Türk ticaret kanunu (1)(2) Kanun Numarası : 6762

V - İhtirazi kayıt:

Madde 772 - Taşıyıcı, taşınacak eşyayı taşıma senedine veya ayrı bir kağı-

da, teslim aldığı zamandaki durumu hakkında ihtirazi bir kayıt koymadan kabul

edecek olursa, dış görünüşü itibariyle hiçbir kusuru olmadığını kabul etmiş

sayılır. Şu kadar ki; eşyayı kayıtsız kabul etmiş olsa bile dışından anlaşılma-

sı kabil olmayan noksanların vücudunu iddia ve ispat edebilir.

B) Taşıyıcının borçları:

I - Emre göre hareket:

1. Umumi olarak:

Madde 773 - Taşıyıcı; eşyanın gönderilmesinde, aldığı emre göre harekete

mecburdur. Şu kadar ki; eşyanın mahıyetine, gönderileceği yerlere veya diğer

sebeplere göre veya mücbir bir sebepten dolayı başka bir surette hareket zaruri

bulunuyorsa, alınan emre uymıyarak halin gereğine göre hareket edebilir.

2. Bildirme borcu:

Madde 774 - Taraflardan birisi için kusur teşkil etmiyen bir sebepten dola-

yı eşyanın taşınması menedilmiş yahut pek ziyade gecikmiş olursa taşıyıcı key-

fiyeti derhal gönderene bildirmeye mecburdur. Bu takdirde gönderen, taşıyıcının

imzaladığı taşıma senedi nüshasını kendisine geriye vermek ve 777 nci madde ge-

reğince tayin olunacak tazminatı ödemek suretiyle mukaveleden cayabilir.

3. Yeni emirler:

a) İcra mükellefiyeti:

Madde 775 - Gönderen halin icabına göre 777 ve 778 inci madde hükümleri

dairesinde taşıyıcıya tazminat vermek suretiyle taşımayı durdurmak ve eşyayı

geri almak hakkını haiz olduğu gibi; taşıma senedinin gösterdiği eşyayı adına

gönderildiği yazılı olan kimseden başkasına vermeye yahut diğer suretle tasar-

rufa da mezundur. Şu kadar ki; taşıyıcı:

1. Eşyanın gönderildiği yere ulaştığı yahut ulaşması lazımgeldiği ve gönde-

rilenin bunların teslimini istediği tarihten;

2. Gönderilen, taşıma senedini aldığı yahut taşıyıcının kendisini haber-

dar ettiği zamandan;

itibaren gönderenin emirlerini icra ile mükellef değildir.

Taşıma senedi emre yazılı ise taşıyıcı ancak kendi imzaladığı taşıma sene-

dini ibraz ve teslim eden şahsın emirlerini icraya mecburdur.

b) Fazla ücret ve masraflar:

Madde 776 - Gönderenin veya gönderilenin kararlaştırılmış şartlara aykırı

olarak verdikleri emir veya talimat üzerine mesafe artar veya taşıma müddeti

uzarsa taşıyıcı, bu artma veya uzama nispetinde fazla ücrete ve bu yüzden yap-

tığı masraflara hak kazanır.

4. Seferin duraklaması:

a) Mücbir sebepten dolayı:

Madde 777 - Taraflardan birisi için kusur teşkil etmiyen sebeplerden dolayı

sefer duraklayıp kalırsa, taşıyıcı, yaptığı masrafları istemek hakkına halel

gelmemek üzere, ancak gidilen mesafe nispetinde taşıma ücretine hak kazanır.

Taraflardan birisi için kusur teşkil etmiyen sebeplerden dolayı taşımaya

başlanmamış ise, taşıyıcı, ücrete hak kazanmasa bile, yükleme ve boşaltma mas-

raflariyle yaptığı diğer zaruri masrafları istiyebilir.

b) Gönderenin arzusiyle:

Madde 778 - Sefer, gönderenin arzusiyle kesilecek olursa aşağıdaki hükümler

tatbik olunur.

