Ünden bugüN

KAYNAK SULARI

570

511

KAYSUNİZADE MESCİDİ

Sular Müdürü Nâzını Bey'e Göre İstanbul ve Civarında Bulunan Meşhur Suların Bazılarının Analiz Sonuçları

Adı	Yeri Senliği Debisi 10 mg/lt CaCO3 m3/gün
Avrupa Yakası
Çırçır	Sarıyer	5	2
Hünkâr Suyu	Sarıyer	4,5	2
Hünkâr Suyu	Sarıyer (setin altında)	3	2
Kestane Suyu	Sarıyer	4,5	2
Fındık Suyu	Sarıyer	5,5	2
Kocataş	Sarıyer	2	2
Kılıçpınar	Büyükdere Mahmud Muhtar Paşa arazisi	-	2
Kanlıkavak	Baltalimanı vadisinde Ayazağa	3,5	90
Maslak	Ayazağa	3	-
Keçe Suyu	Eyüp ile Küçükköy arasında	4,5	30
Kâğıthane Memba Suyu	Kemerburgaz ve Ayazağa vadilerinde	5,4	900C)
Aksu	Bakırköy	21	8
Çınar Suyu	Bakırköy	-	6
Çobançeşme	Bakırköy	23	6
Valide Katması	Küçükköy	5,9	100
Anadolu Yakası
Taşdelen	Alemdağı Ormanı içinde	1,5	30
Büyükelmalı	Alemdağı Ormanı içinde	1,5	2
Küçükelmalı	Alemdağı Ormanı içinde	1	3
Mütevelli Suyu	Alemdağı Ormanı içinde	30	8
Büyükçamlıca	Kısıklı	3	2,5
Küçükçamlıca	Küçükçamlıca	3	3
Şekerkaya	Küçükçamlıca civarında	2,5	5
Ömer Efendi	Küçükçamlıca civarında	2	8
Fıstık Dibi	Küçükçamlıca civarında	2,5	8
Müftü Kapısı	Küçükçamlıca civarında	-	8
Bodrumî Kapısı	Küçükçamlıca civarında	7,5	8
Kısıklı	Büyükçamlıca Kavak Bayırı	3	4
Bulgurlu'da Demirci	-	9	4
Tantavî	Yalnızservi	-	4
Tomruk Ağası	Büyükçamlıca	1,5	8
Kirazlımaslak	Büyükçamlıca altında	1,5	5
Şekermaslağı	Büyükçamlıca sırtında	-	3
Âdile Sultan Çeşmesi	Dudullu	1,5	8
Kayış Dağı	Kayış Dağı	2	8(")
Içerenköy	Kayış Dağı	2	3(**)
Göztepe	Kanlıca sırtında	1	6
ibrahim Bey (Çubuklu)	Göztepe Suyu yakınında	1	16
Gümüşsüyü	Sultaniye Çayırı Mezit Köyü'nde	-	6
Karakulak	Dereseki Köyü	1	30
Sırmakeş	Dereseki Köyü	4	35
Abıhayat	Anadolukavağı Haydar Paşa Çiftliği	-	4
Hasib Paşa (Tophanelio|	>lu) Büyükçamlıca	1,5	4
Tophanelioğlu	Çakal Dağı mevkiinde	-	16
Tiryal Hanım Çeşmesi	Yusuf îzzeddin Efendi Köşkü içinde	3	5
Feyzullah Efendi	Maltepe (Başıbüyük)	-	60
Gülsuyu	Maltepe	3	6
Zeyneb Hanım Çeşmesi	Kartal	-	12
Soğanlık	Soğanlık	-	12
Ayazma	Yakacık	-	16

Buradaki analiz sonuçlan sonradan yapılanlara çok yakındır.

(*) IŞKI kayıtlarına göre 1200-1300 m'/gün (Hamidiye).

