Fizik nurash deb – tog’ jislari va minerallarning tashqi kuchlar tasirida kimyoviy tarkibini o’zgartirmagan holda yemirilishiga aytiladi.
Bunda, temperaturaning mavsumiy o’zgarishi, suvning muzlashi, tuz kristallarining ta’sirida bo’ladi.
Kimyoviy nurash
Kimyoviy nurash jarayonida tog’ jinslari va minerallar dastlabki kimyoviy tarkibini o’zgartiradi.
Bu jarayonga tasir kiluvchi omillarga suv va havo kiradi.
Suv tasirida gidroliz va gidratatsiya jarayonlari yuzaga keladi.
Gidroliz jarayonida mineral tarkibidagi ishqoriy elementlarning, suvning dissotsatsiyalanishi natijasida hosil bo’lgan vodorod kationi bilan almashinishiga aytiladi.
Bu jarayon sxematik tarzda kuyidagi ko’rinishga ega:
KAISi3O8 + H2O = HAISi3O8 + KOH
2KOH + CO2 = K2CO3 +H2O
Kimyoviy nurash
Gidratatsiya jarayonida suv vf mineral zarrachalari qo’shiladi.
Masalan:
2Fe2O3 + 3 H2O = 2Fe2O3 * 3 H2O
Gematit limonit
Bu jarayon tog’ jinslarining ustki qatlamlarini yumshatib, keyingi nurash uchun sharoit yaratadi.
Kimyoviy nurash
Oksidlanish –bu temir va boshqa oksidlanuvchi elementlari bo’lgan tog’ jinslarida havo ta’sirida yuzaga keladi.