1. Hareketten önce taşıma durdurulacak olursa gönderen, kararlaştırılmış

olan ücretin yarısını ve boşaltma ve yükletme masraflariyle taşıyıcı tarafından

yapılan diğer zaruri masrafları;

2. Taşıma hareketten sonra durdurulacak olursa gönderen, taşıma ücretinin

tamamını ve yükletme ve boşaltma masraflariyle eşya gönderene iade olununcaya

kadar taşıyıcı tarafından yapılan zaruri masrafları;

ödemeye mecburdur.

5. Taşıma müddeti:

a) Umumi olarak:

Madde 779 - Yükün, mukavele veya ticari teamül ile belli olan ve bunların

yokluğu halinde halin icabına göre münasip görülen bir müddet içinde taşınması

lazımdır.

b) Gecikme:

Madde 780 - Eşya, yukarki madde gereğince belli olan müddetlerden sonra

ulaşırsa, taşıma ücreti, geciken müddet ile mütenasip olarak indirilir.

Gecikme müddeti, mukavele ile belli olan müddetin iki mislini geçerse taşıma

ücreti tamamen düşmekle beraber taşıyıcı, bu yüzden doğan zarar ve ziyandan

mesul olur.

Taşıyıcı, gecikmenin, gönderen veya gönderilenlerin fiilerinden veya mücbir

sebepten doğduğunu ispat ederse, bu gecikmeden mesul olmaz.

Taşıma vasıtalarının yokluğu veya yetersizliği, gecikme için mazeret sebebi

olamaz.

II - Zıya ve hasarlardan dolayı mesuliyet:

1. Umumi olarak:

Madde 781 - Taşıyıcı eşyanın kendisine teslim edildiği tarihten gönderilene

teslim olunduğu tarihe kadar geçen müddet içinde; uğradığı zıya ve hasardan

mesuldür.

Taşıyıcı zıya ve hasarın:

1. Kendi kusurundan doğmıyan bir sebepten;

2. Eşyada zaten mevcut noksan ve ayıplardan, yahut eşyanın mahiyetinden

veya ambalajın fena yapılmasından;

3. Gönderen veya gönderilenin fiilinden yahut verdikleri emir ve talimatın

tatbikından;

ileri geldiğini ispat edecek olursa mesuliyetten kurtulur.

Zıya ve hasar, ancak üç numaralı bentte yazılı bulunan halden doğmuş ise,

mal tamamen zayi olsa dahi taşıyıcı ücretinin tamamına hak kazanır.

Taşınan eşyanın bir kısmı telef olmuş ise taşıyıcı, kalan kısmın ücretini

almak hakkını haizdir.

2. Yardımcıların kusuru:

Madde 782 - Taşıyıcının kullandığı kimselerin veya maiyetinde çalışanların

kusurları kendi kusuru hükmündedir.

3. Mesuliyetin tahdidi:

Madde 783 - Taşıyıcı, taşıma esnasında mahiyetleri icabı hacım ve tartıları

azalan eşyadan dolayı mesuliyetini, yüzde elli bir miktarda iptidaen tayin ve

tahdid edebilir. Eşya, paketlere bölünmüş ise bu mesuliyet her biri için ayrıca

tahdid edilebilir.

Gönderen veya gönderilen; noksanın eşyanın mahiyetinden doğmayıp diğer bir

sebepten ileri geldiğini, hal ve olaylara göre noksanın tahdid edilen miktara

baliğ olmıyacağını ispat ederse mesuliyetin tahdit edilmiş olması hükümsüz ka-

lır.

4. Ara taşıyıcılardan dolayı mesuliyet:

Madde 784 - Taşıyıcı, taşınan eşyanın gönderilene teslimine kadar kendi

yerine geçen bütün taşıyıcıların ve eşyanın taşınmasını kendilerine bıraktığı

kimselerin fiil ve kusurlarından kendi kusuru gibi mesuldür.

5. Tazminat:

a) Tayini:

Madde 785 - Zıyadan doğan tazminat; ancak, taşıma senedine geçirilen değe-

re, taşıma senedinde değer gösterilmemiş ve fakat taşıyıcıya bildirilip onun

tarafından kabul edilmiş bir değer mevcut ise ona, böyle bir değer bulunmadığı

takdirde aynı cins ve vasıftaki eşyanın gönderilene teslim edileceği yerdeki

değerine göre tayin olunur. Şu kadar ki; tazminatın piyasa değerine göre tayin

edildiği hallerde zıya dolayısiyle ödenmemiş bulunan gümrük resmi, taşıma ücre-

ti ve sair masraflar malın piyasa değerinden indirilir.

