Tefsir ekolleri I. Cİlt ilk Müfessirler, Rivayet Ekolü, Rivayet Tefsirleri

إِيَّاكَ ^{نَسْتَعِينُ}” kelimesinden “Kaderiye” (tefviz) akidesinin yanlışlığı sonucu çıkarılmıştır.

1587s. 50, hadis 20’de “^{رَبِّ الْعَالَمِينَ}” ifadesinin tevhide delalet ettiği belirtilmiştir. Nitekim göründüğü kadarıyla tevhid, “^{رَبِّ الْعَالَمِينَ}”in işarete dayalı mecburiyet olarak delalet ettiği şeydir. Çünkü tüm âlemlerin mutlak rabbi olması ve ondan başka rab olmaması akli gerekliliktir.

1588A.g.e., s. 47, hadisler 5 ve 6.

1589Bakara 26

1590


^{فقیل للباقر علیه السلام: فان بعض من ینتحل موالاتکم یزعم ان البعوضة علی علیه السلام و ان ما فوقها و هو الذباب محمد رسول الله صلی الله علیه و آاله فقال الباقر علیه السلام سمع هؤلاء شیئا لم یضعوه علی وجهه. انما کان رسول الله صلی الله علیه و آله قاعدا ذات یوم هو و علی اذ سمع لقائل ما شاء الله و شاء محمد . سمع آخر یقول: ما شاء الله و شاء علی. فقال رسول الله صلی الله علیه و آله لا تقرنوا محمدا و علیا بالله عز و جل و لکن قولوا ان شاء الله ثم شاء محمد ثم شاء علی. ان مشیة الله هی القاهرة التی لا تساوی و لا تکافی و لا تدانی و ما محمد رسول الله فی الله و فی قدرته الا کذباة تطیر فی هذه المسالک الواسعة و ما علی فی الله و فی قدرته الا کبعوضة فی جماة هذه المسالک مع ان فضل الله علی محمد و علی هو الفضل الذی لا یفی به فضله علی جمیع خلقه من اول الدهر الی آخر. هذا ما قال رسول الله صلی الله علیه و آله فی ذکر الذباب و البعوضة فی هذا المکان. فلا یدخل فی قوله: إِنَّ اللَّهَ لاَ يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً}

(el-Burhan fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 1, s. 71 ve 72).

1591Yusuf 110

1592el-Burhan fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 2, s. 276.

1593Bkz: Dürrü’l-Mensur, Menşur Mektebeti Ayetillahi’l-Mer’aşi, c. 5, s. 300-302, Camiu’l-Beyan, c. 23, s. 93, Meybedi, Ebu’l-Fazl Reşiduddin, Keşfu’l-Esrar, c. 8, s. 334 ve 335.

1594el-Burhan fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 3, s. 44, hadis 2.

1595A.g.e., c. 4, s. 45, satır 16.

1596Bu otuz kitap şunlardır: 1. Besairu’d-Derecat, Saad b. Abdullah Kummi, 2. Kitabu’l-Gaybe, Nu’mani, 3. el-Emali, Müfid, 4. el-İhtisas, Müfid’e ait, 5 ve 6. el-Zühd ve el-Temhis kitabı, Hüseyin Ehvazi, 7. Kitabu Süleym b. Kays Hilali, 8. Kitabu İbn Şazan (el-Fedail), 9. Kitabu Ali b. Cafer, 10 ve 11. Saduk’un Beşaretu’ş-Şia ve Sıfatu’ş-Şia’sı, 12. Şeyh Tusi’nin Mecalis’i (Emali), 13 ve 14. Seyyid Rıza’nın Hasais ve Menakıb’ı, 15. Tefsiru Nehci’l-Beyan, Şeybani, 16. Kitab-ı İbn Mahyar (ma enzele mine’l-Kur’an fi Ehli’l-Beyt, aleyhisselam), 17. el-Taraif, Seyyid b. Tavus, 18. Tuhfetu’l-Ebrar, Seyyid Hüseyin Necefi, 19. Kamilu’z-Ziyaret, 20. Tefsir-i Mensub be İmam Hasan Askeri, aleyhisselam, 21. Te’vilu’l-Ayati’l-Bahire, Şerefuddin Necefi, 22. Minhacu’l-Hak ve’l-Yakin, Veli b. Nimetullah Hüseyni, 23. Camiu’l-Ahbar, 24. Tuhfetu’l-İhvan, 25. Memua-i Verram kitabı (Nühzetu’n-Nazır), 26. Kitab-ı İbrahim b. Ömer Evsi, 27. Kitab-ı Şeyh Receb Bursi (Meşariku’l-Envar), 28 ve 29. Zemahşeri’nin Rebiu’l-Ebrar ve Keşşaf’ı, 30. Kitab-ı Muvaffak b. Ahmed. (Bkz: el-Burhan fi Tefsiri’l-Kur’an, c. 1, s. 30 ve 31)

1597Şeyh Ağa Bozorg Tehrani, el-Zeria’da (c. 5, s. 33, madde 151) bu kitabın müellifi hakkında şöyle demiştir:

^{“المشهور انتسابه الی الشیخ الصدوق لکنه مما لا اصل له اصلا و قد اختلفت اقوال الاصحاب فی تعیین مؤافه. نعم هو غیر الصدوق جزما کما ذکره شیخنا فی »نفس الرحمان« ثم فصله فی خاتمة المستدرک ص 366 و انهی اطراف التردید فی المؤلف الی سبعة”}

Allame Meclisi Biharu’l-Envar’da (c. 1, s. 13) şöyle buyurmuştur:

^{“اخطا من نسبه الی الصدوق بل یروی عن الصدوق بخمس وسائط و قد یظن کونه تألیف مؤلف مکارم الاخلاق و یحتما کونه لعلی بن سعد الخیاط}