Tesev denetim Çalıştayı

Teftiş Fonksiyonunu Geliştirme Çalışmaları

İngiltere’de Kamu Reformu çalışmaları ve vatandaşa odaklı hizmet anlayışı çerçevesinde son birkaç yılda teftiş fonksiyonundan daha fazla yararlanması ve bu fonksiyonun daha etkili hale getirilmesi yönündeki çabalar yoğunlaşmıştır.

Bu bağlamda Kamu Denetim Forumu’nun daha önce sözü edilen dokümanı ile Başbakanlık Kamu Hizmetleri Reform Ofisi tarafından üretilen “Inspecting for Improvement: Developing a Customer Focused Approach” (Gelişme Yararına Teftiş: Müşteri Odaklı bir Yaklaşımın Oluşturulması) ve “The Government’s Policy on Inspection of Public Services” (Hükümetin Kamu Hizmetleri Teftiş Politikası) başlıklı dokümanlar burada zikredilmeye değerdir.

Keza, İngiltere’de Local Services Inspectorate Forum adı altında bir platform oluşturulduğunu vurgulamak gerekir.

İngiltere Kamu Hizmetleri Reform Ofisi’nin “Hükümetin Kamu Hizmetleri Teftiş Politikası” başlıklı dokümanında; “Kamu parasının ve kamu hizmetleri sunumunun özel hesapverme sorumluluk biçimleri ve standartları bulunmaktadır. Teftiş mekanizması kamu hizmetlerinin geliştirilmesine önemli ölçüde katkı sağlar ve kamu kaynaklarının sevk ve idaresi hususunda güvence verir” denilmekte ve İngiltere hükümeti’nin “bu politika belgesiyle, halka güvence verilmesinde ve kamu hizmetlerinin gelişimine destek sağlanmasında kullanıcı odaklı ve etkinlik hedefli bir teftişe duyduğu güveni” açıkladığı vurgulanmaktadır.

Bu Politika Belgesinde teftişin bir dış inceleme/gözden geçirme (external review) olduğu belirtildikten sonra, teftişin;

• 
  hizmet verenlerden (service providers) bağımsız olarak yapılması,
  
• 
  hizmetlerin güvenli (safe) ve gerektiği (proper) biçimde sunulduğuna dair bakanlara (ministers) ve kamuoyuna güvence vermesi,
  
• 
  hizmetlerin iyileştirilmesine katkı sağlaması,
  
• 
  kamuoyuna rapor sunması,
  
• 
  harcanan paraya değmesi
  

gereğine işaret edilmektedir. Aynı dokümanda “Teftişin İlkeleri” şöyle belirtilmektedir:

İNGİLTERE’DE TEFTİŞİN İLKELERİ
Kamu hizmetlerinin teftişi;

1. 
   iyileştirme amaçlı olmalıdır.
   

Müfettiş grubunun teftiş edilmekte olan hizmetin iyileşmesine katkıda bulunmak üzere açık ve belirgin bir ilgisi bulunmalıdır. Bu husus teftişin ilgi alanını, metodunu, raporlamasını ve izlenmesini yönlendirmelidir. Müfettiş, tavsiyeleri geliştirirken, iyi performansı tanımalı ve aksaklıklarla, uygun şekilde ilgilenmelidir. Teftiş; kamu kurumlarının sektörlerindeki reformların seyrini daha çabuk biçimde anlamalarını ve gerekli düzeltmeleri yapmalarını sağlayacak verileri ve bilgileri üretmeyi amaçlamalıdır.

2. 
   çıktılara odaklanmalıdır.
   

Çıktılara odaklanma, teftişin kurum içi yönetim düzenlemelerine yoğunlaşmak yerine, hizmettin son kullanıcıları için üretilmesiyle ilgilenmek anlamına gelir.

3. hizmetten yararlananın perspektifinden bakmalıdır.

Teftiş; kurum içi yönetim düzenlemeleri kadar, hizmetten yararlanacak olanların tecrübelerine yoğunlaşılarak yapılmalıdır. Teftiş yeniliği ve farklılığı özendirmeli ve yalnızca hukuka uygunluk temelinde (compliance-based) şekillendirilmelidir.

4. 
   risklerle orantılı olmalıdır.
   

Müfettişler, zaman içinde hizmeti sunanların performans kalitesine göre ileride yapılacak teftişin kapsamını değiştirmelidir. Örneğin; teftişe ayrılan kaynakları en riskli alanlara yoğunlaştırmak bakımından, iyi performans gösterenler, daha az teftiş edilmelidir.

4. 
   yöneticilerin öz-değerlendirme yapmasını özendirmelidir.
   

