Uluslararası Enerji Ajansı (uea) tarafından yapılan projeksiyonlar, mevcut enerji politikaları ve enerji arzı tercihlerinin devam etmesi durumunda dünya toplam enerji talebinin 2030 yılına kadar olan dönemde 50 artacağına işaret etmektedir

ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI

BÜTÇE SUNUMU

Sayın Bakanımızın Bakanlığın 2012 Yılı Bütçesini TBMM Genel Kuruluna Sunuş Metni

STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI 12 Aralık 2011

Sayın Başkan,

Değerli Milletvekilleri,

Konuşmama başlarken hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2012 yılı Bütçesini sunmak üzere huzurlarınızda bulunuyorum.

Bakanlığımız bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşları ile birlikte; yaklaşık 4 milyar liralık yıllık yatırım hacmine sahiptir (2011 programı). Bakanlığımız, ülkemiz adına çok önemli uluslararası projeleri yürütmekte ve enerji piyasalarının rekabete dayalı olarak yeniden yapılandırılması sürecini yönetmektedir.

Bakanlığımızca; Enerji sektöründeki dönüşüm dikkatle izlenmekte ve bunun neticesinde gerekli değişim tedbirleri alınmaktadır. Ülkemizin artan enerji talebi dikkate alınarak enerji güvenliğimize yönelik politikalar oluşturulmaktadır.

Bu bağlamda enerji arz güvenliğimizin sağlanmasına Bakanlığımızca büyük önem verilmekte; enerji arz güvenliğinden kaynaklanan riskleri azaltmak için, serbest piyasa şartlarının oluşturulması ve rekabete dayalı yatırım ortamının geliştirilmesi, ülkemiz yer altı ve yer üstü kaynaklarının ülke ekonomisine yüksek katma değer sağlayacak şekilde değerlendirilmesi ve enerji verimliliğinin artırılması yönündeki çalışmalarımız yoğunlaştırılmaktadır.

Uluslararası Enerji Ajansının 2011 yılı son raporuna göre enerji sektörüne 2011-2035 yılları arasında küresel ölçekte toplam 37,9 trilyon dolar yatırım yapılacağı tahmin edilmektedir. Yatırımların,

• 
  16,9 trilyon dolarının elektrik sektörü (% 58 üretim, % 11 iletim ve % 31 dağıtım),
  
• 
  10 trilyon dolarının petrol sektörü (% 87 arama ve üretim, % 3 taşıma ve % 10 rafinaj),
  
• 
  9,5 trilyon dolarının gaz sektörü ( % 71 arama ve üretim, % 23 iletim ve dağıtım ve % 6 sıvılaştırılmış doğalgaz),
  
• 
  1,2 trilyon dolarının kömür sektörüne (% 94 madencilik ve % 6 taşıma) yapılması planlanmaktadır.
  

Uluslararası Enerji Ajansının tahminlerine göre 2009 yılında 12,13 milyar TEP olan dünya birincil enerji talebinin 2035 yılında, mevcut enerji politikaları ile devam senaryosuna göre % 51 oranında artışla 18,30 milyar TEP, yeni enerji politikaları ile devam edilmesi durumunda % 40 oranında artış ile 16,96 milyar TEP ve atmosferdeki sera gazı emisyonlarının indirgenerek iklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin azaltılmasının hedeflendiği senaryonun uygulanabilmesi durumunda % 23 oranında artışla 14,87 milyar TEP’e ulaşması beklenmektedir.

Söz konusu senaryoların tamamına göre 2035 yılında fosil yakıtlar (petrol, doğalgaz, kömür), hâkim kaynaklar olmaya devam etmekle birlikte enerji talebindeki payları azalacaktır. 2009 yılında dünya birincil enerji kaynaklarının % 81’ini oluşturan fosil yakıtların 2035 yılındaki payı, mevcut enerji politikaları ile devam senaryosuna göre % 80’e, yeni enerji politikaları ile devam senaryosuna göre % 75’e ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasının hedeflendiği senaryoya göre % 62 oranına düşecektir.

Nükleer enerjinin birincil enerji kaynakları içinde 2009 yılında % 5,79 olan payının, 2035 yılında yeni enerji politikaları ile devam edilmesi durumunda % 7,15’e ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasının hedeflendiği senaryoya uyulması durumunda % 11,19’a çıkması beklenmektedir.

2009 yılında 1,6 milyar TEP olan yenilenebilir enerjinin 2035 yılında, yeni politikalarla devam edilmesi durumunda 1,9 kat artarak yaklaşık 3 milyar TEP’e, sera gazı emisyonlarının azaltılmasının hedeflendiği senaryoya uyulması durumunda ise 2,5 kat artarak yaklaşık 4 milyar TEP’e yükselmesi öngörülmektedir.

2035 Yılı Kaynaklara Göre Talep Tahmin Senoryaları

Ülkemizin 2012 yılına kadar olan dönemde Kyoto Protokolü çerçevesinde emisyon azaltma yükümlülüğü bulunmamasına karşın 2012 sonrası döneme ilişkin olarak ülkelerden emisyonları azaltma yönünde beklentiler artmaktadır. Bu çerçevede, enerji verimliliği potansiyelinin değerlendirilmesi, yenilenebilir kaynakların daha fazla kullanımı, temiz kömür teknolojilerinin yaygınlaştırılması ve nükleer enerjinin kullanılması enerji ve çevre sorunları bağlamında başlıca enerji politikalarımız arasında yer almaktadır.

Nükleer enerjinin enerji arz kaynaklarımıza dahil edilmesi, artan elektrik talebi karşılanırken ithal yakıtlara bağımlılıktan doğabilecek risklerin azaltılmasına yönelik başlıca araçlardan biri olacaktır. Bu nedenle 2023 yılına kadar nükleer enerjinin elektrik enerjisi üretimimiz içerisindeki payının yüzde 20 seviyesine ulaştırılması yönündeki çalışmalarımız ivme kazanmıştır.

Ülkemizin dünya üzerinde ispatlanmış petrol ve doğalgaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip ve enerji kaynakları açısından son derece zengin olan bölge ülkeleri ile enerji tüketiminin oldukça fazla olduğu Batılı ülkeler arasında yer alması, coğrafi önemini bir kat daha arttırmaktadır. Bu bağlamda Bakanlığımız, enerji ve tabii kaynaklar alanlarında, ülkemizi bölgesinde liderliğe taşımak vizyonundan yola çıkarak, 2011 yılı içerisinde önemli anlaşmalara imza atmış olup, 2012 yılında da bu anlaşmalar ile coğrafi konumumuzun sunduğu fırsatları en iyi şekilde değerlendirmeyi amaçlamıştır. Uzun vadeli çalışmalarımızda enerji üretiminde kaynak çeşitliliğinin arttırılması ve enerji sektörünün yeniden yapılandırılması ile dışa bağımlılığımızdan kaynaklanan ithalat faturasının düşürülmesini amaçlamaktayız.

Enerji Politika ve Stratejilerimiz

Sayın Başkan,

Değerli Milletvekilleri,

Konuşmamın bu bölümünde enerji sektöründe politika ve stratejilerin hayata geçirilmesine ilişkin çalışma ve uygulamalarımız hakkında bilgi vereceğim.

Politikalarımız ve stratejilerimiz, ülke gerçeklerimiz dikkate alınarak; küresel ölçekli dinamikler analiz edilerek ve özellikle Avrupa Birliği (AB) müktesebatı ve içinde bulunduğumuz jeopolitik perspektiften bakılarak oluşturulmuştur. Enerji arz güvenliğini esas alan temel politika ve amaçlarımız;

• 
  Yerli kaynaklara öncelik vermek suretiyle kaynak çeşitliliğini sağlamak,
  
• 
  Yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payını arttırmak,
  
• 
  Enerji verimliliğini arttırmak,
  
• 
  Serbest piyasa koşullarına tam işlerlik kazandırmak ve yatırım ortamının iyileşmesini sağlamak,
  
• 
  Petrol ve doğalgaz alanlarında kaynak çeşitliliğini sağlamak ve ithalattan kaynaklanan riskleri azaltacak tedbirleri almak,
  
• 
  Jeostratejik konumumuzu etkin kullanarak, enerji alanında bölgesel işbirliği süreçleri çerçevesinde ülkemizi enerji koridoru ve terminali haline getirmek,
  
• 
  Enerji ve tabii kaynaklar alanlarındaki faaliyetlerin çevreye duyarlı halde yürütülmesini sağlamak,
  
• 
  Tabii kaynaklarımızın ülke ekonomisine katkısını arttırmak,
  
• 
  Endüstriyel hammadde, metal ve metal dışı madenlerimizin üretimlerini arttırarak yurt içinde değerlendirilmesini sağlamak,
  
• 
  Maliyet, zaman ve miktar yönlerinden enerjiyi tüketiciler için erişilebilir kılmak
  

şeklinde özetlenebilir.

Türkiye, OECD ülkeleri içerisinde geçtiğimiz 10 yıllık dönemde enerji talep artışının en hızlı gerçekleştiği ülke durumundadır. Aynı şekilde ülkemiz, dünyada 2002 yılından bu yana elektrik ve doğalgazda Çin’den sonra en fazla talep artış hızına sahip ikinci büyük ekonomi olmuştur.

Bakanlığımızca yapılan projeksiyonlar bu eğilimin orta vadede de devam edeceğini göstermektedir. 2010 yılında birincil enerji arzı 109,2 milyon TEP (ton eşdeğeri petrol) olarak gerçekleşmiştir. Birincil enerji arzının 32,4 milyon TEP’lik kısmı yerli üretimle karşılanmıştır. Bu bağlamda, enerji arzında kaynak, teknoloji ve altyapı bazında çeşitlendirmenin arttırılmasına büyük önem veriyoruz. Ülkemizde son yıllarda petrol ve doğalgaz kaynaklarına yönelik olarak yurtiçi ve yurtdışı arama faaliyetleri de bu çerçevede yoğunluk kazanmıştır.