Hasardan doğan tazminat, ancak eşyanın gönderilene teslim edileceği yerde

hasardan önceki değeri ile hasardan sonraki değeri arasında mevcut farka göre

tesbit edilir.

b) Malın mahiyet ve değeri beyan edilmiyen hallerde ağır kusur halinde

tazminat:

Madde 786 - Mahiyet ve değerleri beyan edilmeksizin taşıyıcıya teslim olu-

nan eşyanın zıyaından doğacak tazminat, her hadisede halin icabına göre tayin

olunur.

Taşıyıcı, kendisine teslim olunurken beyan edilmemiş olan kıymetli eşya,

para, kıymetli evrak ve diğer vesikaların hasar ve zıyaından mesul olmaz.

Zarar, taşıyıcının ağır kusuru veya hilesinden doğmuş olduğu takdirde yu-

karki fıkrada anılan halde veya bu maddenin birinci fıkrası veyahut 785 inci

maddedeki tazminatlar yerine tam tazminat istenebilir.

c) Tazminat davalarının davalıları:

Madde 787 - Taşıyıcı aleyhine açılacak tazminat davaları, birinci veya so-

nuncu taşıyıcı aleyhine ikame edilmek lazımdır. Bu davanın aradaki bir taşıyıcı

aleyhine açılabilmesi için, zıya ve hasarın bu taşıyıcının taşıdığı zaman için-

de meydana geldiğini ispat etmek şarttır.

Bir taşıyıcı mesul olmadığı fiillerden dolayı tazminat verir veya bu yüzden

aleyhine dava açılırsa, doğrudan doğruya kendisinden önce gelen taşıyıcıya ya-

hut esasen mesul olmaları lazım gelen aradaki taşıyıcılara rücu hakkı vardır.

Zıya ve hasardan dolayı mesul olması lazımgelen taşıyıcı tayin edilemediği

takdirde zarar, bütün taşıyıcılar arasında herbirinin taşıma ücretindeki hisse-

si ile mütenasip olmak üzere bölünür. Bununla beraber zıya ve hasarın, eşyayı

kendisi taşıdığı zaman içinde vakı olmadığını ispat eden taşıyıcı tazmin edile-

cek zarara iştirak etmez.

d) Dava hakkının düşmesi:

Madde 788 - Eşyanın kayıtsız ve şartsız kabulü, taşıyıcı aleyhine açılacak

dava hakkını düşürür. Bununla beraber taşınan eşyanın kabulünden önce hasar ve-

ya noksanı mahkemece tayin edilen bilirkişi marifetiyle tesbit ettirilmiş ise

gönderilenin taşıyıcıya karşı dava hakkı düşmez.

Eşya kabul edildiği sırada, bir kısmının zıyaını veya hasarını anlamak müm-

kün değilse, kabulden sonra dahi:

1. Zıya ve hasarın eşyanın taşıyıcıya tevdii ile gönderilene teslimi ara-

sındaki zaman içinde vakı olduğunu ispat etmek;

2. Zararın anlaşılmasını mütaakıp ve eşyanın kabulünden itibaren nihayet

sekiz gün içinde bilirkişi marifetiyle eşyanın tetkik ve muayenelerini talep

etmek;

şartiyle taşıyıcı aleyhine dava açmak hakkı mahfuz kalır.

Zıya veya hasar kendi hilesinden yahut ağır kusurundan doğmuş ise taşıyıcı

dava hakkının düştüğünü iddia edemez.