(") iSKi kayıtlanna göre Kayış Dağı Suyu'nun debisi 200-250 m'/

kaynaktan çıkan su, Yahya Efendi Çeşmesi' ne, Macar tabyasının arkasındaki vadiden çıkan Elmas Suyu, Macar tabyasına akar. Umuryeri'ndeki Hacı Beşir Ağa Çeşmesi' nin suyu Yuşa Tepesi'nin taşocaklan sırtındaki kaynaklardan çıkar. Anadolukavağı'n-da Hacı Beşir Ağa Çeşmesi'nin suyu Tabya Tepesi sırtındaki kaynaklardan vapur iskelesi meydanındaki çeşmeye gelir. Mih-rişah Mehmed Efendi Camii'ne Anadolukavağı Tepesi'ndeki tarladan çıkan kaynağın suyu akar. Atik Valide Çeşmesi'nin suyu kale içindeki kaynaklardan gelir.

Macar sırtında Haydar Paşa Çiftliği içinde Benlizade Raşid Efendi'nin "âb-ı hayat" adıyla anılan çeşmesinin suyu, üst tarafındaki membadan gelir. Karakulak Suyu olarak bilinen Giritli Yusuf Ağa'nın suyu, De-reseki'nin l km ilerisindeki kaynaktan gelir. Akbaba'nın suyu Fener Caddesi'nin üst tarafındaki meşeliğin içerisindeki kaynaktan gelir. Ahmed Midhat Efendi(->) veresesine ait Sırmakeş Suyu Karakulak'a yakın çiftliğin içinden çıkar. Beykoz'da Hünkâr-tepe'de İbrahim Sârim Paşa vakfından o-lan ve çiftlik içinde bulunan Kaymakdon-duran Suyu, çeşmenin sol tarafında sırttaki membadan çıkar. Ümmühan Sultan'ın Sıra-pınar'daki çeşmesinin suyu, aynı yerin doğusunda yer alan tepecikteki kaynaktan çıkar.

Çengelköy'deki Yusuf Paşa Çeşmesi'nin suyu Çakaldağı'nda Aznavur Bağı'ndan; Kavasbaşı Ahmed Ağa Çeşmesi'nin suyu, irfan Paşa Bağı ile Aznavur Bağı'nda iki büyük kaya arasından çıkar. Yeni Mahalle' deki Hatice Hanım Çeşmesi'nin suyu Yeni Mahalle'de kireç ocağı dolaylarındaki kaynaktan; Vaniköy'de Kadın Efendi Çeşmesi'nin suyu eski maliye nazırı Hami Pa-şa'nın korusundan, Kuleli Askeri Lisesi' nin suyu Kuleli Talimhanesi altındaki kaynaktan; Hami Paşa'nın yalısının suyu Ça-kaldağı'ndaki kaynaktan gelir. Havuzbaşı yoluyla gelen, Kuleli'de Abdülkerim tarlasında Vaniköy'deki Mecdi Efendi Çeşmesi'nin suyunun kaynağı vardır. Küçüksu' daki L Mahmud Çeşmesi'nin suyu Kandil-li'de Seyyid Efendizade Salih Efendi tarlasındaki kaynaktan ve Küçüksu Vadisi'n-deki iki katma kaynaktan gelir. II. Mahmud Çeşmesi'nin suyu Kandilli Tepesi'ndeki membadan, Kandilli'deki Osman Efendi'nin hanımının çeşmesinin suyu Kandilli sırtından, Haremeyn Müfettişi Şevki Efendi Çeşmesi'nin suyu Küçüksu Vadisi yönünden gelir. Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi'nin suyu ile Yeni Mahalle'deki Benlizade Raşid Efendi Çeşmesi'nin suyu Göksu Çayırı'nın üst tarafındaki sırttaki membadan, Anadoluhisarı'ndaki Piri Mehmed Efendi Çeşmesi'nin suyu Göksu yakınındaki Çavuşbaşı yolunun sağ tarafındaki membadan gelir.

