Türk Dili Tarihi Ahmet B. Ercilasun Akçağ Yayınları / 603 Araştırma İnceleme / 50

1.2.2. KIPÇAK TÜRKÇESİNİN DİL ÖZELLİKLERİ

Burada Kıpçak Türkçesi terimiyle, Kıpçak konuşma dili değil, Memlük sahasında yazılmış olan eserlerin dili kastedilmektedir. Kıpçak konuşma dili bu eserlere hemen hemen hiç yansımamıştır. Memlük Kıpçak eserleri kendi dönemlerinin ölçünlü diliyle yazılmışlardır. Ancak dönem, Karahanlı'dan Çağatay'a bir geçiş dönemidir. Dolayısıyla dil, Harezm-Kıpçak sahasındaki eserlerde istikrarlı bir bütünlük göstermez. Harezm eserleri arasında farklı­lıklar olduğu gibi Harezm sahası eserleriyle Memlük sahası eserlerinin dili arasında da bazı farklar vardır. Bu farkları Janos Eckmann sekiz maddede toplamıştır (Eckmann 1996: 53):

1. Memlük Kıpçak eserlerinde, birden fazla heceli kelimelerin sonunda bulunan ince ve kalın g'ler çoğunlukla erimiştir: san(güzel).

404 Ahmet B. ERCİLASUN

2. 
   Teklik 3. şahıs iyelik ekinden sonraki yönelme hâli eki, Harezm
   Türkçesinde -ngA, -ŋA iken Kıpçak Türkçesinde çoğunlukla -nA'dır:
   agzına, yüzine.
   
3. 
   Çıkma hâli eki Harezm Türkçesinde -dın iken Kıpçak Türkçesinde -
   dAn biçimindedir: suwından, ay yüzliden.
   
4. 
   Birinci şahıs zamirlerinin ilgi hâli Harezm türkçesinde meniŋ/menim,
   biziŋ/bizim iken Kıpçak Türkçesinde sadece menim, bizim biçimlerindedir.
   
5. 
   Fiil çekiminde çokluk birinci şahıs eki Harezm Türkçesinde genel­
   likle -mlz iken Kıpçak Türkçesinde biz'dir: alur biz.
   
6. 
   Harezm Türkçesindeki ermez/ermes'e karşılık Kıpçak Türkçesinde
   çoğunlukla degül (değil) kullanılır.
   

7. 
   Harezm Türkçesinde nadir kullanılan -dUk Sıfat-fiil eki Kıpçak
   Türkçesinde bolca kullanılır: boldukça, tedükümiz.
   
8. 
   Soru edatı Harezm Türkçesinde mU iken Kıpçak Türkçesinde -
   mI'dır.