TüRKİyede ekonomi poliTİkalari 1923-1932 DÖnemi

Yukarıda bilgileri verilen enerji kaynağı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Linyit

B) Petrol

C) Doğalgaz

D) Uranyum

E) Taş kömürü

7-Aşağıdaki rafinerilerden hangisinde petrol hem çıkartılır hem de işlenir?

A) Aliağa

B) Batman

C) İpraş

D) Ataş

E) Orta Anadolu

8-Ülkemizin petrol üretimi ve petrol potansiyeli bakımından durumu için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ülkemizde sadece Güney Doğu Anadolu Bölgesinde petrol çıkartılır.

B) İlk olarak 1940 yılında Raman’da petrol bulunmuştur.

C) Ülkemizde ham petrolün arıtılması için rafineriler kurulmuştur.

D) Yumurtalık limanıyla ülkemiz dışarıya petrol ihraç etmektedir.

E) Ülkemizde petrol araştırmalarını MTA tarafından yapılmaktadır

9-Radyo-aktif bir elementtir. Aydın-Kaçarlı, Çanakkale-Ayvacık, Şebinkarahisar-Giresun, Manisa-Gördes, Uşak-Eşme yatakları bulunur.

Yukarıda bilgileri verilen maden aşağıdakilerden hangisidir?

A) Jeotermal enerji

B) Uranyum

C) Taşkömürü

D) Linyit

E) Petrol

10-Ülkemizde elektrik enerjisi termik ve hidroelektrik santrallerden sağlanmaktadır.

Aşağıda bu santrallerin özellikleri verilmiştir.Bu özelliklerin hangisi olumsuz bir özelliktir?

A) Elektrik enerjisinin büyük bir bölümünü karşılarlar.

B) Bu santrallerin kurulması 1950'lerden sonradır.

C) Hidroelektrik santrallerinin verimi yağış durumuna bağlıdır.

D) Termik enerji üretiminde linyitle çalışan santraller ön plandadır.

E) Termik santrallerin çalıştırılmasında kullanılan yakıt; taş kömürü, fuel oil, motorin ve linyittir.

TÜRKİYE’DE SANAYİ

Sanayi: Hammaddenin mamül ve yarı mamül duruma getirilmesi faaliyetlerine üretim, üretim tekniğine de sanayi ya da endüstri denir.

Sanayinin kurulması için gerekli koşullar;

1. Hammadde: Sanayide üretim yapılabilmesi için hammaddenin olması gerekmektedir. Ülkemizde hammadde kaynakları ile sanayi kuruluşları arasında son derece sıkı bir ilişki mevcuttur.

Örneğin, unlu gıda sanayisi İç Anadolu’da, dokuma sanayii Adana, İzmir, Denizli çevresinde, zeytin yağı sanayii Ege kıyılarında, boya, plastik ve lastik fabrikaları rafineri kenarlarında yaygınlık göstermektedir.

2. Sermaye: Sanayi tesisleri büyük sermayelerle kurulmaktadır. Bu nedenle, sermayenin, yani paranın biriktiği veya fazla olduğu bölgelerde sanayinin kuruluşu daha kolay olmaktadır.

Sermaye birikimi fazla olduğundan Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde sanayi yatırımları daha fazladır. Türkiye’de sanayinin gelişmesinde en büyük etken sermayedir. Sermayemiz yeterli olmadığından, ülkemizde yabancı sermayenin girmesi için kolaylıklar sağlanmaktadır.

3. Enerji

Fabrikaların çalışması için enerji gerekmektedir. Bunun için, taşkömürü, petrol, linyit gibi kaynaklardan yararlanılır. Ülkemizde petrol, taşkömürü, doğal gaz gibi enerji kaynaklarının çoğu dışarıdan temin edildiğinden önemli bir döviz çıktısına neden olmakta, bu durum sanayileşme hızını azaltmaktadır.

4. İş Gücü ve Teknik Eleman

Sanayi tesislerinin çalışması ve üretimin artması yönünden iç gücüne ihtiyaç vardır.

Ülkemizde iş gücü ihtiyacı rahatlıkla karşılanabilmekte, hatta dış ülkelere bile gönderilmektedir. Fakat, ülkemizde bazı sanayi kollarında teknik eleman henüz tam olarak yeterli değildir.

5. Ulaşım

Sanayinin ihtiyacı olan hammadde ve mamül maddenin taşınması faaliyetlerine ulaşım denir. Hammaddenin fabrikalara taşınması ve üretildikten sonra pazarlara taşınması yaygın ulaşım ağıyla mümkündür. Ülkemizde, sanayi tesisleri, genelde önemli ulaşım yolları kenarlarında ve limanlara yakın yerlere kurulmuştur. İstanbul, İzmir, Mersin, Adana gibi merkezlerin çok gelişmesi ulaşımla çok yakından ilişkilidir.