III - Gönderilene teslim:

1. Bildirme borcu:

a) Gönderilene karşı:

Madde 789 - Taşıyıcı, taşınan eşya yerine ulaşınca derhal gönderilene haber

vermeye mecburdur.

b) Gönderene karşı:

Madde 790 - Taşıyıcının, gönderileni bulamaması veya gönderilenin eşyayı

kabul etmemesi yahut kabulde gecikmesi, gönderilen ile taşıyıcı arasında bir

ihtilaf yahut tesellüme mani diğer bir sebebin çıkması hallerinde; taşıyıcının,

keyfiyeti hemen gönderene bildirmesi ve cevabını beklemesi lazımdır. Keyfiyeti

gönderene bildirmek mümkün olmaz veya gönderen cevap vermekte gecikir, yahut

icrası mümkün olmıyan bazı talimat verirse, taşıyıcı, eşyanın yediemine teslimi

için eşyanın ulaştığı

yerdeki mahkemeye müracaat edebilir. Bu kabil eşyanın maruz olduğu tehlike ve

zarar, gönderene aittir. Eşya, çabuk bozulan cinsten olup, aşağıdaki fıkraya

göre keyfiyet gönderene bildirilinceye kadar zarar ve tehlikenin vukuu melhuz

ise, taşıyıcı, Borçlar Kanununun 92 nci maddesi hükmüne uyarak hareket eder.

Eşya, anılan madde gereğince satıldığı takdirde, taşıyıcı, taşıma ücretiyle

yaptığı masrafları bedelden alır. Taşıyıcı, imkan halinde ve en kısa bir müddet

içinde gerek göndereni ve gerek gönderileni keyfiyetten haberdar etmeye mecbur-

dur. Aksi takdirde kendisinden zarar ve ziyan talep olunabilir.

Birinci fıkrada beyan olunan hallerde taşıyıcı, taşınan eşya sahibinin men-

faatlerini muhafaza hususunda sürat ve basiret ile harekete mecburdur. Aksi

halde eşya sahibinin bu yüzden uğradığı zararları tazminle mükellef olur.

2. Gönderilenin hakları:

Madde 791 - Taşıyıcı, eşyanın ulaşmasından önce, bunların muhafazası husu-

sunda gönderilen tarafından verilecek talimatı icraya mecburdur. Gönderilen,

eşyanın ulaşmasından ve taşıma senedini veya bunun yerini tutan ilmühaberi ha-

milise eşyanın ulaşması gereken günden sonra gerek kendi, gerek üçüncü şahıslar

lehine olarak taşıma mukavelesinden doğan bütün hakları, zarar ve ziyan davası

dahil olduğu halde, taşıyıcıya karşı kullanabilir ve beyan edilen zamandan iti-

baren taşınan eşyanın kendisine teslimine ve taşıma senedinin taşıyıcıdaki nüs-

hasının geri verilmesini istiyebilir.

Emre yazılı bir taşıma senedinin hamili, gönderilen sayılır.

3. Gönderilenin borçları:

a) Ödeme:

Madde 792 - Taşıma ücreti ile ardiye ve sair masrafların, aksine mukavele

olmadığı takdirde, teslimi şart edilen yerde, eşyanın kabulünden sonra, taşıma

senedine göre gönderilen tarafından verilmesi lazımdır.

b) Tevdi:

Madde 793 - Taşınan şeyleri almak üzere müracaat eden kimse, yukarki madde-

de gösterilen borçlarını vermiyecek olursa taşıyıcı, eşyayı teslime mecbur de-

ğildir. Şu kardar ki; borcun miktarında ihtilaf çıkarsa, gönderilen borçlu ol-

duğunu kabul ettiği miktarı öder ve aradaki farkı da muteber bir bankaya yahut

notere yahut emin bir yere tevdi ederse, taşıyıcı eşyayı teslime mecbur olur.

Taşıyıcı, nama veya emre yazılı olan ve tarafından imza edilen taşıma senedinin

ikinci nüshası kendisine geri verilmedikçe taşınan eşyayı teslime mecbur değil-

dir.

4. Hapis hakkı:

Madde 794 - Taşıyıcı, taşıma mukavelesinden doğan bütün alacaklar için eş-

ya üzerinde hapis hakkını haizdir. Taşıyıcı birden çok ise, son taşıyıcı evvel-

kilerin haklarını kullanır. Gönderilenin, yukarki madde gereğince tevdi etmiş

olduğu para taşıyıcının hapis hakkı noktasından eşya hükmündedir.

5. Muayene:

Madde 795 - Eşyanın teslimi sırasında, onun hasara uğradığını dışardan

gösterecek hiçbir alamet ve işaret bulunmasa dahi, gönderilen, bunların hal ve

vasıflarını taşıyıcının önünde derhal ve bizzat muayene etmek yahut tesellüm

yerindeki mahkeme marifetiyle muayene ettirmek hakkını haizdir. Aynı hakkı

taşıyıcı da haizdir.

