Tijorat banklari faoliyatini nazorat qilishning inspektsion tekshirish usuli. Reja: Kirish Asosiy qism: Inspektsion tekshirish haqida umumiy tushuncha

2. Inspeksiya teshiruvlarning turlari, davriyligi va muddati.
Banklar va ularning filiallarini inspeksiya qilish (tekshirish) quyidagi turlarga bo‘linadi:

• 
  kompleks inspeksiya qilish (tekshirish);
  
• 
  nazorat tartibida inspeksiya qilish (tekshirish);
  
• 
  alohida masalalar yuzasidan inspeksiya qilish (tekshirish).⁸
  

Banklarda kompleks inspeksiya (tekshirish) masofadan nazorat qilish natijalaridan kelib chiqib, Markaziy bankning Bank nazorati qo‘mitasi qaroriga asosan o‘tkaziladi.
Kompleks inspeksiya qilish (tekshirish)lar yoki alohida masalalar yuzasidan inspeksiya qilish (tekshirish)lar davomida aniqlangan xato va kamchiliklarni banklar va ularning filiallari tomonidan bartaraf etilishi ustidan nazorat tartibida tekshirish o‘tkazilishi mumkin.
Quyidagi hollarda alohida masalalar yuzasidan inspeksiya (tekshirish) o‘tkazilishi mumkin:

• 
  tijorat banklarining tavakkalchiliklarini baholash natijalari asosida;
  
• 
  huquqni muhofaza qiluvchi organlarning so‘rovlari asosida;
  
• 
  jismoniy va yuridik shaxslarning qonunchilik hujjatlari buzilganligi faktlari to‘g‘risidagi murojaatlari asosida.
  

Inspeksiya (tekshirish) muddati 30 kalendar kundan oshmasligi lozim. Alohida hollarda inspeksiya (tekshirish) muddati Markaziy bank farmoyishi asosida uzaytirilishi mumkin.
Inspeksiya (tekshirish) muddati bank tomonidan amalga oshiriladigan operatsiyalar hajmi, uning filiallari tarmog‘ining kengligini inobatga olgan holda belgilanadi.
Markaziy bank yoki uning hududiy Bosh boshqarmasi imzolanmagan inspeksiya (tekshirish) hisobotini ko‘rib chiqish jarayonida bank va (yoki) uning filiali rahbari yoxud bosh buxgalteri tushuntirish xatida keltirilgan asoslangan fikr va e’tirozlarni inobatga olishi shart. Markaziy bankning farmoyishi asosida o‘tkazilgan banklar va ularning filiallaridagi inspeksiya (tekshirish) hisoboti quyidagilarga taqdim etiladi:
1. Banklar yoki ularning filiallariga — inspeksiya (tekshirish) davomida aniqlangan xato va kamchiliklarni bartaraf qilish hamda ularga kelgusida yo‘l qo‘yilmasligini ta’minlash chora-tadbirlarini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun;
2. Markaziy bankning Banklarda o‘tkazilgan tekshirish hisobotlarini ko‘rib chiquvchi ishchi organiga — inspeksiya (tekshirish) natijasi bo‘yicha aniqlangan xato va kamchiliklarni kelib chiqish sabablarini o‘rganish, ularni bartaraf qilish hamda kelgusida takrorlanmaslik choralarini ko‘rish bo‘yicha tegishli qaror qabul qilish uchun;
Markaziy bankning tekshirish o‘tkazuvchi tarkibiy tuzilmasiga ma’lumot uchun. Markaziy bankning tegishli hududiy Bosh boshqarmasining farmoyishi asosida o‘tkazilgan banklar va ularning filiallaridagi inspeksiya (tekshirish) hisoboti quyidagilarga taqdim etiladi:
1. Banklarning filiallariga — inspeksiya (tekshirish) davomida aniqlangan xato va kamchiliklarni bartaraf qilish hamda ularga kelgusida yo‘l qo‘yilmasligini ta’minlash chora-tadbirlarini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun;
2. Markaziy bankning hududiy Bosh boshqarmasiga — bank filiallarida o‘tkazilgan tekshirishlar natijalarini ko‘rib chiquvchi ishchi organ yig‘ilishida xato va kamchiliklarni kelib chiqish sabablarini muhokama qilish, ularni bartaraf qilish hamda kelgusida takrorlanmaslik choralarini ko‘rish uchun;.⁹

Favqulodda tekshirish o'tkazilayotganda aniqlangan qoidabuzarliklar aniqlanganidek bartaraf etilishi mumkin. Eng oson yo'li - agar ular texnik reglamentlarga zid bo'lsa, hujjatlarga tuzatishlar va qo'shimchalar kiritish. Agar buzilishlar bartaraf etilmasa, sertifikatning amal qilishini to'xtatib turish yoki bekor qilish to'g'risida qaror qabul qilinishi mumkin, bu avtomatik ravishda tovarlarni chiqarish va sotishni taqiqlashga olib keladi.

Tekshiruv nazorati paytida tekshirish yo'nalishlari va qoidalari GOST 31815-2012 da belgilangan. Standart o'z ichiga oladi:

• 
  mutaxassislar tomonidan qo'llaniladigan atamalar va ta'riflar;
  
• 
  inspeksiya guruhi va akkreditatsiya qilingan markaz mutaxassislariga qo'yiladigan talablar;
  
• 
  nazorat natijalarini umumlashtirish qoidalari;
  
• 
  mahsulot sertifikatining amal qilishini toʻxtatib turish yoki bekor qilish toʻgʻrisida qaror qabul qilish uchun asoslar;
  
• 
  tekshirishlar natijalari bo'yicha tuzilgan hujjatlar shakllari (tekshiruv nazorati dalolatnomasi, sertifikatning amal qilishini to'xtatib turish yoki bekor qilish to'g'risidagi qarorlar).
  

Inspeksiya (tekshirish) o‘tkazish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan zarur har qanday hujjatlarning asl nusxalaridan nusxa berish, lozim bo‘lganda esa hujjatlar nusxalarini imzolangan, raqamlangan va tikilgan holda taqdim etish.