TüRKİye diyanet vakfi 4 İSLÂm ansiklopediSİ (25) 4

C) Hadis.

1. Şerhu Nuhbeti'l-fiker. ⁶⁶⁵

2. Şer-hu'1-Hadîşi'l-erbcfîn. ⁶⁶⁶

3. Şerhu'1-Erbaî-ne hadisen. İmam Nevevî'nin kırk hadi­sinin Türkçe tercüme ve şerhidir (İstan­bul 1253, 1313, 1317), Müellifin bazı hadis şerhlerini ihtiva eden risaleleri de vardır.⁶⁶⁷

D) Fıkıh ve Kelâm.

Şerhu Fikhi'1-Keydânî ⁶⁶⁸ Risâle-iMesaili'1-hkhiyye ⁶⁶⁹ Ri-sâietü'l-Câmia li-mesâüi'n-nâfia ⁶⁷⁰ Kitâbü'1-Fazl ve'n-nevdi ⁶⁷¹ ttiyörâf ⁶⁷² Ecvibetü'l-Hakkiyye an es'ile-ti'ş-Şeyh Abdirrahmân ⁶⁷³ Şerhu Şuabi'1-îmân (İstanbul 1304); Şerhu'l-kebâİr Rumûzü'l-künûz (İs­tanbul 1257).

E) Diğer Eserleri.

1. Şerhu Mukaddi-meti'l-Cezerî. ⁶⁷⁴

2. Kitâbü'l-Furûk. Çeşitli ilimlere dair bazı kavram ve terimlerin açıklama­sını ihtiva eder (İstanbul 1251. 1291, 1310).

3. Şerhu Risale îi'1-âdâbi'l-münâzara H-Taşköbrîzâde (İstanbul 1273).

4.Me-câlisü'1-va'z ve't-tezkîr. Üsküp'te bulun­duğu sırada yaptığı vaaz ve nasihatlerini ihtiva eden Arapça bir eserdir (İstanbul 1266, 1303).

5. Kitâbü'l-Hutabâ (Hatî-bü'l-hutabâ'). ⁶⁷⁵

6. Risâle-i Gül (Risâle-i Verdiyye).⁶⁷⁶ İsmail Hakkı'ya ait bir­kaç mecmua daha mevcut olup ⁶⁷⁷ bun­lar genellikle şiirlerini, mektuplarını, istin­sah ettiği bazı eserleri, notlarını, yer yer yaptığı tefsirleri, hadis şerhlerini ve bir kısım varidatını ihtiva eder.⁶⁷⁸

İsmail Hakkı'ya bazı eserler nisbet edil­mektedir. Bunlardan Abdülkadir Akçiçek tarafından Özün Özü adıyla sadeleştiri-len (İstanbul 1963) Lübbü'1-lüb ve sırru's-sir (İstanbul 1289, 1328) üslûp olarak İsmail Hakkı'nın eserlerinden farklıdır. Ayrıca müellif bazı kitaplarında eserleri­nin isimlerini verirken böyle bir risaleyi zikretmemektedir. Kütüphane kayıtla­rında Niyâzî-i Mısrî'ye de isnat edilen bu eserin Erzurumlu İbrahim Hakkı'ya ait olması daha kuvvetli bir ihtimaldir. İsmail Hakkı'ya nisbet edilen Risâletü Cilâ'i'l-kulûb da ⁶⁷⁹ Erzurumlu İb­rahim Hakkı'ya aittir. Şerhu Risâleti's-Sühreverdiyye ⁶⁸⁰ Süh-reverdî'nin eserine yazılan bir şerhin İs­mail Hakkı tarafından yapılmış istinsahı­dır.⁶⁸¹ Şerhu Risâleti Vah-deti'l-vücûd H-Mevlâ Cami, Molla Câ-mî'nin eserinin eksik bir istinsahı olup ke­narında bazı haşiyeler vardır.⁶⁸² el-îksirü'i-muazzam ve'1-hace-rü'1-mükerrem, Muhammed el-Gamri el-Mısrî'nin (ö. 1049/1639) eserinin İsma­il Hakkı tarafından yapılmış bir istinsahı olup baş tarafında yer yer haşiyeler mev­cuttur.⁶⁸³ Yine ona nisbet edilen Müntehabât min Minhâci'I-câbi-dîrı, Gazzâlî'nin Minhâcü'l-'âbidîn adlı eserinin mukaddimesinin İlyâs b. Abdul­lah el-İstanbûlî tarafından yapılan istin­sahından ibarettir.⁶⁸⁴ MüSta-kimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi'nin mürşidin vasıflan ve riayet edeceği hu­suslarla ilgili eseri yanlışlıkla İsmail Hak­kı'ya nisbet edilerek Ahidnâme-i İsma­il Hakkı adıyla basılmıştır (İstanbul 1329). Abdullah Bosnevî'nİn Tecelliyâtü 'arâ'i-si'n-nüşûş adlı Fuşûş şerhinin İngiliz­ce tercümesi de İsmail Hakkı'nın adıyla yayımlanmıştır.⁶⁸⁵ İsmail Hakkı'ya nisbet edilen Muhtasar li-Târîhi İbn Hallikân, müridlerinden Muhammed Kalbî tarafından şeyhinin istifadesi için hazırlanmış ve ona ait bir mecmuaya yazılmıştır.⁶⁸⁶ Mecmûca£ü'l-edciye'nin de ⁶⁸⁷ İsmail Hakkfya ait olması uzak bir ihtimaldir. Tek nüshası bilinen eserin baş tarafında duaların İsmail HakKı tarafın­dan seçildiğine dair ibareden başka ona aidiyetini gösteren bir işaret bulunma­maktadır. Şerhu Kitabi'd-Dürreü'1-fâ-hire û keşiî 'ulûmi'l-âhire Gazzâlî'nin ölüm. kabir hayatı ve âhiret hallerine da­ir ed-Dürretü'1-fâhire fîkeşfi 'ulûmi'l-âhire adlı eserinin eksik bir şerhi olup ke­narında İsmail Hakkı tarafından eklendiği anlaşılan haşiyeler vardır ⁶⁸⁸ Bursa Eski Yazma ve Bas­ma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan ⁶⁸⁹ ve İsmail Hakkı'ya isnat edi­len Tefsîru Sureti Yûsui adlı eser Yâkub aittir. Manastırlı İsmail Hakkı'nın Türkçe Teîsîr-i Sûre-i Yâsîn'l de (İstanbul 1316) yanlışlıkla ona nisbet edilmiştir.

