TebliĞ no: 2017/44 BİRİNCİ BÖLÜM, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç madde 1

İşlenmiş hayvansal protein ve diğer türev ürünlere ilişkin özel şartlar

MADDE 84- (1) Üretimde kullanılacak ham maddeler: Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (13), (14) ve (15) numaralı alt bentlerinde belirtilen Kategori III materyalleri hariç, diğer Kategori III materyalleri ya da bunların ürünlerinden elde edilmiş hayvansal yan ürünler, işlenmiş hayvan proteini üretilmesi amacıyla kullanılabilir.

(2) İşleme standartları: memeli hayvanlardan elde edilmiş olan işlenmiş hayvansal protein, standart işleme metotlarından 1. işleme metodu (basınçlı sterilizasyon) ile işlenir.

a) Ancak, kan unu üretimi amacıyla kullanılan domuz kanı veya domuz kanı fraksiyonları söz konusu ise 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biriyle işlenebilir. 7. metot kullanıldığında materyalin tamamı 80 ^oC'deki sıcaklıktaki ısıl işlemden geçer.

b) Memelilerden elde edilmiş olan hayvansal protein:

1) İşledikten sonra imha edilecek veya yakma işleminde yakıt olarak kullanılacaksa 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biri ile işlenebilir.

2) Yalnızca pet hayvanı yeminde kullanılacaksa, aşağıdaki şartlar sağlandığı sürece 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biri ile işlenebilir.

- Çiftlik hayvanları için hayvansal yan ürün veya yem maddesi taşınmasında kullanılmayan konteynerlerle ve sadece söz konusu ürünlerin taşınmasında kullanılan araçlarla taşınır.

- Kategori III materyali tesisinden doğrudan pet hayvanı yemi üreten tesislere ya da sonradan, doğrudan pet hayvanı yemi üreten tesislere sevk edilmek üzere onaylanmış depolama tesislerine sevk edilir.

3) Balık unu hariç, memeli hayvanlar haricindekilerden elde edilmiş hayvansal protein, 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biriyle işlenir.

4) Balık yemi;

a) Standart işleme metotlarından herhangi bir işleme metoduyla,

b) 83 üncü maddedeki türev ürünleri için mikrobiyolojik standartları karşılayan başka bir metotla işlenir.

(3) Depolama:

a) İşlenmiş hayvansal protein, yeni paketlerde ya da sterilize edilmiş paketlerde ya da uygun inşa edilmiş olan dökme ambarlarda depolanır.

b) Ambarlarda, taşıyıcılar ya da asansörlerde yoğuşmayı önlemek amacıyla yeterli önlemler alınır.

c) Ambarlar, taşıyıcılar ya da asansörler kontaminasyondan korunur.

ç) İşlenmiş hayvan proteinleri için kullanılan donanımlar, temiz ve kuru bir halde tutulmalı ve donanımın temizliğinin kontrol edilmesi amacıyla uygun denetim noktaları bulundurur.

d) Kontaminasyonu engellemek amacıyla tesis en az altı ayda bir düzenli olarak boşaltılır ve temizlenir.

e) İşlenmiş hayvansal proteinler kuru tutulur.

f) Depolama alanında sızıntı ve yoğuşma engellenir.

Kan ürünleri için özel şartlar

MADDE 85- (1) Ham madde; sadece, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fırkasının (c) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde belirtilen insan ve hayvanlara geçebilen bulaşıcı hastalık belirtisi göstermeyen ancak insan tüketimi için reddedilmiş olan hayvanlardan elde edilen kan kullanılır.

(2) İşleme standartları: Kan ürünleri, aşağıdaki metotlarla işlenir.

a) Standart işleme metotlarından 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biri,

b) 83 üncü maddede belirtilen türev ürünlere ilişkin mikrobiyolojik standartları karşılayan başka bir metot.

Kategori III materyallerinden elde edilmiş rendering yağları, balık yağı ve yağ türevlerine ilişkin özel şartlar

MADDE 86- (1) Ham madde:

a) Rendering yağları: Sadece, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (9), (10), (13), (14) ve (15) numaralı alt bentlerinde belirtilen Kategori III materyalinin dışında kalan Kategori III materyalleri Kategori III rendering yağları üretimi amacıyla kullanılabilir.

b) Balık yağı: Sadece Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (5), (6) numaralı alt bentlerde belirtilen su hayvanları orijinli Kategori III materyali ile (9) ve (10) numaralı alt bentlerinde belirtilen Kategori III materyali balık yağı üretimi amacıyla kullanılabilir.

