Tekel I Ö n s ö Z
- Antalya Sur dışında Kemiklik - Kale Kapısı - hendek - Sarayımız ile tarafeyni tariki âm ile bilinen bağımsız bahçe 40-
Yüklə 0,51 Mb.
|
39- Antalya Sur dışında Kemiklik - Kale Kapısı - hendek - Sarayımız ile tarafeyni tariki âm ile bilinen bağımsız bahçe 40- Kemiklik olarak bilinen yerin, etrafı erbaası tarik ve alan ile bilinen bağımsız bahçe 41- Elmalı Mahallesinde, tarafeyni tariki âm ile bilinen bağımsız bahçe 42- Eski Saray karşısında bulunan kahvehane - yuf - kâse bilinen bir taraftan Odalar ve diğer taraftan Binbaşı evi olarak bilinen bağımsız portakal bahçe Yukarda tesbit edilen 42 bağımsız bahçeler dışında Dükkanlar şöyle A - Antalya’ da Tahta Pazarı isimli semtin, bir tarafında Saray ve Haremin duvarı diğer tarafta Kale Hendeği ile Manavoğlu İbrahim Ağa’nın boyacı ile yanındaki 4 DÜKKAN B- Tahta Pazarında, Bey Paşa hanı, diğer tarafında Bıçakçı Hacı Ali’nin dükkanı ve diğer tarafında tarik ile DÜKKAN C- Tahta Pazarında, bir tarafında Yıkık Minare Vakfı, diğer tarafta İskender Çelebi Vakfı, diğer bir tarafta Hendek bulunan DÜKKAN D- Tahta Pazarında, Manav Zadenin boyacı dükkanı, diğer tarafta İskender Mahallesi Vakfı diğer tarafta Hendek bulunan DÜKKAN E- Kapıağzında, iki Kapılı Kahvenin karşısında olan Kuruoğlu dükkanı ile diğer tarafında Bıçakçı Hacı Ali’nin dükkanı diğer tarafta Şeyh Cansız dükkan yanındaki DÜKKAN F- Kalekapısı ağzında, börekçi dükkanı ile Çöpçüoğlu dükkanı ile tarafeyli hendek ile sınırlı EKMEKÇİ DÜKKANI G- Sebilhan önünde bulunan Hacıbekir Ağa Zade dükkanı, diğer tarafta Atmacaoğlu dükkanı ile kabristan ve tariki âm bilinen DÜKKAN H- Pazar Hamamı olarak bilinen etrafı Erbaşı meşhur Sebilhan tarafında sekiz ESKİCİ DÜKKAN İ- Külhan Hanesi ve diğer tarafta Dut Ağaçları ile diğer tarafında birkaç ekşi (erik) ağaçlarının kapsadığı İKİ HAMAM J- İki Hamam yakınında YÜKSEK KAHVE olarak bilinen KAHVEHANE G- Külhan Hanesi olarak yukarda belirtilen, Hamamların karşısında olan ve bir tarafında Gümrükçü Hüseyin Beyin Hamam Vakfı ile Bekir Paşa dükkanı ile sınırlı HELVACI DÜKKANI H- Suki Sultaniye’de lonca karşısında Rumoğlu Hanı olarak bilinen Hacı Celil yan tarafında ve diğer tarafında Hacıbekir Ağa Hanı ile diğer tarafında tariki âm olarak bilinen konforlu 45 ODA ve tahtadan yapılmış 26 ODA İ- Kapı ağzında, etrafı ecirden yapılmış 6 adet BAZİRĞAN DÜKKANI J- Kapı ağzında bulunan Bezir gâh Dükkanları yanında bağımsız olan AHIRLI HAN K- Kapı ağzındaki Ahırlı han yanında CAMİCEDİT VAKFI ile BEZİRĞAN DÜKKANI L- Lonca karşısında, Hacı Bekir Ağa hanın kapı ağzında bulunan BAZİRĞAN DÜKKANI M- İç Pazar semtinde, Mecduddin Mahallesinin Vakfı, diğer tarafında Sağır Bey Mahallesinin Vakfı arasında yer alan, yılda 18 kuruş Kira getiren DÜKKAN N- İç Pazar semtinde, Eyyub dükkanı ile Rabii Tarık arasındaki BEZİRĞAN DÜKKANI O- İç Pazar semtinde, Hace Nebi Vakfı ile Şeyh Cansız dükkanı arasında olan BEZİRĞAN