Tuproqshunoslik fanini O’zbekistonda rivojlanish tarixi kurs ishi
1.2. Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy universiteti Tuproqshunoslik va Agrokimyo Kafedrasining ilmiy-pedagogik faoliyati Mirzo Ulugʻbek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti (OʻzMU) — Oʻzbekistondagi eng yirik oliy oʻquv yurti va ilmiy tekshirish markazlaridan biri; Oʻrta Osiyo va Qozogʻistondagi birinchi universitet. 1918-yil Turkiston xalq universiteti sifatida Toshkent shahrida tashkil etilgan. Turkiston xalq universiteti 1920-yildan Turkiston davlat universiteti, 1923-yildan Oʻrta Osiyo davlat universiteti (SAGU), 1960-yildan Toshkent davlat universiteti (Toshkent Davlat Universiteti) deb nomlangan. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2000-yil 28-yanvardagi farmoniga muvofiq, universitetga milliy universitet maqomi berildi va u hozirgi nomi bilan ataldi. 1995-yil Mirzo Ulugʻbek nomi berilgan.
Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti nafaqat O‘zbekistonda, balki Markaziy Osiyoda birinchi va yetakchi oliy ta’lim muassasasi hisoblanadi. Universitet bir asrlik faoliyati davomida 100 mingdan ortiq yuqori malakali mutaxassislarni tayyorlab, xalq xo‘jaligining barcha sohalarini yetuk kadrlar bilan taminlashda katta xizmat qildi va ilm-fanning turli sohalarida jahon e`tirof etgan muvaffaqiyatlarga erishdi.
Universitet nafaqat respublikada, balki mintaqada ilk tashkil etilgan oliy ta’lim muassasasi hisoblanadi. Universitet olimlari va o‘qituvchilari jamoasining ilm-fan, ta’lim, ma’rifat sohasidagi, ilmiy tadqiqot, ta’lim tizimini shakllantirishdagi alohida o‘rni va xalqaro nufuzini e’tiborga olib, 2000-yil 28-yanvarda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoniga muvofiq mazkur ilm maskaniga “Milliy universitet" maqomi berildi.
Bir asrlik tarixga, boy ananalarga va innovatsion g‘oyalarga ega bo‘lgan O‘zbekiston Milliy universiteti jamoasi ilmu marifat va talim-tarbiya sohasidagi yutuqlarni yanada kopaytirish, Vatan ravnaqiga bundan ham munosib hissa qo‘shish uchun qatiyat va shijoat bilan mehnat qilmoqda.
XX asrning boshlarida Toshkent va Turkiston oʻlkasining jadal rivojlanishi hamda Toshkent va Samarqanddagi gimnaziyalar, Toshkent Real bilim yurti yoki Toshkent shahridagi oʻqituvchilar seminariyasi va boshqa oʻrta ta'lim muassasalarini bitirgan oʻqimishli odamlar sonining koʻpayishi munosabati bilan bu yerda oliy oʻquv yurti — vaqtning eng yuqori talablariga javob beradigan universitetni ochish masalasi keskin koʻtarildi.
Tayyorgarlik ishlari ham jamoatchilik, ham viloyat ma'muriyati tomonidan amalga oshirildi. Toshkentdagi universitetni ochish uchun smeta va boshqa zarur hujjatlar 1914-yilga tayyorlangan. Biroq, birinchi jahon urushi bu rejalarga toʻsqinlik qildi.[manba koʻrsatilmagan 86 kun]
Shunga qaramay, mintaqada oliy oʻquv yurtini ochish zarurati saqlanib qoldi. Shuning uchun 1917-yil 15-22-noyabr kunlari Toshkentda boʻlib oʻtgan Turkiston Sovetlarining III mintaqaviy qurultoyi bu yerda oliy oʻquv yurtini ochishga qaror qildi. Birozdan keyin-1918-yil 17-fevral kuni Toshkent oliy ta'lim rashkchilari jamiyatining ta'sis yigʻilishi boʻlib oʻtdi. Uning tarkibiga rus geografik va texnik jamiyatlari Turkiston boʻlimlari, Toshkent tabiatshunoslar va shifokorlar jamiyati, Toshkent pedagogika va yuridik jamiyatlari, Turkiston qishloq xoʻjaligi jamiyati, musulmon oʻqituvchilari jamiyati, Politexnika kurslari, oʻlkashunoslik oʻqituvchilari uyushmasi vakillari kiradi.[manba koʻrsatilmagan 86 kun]
Oliy ta'lim rashkchilari jamiyatining a'zolari matematik VI Romanovskiy, shifokorlar AP Shilov va Mi Slonim, agronom Rr Shreder, me'mor GM Swarichevskiy va boshqalar kabi taniqli olimlar edi. M. I. Sosnovskiy rais etib saylandi.
Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti o‘z faoliyati davrida ta’lim va ilm-fanni rivojlantirishga, shuningdek, respublika iqtisodiyotining turli tarmoqlari, ijtimoiy va ma’naviy sohalari uchun kadrlar tayyorlashga salmoqli hissa qo‘shdi. O‘tgan davrda 100 nafardan ortiq akademik va 2,5 ming nafar fan doktorlari va nomzodlari tayyorlandi. T. Sarimsoqov, S. Sirojiddinov, M. Salohiddinovning matematiklar, J. Musayevning biokimyogarlar, H. Abdullayev, T. Dolimovning geologlar maktablari keng e’tirof etildi. O‘zbekiston Qahramonlari A. Oripov, E. Vohidov, O. Sharafiddinov va S. G‘aniyeva universitetda ta’lim-tarbiya oldilar.
O‘quv jarayoni zamonaviy talablar hisobga olingan holda mutaxassislar tayyorlashning, shuningdek, pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirishning davlat ta’lim standartlari va o‘quv dasturlari bilan yangilandi. Oliy malakali ilmiy kadrlar tayyorlashning yangi ikki bosqichli tizimi joriy etildi. So‘nggi 10 yilda turli yo‘nalishlar va mutaxassisliklar bo‘yicha 26 mingdan ortiq malakali bitiruvchilar universitet diplomini oldilar.
Tuproqshunoslik kafedrasi dastlab 1996 yilda Agrar fakulteti tarkibida “Agroximiya va tuproqshunoslik” kafedrasi sifatida tashkil etilgan bo‘lib, keyinchalik 2011 yil alohida “Tuproqshunoslik” kafedrasi deb yuritilgan. Kafedrani turli yillarda professor, q/x.f.,d. U.T.Tojiev, q/x.f.n., dotsent K.U.Umarov, b.f.n.,dotsent Sh.Sh.Nafetdinov, q/x.f.n., dotsent R.Yunusov, g.f.n.,dotsent, X.R.Toshov va b.f.n., dotsent F.H.Jumayevlar boshqarib, uning ilmiy-pedagogik salohiyatini oshirish va moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga o‘zlarining munosib hissalarini qo‘shganlar.
Tuproqshunoslik kafedrasida kadrlar tayyorlash bilan birga sug‘orish va insonning dehqonchilik faoliyati ta’sirida degradatsiyaga uchragan tuproqlar rekultivatsiyasi va tuproqlar genezisi hamda ularning xossalarini o‘rganish, sug‘oriladigan erlarning madaniy holatini baholash, xo‘jaliklarning tuproq, tuproq-errozion, tuproq-meliorativ va agrokimyoviy xaritalarini tuzish, o‘g‘it qo‘llashning ilmiy asoslari bo‘yicha ilmiy tadqiqot ishlari yuqori darajada olib borilmoqda.