(2) İşleme standartları: Balık yağı veya rendering yağları, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine uygun olarak üretilmediği takdirde,

a) Rendering yağları: Standart işleme metotlarından 6. metot hariç diğer işleme metotlarından herhangi biri ile üretilir.

b) Balık yağı;

1) Standart işleme metotlarından herhangi biri kullanılarak,

2) 83 üncü maddede belirtilen türev ürünlere ilişkin mikrobiyolojik standartları karşılayan başka bir metoda göre üretilir.

(3) Geviş getirenlerden elde edilmiş rendering yağları, geriye kalan toplam çözünemez çökeltinin ağırlık olarak maksimum % 0,15'ini geçmeyecek şekilde saflaştırılır.

(4) Kategori III rendering yağları ve balık yağından elde edilen yağ türevleri standart işleme metotlarından herhangi birine uygun olarak üretilir.

(5) Hijyen şartları:

a) Rendering yağları ve balık yağı paketlenirken, yeni konteynerler veya kontaminasyonu engellemek için gerekli olduğu takdirde yıkanıp dezenfekte edilmiş konteynerler kullanılmalı ve yeniden kontaminasyonun önlenmesi için gerekli önlemler alınır.

b) Söz konusu ürünler dökme halinde taşınıyorsa üretim tesisinden doğrudan diğer gemilere veya limanlardaki tanklara veya doğrudan tesislere taşınma sırasında kullanılan boru, pompalar, dökme tankları ve diğer herhangi dökme konteynerleri kullanımdan önce temizlenir.

Süt, kolostrum ve bunlardan elde edilen ürünlere dair özel şartlar

MADDE 87- (1) Ham madde: Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrası (c) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen santrifüj ya da separatör tortusu dışındaki süt ve aynı bendin (6) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Kolostrum sadece, kolostrumdan insan ve hayvanlara bulaşabilecek hastalık belirtisi göstermeyen canlı hayvanlardan elde edildiği takdirde kullanılabilir.

(2) İşleme standartları: Süt, aşağıdaki işlemlerden biri ile işlenir.

a) Üç ve daha fazla F₀ değeriyle sterilizasyon (F₀ değeri: sıcaklığın bakteriyel sporlar üzerindeki hesaplanmış öldürme etkisidir. F₀ değerinin 3,00 olması, 121^oC' de 3 dakika içinde ani ısıtma ve soğutma ile sağlanan öldürme etkisine eşdeğer bir etki sağlamak üzere üründeki en soğuk noktanın yeteri derecede ısıtılması anlamına gelir.)

b) Aşağıdakilerden biriyle kombine edilmiş UHT.

1) Aşağıda belirtilen müteakip fiziksel işlemler ile;

- Hayvan besleme amaçlı kullanılacak sütte, 72 ^oC'yi aşan ek ısı ile kurutma süreci.

- pH değerinin, en az bir saat boyunca 6'dan aza indirilmesi.

2) Süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerin sevkiyattan en az yirmibir gün önce üretilmesi ve bu süre zarfında şap hastalığının görülmemiş olması.

c) HTST iki kez uygulanır.

ç) Aşağıdakilerden biriyle birleştirilmiş HTST.

1) HTST’yi takiben; hayvan besleme amaçlı kullanılacak sütte, 72 ^oC ve daha fazla ek ısıyla kurutulma ve en az bir saat boyunca pH değerinin 6'dan aza indirilme.

2) Süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerin sevkiyattan en az yirmibir gün önce üretilmesi ve bu süre zarfında şap hastalığının görülmemiş olması.

d) Süt ürünleri ve süt türevi ürünler, (a) bendinde belirtilen işlemlerden en az birinden geçmeli ya da (a) bendine göre işlenmiş olan sütten elde edilir.

e) Peynir altı suyu, şap hastalığına duyarlı tür hayvanların beslenmesi için kullanılacaksa ve ikinci fıkranın (a) bendine uygun olarak işlenmiş olan sütten elde edilmişse aşağıdaki şartlar sağlanır:

1) Süt pıhtılaştıktan en az onaltı saat sonra toplanmış olmalı ve çiftliklere gönderilmeden önceki pH değeri, 6,0'dan düşük olarak kaydedilir ya da

2) Süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerin sevkiyattan en az yirmibir gün önce üretilmesi ve bu süre zarfında şap hastalığının görülmemiş olması.

f) İkinci fıkranın (a), (b) ve (ç) bentlerinde belirtilen şartlara ek olarak; süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünler aşağıdaki şartları sağlar:

1) İşlendikten sonra, ürünlerin kontaminasyonunu engellemek amacıyla her türlü önlem alınır.

