lug‘aviy ma’no anglatishi va biror so‘roqqa javob bo‘lishi;
-
grammatik qo‘shimchalarni qabul qilishi;
-
gapda biror gap bo‘lagi vazifasida kelishi
.
So‘z turkumlari ma’no va vazifasiga ko‘ra quyidagi guruhlarga bo‘linadi:
Mustaqil so‘zlar
Yordamchi so‘zlar
Undov so‘zlar
Taqlid so‘zlar
Modal so‘zlar
Mustaqil so‘zlar
ma’lum bir so‘roqqa javob bo‘lib, lug‘aviy ma’no
anglatadigan morfologik jihatdan o‘zgaradigan, gap bo‘lagi vazifasida keladigan
so‘zlardir. Fe’l, ot, sifat, son, olmosh va ravishlar mustaqil so‘zlar sanaladi. Masalan:
daftar (nima?), Ahmad (kim?), chiroyli (qanday?), minglarcha (nechta?), o‘qidi (nima
qildi?) kabi.
Yordamchi so‘zlar
deb, ma’lum so‘roqqa javob bo‘lmaydigan, leksik ma’no
anglatmaydigan,
morfologik
jihatdan
o‘zgarmaydigan,
sintaktik
vazifa
bajarmaydigan so‘zlar turkumiga aytiladi. Masalan: ammo, lekin, ham, -ku (aytdim-
ku), -mi (siz-mi?).
Undov so‘zlar
alohida guruhni tashkil etadi. Ular turli- tuman his-tuyg‘ularni,
xitob, chaqiriq, undash kabilarni anglatadi. Masalan: eh, voy, barakalla, beh-beh, kish
kabilar.
Taqlid so‘zlar
borliqdagi jonli va jonsiz narsalarning ixtiyoriy hamda
ixtiyorsiz ravishda chiqargan tovushlarini taqlidan ifodalaydi: inga-inga, qasur-qusur,
jaz-juz, chirs (ovoz), duv-duv, lov-lov, yalt-yult (holat).
Modal so‘zlar
deb so‘zlovchining bildirgan fikriga qo‘shimcha munosabatini
ifodalovchi so‘zlar guruhiga aytiladi. Masalan: albatta, chamasi, aftidan kabilar.
Mustaqil va yordamchi so‘zlar ham o‘z ichida bir necha turlarga bo‘linadi.
Mustaqil so‘zlar:
Fe’l, ot, sifat, son, olmosh va ravish
Yordamchi so‘zlar:
Ko‘makchi, yuklama, bog‘lovchi
Dostları ilə paylaş: |