DÜKKANI Ö- Avretler Pazarında , Canibi Erbaası Esvak olarak bilinen DÜKKAN P- İç Pazar Karşısında Hacı Mustafa dükkanı ile Şeyh Cansız dükkanı ve Tarık olarak bilinen BEZİRĞAN DÜKKANI R- İç Kapılı, Kahvenin karşısında, Emin Ağa Eşinin dükkanı ile Eyyub tarafeyni tariki âm ile sınırlı BEZİRĞAN DÜKKANI S- İç Kapılı semtindeki karşısındaki kahvenin yan tarafındaki Kuş Almaz dükkanı ile Berber Dükkanı arasındaki DUHAN DÜKKANI Ş- Bedesten Karşısında, Bıçakçı Hacı Akın’ın dükkanı ve Mustafa ‘ya ait dükkanlar arasındaki TERZİ DÜKKANI T- Saraçlar içinde, Makbul Ağa Vakfı ile Karadayı Vakfı yanındaki SARAÇ DÜKKANI U- Saraçlar içinde, Doyuranı Medresenin Vakfı ve Şehirli zade Vakfı ile sınırlı SARAÇ DÜKKANI Ü- Saraçlar içinde, Seyit Ağa dükkanı ile İyon Zimmi dükkanı arasında kalan SARAÇ DÜKKANI V- Saraçlar içinde, Hâce Nebi Vakfı ile Yüksek Mahalle Vakfı ve Rabi Tarık dükkanları arasındaki ÜÇ DÜKKAN Y- Yukarı Pazar’daki, Manavoğlu Ali Paşa dükkanı ve Halil Ağa’nın kahvesi arasındaki HELVACI DÜKKANI ile BOYACI DÜKKANI Z- Yukarı Pazar’daki, Mancaroğlu Dükkanı ile Ak Mescit Vakfı yanındaki BOYACI DÜKKANI ZA- Medineyi Sur dışındaki, Balibey Hamamı ile Demirciler karşısındaki Bitmez Hanı ve Rabii Külhan yolu ile sınırlı HAMAM ZB- Yukarı Pazardaki Hamam yanındaki Haffaf Veli Musa hamamı yanındaki DÜKKAN ZC- Demirciler içindeki Bali Bey Camii Şerifi ile Eyüp dükkanı ve Mustafa Dükkanı arasındaki DEMİRCİ DÜKKANI ZD- Demirciler içindeki pazarda, Camii Şerif diğer yanında BOYACI DÜKKANI ZE- Yukarı Pazar semtinde, Hacıbekir Ağa’nın dükkanı ve Mahmut Ağa’nın dükkanı ile Deveci Hasan Halife Oğluna ait dükkan bulunduğu yerde YAĞHANE DÜKKANI ZF- Yukarı Pazar semtindeki, Çulhalar içindeki BOYACI DÜKKANI ZG- Yukarı Pazar semtindeki, Bali bey Vakfı ile Portakal Bahçesi arasında bitişik bulunan İKİ DÜKKAN ZH- Kapı ağzındaki, 2 kapılı kahvehanenin karşısında Şeyh Cansız dükkanı ile Makbul Ağa Mahalle Vakfı arasındaki DÜKKAN Zİ- Odalar Kapısı ağzında bulunan ile kenefler (tuvaletler) yanındaki DÜKKAN ZJ- Değirmenönü tarafındaki bahçeler ile Yiğitbaşıoğlu bahçesi arasındaki DÜKKAN ZK- Değirmenönü semtinde, bahçeler ve Çolak İsmail dükkanı yanındaki DÜKKAN Beyliğin, tapu kayıtlarına tescilli olarak, A—42 Bahçe B---01 Han ( Kapıağzında ahırlı han ) C---03 Hamam ( 2 adet Ballıbey ve Külhan hanesi ) D—40 Dükkan Dışında, gelirinden ve vakıfa ait olanlar bu belirtilenlerin dışında. Elmalı Mahallesindeki yaptırdığı Camii Şerif, Balâ’ da şerh ve testir edilen Bahçeler, Han, Hamamlar ile bu yerlerden elde edilen kiralar. TEKELİ Hacı Mehmet Ağa, KÜTÜPHANE yaptırdı. Kütüphane de yazma 500.000 ( beş bin ) kitabın tamamı el yazması. Hicri 1220 ( 1804 ) yılında yazılmış ve bizzat kendi mührü ile taktik edilip kütüphane fihrist kayıtlarından belgeleniyor. Mühür tasdikli fihristin baş tarafındaki yazısı: ‘’ Sahibil Hayrat ve Ragibul hasenat seri bevvabin derğahı âli saadetlü