Ünden bugüN

Anadolu Yakasındaki Kaynak Suları Anadolu yakasında uzun isale hatları ile şehre getirilmeyen ünlü memba sulan bölgelere göre Çamlıca kaynaklan, Kayış Dağı kaynakları ve Alemdağı kaynakları diye andır. Bu üç bölgenin dışında Boğaz'm doğusunda da birçok tanınmış kaynak suyu vardır.

Çamlıca Sulan: Büyükçamlıca'da Yusuf Izzeddin Efendi Köşkü'nün yanında Subaşı Gazinosu'nun içerisindedir. Üzerinde IV. Mehmed (hd 1648-1687) ve II. Mah-mud'un (hd 1808-1839) kitabeleri vardır. Bunun çok eskiden kalan bir ayazma olduğu sanılır. Burada IV. Mehmed'e ait bir mihrap taşı da vardır. Sertlik derecesi 4,5' tir. Çamlıca sularının kaynakları şunlardır:

Tiryal Hanım Çeşmesi'nin Suyu: Aynı yerden Tiryal Hanım Çeşmesi'nin suyu çıkar. Kaliteli memba sularındandır. Sertliği 4'tür.

Tomruk Ağası Suyu-. Bu su vaktiyle Top-hanelioğlu Isalesi'ne akarken yolların bozulması dolayısıyla sağlığa uygun olmayan bir şekilde dışarı akar. Yağmurlu zamanlarda bulanır. Nirven, 1943'te sertliğini l bulmuştur.

Kısıklı Suyu: Çamlıca'da Büyükçamlıca' ya çıkış yolu üzerindedir. Bu su galeri içerisine döşenmiş boru ile gelir. 63 m ileride 10 m derinliğinde bir baca vardır. Galerinin eni 57 cm, yüksekliği 130 cm'dir. Galeri iki kola ayrılarak çeşitli yerlerdeki suları toplar. Nirven, sertliğini 4 bulmuştur.

Küçükçamlıca Suyu: Küçükçamlıca'da yeni yapılan bir caminin yanındadır. Nirven, 1943'te sertliğini 3,5 bulmuştur.

Ömer Efendi Suyu: Küçükçamlıca Te-pesi'nin doğusunda ve biraz ilerisinde bir tepenin eteğinden çıkar. İki ayrı maslakta toplanır. Küçükçamlıca Çeşmesi önünden inen yolun kenarındaki hazneyle birleşir. Nirven, sertliğini 3 bulmuştur.

Şekerkaya Suyu: Bu su III. Selim tarafından 1220/1805'te toplattırılarak Selimiye Kışlası'na giden sulara katılmıştır. Yolu harap olduğundan Küçükçamlıca'da kalmıştır.

Kayış Dağı Sulan Kayış Dağı'nda çınarlar arasında olan eski kaynaktan akan su berraktır ve sertliği 2'dir. Yeni kaynaklar ise 1926'da toplanarak borularla Kadıköy ve Üsküdar'a kadar getirilmiştir. Bu su 9 maslakta toplanır. Debisi 200-250 mVgün arasında değişir. Sertliği 2'dir.

isale hattı uzunluğu kaynaklar-maslak-lar arası 2.600 m, Çobançeşme-Başmaslak arası 900 m, Başmaslak-Çatalbaşı arası 2.675 m, Çatalbaşı-Böceklik arası 3.858 m, Bö-ceklik-Ikbaliye arası 5.897 m olmak üzere toplam 15.930 m'dir. Şebekedeki çeşitli çaptaki font boruların uzunluğu 2.590 m'dir. Bu durumda genel toplam 18.520 m olur. Çatalbaşı'nda 1x60 m3, Böceklik'te 2x60 m3, Ikbaliye'de 1x60 rrf'lük depolar bulunmaktadır, isale hattında 16 çeşme, şebekede 5 çeşme, resmi dairelerde 7 çeşme vardır. Kayış Dağı sularının kaynakları şunlardır:

Zeynel Suyu: iki kaynaktan çıkan sular deniz seviyesinden 260 m'de yeryüzüne çıkar, 250 m'deki maslaktan güneybatıya doğru gider.

Ayazma Suyu: Zeynel maslaklarından gelen suyolu Ayazma Suyu'nu da alır. Eski bir harabeden gelen sular iki kaynaktan gelir.

Hacı Ömer Suyu: Denizden 240 m seviyesindeki üç kaynaktan gelen sular bir maslakta toplanır ve ana boruya katılır.

Fındık Suyu: iki kaynaktan toplanan su bir maslakta birleşirve 220 m'de ana boruyla birleşir.

Lağım Suyu: Tepe üstündeki kaynaktan alınan ana galeri Kestane Suyu'nu da alır.