2) Son ürün, Kategori III materyali içerdiğini ve insan tüketimi amaçlı olmadığını belirtecek şekilde etiketlenir. Ayrıca;

-Yeni kap veya ambalajlarla paketlenir ya da

-Kullanımdan önce temizlenmiş ve dezenfekte edilmiş olan dökme konteynerleri ya da diğer taşıma araçlarıyla taşınır.

g) Çiğ süt, hayvan sağlığı için uygun şartlarda elde edilir.

ğ) Kolostrum ve kolostrum ürünleri, aşağıdaki şartları sağlar:

1) Resmî olarak tüberküloz, bruselloz, enzootik sığır lökozu hastalıklarından ari işletmedeki sürülerden elde edilir.

2) Sevkiyattan en az yirmi bir gün önce üretilir ve bu süre içinde, şap hastalığı belirtisine rastlanmaz.

3) Bir defa HTST işleminden geçer.

h) İkinci fıkranın (f) bendinde belirtilmiş olan şartları sağlar.

İşlenmiş süt ve türevi ürünlerin piyasaya sürülmesinde istisnalar

MADDE 88- (1) Bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen şartlar, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrası (c) bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen Kategori III materyali olan süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerinin işlenmesi, depolanması ve kullanılmasında uygulanır.

(2) Yetkili otorite, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre onaylı veya kayıtlı süt işleme tesislerinin, ilgili tesisin ürünlerin izlenebilirliğini sağlaması şartıyla, üçüncü fıkrada belirtilen amaçlar için süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerini tedarik etmesine izin verir.

(3) Süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünler hayvan yemi olarak aşağıdaki şartlarda tedarik edilebilir ya da kullanılabilir.

a) Çiğ süt ile Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine göre pastörize edilmiş olan sütle teması olan beyaz su dâhil türev ürünler aşağıdaki şartlardan birini sağlar:

1) UHT;

2) 3 ve 3’ten fazla F₀ değerinde ya da 15 dakika boyunca 115 ^oC'lik ısıda veya ısı ve zaman bakımından denk bir birleşimle yapılan sterilizasyon işlemi.

3) (2) numaralı alt bentte belirtilenlerin dışında pastörizasyon ya da sterilizasyonu takiben aşağıdaki işlemlerden geçer.:

- Kurutulmuş süt veya kurutulmuş süt ürünleri ya da süt türevi ürünler söz konusuysa, kurutma işlemi.

- Ekşitilmiş süt ürünleri söz konusuysa, pH değerinin, en az bir saat boyunca 6'dan aza indirilmesi.

b) Süt, süt ürünleri ve süt türev ürünler;

1) Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği hükümlerine göre pastörize edilmiş olan sütle temas etmiş olan beyaz su da dâhil, sütün pıhtılaşmasından en az onaltı saat sonra toplanmış olan ve gıda amaçlı kesik süt suyu olarak kullanılmadan önceki pH değeri < 6,0 olarak kaydedilmiş, ısı işlemlerinden geçmemiş süt orijinli ürünlerden üretilmiş türev ürünlerde, şap hastalığı gibi ihbarı mecburi hastalıklara ilişkin mücadele önlemleri kapsamında hazırlanan acil eylem planları dikkate alınarak, sınırlı sayıdaki onaylanmış hayvancılık işletmelerinde yem maddesi olarak kullanılabilir.

2) Çiğ süt ve diğer ürünlerle temas etmiş ancak birinci fıkranın (a) bendi ve (b) bendinin (1) numaralı alt bendinde belirtilen işlemler uygulanmamış beyaz su dâhil çiğ ürünler şap hastalığı gibi ihbarı mecburi hastalıklara ilişkin mücadele önlemleri kapsamında hazırlanan acil eylem planları dikkate alınarak sınırlı sayıdaki onaylanmış hayvancılık işletmelerine gönderildiklerinde ve doğrudan bir kesimhaneye gönderileceği takdirde yem maddesi olarak kullanılabilir.

(3) Yetkili otorite, 87 nci maddenin ikinci fıkrasının (ğ) bendinde belirtilen şartları sağlamayan kolostrumun, hastalıkların yayılmasına ilişkin tedbirler alınarak bir çiftçiden diğerine besleme amacıyla temin edilmesine izin verir.