elhac Mehmed Ağa hazretlerinin tertip ve Camii Şerif derununa vazolunan ve dollap tayin olunan kütübün alelesami addedinin defteridir ki berveçhi âti zikrolunur. Tahriren fî evaili muha rrem lisene işrin vemieteyn ve elf ) bu yazı doğrudan el yazısı olarak Tekeli Mehmet Paşa tarafından (hicri 1220) 1804 yılında yazıldığı biliniyor. Daha sonra, Tekeli Mehmed Ağa yönetiminde, fihriste 88 cilt KİTAP daha ilave ( eklendiği ) edildiği görülüyor. Hicri 1231 yılında yazılmış atideki kütüphane fihristin baş tarafında şöyle bir yazı görülüyor. (Medinei Antalya da Elmalı Mahallesinde merhum el haç Mehmed Ağa bina yaptırdığı ( eylediği ) cami ittisalinde vaki kütüphane derununda mevcut olan kütüphalerin esamileri hala Teke ve Hamit Sancaklarına sayendaz olan devletlu, inayetlü Mehmed Vehid Paşa yesserehullahu mayurid ve mayeşa efendimiz hazretlerinin idarei aliyeler ile tahrir olunan esamii kütüp defteridirki berveçhi âti zikrolunur. Tahriren fi evaili minşehri saferulhayır minşuhur ihda ve mieteyn ve elf. ) Bu yazı orijinal olarak sizlerin bilgisine sunuyorum. 1816 ( Hiçri 1231 ) yılında yazılmış olması, elbette bizleri yıllar öncesine götürüyor. Bu fihriste 728 cilt kitap bulunuyor. Ancak bu kütüphane yıllarca bakılmamış olduğundan toz ve toprak ve rutubet içinde güvelere me’kel olmuş. Nihayet 28. Haziran . 1340 Rumi ( 1924 ) tarihli gününde teşebbüsümle ( kişisel başvurumla ) kütüphane müzeye devredilmiş ve elyevm Tekelioğlu Kütüphanesi ismi ile herkese (umuma) açık bir kütüphane bulunuyor. Bu eski Türkçe yada Osmanlıca olarak yazılı notlar, TEKELİOĞULLARI isimli çalışmasını yapan rahmetli Süleyman ERTEN tarafından çalışması olduğunu hatırlatırım. Ayrıca, bu notlar, dip not olarak özel çalışması bilmenizi ayrıca isterim. TEKELİ Mehmed Ali Paşa tarafından düzenlenen VAKIF, 1 Rebiül evvel 1204 ( 1788 ) günü düzenlendiği, Bu Vakıf içerisinde, daha önce gösterildiği
Vakıf Malları olarak kayıt edildiği biliniyor. NOT: Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 09.01.2002 gün ve 515 sayılı Hamidiye Vakfı konusunda Teke (Antalya) Mütesellimi Mehmet Ağa Vakfı’na kayıtlı 1230 hicri ( 1814 miladi ) taşınmaz vakıf malları 1806 yılında HAMİDİYE VAKFI’na devir edildiğini, Vakıflar Genel Müdürlüğün 11.03.2010 gün ve 1531 sayılı yazıları ile 08.03.2010 ve 1531 ile yazılı başvurum karşılığı verdiği yanıt 8 sayfa olarak bilginize sunarım. ( Ek: 7) İbrahim Beyin oğlu, Adil ve Lalası Atıf Beylerin gittikleri biliniyor. Ancak Lala’nın ismi ATIF, babasının ise AKİF Ağadır. Akif orta halli olup, Antalya’lıdır. Mısır’a giderek, orada gümrük sorumlusu oldu. Oğlu Atıf Bey, Mısır’da iyi bir eğitim alarak; Fransızca, Rumca ve İtalyanca öğrendi. Bu yeteneği üzerine, Divan’da katip (sekreter ) daha sonra yeteneği dikkate alınarak Fransa Sefaretinde ikinci sekreterlik görevi üstlendi. Hastalanması üzerine, doktorun önerisi ile Antalya’ya gelerek İbrahim