Müfettişler titiz bir öz-değerlendirme yapma hususunda yöneticileri teşvik etmelidir. Müfettişler yöneticiler tarafından yapılan öz-değerlendirmelerin sonuçlarını irdelemeli, teftiş sürecinde bu sonuçları dikkate almalı ve bunlar için karşılaştırmalı kıyaslar (benchmarks) bulmalıdırlar.

4. 
   mümkün olduğunca, objektif kanıtlardan yararlanmalıdır.
   

Müfettişler tarafsız kanıtlardan yararlanmalıdırlar. Nitel ve nicel kanıtlar sağlam bir temele dayalı (validated) ve inandırıcı (credible) olmalıdır.

4. 
   karara varırken yararlandığı (judgement) kriterleri açıklamalıdır.
   

Müfettişler kararlarını şekillendirmede yararlandıkları kriterleri açıklamalıdırlar.

4. 
   süreçler bakımından şeffaf olmalıdır.
   

Müfettişler (iş görme) süreçleri bakımından şeffaf olmalı, şikayetler üzerine ciddiyetle eğilmeli ve sağlıklı bir kalite güvence süreci sergileyebilmelidirler.

4. 
   teftiş kurulunki de dahil, performansa gereken dikkati göstermelidir.
   

Müfettişler, kendilerinki de dahil olmak üzere, performansa gereken dikkati göstermelidir:

• 
  Teftiş hizmetin verimli ve etkin bir biçimde sunulmasını uygulamaya koyacak düzenlemeler bulunduğunu anlamaya özen göstermeli,
  
• 
  Teftiş, teftiş edilenlerin maliyeti de dahil, kendi maliyeti ile mütenasip yararlar ürettiğini gösterebilmelidir.
  
• 
  Teftiş Kurulları, yüksek maliyet etkinliği bulunan ve teftiş edilenlerin işyükünü azaltacak olan alanlarda, farklı kurumların benzer problemleriyle ilgili (cross-cutting) konularda birlikte çalışma kapasitesini gelişmeye çalışmalıdır.
  
4. 
   tecrübelerden, düzenli aralıklarla, ders çıkarmalıdır.
   

Müfettişler, daha fazla etkinleşmek için, düzenli aralıklarla deneyimlerinden ders çıkarmalıdırlar. Bu husus, geliştirilmeye çalışılan kamu hizmetinin sunucuları üzerinde yaratılan etki değerlendirilmek ve iyi uygulama örnekleri diğer müfettişlerle paylaşılmak suretiyle, gerçekleştirilebilir.

Bu Politika Belgesinde; çok önemli bir vurgu yapılarak “müfettişler, güvence sağlamanın ayrılmaz bir parçası olarak kamuoyuna rapor sunmalıdırlar” denilmektedir. Belge raporlama konusunda aşağıdaki hususları ana hatlarıyla öne çıkarmaktadır:

• 
  “Teftiş raporları, aksine bir gerekçe bulunmadıkça, örneğin, kamusal raporlamanın kamu çıkarlarına en iyi şekilde hizmet etmediği ya da Bakana hassas bir politika
  

tavsiyesinde bulunulması durumunda, kamusal etki alanında (public domain) değerlendirilmelidir.

• 
  Müfettişlerin kamusal etki alanı içindeki kararlarıyla ilgili kriterlerin de yürürlüğe konması ve bu kriterlerin nasıl geliştirileceği ve zaman içinde nasıl değiştirileceği konusunda danışmaya açık olması gerektiği hususları izlenmelidir.
  
• 
  Teftiş raporları, nasıl iyileştirileceği konusunda yapıcı tavsiyelerde bulunmak suretiyle, yetersiz performans gösterenleri veya hizmet sunumundaki başarısızlıkları tespit etmelidir.
  
• 
  Teftiş Kurulları, kabul edilen tavsiyelerin gerektiği şekilde uygulamaya konulup konulmadığını belirlemek ve hedeflenen etkilerin yaratılıp yaratılmadıklarını anlamak üzere, makul bir izleme çalışması gerçekleştirmelidir.
  
• 
  Teftiş raporları; hizmetin son kullanıcıları için erişilebilir olması bakımından
  

• 
  Özlü,
  
• 
  Açık
  
• 
  Kanıta dayalı
  
• 
  Kolay anlaşılır biçimde yazılmış olmalıdır.
  

• 
  Müfettişler, teftiş edilen kurumlarla ve halkla iletişimi geliştirmek için bulgularının ve derecelendirmelerinin (ratings) raporlanmasını mümkün olduğunca, ortak bir sistem içinde yapmalıdırlar.”