(4) Yetkili otorite, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrası (c) bendi (5), (6) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen Kategori III materyali olarak sınıflandırılan ve 87 nci maddede belirtilen genel şartlara göre işlenmemiş olan süt, süt ürünleri ve süt türevi ürünlerin piyasaya sürülmesine izin verebilir.

Santrifüj ve separatör tortularına ilişkin özel şartlar

MADDE 89- (1) Santrifüj ve separatör tortuları içeren Kategori III materyalleri, çiftlik hayvanlarının beslenmesi amacıyla piyasaya sürülmeden önce, 60 dakika süreyle en az 70 ^oC'de ya da 30 dakika süreyle en az 80 ^oC'de ısıl işlemden geçer.

Jelatin ve hidrolize proteine ilişkin özel şartlar

MADDE 90- (1) Ham madde olarak; Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (13), (14), (15) ve (16) numaralı alt bentlerinde belirtilen materyaller dışındaki Kategori III hayvansal yan ürünler veya bunlardan türetilmiş ürünler, jelatin ve hidrolize protein üretimi için kullanılabilir.

(2) Jelatin için işleme standartları:

a) Jelatin, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine uygun olarak üretilmediği takdirde, Kategori III materyalinin asit veya alkali ile işlem görmesini takiben bir ya da birden fazla durulanma işleminden geçer. Bu işlemin ardından pH değeri ayarlanır. Jelatin bir kez ya da art arda birkaç kez ısıtma işlemini takiben süzme ve sterilizasyon yoluyla saflaştırma işlemi ile çıkarılır.

b) İkinci fıkranın (a) bendindeki işlemden geçtikten sonra, jelatin kurutma işleminden ve mümkün olan hallerde granülasyon veya tabakalaştırma süreçlerinden geçebilir.

c) Kükürt dioksit ve hidrojen peroksit dışındaki koruyucuların kullanımı yasaktır.

(3) Jelatin için diğer şartlar: Jelatin hijyen şartları altında ambalajlanmalı, paketlenmeli, depolanır ve taşınır.

a) Ambalajlanacak ve paketlenecek materyalin depolanması için özel olarak ayrılmış bir oda veya bölme bulunur.

b) Ambalajlama ve paketleme işlemleri, bu işlem için ayrılmış bir oda veya bölmede gerçekleşir.

(4) Hidrolize proteine ilişkin işleme standartları; hidrolize edilmiş protein, kontaminasyonu en aza indirecek şartlar altında üretilir. Geviş getiren hayvanlardan elde edilen hidrolize proteinin moleküler ağırlığı 10000 Dalton'dan düşük olur. Tamamen ya da kısmen geviş getiren hayvanların derisinden elde edilecek hidrolize protein, yalnızca hidrolize protein üretimi yapan işleme tesislerinde, ham Kategori III materyalinin, salamura, kireçleme ve yoğun yıkama işleminden geçmesinden sonra aşağıdaki işlemlerden geçmesi suretiyle üretilir.

a) Üç saatten fazla bir süre için, 80 ^oC'yi aşan ısıda 11den fazla pH’da ve takiben, 140 ^oC'den fazla ısıda 30 dakika boyunca 3,6 bar'ı aşan basınçla işlem veya

b) 1 ila 2 pH değerini takiben 11 den fazla pH değeri ve takiben 3 bar'lık basınçta ve 140 ^oC'lik ısıda, 30 dakikalık bir ısıl işlem.

Dikalsiyum fosfat (DCP)’a ilişkin özel şartlar

MADDE 91- (1) Ham madde olarak: Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (13), (14), (15) ve (16) numaralı alt bentlerinde belirtilen materyaller dışındaki Kategori III hayvansal yan ürünler veya bunlardan türetilmiş ürünler dikalsiyum fosfat üretimi için kullanılabilir.

(2) İşleme standartları:

a) Dikalsiyum fosfat, aşağıdaki üç basamaktan oluşan bir süreçten geçerek üretilir.

1) İlk işlem olarak Kategori III materyali kemikler iyice ezilir ve sıcak su ile yağdan arındırılır, seyreltilir hidroklorik asitle (HCl) (en az % 4 yoğunluğunda ve en fazla 1,5 pH değerinde) en az iki gün süreyle işlemden geçer.

2) Birinci işlemden geçerek elde edilen fosforik eriyik kireçle işlemden geçer ve bunun sonucu olarak, pH değeri 4-7 aralığında olan dikalsiyum fosfat çökeltisi elde edilir.