Beyin danışmanı oldu. Oğlu Adil daha 17 yaşına geldiğinde Lala’sı Atıf Bey ile birlikte Mısır’a gitti. Tekeli Hacı Mehmet Ağa, vefatı üzerine, Şarampol Mezarlığına defnedilir. Mezarı ‘’ harka ‘’ yakın bir yerde. Ancak araştırmacı yazar Süleyman Fikri Erten, ‘’Tekelioğulları ‘’ isimli kitabının 38.ci sayfasının dip notunda aynen ‘’ Kabir taşları kaybolmuş isede, kabir etrafındaki uzun mermerlerini yirmibeş yıl önce görmüştüm. ( sayın Ertem bahse konu olan 25 yıl geri gidersek herhalde 1930 yılı olabilir. ) Fikri ERTEN, Meskür kabri muhterem AHMED ve EMİN TEKELİĞULLARI hususi ( özel ) mezarlıklarına nakil ile tamir edildiği’’ kaydı düşülmüş. Tekeli Mehmed Ağa’nın ölümünden 2 gün önce, oğlu İbrahim Paşa’ya demir sandıklar içinde emanet ettiği nakit servetin tamamına, İbrahim Paşa’nın öldürülmesinden sonra, nakit para ve serveti, Osmanlı Devleti tarafından el konuldu. Ancak taşınmaz mallardan bahçe, dükkan, han ve hamamların durumu 1818 - 1819 ve 1820 yıllarına yapılan tesbit çalışmaları sonucunda, taşınmaz varlıkları ‘’ TEKE ANTALYA MÜTESELLİMİ MEHMED AĞA VAKFI ‘’ na tescil edildiği bilinmesine rağmen, VAKIF mallarının tamamı, Osmanlı Devleti tarafından ‘’HAMİDİYE VAKFI’na ‘’ devredildi. Buna göre;
1- Balıkpazarı ismi olarak bilinen semtte, mübayaa Ambarı 2- Ahıkızı mahallesinde sabık Dizdar Ağa Evi 3- Kale dışında bulunan Yiğitbaşı Konağı 4- Elmalı Mahallesinde Kuburcu Ali Efendi Evi 5- Ebubekir Paşa’nın Konağı 6- Ali Paşa’nın KONAĞI 7- Antalya Şehir içinde 11 ev 8- Korkuteli’nde 14 parça tarla ve 9- Kale içinde Gökoğlu Konak arsa 10- Ahıkızı’nda bahçe 11-Korkuteli’nde Ali Paşa Saray yanında 4 dönüm bahçe, 8 dönüm bahçe , bir ev, yanmış saray yanında bir dönüm arsa, 12- Ebcetci semtinde, 4 dönüm bahçe, Ali Paşa’nın saray karşısında 2 dönüm bahçe, bir ev arsası, 13- Antalya’da bir değirmen 14- Korkuteli’nde 2 değirmen 15- Korkuteli’nde Bekirpaşa Sarayı yanında, İbrahim Paşa konak arsası ve 2 dönüm bağ 16- Mısırlı Mustafa’nın 13 ev - bir arsa - bir boyacı dükkanı – bir babhane - bir bahçe arsası. Korkuteli’nde bir ev - 4 haffaf dükkanı – Ali Paşa Sarayı yanında 50 dönüm tarla 17- Mısırlı Mustafa’nın, Meydan Mahallesinde bir bahçe - iskele de bir han - Bedesten de bir hisse ve demirci de bir bahçe Satılarak, Osmanlı Devletine GELİR olarak kayıt edilir. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Antalya Bölge Müdürlüğüne 19.01.2010 gün ve PAŞA VAKFINA ait Taşınmaz Mal Varlığının dökümünü talep etmiştim. Başvuruma 20.01.2010 gün ve 339 sayılı yazılariyle, TEKELİ Mehmet Paşa VAKFI’na ait Antalya MAZBUT AKAR KÜTÜK DEFTERİNDE kayıtlı taşınmazların listesini gönderdi. ( Ek 8 beş sayfa ) Tekeli Beylerinin İDAM edilmeleri, idealleri olan Bağımsızlık elde edememe ve tasarruf yaptıkları taşınır ile taşınmaz servetleri, Osmanlı Devletine geçer. İlerde Osmanlı’nın başını ağrıtmaması için Tekeli Beyin ve Antalya’da yaşayan tüm aile fertleri, 1814 yılına gemilerle, ilk sefer 36 kişi, ikinci sefer 15 olmak üzere toplam 51 kişi Selanik’e sürgün ediliyor. Sürgün edilenlerin isim ve kimlikleri Başbakanlık Osmanlı Arşivinde HH 47838 ile 47866 dosyada bulunuyor. Dosyalarda bulunan aile fertlerinin isim listesini elde edemedim. 