcının Sorumlulukları: Malların limanda gemiye yüklendikten sonra navlun hariç tüm masraflar ve sorumluluk alıcıya geçer (sigorta masrafı, gümrük giriş işlemleri gibi). (Cost Insurance and Freight): Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun (Deniz ve İç Su Yolu Taşımacılığında) Satıcının Sorumlulukları: Gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak malları, ihracat limanında bekleyen gemiye yüklemek, malların varış yerine kadar olan tüm taşıma masrafını taşıma acentesiyle sözleşme yaparak ödemek, varış yerine kadar olan sigorta primini ödemek ( Önceden taraflar arasında farklı bir karar alınmamışsa satıcı genellikle en dar kapsamlı deniz nakliyat sigortasını yaptırır). Alıcının Sorumlulukları: Mallar limanda gemiye yüklendikten sonra sigorta ve navlun hariç tüm masrafları karşılamak, alıcı ülkede gümrük giriş işlemlerini yapmak, gümrük vergilerini ödemek, varış limanında boşaltma masrafını ve liman ücretini ödemek. CPT (Carriage Paid To): Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak (TümTaşıma Modlarında) Satıcının Sorumlulukları: Satıcı ve alıcıya yüklediği sorumluluklar açısından CFR terimi ile aynıdır. Aralarındaki tek fark CFR terimi sadece deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılıyorken, CPT terimi her türlü taşımacılıkta kullanılır. Buna göre bu teslim şeklinde satıcı gümrük çıkış işlemlerini yaparak malları taşıma aracına yükler. Bu noktadan sonra navlun dışında tüm masraf ve sorumluluklar alıcıya geçer. Alıcının Sorumlulukları: Mallar taşıma aracına yüklendikten navlun dışındaki sonra tüm masraf ve sorumluluklar alıcıya geçer (sigorta primi, gümrük giriş işlemleri, gümrük vergi ödemeleri vb. ). CIP (Carriage and Insurance Paid to): Taşıma ve Sigorta Ödenmiş (Tüm Taşıma Modlarında)) Satıcının Sorumlulukları: Satıcı CPT terimiyle aynı sorumlulukları taşımakla beraber, malların taşınması sırasında ortaya çıkabilecek kayıp ve hasar riskine karşı varış yerine kadar nakliye sigortası da yaptırmak zorundadır. Alıcının Sorumlulukları: Malı satıcının araçlarından boşaltma masraflarını da üstlenerek teslim alır. Bu noktadan sonra taşıma ve sigorta hariç tüm masraf ve sorumluluklar alıcıya aittir (Alıcı ülkede gümrük giriş işlemleri ve gümrük vergisi ödemeleri vb.). D Grubu Teslim Şekilleri DAT (Delivered at Terminal): Terminalde Teslim (Tüm Taşıma Modlarında) Bu teslim şekli Incoterms-2000’de yer alan ve son değişiklikle (Incoterms 2010) kaldırılan DEQ, DAF, DES ve DDU teslim şekillerinin yerine getirilmiştir. Son versiyondaki en fazla değişikliğin D grubunda yapıldığı söylenebilir. Dört teslim şekli kaldırılarak, getirilen DAT teslim şekli aynı işlevi yerine getirecek şekilde geliştirilmiştir. İhracatçılara yüklediği sorumluluklar bakımından an ağır koşullar D grubundadır. Bu sebeple ihracatçıların ürünü, dünya pazarında rekabeti yoğun, ikamesi fazla olan bir ürün değilse, bu teslim şekillerini tercih etmez. Satıcının Sorumlulukları: Satıcı belirlenen varış yerinde (liman, gümrük, havalimanı vb.) malları taşıma aracından boşaltmış bir şekilde teslim yükümlülüğünü yerine getirir. Teslim yeri olan “Terminal” terimi rıhtım, depo, konteyner sahası veya yol, demir yolu ve hava kargo istasyonu gibi yerleri kapsayan bir varış noktası anlamına gelir. Bu noktanın yani terminalin alıcı ve satıcı tarafından açık bir şekilde belirlenmesi teslimatı kolaylaştırmaktadır. Satıcı gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak, terminale kadar tüm taşıma risk ve masraflarını da üstlenerek teslimatı gerçekleştirir. Alıcının Sorumlulukları: Alıcı terminalde satıcının aracından boşaltılan malları aldıktan itibaren tüm masraf ve sorumluluğu da devralır. Bu noktadan sonraki taşıma ve sigorta masrafı ve alıcı ülke gümrüğünde giriş işlemleri alıcının sorumluluğundadır. DAP (Delivered at Place): Belirtilen Yerde Teslim (Tüm Taşıma Modlarında) Satıcının Sorumlulukları: Gümrük çıkış işlemlerini yapmış olarak malı daha önceden belirlenen yere getirip taşıma aracından boşaltmadan alıcının emrine hazır tutar. Bu noktadan sonra satıcının hiçbir masraf, risk ve yükümlülüğü yoktur. Belirlenen yere gelene kadarki taşıma ve sigorta masraf satıcıya aittir. Alıcının Sorumlulukları: Taraflar arasında önceden belirlenen yerde, satıcının aracından malları boşaltıp kendi araçlarına yüklemek/yükletmek, bu noktadan sonraki tüm taşıma ve sigorta masrafını karşılamak ve alıcı ülkedeki gümrük giriş işlemlerini ve masraflarını karşılamak. DDP (Delivered Duty Paid): Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak (Tüm Taşıma Modlarında)
Incoterms 2010’da yer alan 11 adet teslim şeklinin en temel ayrımı, kuralların taşıma şekline göre belirlenmiş olanıdır. Buna göre sadece deniz ve iç su yolu taşımacılığında kullanılanlar ve her türlü taşımacılıkta kullanılanlar olmak üzere 2 grup karşımıza çıkmaktadır.