Bibi. Nâzım, İstanbul Vilayeti Şehremanetine Evkaftan Devrolunan Sular, ist., 1925; Galib Ata (Ataç), "İstanbul Evkaf Suları", Sıhhiye Mecmuası, S. 16 (Mayıs 1338); Nirven, İstanbul Sulan; Tanışık, istanbul Çeşmeleri; Çeçen, Halkalı; Çeçen, Kırkçeşme; Çeçen, Su Tesisleri; Çeçen, Taksim-Hamidiye; Çeçen, Üsküdar. KÂZIM ÇEÇEN

KAYSERİLİ AHMED PAŞA KONAĞI

Beyazıt ile Süleymaniye semtleri arasında Molla Hüsrev Mahallesi'nde, Kayserili Ahmed Paşa Sokağı'ndadır.

19. yy yapısı olan konağın esasında bir başkası tarafından yaptırıldığı ve sonra Kayserili Ahmed Paşa'mn (1806-1878) mülkiyetine geçtiği söylenir ise de bu husus ancak eski tapu kayıtlarının incelenmesi ile kesin olarak aydınlığa çıkarılabilir. 1873'te bahriye nazırı olan Ahmed Paşa, Abdülaziz'in 1876'da tahttan indirilmesi o-layında ön planda rol oynamıştır.

19. yy'da devlet ileri gelenlerinin konakları Beyazıt, Süleymaniye semtleri çevresinde toplanmış bulunuyordu. Ahmed Paşa da istanbul'un bir ara sokağında fazla gösterişli olmayan bu konakta yaşamayı tercih etmiştir. Şehrin bu bölgesinin son 50 yılda hızla değişmesi sonunda konak da yeni sahibi tarafından bekâr odaları halinde kullanılır olmuş ve 1976'da yıkım ruhsatı alınarak aynı sokaktaki başka ahşap yapılar gibi yıkılıp yerine beton bir kütle oturtulmak istenirken, çalışmalar durdurulmuştur. Konağın iç süslemesi tamamen yok edilmeden, ancak arka cephesi kısmen yıkılmış halde yapılan müdahale sonunda, konak Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından 1978'de istimlak edilmiştir. Bu genel müdürlüğe bağlı istanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü elemanlarının ve Yüksek Mimar Nurhan Ercan'ın hazırladıkları projeye göre girişilen restorasyon çalışmaları ile 1986-1987'de konak bütünüyle ihya edilmiş ve 1988'den itibaren de "Taşınmaz Tabiat ve Kültür Varlıkları Kurulları" istanbul şubesine büro olarak tahsis edilmiştir. Son yıllarda konağın sağ ve sol tarafından bitişik olan iki ahşap ev de istimlak edilmiştir. Bu binaların da restorasyonları yapılmış, çalışmalar bitmek üzeredir (Haziran 1994).

Konak, kagir bir bodrum üzerine oturan ahşap bir binadır. Beşik tonozlu bodrumun aynı yerdeki daha eski bir binadan kalmış olması da ihtimal dışı sayılmaz. Sokaktan içeriye geçişi sağlayan en soldaki kapı harem girişi olmalıdır. Sağdaki çifte kapıdan soldaki, esas selamlık girişi olup bir merdivenle zemin kat sofasına ulaşımı sağlıyordu. Yanındaki sağdaki giriş ise ikinci kata bağlantılı idi. Restorasyonda giriş holündeki plan değiştirilmiş, aradaki duvar kaldırılarak her iki kapı da aynı taşlığa açılır duruma getirilmiştir.

Konak zemin katın üstünde, aynı planda iki kata daha sahiptir. Bunların da yukarısında "T" biçiminde, bir sofa ile iki yanında birer odadan ibaret bir cihannüma bulunmaktadır. Konağın cephesi, çifte çıkması, aralardaki pilastrlan, pencere pervazları ve çıkmaları taçlandıran üçgen biçimindeki alınlıkları ile, Osmanlı mimarisinde 19. yy'm ortalarında moda olan ampir üslubunun^) bir örneğidir. Konağın iç süslemesinde de Batı üslubunun hâkim olduğu görülür. Duvar yüzeyleri bazı mekânlarda panolar halinde bölünerek, bunların içlerine resimler yapılmıştır. Bunlar pek sa-