Ünden bugüN

KÂMİL EFENDi TEKKESİ

404

405

KANAAT LOKANTASI

Avram Kamondo'nun Hasköy sırtlarındaki anıtmezarı. Naim Güteryüz arşivi

nan bir Rıfaî şeyhinin de uzun yıllar bu tekkede posterisin olduğu bilinmekte, ömründe hiç evlenmemiş ve tekke musikisi alanında istanbul'da şöhret yapmış olan bu şeyhin Kâmil Efendi ile aynı kişi olduğu anlaşılmaktadır, istanbul'da Rıfaî tekkelerinin yanısıra diğer kıyamî tarikatlara ve devranî tarikatlara mensup tekkelerde de icra edilmesi âdet olan "kıyam tevhidi" adlı zikir türünün Bekâr Bey tarafından içtihat edildiği ve ilk olarak bu tekkede uygulandığı rivayet edilir.

Kâmil Efendi Tekkesi'nde cumartesi günleri ayin icra edildiği, Dahiliye Nezareti' nin hazırlattığı 1301/1885-86 tarihli istatistikte burada 3 erkek ile l kadının ikamet ettiği, ayrıca Maliye Nezareti'nden günde 4.032 kuruş ile l okka et tahsisatı olduğu bilinmektedir. Bandırmalızade A. Mü-nib Efendi'ye ait Mecmua-i Tekâyâ'nın basıldığı 1307/1889-90'da tekkenin postunda ihsan Efendi adında bir şeyh bulunmakta, Hüseyin Vassaf m tekkelerin son günlerinde kaleme aldığı Sefîndde ihsan Efendi'ye Şeyh Haydar Efendi adında bir kişinin vekâlet ettiği belirtilmektedir. Tekkenin son zâkirbaşısı Albay Zühdü Bey, Cumhuriyet döneminde tekke musikisi ve folklorunun son ustalarından birisi olarak tanınmış ve bu hususlarda kendisinden çok yararlanılmıştır.

Tekkenin mescit-tevhidhane binası 1894 depreminde harap olmuş, ahşap olan diğer bölümler de tekkelerin kapatılmasından (1925) sonra son şeyhin veresesi tarafından yıkıcıya satılmış, daha sonra tekkenin arsasına sahip olan Cerrahpaşa Hastanesi 1980'lerde son bina izlerini ortadan kaldırmıştır.

Reşad Ekrem Koçu'nun istanbul Ansik-lopedisi'nde yer alan krokiden ve Encümen Arşivi'nde bulunan 1951 tarihli fotoğraflardan mescit-tevhidhane ve ahşap bölümler hakkında belirli ölçüde fikir edinilebilmektedir. Mescit-tevhidhanenin kareye yakın dikdörtgen planlı harimi, kagir duvarlarla kuşatılmış, ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Moloz küfeki taşı ile örülmüş o-lan duvarlar bir sıra kirpi saçakla son bulmaktadır.

Biri batı, diğeri doğu duvarında olmak üzere iki giriş vardır. Bunlardan birisi mescidin cemaatine, diğeri tekke mensuplarına tahsis edilmiş olmalıdır. Batı duvarında bir, diğer duvarlarda ikişer tane, çift sıra halinde ikili pencere grubu yer almaktadır. Pencere açıklıkları tuğladan sivri kemerlerle geçilmiştir.

Ampir üslubundaki ayrıntılarından 19. yy'ın birinci çeyreğinde yenilenmiş olduğu anlaşılan mihrap, yarım daire planlı bir niş ile bunu yanlardan kuşatan yivli pi-lastrlardan ibarettir. Aynı dönemde alt sıradaki pencerelerin de tadil edildiği, söve-lerin iptal edilerek hafifletme kemerlerinin altının boşaltıldığı anlaşılmaktadır. Harem ve selamlık bölümleri, dış görünümü itibariyle herhangi bir meskenden farkı olmayan üç katlı ahşap bir binanın içinde toplanmıştır.

Bibi. Ayvansarayî, Hadîka,l, 148; Aynur, Sa-liba Sultan, 39, no. 210; Âsitâne, 5; Osman

Bey, Mecmua-i Ceuâmi, I, 62-63, no. 97; Mü-nib, Mecmua-i Tekâyâ, 6; Ihsaiyat II, 20; Vassaf, Sefine, V, 270; tSTA, I, 17, V, 2405; Öz, istanbul Camileri, I, 17; Fatih Camileri, 273.

M. BAHA TANMAN