TAŞIMACILIK SİSTEMİNDE DOKÜMANTASYON Kara Yolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler Sürücüye ait belgeler Uluslararası ehliyet: Türkiye’de Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından verilen uluslararası sürücü ehliyetidir. Pasaport: Yurtdışına çıkabilmek için çıkarılan uluslararası kimlik belgesidir. Ağır vasıta sürücü belgesi: D ve E grubu sürücü belgelerini alabilmeleri için sürücüler römorklu veya yarı römorklu araçlarla sınava tabi tutularak alınan belgedir. Giriş vizesi veya transit vizeler: Varış ülkesinde ve güzergahta transit geçiş yapılacak ülkelere şoförün giriş yapabileceğini gösteren belgedir. Araca Ait Belgeler Taşıt uygunluk belgesi: Uluslararası taşımacılıkta kullanılan yarı römorklar için düzenlenen belgedir. Yeşil kart sigortası: Avrupa ülkeleri tarafından istenen, zorunlu trafik sigortasının yurtdışında geçerli olan şeklidir. Geçiş belgeleri: TOBB bünyesindeki ticaret ve sanayi odaları ile Deniz Ticaret Odası tarafından verilen, uluslararası yük taşımacılığı için verilen izin belgeleridir. C2 yetki belgesi: Kara yolu ile uluslararası taşımacılık yapan firmalara Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından verilen yetki belgesidir Yüke Ait Belgeler Tır karnesi: TOBB adına, bağlı bulunulan ticaret ve sanayi odası tarafından verilen ve karayolu taşımacılığında ticaretin kolaylaşmasını sağlayacak bir gümrük transit belgesidir. Tırla taşınan yükün detaylarını, tüm hareket ediş, varış ve transit geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, yeter sayıda basılan bir belgedir. Örneğin 5 yapraklı bir Tır karnesi 5 gümrük idaresi arasında kullanılabilir. Kara yolu konşimentosu (Hamule Senedi): Uluslararası nitelikteki CMR (Convention Marchandises Routers) anlaşmasının hükümlerini kabul eden ülkelerce kullanılan bir kara yolu taşıma belgesidir ve taşımanın CMR hükümlerine göre yapıldığını gösterir. Malların belirtilen şartlarda taşınmak üzere iyi durumda teslim alındığını ve taşıma sözleşmesinin yapıldığını gösteren hukuki bir delildir. Malların mülkiyetini teslim etmediğinden, kıymetli evrak niteliği taşımaz ve ciro edilemez. Çeki listesi: Çeki “ağırlık” anlamına gelen bir terimdir. Çeki listesi ise ihraç edilen malın ağırlığı ile ilgili ayrıntıları içeren bir belgedir. Taşıma yapılan ekipmanın (paket, çuval vb.) ağırlığı, her bir birim malın ağırlığı, toplam ağırlık gibi bilgileri içerir. Gümrük idareleri tarafından istenir. Özellikle hasar durumlarında sigorta şirketleri tarafından aranılan bir belgedir. Menşei şehadetnamesi: İhraç edilen malın üretim yerini, hangi ülkeye ait olduğunu gösteren belgedir. Bazı ithalatçı ülkeler malın üretildiği ülkeye göre ithalata kısıtlama getirebilir ya da yüksek/düşük gümrük vergisi uygulayabilirler. Deniz Yolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler Konşimento (Deniz yolu konşimentosu): Taşıyıcı firma veya onun bağlı olduğu acente tarafından düzenlenerek malı yükletene verilen, malın teslim alındığını ve istenilen şekilde taşınarak gönderilene teslim edileceğini gösteren bir deniz yolu taşıma belgesidir. Diğer taşıma belgelerinden temel farkı kıymetli evrak niteliği taşımasıdır. Deniz yolu konşimentosu malın mülkiyetini temsil eder ve ciro edilmesiyle mal el değiştirebilir. Bu özelliğiyle kıymetli evrak niteliği taşır. Diğer taşıma senetlerinde (kara yolu ve hava yolu konşimentolarında) bu durum söz konusu değildir. Taşıyıcıya teslim edilen malların üzerindeki mülkiyet hakkı konşimentodan ayrı olarak ileri sürülemeyeceği gibi başkalarına da devredilemez Ön anlaşma (Booking note): Deniz yoluyla bir yükün taşınması ile ilgili olarak, yükletenin gemi sahibi veya işletmesiyle taşınacak yol, varılacak liman ve tarihler konusunda mutabakata vardıklarında imzalanan anlaşmadır. Yükleme Ordinosu: Gemiye yüklenen yükün miktar ve durumunu belirten ve yükletene verilen bir belgedir. Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|