6. Pazar

Üretilen her türlü sanayi ürününün satılması gereklidir. Bu bakımdan sanayi tesislerinin kurulmasında diğer etkenlerin yanında nüfusun kalabalık olduğu, tüketimin fazla olduğu sahalar tercih edilmektedir. Örneğin, batı bölgelerinde nüfus fazla olduğundan ürünlerin pazarlanması kolay olurken doğu bölgelerinde nüfus az olduğundan ürünlerin pazarlanması zor olur. Bu durum sanayi tesislerinin buralarda kurulmasını zorlaştırmaktadır.

7. Yüzey Şekilleri

Sanayi tesisleri, genelde düz sahalarda daha kolay kurulabilmektedir. Dağlık ve engebeli yerlerde sanayinin kurulması zordur.

TÜRKİYE’DEKİ SANAYİ KOLLARI

1. Besin Sanayisi: Hammaddesi tarımsal ve hayvansal ürünlerden oluşan sanayi dalıdır.

Ülkemizde tarım ve hayvancılık geliştiğinden ve nüfus fazla olduğundan besin sanayii oldukça gelişmiştir. Kuruluş yerleri genelde hammaddenin fazla olduğu yerlerde veya büyük şehirlerin kenarlarında toplanmıştır.

Şeker fabrikaları: İlk defa 1926 yılında kurulmuştur. Şekerpancarı kıyı kesimler hariç her yerde yetişir. Hemen işlenmesi gerektiğinden fabrikaları üretim alanları yakını Diyarbakır, Tekirdağ, İzmir, Ankara, Kırşehir, Gazi Antep, Elazığ gibi merkezlerde rakı, bira ve şarap fabrikaları bulunmaktadır.

Konserve ve salça fabrikaları: Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde yaygındır.

Süt ürünleri fabrikaları: İzmir, Balıkesir, Edirne, Erzurum, Elazığ, Kars, İstanbul, Trabzon ve Bursa çevresinde yer alırlar.



2. Dokuma, Tekstil ve Deri Sanayisi

Dokuma ve giyim, Türkiye’de en gelişmiş ve üretimin önemli bir kısmının ihraç edildiği bir sanayi koludur. Gelişmiş ülkelerle rekabet edilebilmekte ve onların pazarlarına dahi girebilmektedir. Böylece ülkemize çok fazla döviz girdisi sağlanmaktadır.

Pamuk ipliği ve pamuklu dokuma: Adana, Antalya, K. Maraş, Tarsus, Nazilli, Denizli, Manisa ve İzmir

Yün ipliği ve yünlü kumaş: Hereke

Suni ipek ve kumaş: İstanbul ve Bursa

Tabii ipek ve kumaş: Gemlik ve Bursa

Hazır giyim sanayii: İstanbul, Bursa ve İzmir

Halıcılık: Isparta, Uşak, Gördes ve Kayseri

Deri ve kösele işleme: İstanbul, İzmir, Bolu, Gerede ve Uşak

3. Maden Sanayisi (Metalurji Sanayii)

Demir - çelik fabrikaları: Karabük, Ereğli, İskenderun, Kırıkkale, Sivas ve İzmir’de bulunmaktadır.

Alüminyum fabrikaları: Seydişehir’de bulunmaktadır.

Bakır işleme fabrikaları: Samsun ve Artvin (Murgul) de bulunmaktadır.

Kurşun ve çinko fabrikaları: Elazığ ve Kayseri’de bulunmaktadır.

Krom işleme fabrikaları: Menteşe Yöresi’ndeki krom madeni Antalya’da, Elazığ ve çevresindeki kromlar da Guleman’daki fabrikalarda işlenmektedir.

4. Makine Sanayisi

Türkiye otomotiv sanayiinde son yıllarda yabancı marka otomobillerin de fabrikalarının kurulmasıyla üretimde artış meydana getirmiştir. Bursa, İstanbul, İzmir, İzmit, Adapazarı, Konya, Adana gibi merkezlerde otomobil, kamyon ve otobüs fabrikaları bulunmaktadır.

Eskişehir ve Adapazarı’nda lokomotif ve vagon fabrikaları, Ankara - Mürted’de uçak fabrikası, İstanbul, Tuzla, Pendik, Gölcük ve İzmir’de gemi tersaneleri bulunmaktadır.
5. Kimya Sanayisi

Petrokimya: Batman, İzmit, Mersin, İzmir ve Kırıkkale’de petrol rafinerileri bulunmaktadır.