Kestane Suyu: Debisi çok küçüktür ve yalnızca bir kaynaktan su alır.

Alemdağı Sulan: Alemdağı Köyü etrafındaki geniş arazinin çeşidi yerlerinden çıkar. Buradaki tepelerin rakımları 300-450 m arasında değişir. Arazi eskiden çok sık orman ile kaplıymış, istanbul'un en ünlü kaynak sularının büyük bölümü Alemdağı civarından çıkar. Bunlan şöyle sıralayabiliriz:

Taşdelen Sulan: Taşdelen denilen kaynaklar birkaç tanedir. Halk tarafından en fazla tanınan kaynak sularındandır. Sağ taraftaki membaın berrak olmasına karşılık, sol taraftaki zaman zaman bulanır. Bir galeri içerisinde paslanmaz cinsten borularla gelir. Nirven, 1935'te aldığı numunede sertliğini 1,5 bulmuştur. Organik maddeler ise belirlenemeyecek kadar azdır.

Saray Sulan: Bu sular dört membadan çıkarak Alemdağı Köyü'ne doğru akar.

Taflanlı Sulan: Incilitepe'nin kuzeyindeki 4 kaynaktan çıkar.

Büyükelmalı Suyu: Taflanlı kaynaklarından yarım kilometre kadar kuzeydedir. Dört yerden sızan suyun orada harap haldeki çeşmeye aktığı anlaşılmaktadır.

Küçükelmah Suyu: Elmalı Köyü'nün l km kadar kuzeyinde bulunan bu su zamanla kaybolmuştur.

Boğaziçi'nin Anadolu yakasında ise birçok meşhur kaynak suyu vardır:

Mehmed Said Efendi Suyu: Vaniköy ile Kandilli sırtından çıkan bu su böbrek taşı düşürmesi ile şöhret yapmış ise de Nirven 1942'de yaptığı tahlilde sertlik derecesini 36 bulmuştur.

Çubuklu Suyu: Çubuklu Iskelesi'nin arkasındaki bir haznede toplanır. Küçükma-den ve Mehmedoğlu suları Çubuklu Suyu adıyla satılır. Her ikisinin de sertliği 1,5 civarındadır.

Göztepe Suyu: Elmalı Bendi'nin kuze-

yinde Kanlıca'mn doğusunda 385 m yükseklikten çıkar. Sertliği 1,5'tir.

Kanlıca Sulan: Kanlıca tepelerindeki membalar 6 m derinliğindeki bir bacada toplanır, galeri ve pik boru ile Ayşe Kadın Çeşmesi'ne akar.

Aynca, Nâzım Bey'e göre Boğaz'ın doğusundaki bölgede bulunan Kemankeş Çeşmesi'nin suyu Bülbül Deresi'nde Dağhama-mı civarındaki membadan; Maktul Selim Ağa Suyu, Bülbül Deresi'nin üst tarafındaki bostan içinden; Halid Ağa Çeşmesi'nin suyu Seyyid Ahmed Deresi'nden; Korucular Çeşmesi'nin suyu, ibrahim Ağa Mahal-lesi'ndeki tarladan; Ayrılık Çeşmesi'nin suyu çeşmenin karşısındaki saray bahçesinden; Rikabdar Ahmed Ağa Çeşmesi'nin suyu, Yeldeğirmeni'ndeki membadan; Yoğurtçu Çeşmesi'nin suyu, bakla tarlası denilen mahalden çıkar. Sazlıdere'deki kaynaktan Hekimoğlu Ali Paşa Çeşmesi'nin suyu, Talimhane denilen yerden Çavuşbaşı Çeşmesi'nin suyu, Kızıltoprak Tren Istas-yonu'nun civarından Zühdü Paşa Mahalle-si'ndeki Ömer Efendi Çeşmesi'nin suyu, Göztepe civarındaki kaynaklardan Selam Çeşmesi'nin suyu (Selamı Çeşme), Kavaklı Tarla'mn üst tarafından Bağdat Caddesi üzerindeki çukur çeşmenin suyu, Turşucu Deresi'nden çatal çeşmenin suyu, Erenköy cihetinde Turşucu Deresi'ndeki kaynaktan Bostancı Karakolu bitişiğindeki Sultan Mahmud Çeşmesi'nin suyu, Merdivenköy' de Göztepe denilen tepenin eteğindeki kaynaktan Mahbaba Suyu, Kayışdağı-Eren-köy Caddesi yakınında Paçacı Tarlası'n-dan Seyyid Paşa Çeşmesi'nin suyu, Bulgur-lu'dan Demirci Çeşmesi'nin suyu, bu çeşmenin karşısındaki tepeden Dudullu Çeşmesi'nin suyu, Maltepe'den Feyzullah ve Yusuf efendilerin Kayış Dağı cihetinden getirdikleri sular, Kartal Soğanlık tarafından Zeyneb Hanım Çeşmesi'nin suyu ile