Masraflar muayeneyi istiyen tarafa aittir. Bununla beraber bu suretle gön-

derilenin ödemiş olduğu masraflar, esasen taşıyıcıyı mesul kılan bir zıya ve

hasardan doğmuş ise bu masrafları, gönderilen taşıyıcıdan istiyebilir.

IV - Birden çok taşıyıcılar

1. Borçları:

Madde 796 - Birinci taşıyıcıdan sonra gelen taşıyıcılar, taşınacak eşyayı

ve taşıma senedini tesellüm ettikten sonra doğacak bütün borçlarda önceki taşı-

yıcının yerine geçerler. Bunlar taşıma senedine, yahut diğer kağıda kendilerine

teslim olunan eşyanın ne halde bulunduklarını tesbit ettirebilirler; bu hükme

uyulmadığı takdirde 772 nci madde hükümleri tatbik olunur.

2. Mesuliyeti:

Madde 797 - Son taşıyıcı, kendisinin yahut kendisinden evvelki taşıyıcıla-

rın veyahut gönderenin alacağını almak veya emin bir yere tevdiini talep etmek-

sizin taşınan eşyayı teslim ederse, gönderenin ve kendisinden evvelki taşıyıcı-

ların sarf ettikleri yahut alacaklı bulundukları paralardan dolayı onlara karşı

mesul olur. Fakat bu paralardan dolayı gönderilene müracaat hakkı bakidir.

ÜÇÜNCÜ AYIRIM

Yolcu Taşıma

A) Talimat:

Madde 798 - Yolcular, taşıyıcılar tarafından iç hizmetleri tanzim için

konmuş olan usul ve talimatı ihlal etmemekle mükelleftirler.

B) Seferin durdurulması:

Madde 799 - Sefer, taşıma mukavelesinin akdinden sonra ve hareketten evvel

durdurulursa aşağıdaki hükümler tatbik olunur:

1. Yolcu, belli vakitte hareket yerinde hazır bulunmıyacak olursa mütaakıp

vasıta ile seyahat hakkını haizdir. Yolcu, seyahat etsin etmesin, ücreti tama-

men ödemeye mecburdur;

2. Yolcu, seferden vazgeçmiş olsa dahi ücretin tamamını vermesi lazımdır.

3. Sefer; ölüm, hastalık veya buna benzer diğer bir mücbir sebepten dolayı

durmuşsa, mukavele tazminatsız olarak kendiliğinden hükümden düşer.

4. Taşıma vasıtalariyle ilgili olan ve taşıyıcı için kusur teşkil etmiyen

bir sebepten yahut iki tarafın da kusurları olmaksızın yolculuğa engel olan ve-

ya onu tehlikeli kılan sair sebeplerden dolayı sefer yapılmamışsa mukavele hiç-

bir tarafın tazminat vermek mecburiyeti olmaksızın kendiliğinden hükümden dü-

şer.

5. Sefer, taşıyıcının fiili veya kusuru yüzünden durmuşsa, yolcu tazminat

istiyebilir;

6. Yukarıki 3,4 ve 5 inci bentlerde anılan hallerde taşıyıcı peşin almış

olduğu taşıma ücretini geri vermeye mecburdur.

C) Seferin duraklaması:

Madde 800 - Sefer, taşıma mukavelesinin akdinden ve hareketten sonra durak-

lıyacak olursa mukavelede bu hususta bir hüküm bulunmadığı takdirde aşağıdaki

hükümler tatbik olunur:

1. Yolcu kendi arzusu ile yol üzerinde bulunan bir yerde seyahattan vazge-

çecek olursa ücretin tamamını ödemeye mecburdur;

2. Taşıyıcı sefere devamdan vazgeçer veyahut onun kusuru yüzünden yolcu

yol üzerinde bulunan bir yerde kalmaya mecbur olursa, seyahat ücretinin veril-

mesi lazım gelmez; ücreti önce ödenmiş ise tamamını geri alabileceği gibi zarar

ve ziyan da istiyebilir;

3. Sefer, yolcunun şahsını veyahut taşıma vasıtasını ilgilendiren ve

taşıyıcı için kusur teşkil etmiyen bir sebepten dolayı duraklıyacak olursa,

ücret, gidilen mesafe ile mütenasip olarak verilir. Bu halde hiçbir taraf

diğerine tazminat vermeye mecbur değildir.

D) Seferin gecikmesi:

I - Hareketin gecikmesi:

Madde 801-Hareket gecikecek olursa yolcu, zarar ve ziyan talebedebileceği

gibi, yapılmakta olan kara seyahatinde gecikme iki günü aşar veya gecikme

yüzünden yolcunun seyahatten beklediği fayda kalmaz ise sözleşmeden cayabilir

ve ödediği ücreti de geri istemek hakkını haizdir. Akitten cayılsın veya

cayılmasın gecikme sebebiyle her hangi bir zarar ispat edilmese dahi bilet

parasının üç misli maktu tazminat olarak hükmolunur.

II - Sefer esnasında:

1. Yol değiştirme:

Madde 802 - Taşıyıcı, sefer esnasında tarifesine girmiyen bir yerde durur

veya tayin etmiş olduğu yoldan başka bir yerde durur veya tayin etmiş olduğu

yoldan başka bir yolu takibeder yahut diğer bir suretle ve kendi fiili yüzünden

gidilmesi kasdolunan yere ulaşması gecikirse, yolcunun, akdin ifasından vazgeç-

meye ve tazminat istemeye hakkı vardır.

Taşıyıcı, yolcudan başka yük de taşımakta ise yükü boşaltmak için gereken

zaman kadar kalmak hakkına sahiptir.

Bu madde hükümleri mukavelede aksine hüküm yoksa caridir.

2. Zaruri sebepler yüzünden:

Madde 803 - Sefer; hükümetin emrinden, araba, kamyon veya her hangi bir

taşıma vasıtasının tamiri zaruri olmasından veya ansızın çıkıp seyahate devamı

tehlikeli kılan bir halden dolayı gecikmiş ise, iki taraf arasında hususi bir

anlaşma olmadığı takdirde aşağıdaki hükümler tatbik olunur:

1. Yolcu, engelin kalkmasını veya tamiratın sonunu beklemek istemezse,

taşıma ücretini, gidilen mesafe ile mütenasip olarak ödiyerek sözleşmeden caya-

bilir.

2. Yolcu, taşıma vasıtasının hareketini beklemeyi tercih edecek olursa,

kararlaştırılmış ücretten fazla bir şey vermeye mecbur olmaz. Fakat taşıma

ücretinde yemek de dahil ise durma müddetince yemek masrafını yolcu çeker.

E) Bagaj:

I - Taşıyıcının mesuliyeti:

Madde 804-Yolcu, bagajı ve zati eşyaları için, aksine mukavele yoksa ayrı

ücret vermeye mecbur değildir. Taşıyıcı, yolcu eşyasının zıya veya hasara uğra-

masından dolayı 781, 785 ve 786 nci maddelerde beyan edilen hükümler dairesinde

mesuldür.

Yolcunun yanında alıkoyduğu eşyadan, taşıyıcı mesul değildir.

II - Taşıyıcının hapis hakkı:

Madde 805 - Taşıyıcı, seyahat ücretini ve sefer esnasında yolcuya verdiği

erzak bedellerini alabilmek için bagaj üzerinde hapis hakkını haizdir.

F) Taşıyıcının mesuliyeti:

Madde 806 - Taşıyıcı, yolcuları gidecekleri yere sağ ve salim olarak ulaş-

tırmakla mükelleftir.

Yolcuların kazaya uğramaları halinde bundan doğacak zararları taşıyıcı taz-

min eder. Yolcunun kaza neticesinde ölmesi halinde onun yardımından mahrum ka-

lan kimseler dahi uğradıkları zararlara karşılık taşıyıcıdan tazminat istiyebi-

lirler. Şu kadar ki; taşıyıcı, kazanın kendisine veya yardımcılarına yükletil-

mesi mümkün olan bir kusurdan doğmadığını ispat ettiği takdirde bu iki haldeki

tazminattan kurtulur.

