TüRKÇE – DİLBİLGİSİ kelime (sözcük)


Alıntı Kelimelerin Yazımının Dilimize Uyarlanması-Uyarlanmaması



Yüklə 2,2 Mb.
səhifə14/81
tarix28.10.2017
ölçüsü2,2 Mb.
#18252
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   81

21. Alıntı Kelimelerin Yazımının Dilimize Uyarlanması-Uyarlanmaması


 

Dilimize mal olmuş yabancı kelimeler Türkçede söylendiği gibi yazılır.

 

kulüp, kent, kamu, duvar, merdiven, çamaşır, pencere, kitap, iskele, banka, sigorta, sandalye...

 

Dilimize mal olan ya da olmayan bazı kelimeler söylendiği gibi yazılmamaktadır:

 

beysbol, blender, funya, çikolata, entelektüel, firkateyn, fosseptik, kampus, master, mönü...

 

İki ünsüzle biten bazı Arapça ve Farsça kelimelerin son iki ünsüzü arasına ünlü girer:



 

emr emir, keşf keşif, azl azil, nakl nakil, hükm hüküm, bahs bahis, fikr fikir, nutk nutuk, sabr sabır, şahs şahıs, şehr şehir, ilm ilim, zehr zehir.

 

Bu kelimelere ünlüyle başlayan bir ek veya yardımcı fiil eklendiğinde, sonradan konan ünlü, yazılışta da okunuşta da düşer.

 

Emir emretmek

Keşif keşfi

Azil azli

Nakil nakledilmek

Hüküm hükmü

Bahis bahsimiz

Fikir fikrin

Nutuk nutku

Sabır sabretmek

Şahıs şahsı

Şehir şehrim

İlim ilminiz

Zehir zehri

Zikir zikreylemek

 

İçinde iki veya daha fazla ünsüzün yan yana bulunduğu yabancı kelimeler olduğu gibi yazılır:



 

alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, orkestra, telgraf...

 „İki ünsüzle başlayan ve iki ünsüzle biten batı kökenli kelimeler olduğu gibi yazılır.

 

gram, gramer, grup, kral, kredi, kritik, plân, pratik, problem, program, proje, prova, psikoloji, slogan, spor, stil, stüdyo, trafik, tren...

film, aks, form, lüks, modern, natürmort, risk, slayt, teyp...

 „Bazı yabancı kelimelerde kelime başında veya iki ünsüz arasında ünlü türemiştir. Bunlar da bu yeni şekilleriyle kullanılırlar:

 

iskarpin, iskele, istasyon, iskelet, istatistik, kulüp...

 „Ön ek, son ek veya edat bulunduran yabancı kelimelerle iki kelimeden oluşan yabancı kelimeler:

 

alelhusus, alelâcele, bîçare, bilâistisna, bilvesile, bîvefa, ilelebet, lâdinî, lâkayt, naçar, namağlûp, namevsut, namüsait, namütenahi,

Panislâmizm, Panturanizm, Pantürkizm,

reorganizasyon, sürrealizm, realizm, romantizm...

otobiyografi, telekart, telekonferans, bankamatik...

 

Batı kökenli kelimelerin içindeki ve sonundaki “g” sesi korunur:



 lig, org, morg, biyografi, dogma, magma, monografi, paragraf, program, arkeolog, demagog, diyalog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, Türkolog, ürolog...

 

Ancak “coğrafya, fotoğraf, topoğraf” kelimelerinde “g”ler “ğ”ye dönmüştür.

 

Ödünçlemeler (dilimize mal olmamış kelimeler) özgün imlâları ile yazılır:



 

by-pass, center, centrum, check-up, fuel-oil, pipeline, pizza, spaghetti...

 

Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan terimler de özgün imlâları ile yazılır.



 „Yabancı dillerden alıntı yapılan deyim ve sözler özgün imlâları ile yazılır.

 Mesele falan değildi öyle,



To be or not to be kendisi için; (OV)

  

22. Yabancı Özel Adların Yazımı


 a. Arapça ve Farsça özel adların yazımı

 „Türkler tarafından kullanılan kişi adları Türkçedeki söylenişine göre yazılır:



Ahmet, Bedrettin, Fuat, Mehmet, Necmettin, Ömer, Rıza, Saadettin

 Aynı isimlerin Araplar ve Farslar tarafından kullanıldığı belirtilecekse yumuşak ünsüzler korunur. Bu imlâ, bilimsel çalışmalarda da kullanılabilir:



Ahmed, Bedreddin, Fuad, Muhammed, Necmeddin, Saadeddin,

 

Arapça ve Farsça yer adları Türkçe söyleyişe göre yazılır:



Cezayir, Fas, Filistin, Mısır, Suudi Arabistan, Bağdat, Cidde, Halep, İsfahan, İskenderiye, Medine, Mekke, Şam, Şiraz

 b. Lâtin alfabesini kullanan milletlere ait özel isimlerin yazılışı

 Yabancı özel adlardan türemiş akım adlarıyla dilimizde eskiden beri Türkçe biçimiyle kullanılan kişi ve yer adları Türkçe söyleyişe göre yazılır. Bunların dışındaki yabancı özel adlar özgün imlâlarıyla yazılır. Bu kelimelerdeki özel karakterler ve işaretler de mümkün olduğunca (baskı sırasında bulunabiliyorsa) korunur:

 Napolyon, Şarlken, Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Hollânda...



Alain, Beethoven, Byron, Shakespeare, Nice, New York, Rio de Janerio, Molière...

Marksist, Dekartçılık, Kartezyenizm...

realist, realizm, romantizm, dadaizm, fütürizm vb.

 c. Yunanca adların yazımı

 Yunanca isimler, Yunan harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları kullanılarak yazılır:

Homeros, Herodotos, Sokrates, Aristoteles, Platon, Papandreu...

 Bazıları dilimiz söyleyişine uyarlanarak kullanılmaktadır:



Herodot, Sokrat, Aristo, Eflâtun, Pisagor, Öklid

 d. Rusça adların yazımı

 Rusça isimler, Rus harflerinin Lâtin alfabesindeki karşılıkları kullanılarak yazılır:

Çaykovski, Gogol, Puşkin, Tolstoy, Petersburg

 Ancak “Moskva” kelimesi dilimizde “Moskova” olarak kullanılmaktadır.

 Rusçadan alınan bazı kelimelerin yazımı:

Enisei Yenisey

Dostoevskiy Dostoyevski

Çexov Çehov

 


Yüklə 2,2 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   81




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin