Türkiye bugün ve gelecekte önemli çevre sorunları ile karşı karşıya kalma riski altındadır. Çevresel politikaların kamuoyu tarafından henüz benimsenmemesi, kamuoyunun da henüz hazırlanamadığını göstermektedir
Türkiye bugün ve gelecekte önemli çevre sorunları ile karşı karşıya kalma riski altındadır. Çevresel politikaların kamuoyu tarafından henüz benimsenmemesi, kamuoyunun da henüz hazırlanamadığını göstermektedir. Mevcut mevzuatın yetersizlikleri alışılagelmiş yapı teknolojilerinin kullanımına yol açmakta, enerji verimli yapı teknolojilerinin ülkeye aktarılmasını geciktirmektedir. Çevreyi kirleten öğeler olan, konut alanları, ulaşım teknolojileri, ısınma ve soğutma için kullanılan fosil yakıtlar, sanayi atıkları halen denetim altına alınabilmiş değildir. Üst ölçek belgelerde tanımlanan ilkelerin uygulama mevzuatı ile ilişkilendirilememiş olması sorunun en temel nedeni olarak öne çıkmaktadır. Aynı zamanda kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum örgütlerinde konuya hakim yeterli sayıda teknik personelin yetiştirilememiş olması da önem verilmesi gereken diğer sorun alanıdır.
Türkiye bugün ve gelecekte önemli çevre sorunları ile karşı karşıya kalma riski altındadır. Çevresel politikaların kamuoyu tarafından henüz benimsenmemesi, kamuoyunun da henüz hazırlanamadığını göstermektedir. Mevcut mevzuatın yetersizlikleri alışılagelmiş yapı teknolojilerinin kullanımına yol açmakta, enerji verimli yapı teknolojilerinin ülkeye aktarılmasını geciktirmektedir. Çevreyi kirleten öğeler olan, konut alanları, ulaşım teknolojileri, ısınma ve soğutma için kullanılan fosil yakıtlar, sanayi atıkları halen denetim altına alınabilmiş değildir. Üst ölçek belgelerde tanımlanan ilkelerin uygulama mevzuatı ile ilişkilendirilememiş olması sorunun en temel nedeni olarak öne çıkmaktadır. Aynı zamanda kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum örgütlerinde konuya hakim yeterli sayıda teknik personelin yetiştirilememiş olması da önem verilmesi gereken diğer sorun alanıdır.
En temelde doğal kaynakların yönetimini içeren stratejik belgelerin (plan, program vb) yönetim organizasyonları önermemeleri, uygulama stratejileri, finansman ve zamanlama içermemeleri sorunun çözümünü de geciktirmektedir. Yapılı çevrenin oluşumunun araçları olan planlar ve mimari yapılar ağırlıkla mekânsal plan kararlarının üretilmesinde kullanmaktadırlar. Bu nedenle kentlerin yarattığı çevre sorunlarına mekân üzerinden de çözüm üretilememektedirler. Gelecek nüfusun yaşam alanları, ulaşım, çalışma ve hizmet mekânlarının ana hatlarını belirleyen üst ölçekli planlar, bu yaşam alanlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini, tarım alanları üzerindeki yapılaşma baskısını, alternatif ulaşım türlerinin özendirilmesini göz ardı etmekte ya da alt ölçekli planların sorun alanları içerisine bırakmaktadır.
En temelde doğal kaynakların yönetimini içeren stratejik belgelerin (plan, program vb) yönetim organizasyonları önermemeleri, uygulama stratejileri, finansman ve zamanlama içermemeleri sorunun çözümünü de geciktirmektedir. Yapılı çevrenin oluşumunun araçları olan planlar ve mimari yapılar ağırlıkla mekânsal plan kararlarının üretilmesinde kullanmaktadırlar. Bu nedenle kentlerin yarattığı çevre sorunlarına mekân üzerinden de çözüm üretilememektedirler. Gelecek nüfusun yaşam alanları, ulaşım, çalışma ve hizmet mekânlarının ana hatlarını belirleyen üst ölçekli planlar, bu yaşam alanlarının iklim değişikliği üzerindeki etkisini, tarım alanları üzerindeki yapılaşma baskısını, alternatif ulaşım türlerinin özendirilmesini göz ardı etmekte ya da alt ölçekli planların sorun alanları içerisine bırakmaktadır.
İklim eylem planları kentlere yansıtılabilecek önemli vizyon yaklaşımlarından birisidir. Bu nedenle ülke düzeyinde ve kentler özelinde İklim Eylem Planlarının hazırlanarak uygulamaya sokulması önem taşımaktadır. Türkiye Ulusal İklim Eylem Planını hazırlamıştır. Ülkenin bu konudaki temel yaklaşımları ve genel mevzuatı hazır durumdadır. Ancak kentler düzeyinde iklim eylem planlarının bulunmaması uygulamanın önünde en temel sorunu teşkil etmektedir. Üst ölçek planların bu konuda herhangi bir yönlendiriciliğe sahip olmaması da diğer bir sorun alanıdır. Bütün bunların yanı sıra enerji verimliliği ve iklim eylem planlarının özel uygulama mevzuatının hazırlanması da önem taşımaktadır.
İklim eylem planları kentlere yansıtılabilecek önemli vizyon yaklaşımlarından birisidir. Bu nedenle ülke düzeyinde ve kentler özelinde İklim Eylem Planlarının hazırlanarak uygulamaya sokulması önem taşımaktadır. Türkiye Ulusal İklim Eylem Planını hazırlamıştır. Ülkenin bu konudaki temel yaklaşımları ve genel mevzuatı hazır durumdadır. Ancak kentler düzeyinde iklim eylem planlarının bulunmaması uygulamanın önünde en temel sorunu teşkil etmektedir. Üst ölçek planların bu konuda herhangi bir yönlendiriciliğe sahip olmaması da diğer bir sorun alanıdır. Bütün bunların yanı sıra enerji verimliliği ve iklim eylem planlarının özel uygulama mevzuatının hazırlanması da önem taşımaktadır.
Mevcut enerji verimliliği mevzuatı yapı ölçeğinde kalmakta, kent ve bölge ölçeğine yansıtılamamaktadır. Bu nedenle kent ve yakın çevresinde yapı ölçeğinden hareketle ada ve mahalle ölçeğinde enerji verimliliği politikaları geliştirmek, yeni teşvik mekanizmaları oluşturmak, ekolojik kent rehberleri hazırlamak önem taşımaktadır. Makro fonlara ve hibelere ulaşabilmek için üst ölçek plan belgelerinin sahip olduğu stratejik yaklaşımların bu tür finansal kaynaklara ulaşımı kolaylaştırdığı da unutulmamalıdır.
Mevcut enerji verimliliği mevzuatı yapı ölçeğinde kalmakta, kent ve bölge ölçeğine yansıtılamamaktadır. Bu nedenle kent ve yakın çevresinde yapı ölçeğinden hareketle ada ve mahalle ölçeğinde enerji verimliliği politikaları geliştirmek, yeni teşvik mekanizmaları oluşturmak, ekolojik kent rehberleri hazırlamak önem taşımaktadır. Makro fonlara ve hibelere ulaşabilmek için üst ölçek plan belgelerinin sahip olduğu stratejik yaklaşımların bu tür finansal kaynaklara ulaşımı kolaylaştırdığı da unutulmamalıdır.
Kentlerin birbirlerine benzerliği ve kent kimliğinin yok olması eleştiri konusudur. Kentlerin kimliklerinin oluşmasında ve oluşturulmasında yerel mimari özelliklerin öne çıkarılması ve teşvik edilmesi önerilmektedir. Yerel mimarinin yüzyıllar öncesinden gelen deneyimlerden yola çıkarak enerji verimli ve ekolojik yaklaşımlar içerdiği bilinmektedir. Bu yerel yapının modernize edilerek yeni yapı teknolojilerinin kullanılması ile kent kimliğinin oluşturulmasına katkıda bulunacağı açıktır. Enerji verimli yapı yerel mimarinin özelliklerinden beslenmeli ve bu yapı türü teşvik edilmelidir.
Kentlerin birbirlerine benzerliği ve kent kimliğinin yok olması eleştiri konusudur. Kentlerin kimliklerinin oluşmasında ve oluşturulmasında yerel mimari özelliklerin öne çıkarılması ve teşvik edilmesi önerilmektedir. Yerel mimarinin yüzyıllar öncesinden gelen deneyimlerden yola çıkarak enerji verimli ve ekolojik yaklaşımlar içerdiği bilinmektedir. Bu yerel yapının modernize edilerek yeni yapı teknolojilerinin kullanılması ile kent kimliğinin oluşturulmasına katkıda bulunacağı açıktır. Enerji verimli yapı yerel mimarinin özelliklerinden beslenmeli ve bu yapı türü teşvik edilmelidir.
Kentlerin yakın çevresinde bulunan tarım toprakları yapılaşma tehdidi altındadır. Kentsel arsa rantının aşırı yükselmesi verimli tarım topraklarının da imara açılması baskısını arttırmaktadır. Kentsel tarım uygulamalarını özendirici üst ölçek planlama yaklaşımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bağ bahçe tarımı, organik tarım, ekolojik tarım yaklaşımları kentsel arsa ile tarım arazileri arasında tampon bir bölge oluşturabilmekte ve bu sürecin içerisinde yer alan tarafları kentleşmenin yarattığı sorunlar üzerinde bir arada düşünmeye sevk etmektedir.
Kentlerin yakın çevresinde bulunan tarım toprakları yapılaşma tehdidi altındadır. Kentsel arsa rantının aşırı yükselmesi verimli tarım topraklarının da imara açılması baskısını arttırmaktadır. Kentsel tarım uygulamalarını özendirici üst ölçek planlama yaklaşımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bağ bahçe tarımı, organik tarım, ekolojik tarım yaklaşımları kentsel arsa ile tarım arazileri arasında tampon bir bölge oluşturabilmekte ve bu sürecin içerisinde yer alan tarafları kentleşmenin yarattığı sorunlar üzerinde bir arada düşünmeye sevk etmektedir.
Ekolojik kent yaklaşımı sadece yeni planlama alanlarının da konusu değildir. Aynı zamanda mevcut yerleşik kent dokusunun enerji verimli hale getirilmesine yönelik politikaların da belirleneceği bir alan olma özelliği taşımaktadır. Kentsel nüfusun büyük bölümü mevcut kentsel dokuda yaşamaktadır. Bu alanların çevresel etkilerinin azaltılması ve yapıların enerji verimli hale getirilmesi nasıl başarılabilecektir. Bu ekolojik kent yaklaşımının yanıt bulmaya çalıştığı önemli sorun alanlarından birisidir ve bir çok kent yönetimi hazırlamış oldukları iklim eylem planları ile bu süreçte önemli mesafeler kaydetmişlerdir. Londra, Tokyo, Lyon gibi kentler hazırladıkları iklim eylem planlarında bu sorunun çözümü için araçlar geliştirmişler ve tarihi kent dokusu da dahil olmak üzere eski kent parçalarının iyileştirilmesinde politikalar, teşvik mekanizmaları ve özelleşmiş bir mevzuatı hazırlamışlardır. Bu yaklaşımın geliştirilmesinde de üst ölçekli planların yönlendiriciliğine ihtiyaç vardır.
Aşağıda yer alan şekil Londra İklim Değişikliği Eylem Planının 2006 yılı karbon dioksit emisyonlarını göstermektedir. Gösterge karbon emisyonlarının önemli bölümünün konutlar (%38) ve ticari-kamusal hizmetler (%33) kaynaklandığını göstermektedir. Konut yerleşim alanlarının karbon emisyonları üzerindeki etkisinin ana sebebi mekanın ısıtılması ve soğutulmasıdır (Action Plan, 2007).
Aşağıda yer alan şekil Londra İklim Değişikliği Eylem Planının 2006 yılı karbon dioksit emisyonlarını göstermektedir. Gösterge karbon emisyonlarının önemli bölümünün konutlar (%38) ve ticari-kamusal hizmetler (%33) kaynaklandığını göstermektedir. Konut yerleşim alanlarının karbon emisyonları üzerindeki etkisinin ana sebebi mekanın ısıtılması ve soğutulmasıdır (Action Plan, 2007).
Londra Kenti Karbondioksit emisyonları, 2006
Ekolojik kent yaklaşımı en temelde yapının yerleşim yerinin seçiminden başlayarak, yapıda yönlenme, ısıtma ve soğutma sistemleri için aktif ve pasif enerji verimliliği seçenekleri üretmekte, yapıyı içerisinde bulunduğu ada ve yakın çevresi içerisinde bir bütün olarak algılayarak çevre kirletici öğelerin alandan güvenli bir biçimde uzaklaştırılmasına önem vermekte, hassas alıcı ortamları korumakta, konutta kullanılan suyun geri kazanımı için politikalar üretmektedir.
Ekolojik kent yaklaşımı en temelde yapının yerleşim yerinin seçiminden başlayarak, yapıda yönlenme, ısıtma ve soğutma sistemleri için aktif ve pasif enerji verimliliği seçenekleri üretmekte, yapıyı içerisinde bulunduğu ada ve yakın çevresi içerisinde bir bütün olarak algılayarak çevre kirletici öğelerin alandan güvenli bir biçimde uzaklaştırılmasına önem vermekte, hassas alıcı ortamları korumakta, konutta kullanılan suyun geri kazanımı için politikalar üretmektedir.
Diğer taraftan Planlar ele aldıkları planlama bölgelerinin nüfus ve yerleşim tasarımlarına ait bilgileri mekansal dile çevirmektedir. Kentsel Göstergelerle ilişkisi kurulmayan mekansal planlar kentsel yaşam göstergelerinin izlenmesinin bir aracı olamadıkları gibi, kentsel göstergeler üretemedikleri içinde izleme ve değerlendirmeye konu edilememektedirler. Ayrıca, çevre sorunları konusunda ülkede takip edilen bazı göstergelerin mekansal kararlarla ilişkilendirilememesi gelecekte kentlerin çevre sorunlarına etkileri de değerlendirilememektedir. Öyleyse en temelde yapılması gereken çevre konusu altında kentsel göstergeleri belirlemek, bu kentsel göstergelerin mevcut plan kararları ile gelecekte ulaşacağı negatif durumu kestirimlemek ve bu göstergeleri pozitif yönde değiştirecek planlama araç ve kararlarını üretme yönünde üst ölçek planları değerlendirmek bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır.
Diğer taraftan Planlar ele aldıkları planlama bölgelerinin nüfus ve yerleşim tasarımlarına ait bilgileri mekansal dile çevirmektedir. Kentsel Göstergelerle ilişkisi kurulmayan mekansal planlar kentsel yaşam göstergelerinin izlenmesinin bir aracı olamadıkları gibi, kentsel göstergeler üretemedikleri içinde izleme ve değerlendirmeye konu edilememektedirler. Ayrıca, çevre sorunları konusunda ülkede takip edilen bazı göstergelerin mekansal kararlarla ilişkilendirilememesi gelecekte kentlerin çevre sorunlarına etkileri de değerlendirilememektedir. Öyleyse en temelde yapılması gereken çevre konusu altında kentsel göstergeleri belirlemek, bu kentsel göstergelerin mevcut plan kararları ile gelecekte ulaşacağı negatif durumu kestirimlemek ve bu göstergeleri pozitif yönde değiştirecek planlama araç ve kararlarını üretme yönünde üst ölçek planları değerlendirmek bir gereklilik olarak ortaya çıkmaktadır.
Plan kararları sadece mekan ile ilişkili tanımlandığında su kirliliği, hava kirliliği, katı atık vb temel çevre sorunları kentleşme sürecinden ve tipolojisinden bağımsız ögeler olarak algılanmakta ve her kentleşme biçiminin sürdürülebilir olduğu gibi bir sanı oluşmaktadır. Oysa bir yerleşim yerinin doğaya etkilerinin en aza indirmeye yönelik her sürdürülebilirlik projesinin kamuya yeni maliyetler yüklediği göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle öncelikle yeni yerleşim alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanması ve çevresel etkilerinin en aza indirilmesine yönelik ana kararların üst ölçekli planlarda verilmesi önem taşımaktadır.
Plan kararları sadece mekan ile ilişkili tanımlandığında su kirliliği, hava kirliliği, katı atık vb temel çevre sorunları kentleşme sürecinden ve tipolojisinden bağımsız ögeler olarak algılanmakta ve her kentleşme biçiminin sürdürülebilir olduğu gibi bir sanı oluşmaktadır. Oysa bir yerleşim yerinin doğaya etkilerinin en aza indirmeye yönelik her sürdürülebilirlik projesinin kamuya yeni maliyetler yüklediği göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle öncelikle yeni yerleşim alanlarının sürdürülebilirliğinin sağlanması ve çevresel etkilerinin en aza indirilmesine yönelik ana kararların üst ölçekli planlarda verilmesi önem taşımaktadır.
Gaziantep Kilis Yolu Ekolojik Planı aslında sadece bir plan olarak tanımlanmamış, projeler bütünü olarak geliştirilmiştir. Bir çok projeyi gerçekleştirmeyi hedefleyen plan, sadece mekansal plan kararları geliştirmemiş, varılması istenen vizyona gitmek için gerekli adımları içeren mekansal stratejileri ortaya koymuştur.
Gaziantep Kilis Yolu Ekolojik Planı aslında sadece bir plan olarak tanımlanmamış, projeler bütünü olarak geliştirilmiştir. Bir çok projeyi gerçekleştirmeyi hedefleyen plan, sadece mekansal plan kararları geliştirmemiş, varılması istenen vizyona gitmek için gerekli adımları içeren mekansal stratejileri ortaya koymuştur.
Bu nedenle de plan, sadece mevcut kent lekesine eklemlenen bir kent parçası oluşturmayı amaçlamayarak, kendisine yeterli, planlanan alanda var olan ekosistemi destekleyen ve yeni bir yaşam çevresi oluşturulmaya yönelen bir plan ve projeler bütününü hayata geçirmeyi hedeflemiştir.
Planın izlediği iz ise;
Planın izlediği iz ise;
Kentleşme Politikalarının ve mekansal stratejilerin oluşturulması
Programın geliştirilmesi ve finans kaynaklarının tanımlanması
Proje fikirlerinin tanımlanması
Mekansal Planının geliştirilmesi ve onaylanarak uygulamaya geçilmesi
süreçleridir.
Gaziantep ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1.653.670 kişidir. Nüfusun 1.454.097 kişisi şehirlerde yaşarken, 199.573 kişisi belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı %88, kırsal alanda yaşayanların oranı ise %12’dir. Yine aynı nüfus sayımı sonucuna göre, il merkezi nüfusu 1.295.050 kişi, ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 243 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeler sırasıyla Şahinbey, Şehitkamil, Nizip ve İslahiye’dir.
Gaziantep ilinin nüfusu, 2009 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1.653.670 kişidir. Nüfusun 1.454.097 kişisi şehirlerde yaşarken, 199.573 kişisi belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı %88, kırsal alanda yaşayanların oranı ise %12’dir. Yine aynı nüfus sayımı sonucuna göre, il merkezi nüfusu 1.295.050 kişi, ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 243 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeler sırasıyla Şahinbey, Şehitkamil, Nizip ve İslahiye’dir.
20.yy’ın ortasında, Türkiye’de henüz ulusal çapta demografik geçiş sürecinin yeni başladığı dönemde, Gaziantep’in nüfus büyüklüğü 328 bin kişidir. Bu nüfus büyüklüğü ile Gaziantep, 1950 sayımına göre Türkiye nüfusunun yüzde 1,56’sını oluşturmaktadır. 1990 yılı sayımında ise 1 milyon sınırını aşmış olan Gaziantep il nüfusu, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 2,02’sini oluşturmaktadır.
20.yy’ın ortasında, Türkiye’de henüz ulusal çapta demografik geçiş sürecinin yeni başladığı dönemde, Gaziantep’in nüfus büyüklüğü 328 bin kişidir. Bu nüfus büyüklüğü ile Gaziantep, 1950 sayımına göre Türkiye nüfusunun yüzde 1,56’sını oluşturmaktadır. 1990 yılı sayımında ise 1 milyon sınırını aşmış olan Gaziantep il nüfusu, Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 2,02’sini oluşturmaktadır.
ADNKS sonuçlarına göre, 2008 yılı sonunda Gaziantep nüfusunun 1,612 milyon kişiye ulaştığı ve Türkiye toplam nüfusunun yüzde 2,25’ini oluşturduğu görülmektedir. Diğer bir deyişle, Türkiye’de yaşayan her 100 kişiden yaklaşık ikisi Gaziantep ilinde yaşamaktadır. Son 60 yılda Gaziantep’in nüfusu 4.9 kat artış göstermişken, aynı dönemde Türkiye toplam nüfusu 3.4 kat artmıştır
Gap Bölgesi Güneş Enerjisinin Yanı Sıra, Rüzgâr Enerjisi Bakımından da Avrupa’nın En Bereketli Bölgesidir. Türkiye, İngiltere’nin Ardından Avrupa’daki İkinci En Güçlü Rüzgâr Potansiyeline Sahiptir. Gap Bölgesi, Marmara Bölgesinden Sonra Rüzgâr Enerjisi Potansiyeline Sahip En Önemli Bölgedir.
Gap Bölgesi Güneş Enerjisinin Yanı Sıra, Rüzgâr Enerjisi Bakımından da Avrupa’nın En Bereketli Bölgesidir. Türkiye, İngiltere’nin Ardından Avrupa’daki İkinci En Güçlü Rüzgâr Potansiyeline Sahiptir. Gap Bölgesi, Marmara Bölgesinden Sonra Rüzgâr Enerjisi Potansiyeline Sahip En Önemli Bölgedir.
Günümüzde kentsel alanlar yeryüzünün sadece yüzde ikisini kaplamasına rağmen dünyadaki kaynakların dörtte üçünü tüketiyor olması dikkatleri kentler üzerinde yoğunlaştırmaktadır. Kentler kirliliğin ve karbondioksit salınımı gibi birçok çevre probleminin başlıca kaynağı durumundadır. Bu nedenle, kentlerin ve insanların yaşam alanlarının yeni bir anlayışla inşa edilmesi gerekmektedir. Günümüzde birçok uzman, yaygın kent anlayışının radikal bir değişikliğe ihtiyacı olduğunu söylemektedir. Kendi tüketimini kendi üretimiyle karşılayan "çevre dostu" kentlerin yaratılmasına önem verilmektedir. Bir kentin uzun ömürlü olması kendi sürdürülebilirliğini doğal yollarla kendi içinde çözebilmesi ile ilgilidir. Ekokent kavramı tam da bu noktada karşımıza çıkmaktadır.
Sürdürülebilir kentleşmenin öncü uygulamalarından birisi olacak olan Kilis Yolu Planlama çalışmaları aynı zamanda Ekokent yaklaşımının deneyselleştirileceği bir uygulama olmasıyla da örnek teşkil edecektir.
Ekolojik planlama olarak tanımlanan yaklaşım aslında yaşadığımız kentlerin daha yaşanabilir, sürdürülebilir ve sağlıklı kentler olmasında izlenecek genel yol haritasını ortaya koymaktadır. Toplumsal bilinçlenmeyi, yönetişim modellerini, katılımı, alan yönetimini, yeni görev ve sorumlulukları, kirletici unsurların alandan güvenli ve çevreye en az zarar verecek biçimde uzaklaştırılmasını-mümkünse geri kazanımını, kaynakların verimli kullanımını önemseyen bu yaklaşım 21. Yüzyıl kentinin yapı taşlarını sunmaktadır.
Ekolojik planlama olarak tanımlanan yaklaşım aslında yaşadığımız kentlerin daha yaşanabilir, sürdürülebilir ve sağlıklı kentler olmasında izlenecek genel yol haritasını ortaya koymaktadır. Toplumsal bilinçlenmeyi, yönetişim modellerini, katılımı, alan yönetimini, yeni görev ve sorumlulukları, kirletici unsurların alandan güvenli ve çevreye en az zarar verecek biçimde uzaklaştırılmasını-mümkünse geri kazanımını, kaynakların verimli kullanımını önemseyen bu yaklaşım 21. Yüzyıl kentinin yapı taşlarını sunmaktadır.
Ancak, yeni teknolojilerin kullanımını ve yaygınlaştırılmasını gerektiren bu süreç, yerel yönetimlerin kaynak kısıtları, yeni yaklaşımın gereksindirdiği uzman personel eksiklikleri, deneyim ve bilgi yetersizlikleri nedeni ile uygulanma güçlükleri içermektedir. Bu nedenle kaynak kısıtlarını aşmak, bilgi ve deneyim kazanmak ve mevcut personelin eğitimini sağlamak amacı ile plan hedeflerine ulaşmayı kolaylaştıracak yeni araçlara gereksinim duyulmaktadır.
Bu araçlar yerel yönetimlerin; ulusal ve uluslararası işbirliklerini güçlendirmeli, eksikliği hissedilen yasal yönetsel çerçevenin oluşturulmasına yardımcı olmalı, süreç yönetiminde görev üstlenen kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütleri gibi aktörlerin bir arada iş yapabilme, karar alabilme kapasitelerini arttırabilmelidir. Süreç içerisinde; planlama aşamasından başlayarak, onaylama, uygulama, etkin denetim gibi çalışmanın farklı ve karmaşık aşamalarında katılım süreçlerinin işletilebilmesi önem taşımaktadır.
Bu araçlar yerel yönetimlerin; ulusal ve uluslararası işbirliklerini güçlendirmeli, eksikliği hissedilen yasal yönetsel çerçevenin oluşturulmasına yardımcı olmalı, süreç yönetiminde görev üstlenen kurum, kuruluş ve sivil toplum örgütleri gibi aktörlerin bir arada iş yapabilme, karar alabilme kapasitelerini arttırabilmelidir. Süreç içerisinde; planlama aşamasından başlayarak, onaylama, uygulama, etkin denetim gibi çalışmanın farklı ve karmaşık aşamalarında katılım süreçlerinin işletilebilmesi önem taşımaktadır.
Ancak, katılımın gerçekleşebilmesi için bile konunun bilinirliliğinin arttırılması, farkındalık faaliyetlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir. Bu nedenle, planın makro hedeflerinin bazılarının proje fikirleri haline getirilmesi ve bu fikirlerin fon sağlayıcı kuruluşlara benimsetilmesi bazı sorunların aşılmasında yardımcı olabilecektir. Fon kaynaklarına ulaşabilmek, projenin finansmanın da yeni kaynaklara ulaşılabilmeyi, uzman personel desteği alabilmeyi, kurumlar arası koordinasyonun artmasını, farkındalığın genişlemesini arttırabilecektir.
Ekolojik planlama anlayışı ile şekillenmiş ve özgünlüğü ortaya konulmuş bir kent markasının yaratılması,
Gaziantep kentinin küresel ölçekte ekolojik kentler ağına taşınması ve bu bağlamda gelişen bir destinasyon merkezinin oluşturulması,
Doğal değerler ve kalkınma hedefleri arasındaki dengeyi korumaya yönelik taşıma kapasitesi kavramını göz önüne alan, fiziksel planlamaya altlık oluşturacak bir teorik ve teknik çerçevenin geliştirmesi ve vizyon planının oluşturması,
Alt-bölgede dinamik, esnek ekolojik bir planlama altlığının geliştirilmesi,
Eko-kent planlama politikalarının uygulanması için stratejilerin geliştirmesi,
Eko-kent planlama sürecine halk katılımını sağlayacak mekanizmaların geliştirilmesi,
Eko-kent planlama sürecine halk katılımını sağlayacak mekanizmaların geliştirilmesi,
Planlama alanında farkındalığın arttırılması, çözüm önerilerinin geliştirilmesi, çalışma gruplarının oluşturulması gibi çok sayıda faaliyetin yerel halkla birlikte gerçekleştirilmesi, çalışmaların yerel yönetimler, STK’lar, meslek kuruluşları ve farklı kesimlere ait temsilcilerin (öğrenci gençlik, çalışan gençlik, kadınlar, özürlüler vd.) Katılımının sağlanarak, ortak çözüm arayışlarına yönelik faaliyetlerin sürdürülmesi,
Doğal limitler ve doğal varlıklar gözetilerek fiziksel mekanın planlanması,
Yenilenebilir, sağlıklı enerji kaynaklarının geliştirilmesi ve kullanımının sağlanması,
İçme suyu kaynakları, orman statüsündeki alanlar (2/b alanları da dahil), doğa koruma alanları, sulak alanlar, sit alanları ve verimli tarım topraklarının hızlı kentleşme baskısı altında tahrip edilmesinin önüne geçilmesi,
İçme suyu kaynakları, orman statüsündeki alanlar (2/b alanları da dahil), doğa koruma alanları, sulak alanlar, sit alanları ve verimli tarım topraklarının hızlı kentleşme baskısı altında tahrip edilmesinin önüne geçilmesi,
Yerleşme alanının, içinde yer aldığı çevrenin mikro klimasına olumsuz etkide bulunmasının önlenmesi,
Kentlerin küresel iklim değişikliği üzerindeki etkilerini göz önüne alan planlama yaklaşımlarının geliştirmesi,
Katı atık (evsel, endüstriyel, tarımsal, tıbbi) yönetiminin sağlanması,
Havayı kirleten kaynakların yönetimi,
Su kaynakları üzerindeki baskının (kirlenme ve aşırı kullanma) azaltılması,
Su kaynakları üzerindeki baskının (kirlenme ve aşırı kullanma) azaltılması,
Kent içi doğal/ekolojik verilere planlamada yer verilmesi (topoğrafya, dere, bitki örtüsü, toprak, vb.),
Kentsel biyolojik çeşitliliğin parçası olan ve doğal ortamında yaşayan canlıların ihtiyaçlarını gözeten planlamaların gerçekleştirilmesi,
Ekolojik değeri olduğu halde herhangi bir koruma statüsü olamayan alanların korunmasının sağlanması,
planlamanın genel hedef ve stratejileri olarak belirlenmiştir.
Planlama alanı; Kilis yolu ve çevresini değerlendiren ve planlama alanındaki mevcut yapılaşmayı, alanın ekolojik değerlerinin korunmasına öncelik veren bir anlayışı öne çıkartarak kent yönetiminin önüne yeni bir planlama vizyonu koymayı amaçlayan "Kilis Yolu ve Çevresi Vizyon Planı" ve bu vizyon çerçevesinde hazırlanan ve yaklaşık 3200 hektar alanı kapsayan "Kilis Yolu ve Çevresi İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı" içerisinde yer almaktadır. Gaziantep kentinin güney aksında yer alan planlama bölgesinin bir bölümü Ekolojik kentsel yaklaşımın uygulama araçlarının kamu eli ile yürütülmesini sağlamak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilmiştir.
Planlama alanı; Kilis yolu ve çevresini değerlendiren ve planlama alanındaki mevcut yapılaşmayı, alanın ekolojik değerlerinin korunmasına öncelik veren bir anlayışı öne çıkartarak kent yönetiminin önüne yeni bir planlama vizyonu koymayı amaçlayan "Kilis Yolu ve Çevresi Vizyon Planı" ve bu vizyon çerçevesinde hazırlanan ve yaklaşık 3200 hektar alanı kapsayan "Kilis Yolu ve Çevresi İlave ve Revizyon Nazım İmar Planı" içerisinde yer almaktadır. Gaziantep kentinin güney aksında yer alan planlama bölgesinin bir bölümü Ekolojik kentsel yaklaşımın uygulama araçlarının kamu eli ile yürütülmesini sağlamak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilmiştir.
Kentin güneybatı aksında yer alan Gaziantep Kilis Yolu kent makro formunun da yönlendirmesi ile otoyol içerisinde yoğunlaşan toplu konut uygulamaları ile çevrelenmiştir. Toplu konut alanlarında yaşayan yoğun nüfusun güneybatı aksında yarattığı yeni kentsel işlevler güneybatı aksının ekolojik değerleri ile birleştiğinde yüksek gelir gruplarının hafta sonu evleri için uygun bir alan haline gelmiştir. Düzensiz bağ evlerinin kaçak bir biçimde alanda yaygınlaşması bölgedeki tarımsal uygulamaları sekteye uğratmış, düzensiz yapılaşmalar alanın hakim işlevi haline dönüşmeye başlamıştır.
Kentin güneybatı aksında yer alan Gaziantep Kilis Yolu kent makro formunun da yönlendirmesi ile otoyol içerisinde yoğunlaşan toplu konut uygulamaları ile çevrelenmiştir. Toplu konut alanlarında yaşayan yoğun nüfusun güneybatı aksında yarattığı yeni kentsel işlevler güneybatı aksının ekolojik değerleri ile birleştiğinde yüksek gelir gruplarının hafta sonu evleri için uygun bir alan haline gelmiştir. Düzensiz bağ evlerinin kaçak bir biçimde alanda yaygınlaşması bölgedeki tarımsal uygulamaları sekteye uğratmış, düzensiz yapılaşmalar alanın hakim işlevi haline dönüşmeye başlamıştır.
Kentsel saçılmanın (Urban Sprawl) örneklerinden birisi olarak gelişen Kilis Yolu çeşitli planlama deneyimlerine konu olmuş, kentsel tarım alanları olarak tanımlanabilecek alanlar 2. konut gelişiminin (hafta sonu evlerinin) yer seçtiği bir alan haline dönüşmüştür.
Kentsel saçılmanın (Urban Sprawl) örneklerinden birisi olarak gelişen Kilis Yolu çeşitli planlama deneyimlerine konu olmuş, kentsel tarım alanları olarak tanımlanabilecek alanlar 2. konut gelişiminin (hafta sonu evlerinin) yer seçtiği bir alan haline dönüşmüştür.
Mevcut kent lekelerinin yakın bölgelerinde yer alan tarım alanlarının düzenli veya düzensiz konut gelişmelerine açılması kent planlamada önemli tartışma konularından birisini oluşturmuştur.
Mevcut kent lekelerinin yakın bölgelerinde yer alan tarım alanlarının düzenli veya düzensiz konut gelişmelerine açılması kent planlamada önemli tartışma konularından birisini oluşturmuştur.
Diğer taraftan, kentsel tarım alanları olarak tanımlanabilecek olan bu alanlar; sahip oldukları kırsal peyzaj öğeleri, sakinlikleri ve kent yaşamına yakın oldukları kadar ondan uzaklaşma olanakları sağlamaları nedeniyle özellikle üst gelir gruplarının yer seçmeye istekli oldukları alanlar haline gelmişlerdir.
EKOLOJİK KENT PROJE FİKİRLERİ
EKOLOJİK KENT PROJE FİKİRLERİ
1. “YENİLENEBİLİR ENERJİ ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ”NİN GAZİANTEP’TE KURULMASININ SAĞLANMASI.
Merkezin kurulması, EKOLOJİK KENT yaklaşımının kente, bölgeye yaygınlaştırılmasının ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasının en önemli öğesidir.
Böylelikle;
Ulusal ve Uluslar arası yenilenebilir enerji araştırma merkezleri ile ortaklıklar ve girişim ortaklıkları geliştirilebilecek,
Termal güneş enerjisi, foto voltaik laboratuarlar, bölgenin rüzgâr kaynaklarını ölçen rüzgâr araştırmaları yapılabilecek,
Bölgeye, Türkiye’ye ve Ortadoğu’ya ‘temiz teknoloji’ danışmanlık hizmetleri verilebilecek,
Bölgede gelişme eğiliminde olan yenilenebilir enerji kümeleme çalışmaları desteklenebilecek,
Gaziantep’teki Üniversitelerin yenilenebilir enerji kaynakları konusunda uzmanlaşması ve sanayi-üniversite işbirlikleri genişletilebilecektir.
2. Pasif ev prensiplerini ve yeşil çatı örneklerini içerisinde barındıran demostratif “EKOLOJİK YAPI-Pasif Ev”’in kent içinde ortak bir alanda inşa edilmesi.
2. Pasif ev prensiplerini ve yeşil çatı örneklerini içerisinde barındıran demostratif “EKOLOJİK YAPI-Pasif Ev”’in kent içinde ortak bir alanda inşa edilmesi.
Yapının inşa edilmesi ile enerji konusunda duyarlılığın arttırılması, yeni teknolojilerle ilgili bilgilerin geniş bir kesimle paylaşılması, paydaşların EKOLOJİK KENT’in unsurlarından birisi olacak olan yapıyı sağladığı faydalarla birlikte öğrenmesi sağlanabilecektir.
Güneş enerjisi, izolasyon, foto voltaik pil, biyolojik arıtma, yağmur suyunun kazanımı, atık suların geri kazanımı, kerpiç ve ahşap taşıyıcı sistemlere ve benzeri kavramlara olan ilgi arttırılabilecek,
Çevreye duyarlı yapı yapmanın önemi kavratılabilecek,
İnşaat sektöründe yer alan aktörlerin bilgilenmesi ve yeni malzemeleri tanıması sağlanabilecek,
Okul çağındaki nüfusun sürdürülebilirlik, ekoloji, güneş enerjisi, yenilenebilir enerji kaynakları vb. konularda bilgi sahibi olmaları sağlanabilecek,
Ulusal ve uluslararası örnekler tanıtılabilecektir.
3. “GAZİANTEP GASTRONOMİ MERKEZİ”NİN KURULMASI.
3. “GAZİANTEP GASTRONOMİ MERKEZİ”NİN KURULMASI.
TURİZM GAZİANTEP’İN ÖNEMLİ GELİR KAYNAKLARINDAN BİRİSİ OLMAYA BAŞLAMIŞTIR. ANCAK, GAZİANTEP TURİZMİ GEZİ, KÜLTÜR VE EĞLENCE TURİZMİ ALANLARINDA YOĞUNLAŞMAKTADIR. OYSA, GAZİANTEP SAHİP OLDUĞU MUTFAĞI İLE GASTRONOMİ TURİZMİNİN ÖNEMLİ MERKEZLERİNDEN BİRİSİ OLMAYA DA ADAYDIR.
Merkezin kurulması ile;
Kentin turizm gelirleri çeşitlendirilebilecek,
Gaziantep Gastronomi turizminin önemli destinasyonlarından birisi olabilecek,
Üniversite işbirlikleri ile önemli eğitim merkezlerinden birisi haline gelebilecek,
Kentin markalaşma sürecinin önemli bileşenlerinden birisi haline dönüşebilecek,
Dünya mutfağı örnekleri tanıtılabilecek ve eğitimler verilebilecektir.
4. “EKOLOJİK ÇİFTLİK” İN KURULMASI.
4. “EKOLOJİK ÇİFTLİK” İN KURULMASI.
KENTİN İHTİYAÇLARININ KENTSEL ALAN İÇERİSİNDEN VE KENT ÇEPERİNDEN ORGANİK TARIM İLKELERİNE GÖRE ELDE EDİLMESİNDE ÖRNEK BİR UYGULAMA ALANI OLUŞTURULACAKTIR. SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM VE ÇEVRE BİLİNCİ EKOLOJİK ÇİFTLİK ARACILIĞI İLE GENİŞ KESİMLERE TANITILABİLECEK, YEREL EKONOMİYE KATKI SAĞLAYACAKTIR.
Ekolojik tarımın nasıl yapıldığının üreticiye öğretilmesinin merkezi,
Ekolojik mimari tasarım, eğitim ve uygulamaları,
Atıkların çevreye zarar vermeyecek şekilde doğaya geri kazandırılması ve eğitimi,
Organik tarım ve hayvancılık uygulamalarının tanıtıldığı ve uygulandığı bir yaşam merkezi olabilecektir.
5. YAYA VE BİSİKLET DOSTU BİR YAŞAM ALANININ OLUŞTURULMASI.
5. YAYA VE BİSİKLET DOSTU BİR YAŞAM ALANININ OLUŞTURULMASI.
Ekolojik kentin önemli unsurlarından olan yaya dostu bir kentsel ulaşımın elde edilebilmesi için, toplu taşımın yaygınlaştırılması ve bisiklet ulaşımının desteklenmesi önemli görünmektedir.
Bisiklet kullanımının özendirilmesi için destek mekanizmalarının oluşturulabilecek,
Eğitim ve farkındalık faaliyetleri yaygınlaştırılabilecektir.
EKOLOJİK KENT, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının önemi, organik tarım ve hayvancılık, geri kazanım, sürdürülebilirlik vb. konularda paydaşlara çeşitli eğitim faaliyetleri ile farkındalığı arttırıcı faaliyetler programlanabilir gözükmektedir.
İMAR PLANLARI;
İMAR PLANLARI;
ÜLKE, BÖLGE VE KENT VERİLERİNE GÖRE, KENT YAŞAYANLARININ KONUT, ÇALIŞMA VE ULAŞIM GİBİ KENTSEL İŞLEVLER İLE SOSYAL VE KÜLTÜREL GEREKSİNİMLERİNİ EN İYİ ŞEKİLDE YERİNE GETİRMEK VE KENTTE YAŞAYANLARA İYİ YAŞAMA KOŞULLARI SAĞLAMAK AMACIYLA HAZIRLANMAKTADIR.
Planlama alanında gerekli fonksiyonel kullanım alanlarını oluşturarak, ulaşım altyapısını iyileştirip, kentsel çevre kalitesini yükselterek, yaşam kalitesi yüksek kentsel bir yapıya dönüşümüne yön verilmesi, planlamadaki öncelikli amaç ve hedeflerdendir.
Yerleşme alanında düzenli, planlı ve mülkiyet problemleri çözülmüş arsa üretilmesi ile mevcut yapılaşmış alanlardaki sıkışıklık ve ekolojik değeri yüksek bağ bahçe alanları üzerindeki baskının önüne geçilecek, gelişme ve yapılaşmalar gelişmeye daha uygun üst kotlarda yer alan bölgelere kaydırılacaktır. Bu alanlarda; sosyal donatı alanlarıyla, rahat bir yapılaşmaya imkan verecek uygun parsel büyüklükleriyle, önerilen yoğunluk ve kat yükseklikleriyle, yapılaşmaları ve talepleri bu alanlara yönlendirecek plan önerilerinin getirilmesi amaçlanmıştır.
Sonuç olarak;
Sonuç olarak;
Bu hususlar doğrultusunda planlama alanının mevcut durumu ve gelecekteki yükleneceği kimlik de göz önünde bulundurulduğunda mevcut imar planları ve plan kararları; yerleşmenin değişen ve gelişen yapısı ile birlikte ortaya çıkan ve çıkabilecek gerek mekânsal gerekse sosyo-ekonomik sorunlara çözüm önerileri ve alternatifler üretecek, kentin gelişme seyrine yön verecek, sağlıklı bir kentsel yapıya imkân tanıyacak bir yapıda ele alınmıştır.
Kent gelişimini kontrol altına alarak çarpık yapılaşmayı önlemek, kentin yeni gelişme alanlarını oluşturmak, nüfusun ihtiyacını karşılayacak nitelikli konut alanları için kentsel mekânda çözüm önerileri aramak, bu alanların ihtiyaç duyduğu sosyal ve teknik altyapı alanlarını oluşturmak, mevcut yerleşmedeki sağlıksız yapılaşmaların bulunduğu bölgelerin kentsel yapı içerisinde değerlendirilerek yenilenmesini sağlamak ve yaşanılabilir hale dönüştürmek, kentin ihtiyaç duyduğu bir takım fonksiyon alanlarını yaratmak ve mevcut fiziki yapı ile imar planları arasında uygulamada problem yaratan sorunların irdelenerek çözüm önerilerinin üretilmesi uygulama imar planın diğer amaçları olarak tanımlanmıştır.
KİLİS YOLU VE ÇEVRESİ
KİLİS YOLU VE ÇEVRESİ
EKOLOJİK TABANLI İLAVE UYGULAMA İMAR PLANI PLAN NOTLARI
GENEL HÜKÜMLER
3. 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANININ EKİ OLARAK HAZIRLANAN YAPILAŞMAYA YÖNELİK "EKOLOJİK KENTSEL TASARIM REHBERİ" GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNCE ONANMADAN ALANDA YAPILAŞMAYA GEÇİLEMEZ
5. PLANLAMA ALANINDAKİ YAPI VE ÇEVRE DÜZENLEMELERİNDE (YAYA YOLLARI, KALDIRIMLAR, YAYA GEÇİTLERİ VB. TÜM ÇEVRE DÜZENLEMELERİNDE) "SN 521 500 NORMLARIYLA ULAŞILABİLİRLİK KILAVUZUNDAKİ" BİLGİLERE GÖRE UYGULAMA YAPILACAKTIR
6. TİCARET VE KAMU KULLANIMINA AYRILAN TÜM ALANLARDA İÇ VE DIŞ MEKANLARDA PROJELENDİRME VE UYGULAMA AŞAMASINDA ENGELLİLER İÇİN GEREKLİ DÜZENLEMELER YAPILACAKTIR
8. YERLEŞİM ALANLARINDA; YAPILAŞMAYA YÖNELİK EKOLOJİK KENTSEL TASARIM REHBERİNDE TANIMLANAN ENERJİ VERİMLİLİĞİ, PASİF EV, YEŞİL ÇATI UYGULAMALARI İLE PARSEL VE ADA BAZINDA ATIK TOPLAMA, DÖNÜŞÜM VE GERİ KAZANIM SÜREÇLERİNDE VE PARSEL/ADA İÇİ PEYZAJ DÜZENLEMELERİNDE YER ALARAK TASARIM REHBERİNİN TANIMLADIĞI KOŞULLARDA YAPI VE ÇEVRE ÜRETEN, PROJELENDİREN PARSEL/ADALARDA; BU PROJELERİN GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRE BAŞKANLIĞI ONAYLANMASI KAYDIYLA İNŞAAT EMSALİNİN (MAKSİMUM) 0,30'U ORANINDA ARTIŞ VERİLEBİLİR.
8. YERLEŞİM ALANLARINDA; YAPILAŞMAYA YÖNELİK EKOLOJİK KENTSEL TASARIM REHBERİNDE TANIMLANAN ENERJİ VERİMLİLİĞİ, PASİF EV, YEŞİL ÇATI UYGULAMALARI İLE PARSEL VE ADA BAZINDA ATIK TOPLAMA, DÖNÜŞÜM VE GERİ KAZANIM SÜREÇLERİNDE VE PARSEL/ADA İÇİ PEYZAJ DÜZENLEMELERİNDE YER ALARAK TASARIM REHBERİNİN TANIMLADIĞI KOŞULLARDA YAPI VE ÇEVRE ÜRETEN, PROJELENDİREN PARSEL/ADALARDA; BU PROJELERİN GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRE BAŞKANLIĞI ONAYLANMASI KAYDIYLA İNŞAAT EMSALİNİN (MAKSİMUM) 0,30'U ORANINDA ARTIŞ VERİLEBİLİR.
9. 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANININ EKİ OLARAK HAZIRLANAN YAPILAŞMAYA YÖNELİK EKOLOJİK KENTSEL TASARIM REHBERİ PLANLAMA ALANINDA GERÇEKLEŞTİRİLECEK YAPILI ÇEVRENİN (TİCARET YAPILARI, KONUTLAR, KDKÇA'LAR VE KAMUSAL YAPILAR) VE MEKANLARIN TASARIMINDA; GÜNEŞ ENERJİSİNDEN YARARLANAN TASARIMLARA, YAPILARDA YAĞMUR SUYUNUN DÖNÜŞÜMÜNÜ SAĞLAYACAK SİSTEMLERE, ATIKLARIN GERİ KAZANIMI İLE İLGİLİ SİSTEMLERE, ISI YALITIMINA, YAPILARDA YENİLENEBİLİR YAPIM MALZEMELERİNİN KULLANIMINA, PENCERE VE CAM SEÇİMİNE, ÇATI TASARIMINA YÖN VERECEKTİR. YAPILAR İÇİN TANIMLANAN İNŞAAT EMSALİ ARTIŞI REHBERDE TANIMLANAN EKOLOJİK YAPI TEŞVİK MEKANİZMASI VE YAPININ ENERJİ VERİMLİLİĞİ PUANLAMASINA ESAS OLARAK KADEMELENDİRİLECEKTİR
22. ADA BAZI UYGULAMALARDA BİNALAR AVLU OLUŞTURACAK BİÇİMDE KONUŞLANDIRILMALI VE AVLULAR ORTAK KULLANIMA UYGUN, SU ÖĞESİ, AĞAÇLAR VE BİTKİLER V.B GİBİ ELEMANLAR İLE TASARLANMALIDIR.
22. ADA BAZI UYGULAMALARDA BİNALAR AVLU OLUŞTURACAK BİÇİMDE KONUŞLANDIRILMALI VE AVLULAR ORTAK KULLANIMA UYGUN, SU ÖĞESİ, AĞAÇLAR VE BİTKİLER V.B GİBİ ELEMANLAR İLE TASARLANMALIDIR.
24. BÜTÜN FONKSİYON ALANLARINDAKİ BİNALARIN ÇATILARI; YEŞİL ÇATI YAPILMADIĞI DURUMLARDA, AÇIK RENKLİ, YANSITICI ÖZELLİKTE "BEYAZ ÇATI" OLARAK YAPILACAKTIR.
25. BÜTÜN FONKSİYON ALANLARINDAKİ BİNALARDA, SICAK KULLANIM SUYUNUN GÜNEŞ KOLLEKTÖRLERİ İLE ELDE EDİLMESİ ESASTIR.
26. ATIKLARIN AYRIŞTIRILMASI, DEPOLANMASI VE TOPLANMASI ESASTIR. BİNALARIN MİMARİ PROJELERİNDE CAM, KAĞIT, PLASTİK, ORGANİK VE EV ÇÖPLERİNİN AYRIŞTIRILDIĞI YETERLİ BÜYÜKLÜKTE ÇÖP ODALARI TASARLANACAKTIR.
20. PLAN SINIRLARI İÇİNDEKİ TÜM İMAR UYGULAMALARINDA KORUNMASI GEREKLİ VE TESCİLLİ AĞAÇLAR KORUNACAKTIR.
21. EKOLOJİK YAPILARI TEŞVİK ETMEK İÇİN;
1A KATEGORİSİNDEKİ (YEŞİL) BİNALARDA % 30,
1B KATEGORİSİNDEKİ (AÇIK YEŞİL) BİNALARDA % 25,
2A KATEGORİSİNDEKİ (MAVİ) BİNALARDA % 20,
2B KATEGORİSİNDEKİ (AÇIK MAVİ) BİNALARDA % 15,
3A KATEGORİSİNDEKİ (SARI) BİNALARDA % 10,
3B KATEGORİSİNDEKİ (AÇIK SARI) BİNALARDA % 5
ORANINDA İNŞAAT EMSALİ ARTIŞI YAPILABİLİR. SÖZ KONUSU KATEGORİLERDEKİ BİNALARA AİT MİMARİ AVAN VE UYGULAMA PROJELERİNİN GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRE BAŞKANLIĞI'NCA ONAYLANMASI KAYDIYLA İNŞAAT EMSALİ BELİRTİLEN ORANLARDA ARTTIRILABİLİR. ANCAK, HİÇBİR KOŞULDA PLANDA BELİRTİLEN EMSAL DEĞERİNİN %30'UNDAN FAZLA EMSAL DEĞERİ ARTIŞI YAPILAMAZ. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI KULLANIMI, 20 CM ÜZERİNDEKİ DUVAR KALINLIĞI, SU KORUNUMU, ATIK DEPOLANMASINA YÖNELİK MEKANLAR EMSALE DAHİL DEĞİLDİR.
27. RESTORANLARDA, EKOLOJİK PAZAR ALANI, EKOLOJİK ÇİFTLİK VE KONAKLAMA ALANLARINDA, İLKÖĞRETİM ALANLARINDA ORGANİK ATIKLARDAN KOMPOST ÜRETİM YAPILACAKTIR.
27. RESTORANLARDA, EKOLOJİK PAZAR ALANI, EKOLOJİK ÇİFTLİK VE KONAKLAMA ALANLARINDA, İLKÖĞRETİM ALANLARINDA ORGANİK ATIKLARDAN KOMPOST ÜRETİM YAPILACAKTIR.
28. ATIK YAĞLARIN DİĞER ATIKLARDAN AYRILARAK TOPLANMASI VE DEPOLANMASI İÇİN TÜM FONKSİYON ALANLARINDAKİ BİNALARIN TESİSAT PROJELERİNDE "ATIK YAĞ GİDERİ" TASARLANMALI, İMAR ADALARINDA "ATIK YAĞ TANKI" YER ALMALIDIR.
29. TÜM FONKSİYON ALANLARINDAKİ BİNALARDA, GRİ SUYUN YENİDEN KULLANILMASI VE YAĞMUR SUYUNUN TOPLANARAK KULLANILMASI ESASTIR. BİNA BAŞINA 500 LİTREDEN AZ OLMAMAK KOŞULU İLE YAĞMUR SUYUNUN DEPOLANMASINI SAĞLAYAN SİSTEMLER (YAĞMUR TANKLARI, SARNIÇLAR VS.) TASARLANMALIDIR.
30. AÇIK VE YEŞİL ALANLAR, YOLLAR VE MEYDANLARDA AYRIK SİSTEM KANALİZASYON UYGULAMASI YAPILARAK, YAĞMUR SUYUNUN AYRI KANALLARDA TOPLANIP YENİDEN KULLANIMI VE DERENİN CANLANDIRILMASI SAĞLANACAKTIR. AYRICA AÇIK VE YEŞİL ALANLARDA YAĞMUR SUYUNU DEPOLAMA AMAÇLI SARNIÇLAR YER ALACAKTIR.
33. YAYA ALANLARINDA ARAÇ GİRİŞ–ÇIKIŞI SERVİS AMAÇLI OLARAK VE BELİRLENECEK SAATLERDE YAPILACAKTIR.
33. YAYA ALANLARINDA ARAÇ GİRİŞ–ÇIKIŞI SERVİS AMAÇLI OLARAK VE BELİRLENECEK SAATLERDE YAPILACAKTIR.
34. BİSİKLET İLE ULAŞIMI TEŞVİK ETMEK İÇİN ARAÇ VE YAYA AKIŞI GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULARAK UYGUN YERDE VE BÜYÜKLÜKTE BİSİKLET OTOPARKLARI OLUŞTURULACAKTIR.
35. YOL MEKANLARINDAKİ BİTKİLENDİRMENİN; ARAÇLARIN NEDEN OLDUĞU KİRLİLİK VE DIŞ 36. AÇIK VE YEŞİL ALANLARDAHAVA KOŞULLARININ ETKİLERİNİ MİNİMİZE EDECEK ŞEKİLDE YAPILMASI ESASTIR.
, YOLLAR VE MEYDANLARDA ADA ORTASI BOŞLUKLARDA VE BİNA BAHÇELERİNDE; SICAK VE KURU İLKİME UYGUN AZ SU TÜKETEN BİTKİLER VE KENTSEL ISI ADASI ETKİSİ OLUŞTURMAYACAK GEÇİRGEN YÜZEY KAPLAMALARININ KULLANILMASI ESASTIR.
37. SOSYAL FARKINDALIĞI, MEKANSAL KALİTEYİ VE BÖLGENİN GÖRÜNÜRLÜĞÜNÜ GÜÇLENDİRMEK AMAÇLI TASARLANACAK BİLGİLENDİRME PANOLARI, YÖNLENDİRME PANOLARI VE FLAMALAR İÇİN ALAN GENELİNDE PANOLARIN KONUMU, İÇERİĞİ VE KURGUSUNUN BELİRLENDİĞİ ÜST ÖLÇEKLİ PLAN, ALT ÖLÇEKLİ AVAN VE UYGULAMA PROJELERİNİN YAPILMASI ESASTIR.
8. PLAN ÜZERİNDE GÖSTERİLEN BELEDİYE HİZMET ALANLARI İHTİYAÇ DUYULMASI HALİNDE AÇIK/KAPALI PAZAR YERİ VB. TESİSLER OLARAK KULLANILABİLİR.
8. PLAN ÜZERİNDE GÖSTERİLEN BELEDİYE HİZMET ALANLARI İHTİYAÇ DUYULMASI HALİNDE AÇIK/KAPALI PAZAR YERİ VB. TESİSLER OLARAK KULLANILABİLİR.
EKOLOJİK PAZAR ALANINDA GAZİANTEP MUTFAĞINDA KULLANILAN ÜRÜNLERİN (BAHARATLAR, SALÇALAR, KURUTULMUŞ SEBZELER, DİĞER ORGANİK ÜRÜNLER) SATILDIĞI AÇIK PAZAR ALANI, GAZİANTEP VE DÜNYA MUTFAĞININ SUNUMU VE SATIŞININ YAPILDIĞI, YEME-İÇME BİRİMLERİ VE MUTFAK SANATLARI VE GASTRONOMİ BÖLÜMÜ UYGULAMA ATÖLYESİ YER ALACAK OLUP, ALAN İÇİNDE FESTİVALLER, WORKSHOPLAR DÜZENLENECEKTİR. YEME-İÇME BİRİMLERİ HMAX: 2 KAT (6,50 M), MUTFAK SANATLARI ATÖLYESİ HMAX: 3 KAT (9.50 M) YAPILANMALIDIR.
E=0.30 AVAN PROJEYE GÖRE UYGULAMA YAPILACAKTIR.
KÜLTÜR HAVZASI OLARAK BELİRLENEN ALANDA YENİLENEBİLİR ENERJİ MÜZESİ KURULACAK OLUP, MÜZE YENİLENEBİLİR ENERJİ ÜRETİMİ KONUSUNDA BİLGİLENDİRMENİN YAPILDIĞI, YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINI KULLANAN DÜNYA ÖRNEKLERİ MAKETLERİNİN YER ALDIĞI KÜTÜPHANE, KONFERANS SALONU, AR-GE BİRİMLERİNDEN OLUŞAN BİR KOMPLEKSTİR. AVAN PROJEYE GÖRE UYGULAMA YAPILACAK OLUP, HMAX: 3 KAT (9.50 M)
E: 1.00’DİR
KENT PARKINDA; KUŞÇULUĞA YÖNELİK BİRİMLER, AÇIK HAVA SERGİ VE TİYATRO AMFİLERİ, AÇIK HAVA SİNEMASI, FESTİVAL ALANI, AÇIK SPOR ALANLARI, ATÇILIK-BİNİCİLİK MERKEZİ, PİKNİK ALANLARI, OTURMA YERLERİ VE TERASLAR, TAKILABİLİR SÖKÜLEBİLİR ELEMANLARDAN OLUŞAN ÇAY BAHÇELERİ, ACİL YARDIM, PTT VE SERVİS HİZMETLERİ İÇİN TESİSLER, TUVALET ÜNİTELERİ, OTOPARKLAR, İLE SERVİS YOLLARI, YÜRÜYÜŞ-BİSİKLET PARKURLARI, PATEN ALANI GİBİ DİNLENME, EĞLENME, SPOR VE KÜLTÜREL AKTİVİTELERE YÖNELİK BİRİMLER YER ALACAKTIR. KAPALI BİRİMLERİN TABAN ALANI TOPLAMI KENT PARKI ALANININ %20’SİNİ GEÇEMEZ. FONKSİYONLAR ARASI İLİŞKİLER SİSTEMİ KURGUSUNUN SAĞLANMASI İÇİN AVAN PROJEYE GÖRE UYGULAMA YAPILACAKTIR.
KENT PARKINDA; KUŞÇULUĞA YÖNELİK BİRİMLER, AÇIK HAVA SERGİ VE TİYATRO AMFİLERİ, AÇIK HAVA SİNEMASI, FESTİVAL ALANI, AÇIK SPOR ALANLARI, ATÇILIK-BİNİCİLİK MERKEZİ, PİKNİK ALANLARI, OTURMA YERLERİ VE TERASLAR, TAKILABİLİR SÖKÜLEBİLİR ELEMANLARDAN OLUŞAN ÇAY BAHÇELERİ, ACİL YARDIM, PTT VE SERVİS HİZMETLERİ İÇİN TESİSLER, TUVALET ÜNİTELERİ, OTOPARKLAR, İLE SERVİS YOLLARI, YÜRÜYÜŞ-BİSİKLET PARKURLARI, PATEN ALANI GİBİ DİNLENME, EĞLENME, SPOR VE KÜLTÜREL AKTİVİTELERE YÖNELİK BİRİMLER YER ALACAKTIR. KAPALI BİRİMLERİN TABAN ALANI TOPLAMI KENT PARKI ALANININ %20’SİNİ GEÇEMEZ. FONKSİYONLAR ARASI İLİŞKİLER SİSTEMİ KURGUSUNUN SAĞLANMASI İÇİN AVAN PROJEYE GÖRE UYGULAMA YAPILACAKTIR.
KENT PARKI DIŞINDA KALAN PARK VE DİNLENME ALANLARI; PARKLAR, ÇOCUK BAHÇESİ VE OYUN ALANI, GEZİ VE DİNLENME ALANLARI, MANZARA PARKLARI-SEYİR TERASLARI, AÇIK SPOR ALANLARI VB. OLARAK KULLANILACAKTIR. BU ALANLARDA EKOLOJİK ETÜTLER YAPILARAK MEVCUT YEŞİL DOKU KORUNACAK, PEYZAJ AVAN PROJESİNE GÖRE UYGULAMA YAPILACAKTIR.
10.Büyükşehir Belediyesi Belediye Hizmet Alanları
10.Büyükşehir Belediyesi Belediye Hizmet Alanları
Yenilenebilir Enerji Müzesi:
Müze yenilenebilir enerji üretimi konusunda bilgilendirmenin yapıldığı, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan dünya örnekleri maketlerinin yer aldığı kütüphane, konferans salonu, Ar-Ge birimlerinden oluşan bir komplekstir. Avan projeye göre uygulama yapılacak olup, Hmax: Serbest, E=1.00
Kültürel tesis alanlarında:
Kültür merkezleri, halk eğitim merkezleri, mesleki- sosyal- kültürel eğitim merkezleri, müze, sinema-tiyatro-sergi-konser-konferans salonları vb. gibi kültürel yapılar yapılabilir. Kültürel tesis alanlarında ticaret konaklama-konut işlevleri yer alamaz.
Sosyo- kültürel turistik tesis alanı:
E=1.00 Hmax=serbest avan projeye göre uygulama yapılacak olup; alan içerisinde konaklamaya yönelik birimler yer alabilir.
Özetle; Üst ölçekli Plan belgeleri;
Özetle; Üst ölçekli Plan belgeleri;
Stratejik Plan belgeleri olarak tasarlanmalıdır.
Ekolojik kent yaklaşımı planlamanın ana teması olmalıdır.
Ekolojik kent yaklaşımının bir ürünü olarak yerel mimari kent kimliğinin geliştirilmesinin bir parçası olmalı ve teşvik edilmelidir.
Kentsel yerleşimlerin çevresel etkileri analiz edilmeli ve bu etkileri en aza indirecek politika araçları geliştirilmelidir.
Kentsel göstergelerin yanı sıra çevresel göstergelerin tanımlanması, mevcut durum göstergelerinin mevcut plan kararları ile alacağı yeni göstergelerin kestirimlenmesi ve bu göstergelerde olumlu yönde değişiklik yapacak plan kararlarının üretilmesi gerekmektedir.
Kentlerin mevcut yerleşik dokusunun çevresel etkilerinin analizi ve bu bölgelerin enerji sakınım politikalarına uyumlanmasına yönelik mevzuatın ve teşvik mekanizmasının geliştirilmesi önem taşımaktadır.
Yerleşim yerlerinin seçimi, yapının yönlenmesi, yapının ısıtma ve soğutma sistemleri için enerji verimli seçeneklerin üretilmesi gibi temel sorun alanlarına yanıt üretebilecek ekolojik kentsel rehberlerin tanımlanması gerekmektedir.
Yerleşim yerlerinin seçimi, yapının yönlenmesi, yapının ısıtma ve soğutma sistemleri için enerji verimli seçeneklerin üretilmesi gibi temel sorun alanlarına yanıt üretebilecek ekolojik kentsel rehberlerin tanımlanması gerekmektedir.
Yapıyı içerisinde bulunduğu ada ve yakın çevresi içerisinde bir bütün olarak algılayan ve çevre kirletici öğelerin alandan güvenli bir biçimde uzaklaştırılmasına önem veren, hassas alıcı ortamları koruyan yapıda kullanılan suyun geri kazanımı için politikalar üreten ve teşvik eden plan kararları üretilmelidir.
Alt ölçekli planlarda ekolojik planlama yaklaşımını, planın ana teması haline getirecek ana plan kararları üretilmelidir.
Mikro projelere yönelen yaklaşımlar yerine ulusal, bölgesel ve metropoliten alan ölçeğinde makro projeler üreten ve finansman kaynakları ile ilişkilendirilebilen aktif planlama kararları üretilebilmelidir. Stratejik plan üreten İl Özel İdaresi, Kalkınma Ajansı, Üniversiteler, Belediyeler gibi kurumları bölgesel ölçekte aynı ana tema üzerinde bir araya getiren ve ortak proje geliştirme için kurumları bir araya getirmeye özen gösteren ve Sivil Toplum Örgütlerini sürecin hem paydaşı hem de izleyen ve değerlendiren bir unsuru haline getiren bir yaklaşımla ele alınmalıdır.
Mikro projelere yönelen yaklaşımlar yerine ulusal, bölgesel ve metropoliten alan ölçeğinde makro projeler üreten ve finansman kaynakları ile ilişkilendirilebilen aktif planlama kararları üretilebilmelidir. Stratejik plan üreten İl Özel İdaresi, Kalkınma Ajansı, Üniversiteler, Belediyeler gibi kurumları bölgesel ölçekte aynı ana tema üzerinde bir araya getiren ve ortak proje geliştirme için kurumları bir araya getirmeye özen gösteren ve Sivil Toplum Örgütlerini sürecin hem paydaşı hem de izleyen ve değerlendiren bir unsuru haline getiren bir yaklaşımla ele alınmalıdır.
Üst Ölçek Planın, plan notu ve bütünleşiği olan plan raporunu Ekolojik Kent teması altında yeniden ele alınması sağlanmalı İklim değişikliği eylem planı için temel altlık plan kararları ile üretilebilmelidir. Kentsel İklim Değişikliği Eylem Planlarının hazırlanmasında mevcut göstergelerin tespiti, ekolojik hassas bölgelerini tehdit eden unsurların belirlenmesi ve mevcut tehditlerin en aza indirgenmesi, enerji verimli yapılaşma politikalarının ve plan hedeflerinin geliştirilmesi gerekmektedir.
Kentsel ve kırsal alandaki yapılaşmaların enerji verimli hale getirilmesi bir maliyet getirmektedir. Bu maliyetin denetimli bir teşvik mekanizması ile sağlanması mümkün gözükmektedir. Bu teşvik mekanizmasının oluşturulması ve üst plan belgelerinde tanımlanması bir gereklilik gözükmektedir.
Kentsel ve kırsal alandaki yapılaşmaların enerji verimli hale getirilmesi bir maliyet getirmektedir. Bu maliyetin denetimli bir teşvik mekanizması ile sağlanması mümkün gözükmektedir. Bu teşvik mekanizmasının oluşturulması ve üst plan belgelerinde tanımlanması bir gereklilik gözükmektedir.
Ulusal ve uluslararası fon sağlayıcı kuruluşlar ulusal makro belgelerde bu yaklaşımların var olup olmadığını sorgulamalarının yanı sıra yerel otoritelerinde bu yaklaşıma sahip olup olmadıklarını sınadıkları ve yerel makro belgeleri de inceledikleri bilinen bir gerçekliktir. Bu nedenle üst planlama belgelerinin stratejik bir belge niteliğine kavuşturulması ve planın sadece mekansal kararlar üreten bir yapıdan sıyrılması önem taşımaktadır.