4982 sayılı yasaya rağmen elde edemedim. Masabaşı işgalcileri ( bürokrasi ) tutucu kabuğunu kıramadım. Ancak, elde etmek için gerekli girişimleri devam edeceğim. Osmanlı Devleti tarafından görevlendirilen, Vahit Bey 51 kişiyi belirken, Sadece Antalya da yaşayanları belirleyebildi. Oysa, Tekeli Mehmed Paşa’nın oğlu Mustafa, İbrahim , Ömer ve Yusuf ile anlaşma yada kardeşler arasında uyum olmadığından, Konya’ya gidi-yor. Konya da İnce Minare Medresesine girerek, hukuk dersleri alıyor. Ders aldığı hocası tarafından taktir görülünce, öğrencisi Mustafa Tekeli’ye kızı Hasibe ile evlendirir. Bu evlilik ile Konya ya yerleşir. Bu evlilikten babam Mehmet Kamil Tekeli oluyor. Daha sonra eşler ayrılarak, ikinci eşi Hatice hanımla evleniyor. Yazımızın başlarına belirttiğim, Tekeli Beyliğin taşınmaz mallarının tamamı, vakıf olarak tescili yapıldı. Ancak, Mirasçıların yasal girişimleri sonucunda, Antalya I. Sulh Hukuk Mahkemesinde takriben 58 yıl devam eden dava, sonuçta mirasçılar lehine sonuçlanır. Bu karar Antalya da başta yerel belediyeler başta olmak üzere, büyük bir toplumu rahatsız etti. Vakıf adına Tekeli Mehmet Paşa Vakfı, Arap Süleyman ile Yorgi adında bir rum. Yorgi, Kıbrıslı Rum. Arap Süleyman, hakkında fazla bilgim yok. Ancak bu üç vakıf hissedarları, Antalya 5.000 ( beş bin ) dönüme sahip olduklarını, basından öğreniyoruz. Bu konuda önümüzdeki günlerde belgesel bilgi edinirsem, sizlerle paylaşmak isterim. Bu konuda sizlerinde, belgeli kaynak sahibi olursanız. Benimle paylaşarak, ilgilenenlerle birlikte paylaşmak isterim. S O N U Ç: Antalya’mızda Selçuklular Döneminde ve sonrasında özellikle Osmanlı Döneminde, Hacı Osman Ağa oğullarından ilki Ebubekir Paşa, daha sonra 40 yıl uzun 2.nci oğlu Tekeli Hacı Mehmed Ağa tarafından yönetilir. ) 90 yaşında eceli ile vefat etmesinden sonra, oğullarından İbrahim Paşa, yönetimi üstlenir. Ancak, babası ve dedesinin damarlarındaki taşıdıkları, BAĞIMSIZLIK arzuları, istediklerini elde edemediler. Bu konuda elde ettikleri tüm mal varlıklarını da kaybettiler. E K L E R : 1 -TEKELİ -Coğrafi Bölge 2-Balkaş Gölü Güneyi – Tekeli yerleşim yeri 3-Çanakkale Seddülbahir Tekeli Burnu 4-Antalya Fiziki Coğrafya Haritası 5-Antalya Kalesi İç ve Dış Surları 6-Tekeli Beyliği Bayrağı 7-Vakıflar Genel Müdürlüğü Antalya Bölge Müdürlüğü 11.03.2010 gün ve 1531 sayılı Tekeli Beyliğin vakıf malları listesi içinde Müsellim camii bahçe ve arsa plan ve hava fotoğrafı 8-Antalya Vakıflar Bölge Müdürlüğünün 20.01.2010 gün ve 339 sayılı yazıları Tekeli Mehmet Paşa VAKFI bilgi ve bilgi dökümü Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|