İlaç fabrikaları: İstanbul, İzmir, Ankara, Adapazarı çevresinde yoğunlaşmıştır. 130 civarında ilaç fabrikamız bulunmaktadır.

Lâstik fabrikaları: İzmit, Adapazarı ve Kırşehir’de bulunmaktadır.

Gübre fabrikaları: Mersin, Bandırma, Elazığ, Kütahya, Tekirdağ ve İskenderun’da bulunmaktadır. Ülkemizdeki gübre üretimi yeterli değildir.
6. Orman Ürünleri Sanayisi

Ağaç malzemeden üretilen tüm malzemeler orman ürünleri endüstrisine girer. Karadeniz Bölgesi’nde hammadde fazla bulunduğundan burada gelişmiştir.

Başlıca kereste fabrikaları Düzce, Bartın, Ayancık, Rize, Ordu, Ardeşen, Burdur, Antalya ve Isparta’da bulunur.

Mobilya Sanayii: Adapazarı, Ankara, İnegöl, İstanbul, İzmir ve Kayseri’de gelişmiştir. Türkiye mobilya ürünlerini ihraç edebilmektedir.

Kâğıt fabrikaları: İzmit, Balıkesir, Giresun, Zonguldak, Taşucu, Dalaman, Bolvadin, Bartın ve Denizli çevresinde bulunur.



7. Çimento, Cam, Seramik SanayisiBu sanayi koluna taşa, toprağa bağlı sanayi kolu da denilmektedir.

Çimento fabrikaları: Hammaddesi kolay temin edilir. Her bölgede inşaat sanayiinde kullanılır. Ayrıca ulaşım masrafları maliyeti artırır. Bu nedenle çimento fabrikaları Türkiye’nin her bölgesine dağılmıştır. İstanbul, İzmit, Adana, İzmir, Elazığ, Mersin, Yozgat, Denizli, Adıyaman, Ordu gibi merkezler bunlardan bazılarıdır.

Cam fabrikaları: İstanbul, Denizli, Mersin, Kırklareli ve Sinop’ta cam fabrikaları bulunmaktadır. Ülkemiz cam ürünleri üretiminde ve ihracatında Dünya’da sayılı ülkeler arasındadır.

Seramik fabrikaları: Çanakkale, Bilecik, Kütahya, İstanbul ve İzmir’de bulunmaktadır. Üretimin bir kısmı yurt dışına ihraç edilir.

1. İşlenmemiş ya da yarı işlenmemiş maddelerin, makinelerle işlenerek kullanılabilir ve tüketilebilir duruma getirilmesine sanayi denir.

Aşağıda verilenlerden hangisi sanayisi hızla gelişen bir ülkede görülen olumlu gelişmelere örnek gösterilemez?

A)    İnsanlara geniş iş imkanları sunması

B)    Dışarıya çıkan döviz miktarını azaltması

C)   Sanayi ürünleri ihracatının yükselmesi

D)   Ülkenin dışa bağımlılığını arttırması

E)    Ülke savunmasına katkı sağlaması

2. Aşağıdakilerden hangisi bir bölgede endüstrinin gelişebilmesi için gereken doğal koşullardan biridir?

A)    Sermaye

B)   Hammadde

C)   Pazar

D)   Ulaşım

E)   Kalifiye eleman

3-Aşağıdaki sanayi kollarından hangisinin hammaddesi daha çok tarıma dayalıdır?

A)    Seramik

B)   Kağıt

C)   Çimento

D)   Cam

E)   Dokuma

4. Bazı ürünler hasattan hemen sonra işlenmek zorundadır. Bu nedenle fabrikalar ürünlerin yetişme alanlarının yakınlarına kurulur.

Aşağıda verilenlerden hangisi bu genellemeye uymaz?

A)    Amasya– Şeker sanayisi

B)    Isparta – Gül yağı sanayisi

C)   Rize – Çay sanayisi

D)   Bursa – Dokuma sanayisi

E)    Balıkesir – Salça işletmeleri

5. GAP projesi ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bir çok sanayi alanında gelişme göstermesi beklenmektedir.

GAP ve bölgenin diğer özellikleri düşünüldüğünde, bu bölgemizde aşağıdaki sanayi dallarından hangisinde yakın zamanda gelişme beklenemez?

A)  Kağıt

B)  Besin

C)  Dokuma

D)  Çimento

E)  Petro-Kimya

6. Ülkemizde sanayi ; İstanbul-Adapazarı, Bursa- Balıkesir, Eskişehir-Ankara, İzmir-Aydın-Denizli, Mersin-Adana-İskenderun-Gaziantep hatlarında yoğunlaşmıştır.

Buna göre ülkemizde sanayi tesislerinin dağılışına aşağıdakilerden hangisi daha çok etkili olmuştur?

A)    Enerji

B)    İklim şartları

C)   Ulaşım şartları

D)   Hammadde

E)    Denize yakınlık

7. Aşağıda bir yöre ve bu yörede bulunan sanayi kuruluşu eşleştirilmiştir.

Buna göre aşağıdaki eşleştirilmelerden hangisi yanlıştır?

A)    Bursa –  Otomotiv

B)    Kayseri – İpekli dokuma

C)   Bitlis – Sigara

D)   Mardin – Çimento

E)    Karabük – Demir çelik

8. Aşağıdaki sanayi kollarından hangisi Karadeniz Bölgesi’nde bulunmaz?

A)  Petrol rafinerisi

B)  Cam fabrikası

C)  Demir-çelik fabrikası

D)  Bakır fabrikası

E)  Şeker fabrikası

9. Aşağıdaki sanayi kuruluşlarından hangisinin dağılımında hayvancılığın rolü olmamıştır?

A)  Süt ürünleri

B)  Deri sanayi

C)  Et ve süt ürünleri

D)  Halı ve kilim dokuma

E)  Gübre sanayi

10.Aşağıda çeşitli sanayi kolları ve bunların kurulduğu merkezler eşleştirilmiştir.

Buna göre eşleştirilmelerden hangisi yanlıştır?

A)    Otomotiv  - Aksaray

B)    Seramik – Çanakkale

C)   Kağıt – İzmir

D)   Alüminyum – Seydişehir

E)    Cam – Mersin
11.Aşağıdakilerden hangisi Doğu Anadolu Bölgesi’nde endüstrinin gelişmemesine neden olan faktörlerden değildir?

A)  Pazarlama

B)  Yer şekilleri

C)  Enerji

D)  Ulaşım

E)  Sermaye

12. Aşağıdaki sanayi kuruluşlarının hangisinin üretiminde bazı yıllar azalmalar görülür?

A)  Cam üretimi

B)  Kağıt üretimi

C)  Bakır üretimi

D)  Şeker üretimi

E)  Demir çelik üretimi

13. Aşağıdaki sanayi kollarından hangisinde Türkiye’nin dışa bağımlılığı daha fazladır?

A)  İlaç                   B)  Kağıt                C)  Tekstil

D)  Boya               E)  Seramik
Soru 14. Aşağıdakilerden hangisi endüstrinin kuruluş aşamasında en önemli öğedir?

A)  Enerji                  B)  Sermaye               C)Pazar

D)  Ulaşım                E)  İş gücü

15. Hammadde bakımından dışarıya en çok bağımlı olduğumuz sanayi kuruluşu aşağıdakilerden hangisidir?

A)  Otomotiv             B)  Metalurji            C)  Besin

D)  Tütün                 E)  Kimya

16.       I.Aksu-Dalaman-Bolvadin-Çaycuma

II.Bilecik-Bozüyük-Çanakkale-İzmir

III.Mersin-Batman-İzmit-Kırıkkale

Yukarıda verilen merkezlerde (bilgi yelpazesi.net) aşağıdaki sanayi kollarından hangisi en çok gelişmiştir?

            I                          II                           III

         -----------             ------------          --------------------

A)   Kağıt                   Seramik              Petrol rafinerisi

B)    Çimento             Sigara                 Kağıt

C)    Konserve           Çimento              Demir-çelik

D)    Cam                   Gıda                    Petrol rafinerisi

E)     Kağıt                 Dokuma             Otomotiv

17. Aşağıdakilerden hangisi bir ülkenin sanayi alanında geliştiğini gösteren kanıtlardan biri değildir?

A)    Dış  ülkelerden göç alması

B)    Bağımlı nüfusun çok olması

C)   Eğitim seviyesinin yüksek olması

D)   Enerji tüketiminin fazla olması

E)    Hammadde ithal etmesi

18. Aşağıdaki sanayi kollarından hangisi hammadde olarak tarımsal ürün kullanmaz?

A) İlaç                   B)  Dokuma                    C)  Deri

D) İçki                   E)Yağ

19. Ülkemizde bitkisel yağ fabrikalarının Akdeniz, Ege ve Marmara Bölgesi’nde yoğun olması aşağıdakilerden en çok hangisi ile ilişkilidir?

A)    Ulaşımın kolay olmasıyla

B)    Su kaynaklarının bol olmasıyla

C)   Sanayinin gelişmiş olmasıyla

D)   Hammaddenin bol olmasıyla

E)    İş gücünün fazla olmasıyla

20. Kereste, tomruk, kağıt ve mobilya gibi orman ürünleri endüstrisinin kurulup gelişebilmesi için aşağıdaki illerden hangisinin doğal koşulları elverişli değildir?

A)  Hatay                B)  Kastamonu               C)  Bartın

D)  Muğla               E)  Sivas

1.D   2.B   3.E   4.D   5.A   6.C   7.B   8.A   9.E   10.C   11.C   12.D   13.A   14.B   15.E   16.A   17.B   18.C   19.D   20.E

Sanayinin Türkiye’deki tarihsel gelişim süreci nasıldır?

1839 tanzimat ve sonrası	Bu dönemde Osmanlı devletinin Avrupa’daki sanayileşme sürecine ayak uydurmak için tersaneler,demirhaneler, dokuma tezgahları kurarak işletmiştir. Ancak Avrupa’da sanayinin hızla gelişmesi İstanbul ve Bursa’daki dokuma tezgahlarının önem kaybetmesine neden oluştur.fakat bütün bu gelişmelere rağmen ülkede SABUN,DEĞİRMEN,KONSERVE,YAĞ,MAKARNA,KERESTE,MAKİNE ONARIM gibi sanayi kolları faaliyet göstermiştir.
1915 dönemi	Birinci dünya savaşı yılları olması sebebiyle devlet ekonomik kaynaklarını savaş için harcamış olmasından dolayı sanayi kollarının gelişmesine pek katkı sağlayamamıştır. ancak sanayi kuruluşlarının sayısı artmış ve özellikle İSTANBUL,İZMİR,BURSA,MANİSA VE UŞAK’ta toplanmıştır.toplam 269 adet(88 gıda,75 dokuma,55 tütün)
1924 sonrası	Bu dönemde özel sektörün sanayideki payı artmıştır. 1927 yılında gümrük,ulaşım ve hammadde temini için devlet tarafından kolaylıklar sağlanmıştır. Sanayi tesislerinin sayısı 65000
1934-38 yılları	Bu dönemde devlet tarafından beş yıllık kalkınma planları hazırlanmış fakat 1929 daki ekonomik bunalım sebebi ile bu planlamadaki faaliyetler gerçekleşmemiştir.(şeker,maden,selülöz,seramik fabrikaları) 1933 te ETİBANK kurularak 1-kimya sanayi(suni-ipek (gemlik),gülyağı(Isparta),kibrit-(izmir) 2-pamuklu dokuma(Bakırköy,Ereğli,kayseri,Malatya,Iğdır,nazilli) 3-kağıt,selülöz(İzmit) 4-demir sanayi (Karabük) 5- kükürt(Keçiborlu-ısparta) 6-toprak(Kütahya,çimento fabrikası) 7-şeker fabrikası(Alpullu,Turhal) Tesis sayısı toplam 84000
1950 ve sonrası	Ulaşım olanakları gelişmiştir. Nüfus artmış ve köyden kente göç başlamıştır. Özel sektörün sanayideki payı artmıştır. MKE,TPAO,ET VE BALIK,SEKA,DEMİRÇELİK,TKİ gibi pek çok kuruluş faaliyete geçmiştir.

TÜRKİYEDE ULAŞIM

Genel anlamı ile ulaşım insan yada eşyanın bir yerden başka bir yere taşınmasıdır.ancak günümüzde paranın,bilginin,iletişimin de bir yerden başka bir yere erimi olan ulaşım bölgeler arası ilişkilerin kurulmasında ve coğrafi yapının şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır.

Ulaşım taşınan malların değerlerinin artmasına da vesile olur.tarihin ilk çağlarından günümüze kadar ulaşım,insanlığın ana uğraşlarından birisi olmuştur. Tekerleğin icadı ile başlayan ulaşım,yolların gelişmesi ile bugünkü halini almıştır.bu sayede İpekyolu,Baharat yolu,Kral yolu gibi önemli ticaret yolları gelişmiştir.

Avrupa da sanayi devrimi ile başlayan buhar gücü ile çalışan trenlerin ve gemilerin devreye girmesi ile ulaşım ağları hızlı bir şekilde gelişmiştir.’II dünya savaşından sonra ise ulaşım ağlarındaki gelişmeler yadsınamaz hale gelmiştir.20.yy da ise haberleşme ağlarındaki hızlı gelişmeler ile artık mesafe sorunu da ortadan kalkmıştır.

ULAŞIMI ETKİLEYEN TEMEL ŞARTLAR

A)Doğal çevre (iklim ve yerşekilleri)

b)Beşeri ve ekonomik faktörler (nufus,yerleşme,tarım,sanayi,turizm v.s)
ULAŞIM AĞLARI

1. 
   KARAYAOLU ULAŞIM AĞI
   

İnsanların çevrelerinde kullandıkları ilk yollar patika yol denilen hayvanların açtığı yollardır.ancak tekerleğin icadı ile yeni yol guzergahları kuruarak gelişmiştir.tekerleğin icadından sonra yapılan ilk yollar Asur krallığına ait olduğu bilinmektedir.kısa ve kaldırım taşlarından yapılan bu yollar günumuzde beton ve asfalt olarak yapılmaktadır.Kuşkusuz ilk yolların en önemlilerini roma yolları oluşturmaktadır.ilk büyük roma yolu 259 km uzunluğundadır.

Asyada doğal güzergahlardan yararlanılarak yapılan ipek yolu,bahart yolu ve çay yolu bulunmaktadır. Çay yolu Çin ile Rusya arasında

uzanan ancak Transsibirya demir yolunun yapımı ile ortadan kalkmıştır.Çin ile Akdeniz arasında İpek yolu kullanılırken Asya ile Orta doğu arasında ise Baharat yolu kullanılmıştır.

Karayolu ulaşımında esas gelişme motorlu raçların yapımından sonra olmuştur.özellikle 1925 yılından sonra yapılan benzinli araçlar ile yük ve insan taşımacılığı hızla gelişmiştir.bu gün artık dünya ülkelerin pek çoğunda otomobil vazgeçilmez bir ihtiyaç haline gelmiştir.bazı ülkelerin otomotiv üretimi ve satışı liste başına geçmiştir. Örneğin Japonya, Almanya,Amerika gibi

Karayolları taşımacılığında en çok gelişen sektörlerden birisi otobüs taşımacılığı olmuştur.otobüs taşımacılığın gelişmesi turizmin gelişmesini de tetiklemiştir.

Karayollarında sadece yolcu değil aynı zamanda yük taşımacılığı da yaygın olarak yapılmaktadır. Her geçen yıl yük taşıma araçları gelişerek bugün tonlarca yük başka yerlere ulaştırılmaktadır.

Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimiz dışında diğer bölgelerimiz karayolu yapımına daha elverişlidir. Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde yerşekillerinin engebeli olması, yol yapımını zorlaştırmış bu bölgelerde ulaşımda geçitlerin kullanımını zorunlu kılmıştır. Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerimizde ulaşımı kolaylaştıran geçitler şunlardır:

AkdenizBölgesinde;
Çukurova’yı Hatay’a bağlayan Belen Geçidi. Çukurova’yı İç Anadolu’ya bağlayan Gülek Boğazı. Taşeli platosunu İç Anadolu’ya bağlayan Sertavul Geçidi. Antalya’yı Göller yöresine bağlayan Çubuk Geçidi.

DoğuKaradenizBölümünde;
Kop ve Zigana geçitleriyle Çoruh Vadisi kıyı ile iç kesimleri birbirine bağlamaktadır. (Özellikle Trabzon’u Erzurum’a bağlar.)

DoğuAnadolu’da;
Pülümür, Karlıova, Sakaltutan geçitleri bu bölgede kuzey-güney yönünde ulaşımı kolaylaştırmaktadır.
Türkiye’de karayollarının dağılışı

Ülkemizde en işlek karayolları;
Edirne, istanbul, Ankara ve Adana arası ile İstanbul, İzmit, Bursa ve İzmir, Aydın, Denizli arasındadır.
Otoyollar ise; Edirne, İstanbul, Bolu ve Ankara arasında, Mersin, Adana, Gaziantep, Hatay çevresinde ve İzmir, Aydın, Denizli arasında bulunur.

B)Demiryolları

Türkiye’de ilk demiryolu hattı 1866 yılında İzmir – Aydın arasında yapılmıştır. Demiryolu taşımacılığı karayolu taşımacılığına göre daha ekonomiktir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında demir yollarına önem verilmiştir. 1950’den sonra demiryolu yapımı azalmıştır. Şu anda ülkemizde demiryollarının uzunluğu 8607 km’si anahat olmak üzere 10.300 km’yi geçmiştir. Ülkemizde yerşekillerinin engebeli ve ortalama yükseltinin fazla olması demiryolu yapımını zorlaştırmıştır.

Doğu Karadeniz Bölümü, Antalya Bölümü, Hakkari Bölümü ve Menteşe yöresi demiryolu ulaşımının olmadığı alanlardır. Yolcu ve yük taşımacılığında demiryolunun payı yaklaşık % 10 ile % 15 arasındadır. Demiryolları kara içinde en ucuz taşıma sistemidir.

C)Denizyolları
En ekonomik ulaşım türüdür. Çünkü deniz taşıtlarının yük ve yolcu kapasitesi fazladır. Yol yapımı ve yenileme giderleri yoktur. Liman yapımı giderleri fazladır, fakat bir kere yapılır, uzun yıllar kullanılır. Kıtalar arasında ithalat ve İhracat deniz yolu ile daha kolay ve ucuzdur.
Ülkemizde coğrafi konum bakımından deniz ulaşımına elverişlidir. Çünkü;
1.    Üç tarafı denizlerle çevrilidir.
2.    Karadeniz; İstanbul ve Çanakkale Boğazı ile diğer denizlere açılır.
3.    Akdeniz, Süveyş Kanalı ve Cebelitarık Boğazı’yla diğer deniz ve okyanuslara bağlanır.
4.    Kıyılarımızda doğal limanlar çoktur.
Ancak Dünya deniz ulaşımı ticaretinde ülkemizin önemli yeri yoktur.

Önemli Limanlarımız



İstanbul Limanı: Yük ve yolcu trafiği bakımından en büyük limanımızdır. İhraç ürünlerinin çoğu bu limana boşaltılmakta daha sonra yurdun diğer kesimlerine gönderilmektedir. Ayrıca yolcu gemileri için transit limanıdır.

İzmir Limanı: İstanbul limanından sonra en işlek limandır. Güney Marmara ve Ege Bölgesi’nin ürünleri bu limandan ihraç edilir.

Mersin Limanı: Yükleme ve boşaltma yönünde İstanbul’dan sonra en kapasiteli limandır. İhracat limanı ve Ortadoğu’ya yönelik transit liman özelliğindedir.

Antalya Limanı: Özellikle yaş meyve ve sebze ihracatında ve turizm amaçlı kullanılmaktadır. Demiryolu bağlantısı olmadığından hinterlandı geniş değildir.

Samsun Limanı: Orta Karadeniz’in en önemli limanıdır.

Trabzon Limanı: Doğu Karadeniz’in en önemli limanıdır. Zigana Geçidi, limanın gelişmesine katkıda bulunmuştur. İran transit limanı özelliğindedir. Buraya gelen mallar karayolu ile İran’a taşınır. Demiryolu bağlantısı yoktur. Ayrıca Bandırma, İzmit, Zonguldak gelişme gösteren limanlarımızdır. Kuşadası, Çeşme-Bodrum, Marmaris, Antalya turizm amaçlı yat limanlarımızdır.

Bir limanın iç bölgelerle olan ulaşım bağlantısı özelliğine Hinterland (artülke-artbölge) denir. Hinterlandın büyüklüğü ve genişliği; ulaşım kolaylığı ve çokluğu, liman çevresindeki ekonomik etkinliklerin kapasitesi ve niteliğine bağlıdır. Hinterlandı geniş limanlar gelişmeye elverişli limanlardır.

DenizTicaretFilomuz
Günümüzde uluslararası ticaretin önemli bir kısmı denizyolu ile gerçekleştirilir. Bu yüzden ülkelerin kalkınmasında güçlü bir deniz ticareti filosuna sahip olması etkili olmaktadır.

D)Havayolları

En hızlı ulaşım şeklidir. Ülkemiz ulaşımında payı en az olan ulaşım sektörüdür. Çünkü hava ulaşımı yüksek teknoloji ve büyük sermaye istemektedir. Son yıllarda hava ulaşımında önemli artışlar meydana gelmektedir. Ülkemizde havayolu, yolcu taşıma, ithalat ve haberleşme alanlarında kullanılmaktadır.

Önemli hava alanlarımız şu illerdedir:
İstanbul (Atatürk ve Sabiha Gökçen havaalanı), Ankara (Esenboğa havaalanı), İzmir (Adnan Menderes havaalanı), Antalya, Adana, Erzurum, Diyarbakır, Bodrum, Malatya, Elazığ, Van, Samsun, Muğla (Dalaman), Konya, İsparta, Eskişehir, Trabzon, Samsun ve Kayseri’dedir.
Örnek sorular



Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası : İç ve Dış Ticaret

 TİCARET

Üretilen mal ve hizmetlerin alınıp satılmasına ticaret denir. İç ve dış ticaret olmak üzere ikiye ayrılır.

1. İç Ticaret

Ülke sınırları içinde, bölge ve bölümler arasında yapılan ticarete iç ticaret denir.

Ülkemizde bazı il merkezleri ticaret şehirleri özelliği kazanmışlardır. Bunlar, İstanbul, Bursa, İzmit, İzmir, Denizli, Adana, GaziAntep, Diyarbakır, Ankara, Konya, Kayseri, Samsun, Trabzon, Erzurum ve Malatya gibi illerdir. Bu merkezlerde ticaretin gelişmesinde, ulaşım yolları

İhracat (Dış satım): Bir ülkenin başka ülkelere yaptığı satışlardır. İthalat (Dış alım): Bir ülkenin başka ülkelerden aldığı mallara denir.

2. Dış Ticaret

Bir ülkenin başka ülkelerle yaptığı alışverişe dış ticaret denir. Dış ticaretin para karşılığına dış ticaret hacmi denir. Gelişmiş ülkelerde dış ticaret hacmi fazla, gelişmemiş ülkelerde düşüktür. Yine, gelişmiş ülkelerde ihracat, genelde ithalattan daha fazladır. Bu ülkeler dışarıdan daha çok hammadde alıp dışarıya işlenmiş sanayi ürünleri satarlar. Az gelişmiş ülkeler ise dışardan daha çok işlenmiş sanayi ürünleri alıp, dışarıya tarım ürünleri veya ham maddeler satarlar.

TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARET

Başlıca İhraç Ürünlerimiz

         Tarım ürünleri (Pamuk, fındık, tütün, baklagiller, kuru ve yaş meyveler)

         Dokuma ve tekstil ürünleri

         Hayvan ve hayvansal ürünler (Deri, yumurta, yün, tiftik)

         Bitkisel yağlar

         Bazı dayanıklı tüketim malları (Televizyon, buzdolabı, vs.)

         İpekli dokuma ve giyim eşyaları

         Mobilya, çimento, cam ve seramik ürünleri

         Madenler (krom, bakır, cıva, demir, bor, tuz)

Başlıca İthal Ürünlerimiz

Fabrika kurmaya yarayan aletler, ham petrol, ilaç ve kimyasal maddeler, elektronik araçlar, motorlu araçlar, silah, optik araçlar, tropikal ürünler (muz, kahve, hurma, pirinç)

Dış ticaretimizde önemli ülkeler

Almanya, İtalya, ABD, İngiltere, Fransa, Hollanda, Belçika, Japonya, İran, Suudi Arabistan ve son yıllarda Rusya Federasyonu, Gürcistan ve Orta Asya ülkeleri (Kazakistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan)

Ülkemizde son yıllarda uygulanmak istenen diğer bir ticaret şekli de serbest ticarettir. Serbest ticarette ülkeler ürettikleri çeşitli malları, belli yerlerde kurulacak pazarlarda gümrük vergisi ödemeden pazarlamaktadır. Ülkemizde serbest ticaret bölgesi olarak şu anda İstanbul, Mersin, İzmir, İskenderun, Antalya ve Trabzon illeri belirlenmiştir

zerinde bulunmalarının büyük etkisi olmuştur.

TÜRKİYEDE TURİZM

İnsanların gezmek, görmek, eğlenmek ve dinlenmek amacıyla yaptığı gezilere turizm denir. Bu geziyi yapan kişilere de turist adı verilmektedir. 

İç turizm: Vatandaşların kendi ülkeleri içinde yaptıkları gezilere denir.

Dış turizm: Bir ülkeden başka ülkelere yapılan gezilere denir.

Dünya’nın çeşitli ülkelerindeki doğal güzellikler ve tarihi değerler insanlara çekici gelmektedir.

Turizme konu olan çekicilikler şunlardır:

·         Bazı hastalıkları tedavi edici kaplıca ve içmecelerin bulunması

·         Tabii manzaranın güzel olması

·         Spor sahalarının ve denize girmeye uygun plajların bulunması

·         Tarihi kalıntıların bulunması

·         Kaliteli malların pazarlandığı merkezler olmasI

·         Kutsal ibadet yerlerinin varlığı

 

Türkiye’de turizmi etkileyen faktörler

·         Deniz turizmine ve kış turizmine elverişli iklim koşulları

·         Doğal ve tarihi zenginlikler

·         Folklor zenginliği

·         Turizm alt yapısının (ulaşım, tanıtım, konaklama) yetersizliği