Bibliyografya :

İsmail Hakkı Bursevî, Tamâmü'İ-feyz-f (haz. Ramazan Muslu. yüksek lisans tezi, 1994), MÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 66, 116-118, 121, 127, 194;a.mlf., a.e-//(haz. Ali Namlı, yüksek lisans tezi, 1991), Mü Sosyal Bilimler Enstitüsü, s. 10-36.78-109, 113, 133,137,152,160,171, 194; a.mlf., Rûhu'l-Mesneuî, İstanbul 1287, I, 2, 83; II, 580-581; a.mlf.. Mecmua, Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Ktp., Genel, nr. 41, vr. 49% 55% 68b; nr. 161, vr. 52"; nr. 745, vr. 162b; Beyazıt Devlet Ktp., Genel, nr. 3507; a.mlf., Nakdü'l-hâl, İÜ Ktp., TY, nr. 2153, vr. 236% a.mlf.. Tuhfe-i İsmâiüyye, İstanbul 1292, s. 2; a.mlf., Kttâbü'n-Netlce{nşt. Ali Namlı-İmdat Yavaş), istanbul 1997, i, 26, 98-99, 102, 254, 288, 412, 444-446; II, 37, 71, 244, 338-340, 344, 345, 429-430; a.mlf.. Vesîletü'l-merâm, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, nr. 243, vr. 10b; a.mlf.. Kİtâbü's-Sİlsile, İstanbul 1291, s. 100-108; Bandırmalızade, Mir'âlü't-turuk, İs­tanbul 1306, s. 30, 38; Ayvansarâyî, Hadikatü'l-ceuâmi', 11, 206-208; M ustaki mzâde, Tuhfe, s. 126-127; Sahaflar Şeyhizâde Esad Efendi. 7er-cüme-i Hâl-i İsmail Hakkı {Pend-i Atlar Şerhi içinde), İstanbul 1287; Muallim Nâcİ, Esâmi, İs­tanbul 1308, s. 58 vd.; Hocazâde Ahmed Hilmi, Ziyâret-i Eüliyâ, İstanbul 1325,s. 141;Mehmed Şemseddin, Yâdigâr-ı Şemsi, Bursa 1332, s. 126-135; Hüseyin Vassâf, Serine, II], 37-56; a.mlf., Kemâlname-i Hakkı, Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Ktp., Genel, nr. 129; Bursalı Mehmed Tahir. Meulânâ eş-Şeyh İsmail Hakkı el-CelueÜ, İstanbul 1329; a.mlf., Osmanlı Mü­ellifleri, I, 28-32; Dâvûd el-Çelebî, Mahtûtâtü'L-Meuşıl, Bağdad 1927, s. 89, 231; Mehmet Ali Ayni. Türk Azizleri i: İsmail Hakkı, İstanbul 1944; a.mlf.. 'İsmail Hakkfya Dâir Bir Tetkik Hülâsası", DİFM, 11/9 i 1928). s. 108-131; Abdül-bâki Gölpınarlı, Yunus Emre ue Tasavvuf, İstan­bul 1961 s. 229-230; a.mlf., Meulânâ'dan Son­ra MeuleuUik, İstanbul 1983, s. 144; Sâkıb Yıl­dız, L'exegete Lurc ismâ'il Hakki Burüsauıı, sa vie, ses oeuures et la methode dans son tafsir Rüh al-Bayân (doktora tezi, 1972), Sorbonne üniversitesi, s. 1-315; a.mlf., "Türk Mütessiri İsmail Hakkı Burûsevî'nin Hayatı", İİFD, sy. 1 (1976), s. 103-126; H. Kâmii Yılmaz, Azız Mah­mud Hüdâyl ue Celuetiyye Tarikatı, İstanbul 1982, s. 240-241; Hayrani Altıntaş. Erzurumlu İbrahim Hakkı, İstanbul 1992, s. 38; Mustafa Kara, Bursa'da Tarikatlar ve Tekkeler, Bursa 1993,11, 143-149,152-161 ;Günay Kut, "IsmâMl Hakki", E72(lng.), IV, 191-192.1 Ali Namlı