Taşıyıcı, bilette tayin edilen yerin başka bir kimseye verilmiş olması ve-

yahut bilette tayin edilen vasıta yerine onun aynı olmıyan başka bir vasıtanın

sefere konulmuş olması veya vasıtanın belli saatten önce hareketi sebebiyle

yolcunun yetişememesi yahut taşıma vasıtasında halin gerekli kıldığı ilk sıhhi

yardım malzeme ve ilaçlarının bulundurulmaması veya bunlardan derhal istifade

edilmesi imkanının sağlanmamış olması sebebiyle dahi yukarki fıkra hükmünce

mesuldür ve her hangi bir zarar ispat edilmese bile bilet parasının üç mislini

maktu tazminat olarak ödemekle mükelleftir. Bu miktarı aşan zarar halinde onun

da tazmini istenebilir.

Yukarıki fıkrada gösterilen hareketleri yapan vasıta şoförleri ve vasıtala-

rı emri altında bulunduran kimseler ile vasıtaları taşıma işinde kullananlar

şikayet üzerine elli liradan aşağı olmamak üzere hafif para cezasiyle cezalan-

dırılırlar. Daha ağır cezalar derpiş eden hükümler mahfuzdur.

G) Yolcunun ölümü:

Madde 807 - Yolcu, sefer esnasında ölürse, taşıyıcı, mirasçıların menfaat-

lerini korumak için yolcuya ait bagaj ve eşyaları ilgililerine teslim edinceye

kadar bunların iyi surette muhafazalarına ait tedbirleri almaya mecburdur.

Ölünün yakınlarından biri orada mevcut ise, işbu muameleler murakabe mak-

sadiyle müdahale ve taşıyıcıdan, adı geçen eşyaların kendi elinle bulunduğuna

dair bir beyanname talep edebilir.

DÖRDÜNCÜ AYIRIM

Taşıma İşleri Komisyonculuğu

A) Tarifi:

Madde 808 - Ücret mukabilinde kendi namına ve bir müvekkil hesabına eşya

taşıtmayı sanat ittihaz etmiş olan kimseye taşıma işleri komüsyoncusu denir.

Bu ayırımdaki hususi hükümler baki kalmak şartiyle komüsyon mukavelesi ve

eşyanın taşınmasına ait hususlarda, taşıma mukavelesi hakkındaki hükümler

taşıma işleri komüsyonculuğuna da tatbik olunur.

B) Hükümleri:

I - İhtimam:

Madde 809 - Komüsyoncu, taşıma mukavelesi hükümlerini yerine getirmekte ve

bilhassa taşıyıcıları ve ara komüsyoncuları seçmekte, tedbirli bir tacir gibi

hareket etmeye ve müvekkilinin menfaatlerini korumaya ve talimatına uymaya mec-

burdur.

Komüsyoncu, taşıyıcı ile mukavele ettiği miktardan fazla bir taşıma ücreti-

ni müvekkili hesabına geçiremez.

Komüsyoncu, taşıyıcılara karşı olan rücu hakkını kendi kusuru yüzünden zayi

etmiş ise, rücu hakkı kalmadığından dolayı mesuliyetten kurtulamaz.

II - Ücret hakkı:

Madde 810 - Komüsyoncunun deruhde ettiği iş kendi namına bir taşıyıcı seçe-

rek taşıma mukavelesi yapmaktan ibaret olduğu taraflar arasındaki akitten açık-

ça anlaşıldığı takdirde eşyayı taşıyıcıya teslim ettikten sonra ücretini iste-

meye hak kazanır. Diğer hallerde ücretin muaccel oluşu taşıma akdindeki hüküm-

lere tabidir.

III- Hapis hakkı:

Madde 811 - Komüsyoncu, taşınan eşyaya gerçekten veyahut taşıma senedini

veya onun yerine geçecek ilmühaber yahut eşyanın bir mağaza veyahut antrepoya

tevdi edildiğini bildiren makbuz kağıdını hamil olmak suretiyle hükmen zilyet

ise bu eşyanın taşıma masrafı, komüsyon ücreti ve avanslarından dolayı eşya

üzerinde hapis hakkı vardır.

IV - Birden ziyade komüsyoncu:

Madde 812 - Eşyanın taşınmasına biribiri ardınca birden çok komüsyoncu ara-