3) Son işlem olarak dikalsiyum fosfat çökeltisi 65 ^oC ila 325 ^oC'lik iç ısıda kurumaya bırakılır ve son ısısı 30 ^oC ve 65 ^oC arasında işlem tamamlanır.

b) Dikalsiyum fosfat, yağdan arınmış kemiklerden elde edilecekse, Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrası (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde belirtilen kemiklerden elde edilir.

(3) Üzerinde hayvansal orijinli ürün olduğuna dair etiket bilgileri bulunan ambalajla piyasaya sürülür.

Trikalsiyum fosfat (TCP)’a ilişkin özel şartlar

MADDE 92- (1) Ham madde olarak; Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (13), (14), (15) ve (16) numaralı alt bentlerinde belirtilen materyaller dışındaki Kategori III hayvansal yan ürünler veya bunlardan türetilmiş ürünler trikalsiyum fosfat üretimi için kullanılabilir.

(2) İşleme standartları: Trikalsiyum fosfat, aşağıdaki işlemlerden geçerek elde edilir.

a) Kategori III materyali kemikler iyice ezilmeli ve ters akımda sıcak su yardımıyla yağdan arındırılır (kemik parçalarının boyutu, 14 mm'den az olur).

b) 30 dakika boyunca ve 4 bar'lık basınçla, 145 ^oC'de devamlı olarak buharla pişirilir.

c) Santrifüj yoluyla sıvı protein hidroksiapatitten (trikalsiyum fosfat) ayrılır.

ç) Akışkan trikalsiyum fosfat yatakta (kanalda) 200 ^oC'de kurumaya bırakıldıktan sonra granüllenir.

d) Ürün granül (tane) haline getirilip, üzerinde ürüne dair bilgiler bulunan ambalajla piyasaya sürülür.

Kolajene dair özel şartlar

MADDE 93- (1) Ham madde olarak; Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (13), (14), (15) ve (16) numaralı alt bentlerinde belirtilen materyaller dışındaki Kategori III hayvansal yan ürünler veya bunlardan türetilmiş ürünler kolajen üretimi için kullanılabilir.

(2) İşleme standartları: Kolajen, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine göre üretilmemişse, işlenmemiş Kategori III materyalinin bir ya da daha fazla yıkama, asit veya alkali kullanılarak pH dengelemeyi takiben bir veya birkaç kez durulama, süzme ve sıkma işleminden sonra kolajen, kalıplarından çıkarılarak kurutma işlemine tabi tutulabilir.

(3) 30/6/2013 tarihli ve 28693 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği hükümlerine göre izin verilmiş koruyucuların dışında koruyucuların kullanılması yasaktır.

(4) Kolajen, genel hijyen kuralları altında yalnız o işlem için ayrılmış bir oda veya bölümde steril ambalaj malzemesi ile ambalajlanmalı, depolanmalı ve taşınmalıdır.

Yumurta ürünlerine ilişkin özel şartlar

MADDE 94- (1) Ham madde olarak: Yumurta ürünlerinin üretilmesi amacıyla, yalnızca Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (5), (6) ve (11) numaralı alt bentlerinde belirtilen hayvansal yan ürünler kullanılır.

(2) Yumurta ürünleri işleme standartları;

a) Yumurta ürünleri, standart işleme metotlarından 6. metot hariç diğer metotlardan herhangi birinden geçmiş veya

b) 83 üncü maddede belirtilen türev ürünler için mikrobiyolojik standartları karşılayan başka bir metot ve parametrelerle işlemden geçmiş veya

c) Yumurta ve yumurta ürünleri, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine uygun olarak işlemden geçer.

Bazı Kategori III materyallerine ilişkin özel şartlar

MADDE 95- (1) Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen üretim veya paketleme hataları bulunan veya halk ve hayvan sağlığı için risk taşımayan diğer kusurları olan veya ticari sebeplerle insan tüketimine sunulması amaçlanmayan hayvansal ürünler veya hayvansal ürün içeren gıda maddelerinden oluşan Kategori III materyalleri çiftlik hayvanlarının beslenmesi amacıyla piyasaya sürülmesi için;

a) Materyal aşağıdaki şekillerde işlenmemiş hayvansal ürünlerden oluşmamalıdır ya da söz konusu maddelerle temas etmez.

1) Bu Tebliğe uygun olarak veya

2) Gıda Hijyeni Yönetmeliğine uygun şekilde işlenir.

b) Materyalin kontaminasyonunu engelleyecek şekilde tüm önlemler alınır.

