Ünden bugüN

KANDİLİ GÜZEL MESCİDİ

bak. PARMAKKAPI MESCİDİ

KANDİLLER

Müslümanlarca kutsal sayılan geceler, II. Selim döneminde (1566-1574) minarelere kandiller yakılıp mahyalar asılarak duyurulmaya başlandığı için "kandil gecesi" diye anılır olmuştur. Kandillere, eskiden "kutsal gece" anlamında "leyle-i mübare-ke" de denirdi.

istanbul halkı bu kutsal geceleri, anlamlarına uygun bir biçimde ibadet, dua ve zikirle geçirirdi.

Hicri takvime göre Hz Muhammed'in rebiülevvel ayının 12. gününün gecesi, doğduğu kabul edildiğinden "mevlit kandili" olarak adlandırılmıştır. İlk kandil olması nedeniyle halk arasında coşkuyla kutlanır. Öteki kandillerde de okunmakla birlikte bu geceyi anlattığı için yatsı namazından sonra "mevlit" okunurdu. Osmanlı padişahlarının mevlit kandilinde saraydan çıkarak Ayasofya ya da Sultan Ahmed Camii'ne gidiş ve dönüşlerinde düzenlenen mevlit alayı(->) da bu geceye verilen önemi göstermektedir. Günümüzde mevlit kandilini izleyen hafta "Kutlu Doğum Haftası" olarak kutlanmaktadır.

Hicri takvime göre recep ayının ilk cuma gecesi "regaip kandili"dir. Bu gece Hz Muhammed'in ana rahmine düştüğü kabul edilir. Regaip kandili İstanbul tekkelerinde coşkuyla kutlanırdı. Mutasavvıf şairlerin "regaibiye" adıyla kaleme aldığı ve bu gecenin yüceliklerini dile getirdiği sikler bestelenerek okunur, evlerde kandil simidi ve şekerlemeler yenirdi. Regaip gecesinde, Hz Muhammed'in de kıldığı kabul edilen 12 rekat namazı kılmak halk arasında da yaygınlık kazanmıştır. Öteki kandillerde olduğu gibi bu kandilde de minareler ı-şıklandırılır. Hz Muhammed'in, Hicret'ten bir yıl önce (621), recep ayının 27. gecesinde göğe yükseldiğine inanılır. Müslümanların kadir gecesinden sonra en kutsal saydığı gece, "miraç kandili" olarak anılır, bu gece de minareler kandil ve mahyalarla süslenirdi. Bu geceyi anlatan, manzum olarak kaleme alınmış miraciyeler (mi-racname) özel olarak bestelenir ve tekkelerde okunur, dinleyenlere de süt ve loğusa şerbeti ikram edilirdi.

Hicri takvime göre şaban ayının 15. gecesi berat kandilidir. Tanrı'nın günahları bağışladığı, bir yıl boyunca olacakların belirlendiği, Hz Muhammed'e şefaat yetkisinin bu gece verildiği, bu gece yapılan ibadetin anlamı ve değerinin daha farklı olduğu inancı çok yaygındır.

Ramazanın 27. gecesi olan kadir gecesi de kandiller içinde en büyüğü sayılır. Kuran'ın bu gece nazil olmaya başladığı, dualann geri çevrilmediği, ibadetlerin diğer gün ve gecelere göre daha anlamlı olduğu kabul edilir.

İstanbul'da kadir gecesi, padişahın teravih namazı kılmak için saraydan camiye gidiş ve dönüşünde kadir alayı(-») düzenlenirdi. Ayasofya ve Eyüb Sultan camilerinde sabana kadar ibadet edilir; tekkelerde hatim indirilir, mevlit okunur, ayinler düzenlenirdi. Kadir gecesi aynı zamanda ramazanın son günlerinin habercisi olduğundan ayrı bir duygusallık da taşırdı.

Yüzyıl başından bir kartpostalda Kandilli. Galeri Alfa

Kandiller İstanbul hayatının ibadetle dua ve niyazla dolu geceleri yanında, komşuluk ilişkilerinin de ilginç bir çehresini o-luştururdu. Bugün de "kandil simidi", minarelerin ışıklandırılması ve yatsı namazından sonra okunan mevlitle bu kutsal geceler yaşatılmaya devam edilmektedir.

İSTANBUL