Küçükçamlıca'daki Tiryal Hanım Çeşmesi. Kâzım Çeçen

Değirmen Tepesi'nden Çalık Ahmed Ağa, ibrahim Ağa ve Emin Ağa çeşmelerinin sulan çıkar. Soğanlık Suyu ile Yakacık Ayazma Suyu, camiye ve bir miktarı da kilise ö-nündeki çeşmeye akar. Tuzla içmeleri Suyu kış aylarında müshil olarak içilir. Tuz-la'da Çoban Mustafa Paşa, Fazlullah Paşa adıyla iki su daha vardır. Kuzguncuk'ta polis karakolu bitişiğindeki çeşmenin suyu Gazhane Deresi'ndeki bostan dahilindeki membadan gelir. Beylerbeyi'nde I. Abdül-hamid Camii Suyu Çakal Dağı'nın Küplüce Caddesi'ndeki kaynağından gelir. I. Abdülhamid'in Araba Meydanı Çeşmesi' nin suyu istavroz Deresi sonundaki ayazmanın ilerisinde iki dağ arasından çıkar. L Mahmud'un Ağa Camii Suyu Küplüce'deki membadan, Hacı Hesna Hatun'un Fıstıklı Çeşmesi'nin suyu, Burhaniye sırtındaki kaynaktan çıkar. Abdülkerim Efendi Çeşmesi'nin suyu Dutluk denilen tarladan, öbür Abdülkerim Efendi Çeşmesi'nin suyu ise istavroz Deresi'nde Neş'et Paşa Bağı'nda-ki membadan, Burhaniye'de Bakkalbaşı Tevfik Efendi Çeşmesi'nin suyu, Çilekçi Bekir Ağa Bağı'ndaki membadan çıkar. Bu bölgedeki çayırın üst tarafındaki sırtta bulunan kaynaktan gelir. Anadoluhisa-rı'ndaki Piri Mehmed Efendi Çeşmesi'nin suyu Göksu civarında Çavuşbaşı yolunun sağ tarafındaki sırtta bulunan kaynaktan, Anadoluhisarı'ndaki Gazi Sinan Paşa Çeşmesi'nin suyu Göksu yönünde Kavacık Çiftliği yolu üzerindeki kaynaktan, Kan-lıca'daki Emin Ağa Çeşmesi'nin suyu Kanlıca Körfezi'nin güney tarafındaki sırtta bulunan membadan, Ruznameci ismail Efendi Suyu Kanlıca'daki Fikir Tepesi'nden, Kanlıca'da iskender Paşa Camii çeşmelerinin suyu Çubuklu yönündeki sırtın altındaki kaynaktan çıkar.

Çubuklu'da ibrahim Paşa Suyu, Hıdiv Kasrı'na çıkan yolun kenarındaki kaynaktan; Göztepe Suyu, Çubuklu sırtındaki kaynaktan; Hasan Bey Suyu, Göztepe kaynaklarına yakın yerlerden; Paşabahçe'de III. Mustafa Çeşmesi'nin suyu, Çubuklu'daki Göztepe Suyu kaynaklarına yakın yerlerden gelir. Çubuklu'da Mustafa Paşa'nın La-leçeşme Suyu, Paşabahçe'nin Şehitlik mevkiine yakın bostan dahilindeki kaynaktan, incir Köyü'ndeki Sinan Ağa Çeşmesi'nin suyu aynı yerin üst tarafındaki tarladaki kaynaktan çıkar. Sultaniye Çayın'ndaki ibrahim Paşa Çeşmesi'nin suyu da aynı yerdedir. Frenk Bostam'nm üst tarafındaki kaynaklardan gelir. Gümüşsüyü Sultaniye Çayırı' nin üst tarafındaki Mezit Köyü ile Beykoz' daki korunun altındaki çeşmenin suyu, korunun Kavakdere tarafındaki kaynaktan, Beykoz'da Hasodabaşı Behruz Ağa veya Ishak Ağa Çeşmesi'nin çok bol olan suyu, çeşmenin hemen arkasındaki kayalardan çıkar. Beykoz'da Meryem Hatun Camii karşısındaki çeşmenin suyu Şahinka-ya Tepesi'ndeki kaynaktan gelir. Yalı Kö-yü'nde Ishak Ağa Çeşmesi'nin suyu Yalı Köyü'nün sağ tarafındaki sırtta bulunan kaynaktan çeşmeye akar.

Servi Bumu'ndaki Bezmiâlem Çeşmesi'nin suyu sırttaki kaynaktan çıkar. Yuşa sırtında Haydar Paşa Çiftliği içerisindeki