Bazı balık yemleri ve olta yemlerine ilişkin şartlar

MADDE 96- (1) Çiftlik balıkları ya da diğer su kültürü türleri için yem olarak kullanılacak olan balık veya su omurgasızlardan elde edilen hayvansal yan ürünler ve bunların türev ürünleri aşağıdaki şartları sağlar:

a) Aynı amaç için kullanılmasına izin verilmeyen diğer materyallerden ayrı olarak muamele edilir ve işlenir.

b) Deniz memelileri haricinde ticari amaçlarla karaya çıkarılan deniz balıkları ve diğer su hayvanlarından ya da insan tüketimi için balık ürünleri üreten tesislerdeki deniz balıklarından veya başka bir türün beslenmesi amacıyla çiftlik balıklarından elde edilen hayvansal yan ürünlerden elde edilir.

c) İşleme tesislerinde, balık patojenlerine ilişkin olarak mikrobiyolojik açıdan güvenli ürünlerin üretildiği bir metotla işlenir.

(2) Yetkili otorite, insan ve hayvanlara geçebilecek hastalıkların önüne geçilebilmesi amacıyla su hayvanları ile omurgasız su ve kara hayvanlarının aşağıdaki kullanımları için kurallar ortaya koyabilir.

a) (c) bendine uygun olarak işlenmediğinde hayvansal yan ürünlerin çiftlik balıkları ya da su omurgasızları için yem olarak kullanımı,

b) Su omurgasızları için balık yemleri dahil, balık yemi olarak kullanımı.

ONİKİNCİ BÖLÜM

Organik Gübre ve Toprak Zenginleştiricilerin Piyasaya Arzı ve Kullanımı

Organik gübre ve toprak zenginleştirici işletmecilerinin sorumlulukları

MADDE 97- (1) İşletmeciler, organik gübre ve toprak zenginleştiricilerin piyasaya sürülmesi ve kullanımına ilişkin, Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ve 27 nci maddesinin birinci fıkrası hükümleri ve 98 ila 104 üncü maddelerde belirtilen şartları sağlar.

İşlenmemiş gübre

MADDE 98- (1) Kanatlı ya da tek tırnaklı hayvanlar dışındaki türlerden elde edilen işlenmemiş gübrenin ticaretinde, Yönetmeliğin 43 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kurallara ek olarak aşağıdaki şartlara uyulur.

a) Bulaşıcı hayvan hastalıkları sebebiyle kısıtlamalara tabi olan alanlardan gelen işlenmemiş gübrenin yurt içindeki hareketi yasaktır.

b) Bulaşıcı hayvan hastalıkları sebebiyle kısıtlamaya tabi olmayan alanlardan gelen gübrenin orijini, varış yeri ve hayvan sağlığı şartları göz önüne alınarak;

1) Yem zincirinin dışında kullanım için türev ürünler üreten organik gübre ve toprak zenginleştirici üretim tesislerinde işlenmesi,

2) 99 uncu maddede belirtilen ürünleri üretme amacıyla Yönetmeliğe ve 74 ila 81 inci maddelere uygun olarak biyogaza dönüştürme ya da kompostlama,

3) Bir işletmede doğrudan toprağa uygulanması amacıyla işlenmemiş gübrenin il veya ilçeye girişine izin verilebilir.

c) (b) bendinin uygulanması durumunda sevkiyatta veteriner sağlık raporu ve nakil beyannamesi bulunur.

(2) Kanatlılardan elde edilen işlenmemiş gübrenin yurt içindeki hareketinde Yönetmeliğin 43 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen şartlara ek olarak, aşağıdaki şartlar sağlanır.

a) Gübre, newcastle veya avian influenza hastalıkları sebebiyle kısıtlamalara tabi olmayan bir alandan gelir.

b) Newcastle hastalığına karşı aşılanmış sürülerden gelen işlenmemiş gübre, newcastle hastalığına karşı aşılanmamış statüsü almış sürülerin bulunduğu bir alana sevk edilmez.

c) Sevkiyata veteriner sağlık raporu veya nakil beyannamesi eşlik eder.

(3) Tek tırnaklı hayvanlardan elde edilen işlenmemiş gübre Yönetmeliğin 43 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kurallara göre ve ulusal mevzuata uygun olarak ruam, veziküler stomatit, antraks veya kuduz hastalığı sebebiyle kısıtlamalara tabi olmayan bir alandan gelir.

Yarasalardan elde edilen guano, işlenmiş gübre ve işlenmiş gübre türevi ürünler için piyasaya arz şartları