Ünden bugüN

KEMANKEŞ MUSTAFA PAŞA ÇEŞMESİ

Beyoğlu İlçesi'nde Karaköy'de, Kemankeş Caddesi, Gümrük Sokağı'nda, Kemankeş Mustafa Paşa Camii'nin(-0 avlu kapısı dışında, Reisülküttab ismail Efendi Sıbyan Mektebi'nin(->) altındadır. Sokağın karşısında, deniz kenarında Deniz İşletmeleri binası vardır.

1145/1732'de Reisülküttab İsmail Efendi tarafından inşa ettirilmesine rağmen Kemankeş Mustafa Paşa Camii'ne yakınlığı dolayısıyla çeşme de bu adla bilinir. Cephesi mermer kaplıdır. Çeşme aynası kabartma çiçekler ve süslemelerle bezenmiştir. Bir mihrabı andıran genel görünüşü, yelpaze biçiminde kemeri ile etkileyicidir. Celi sülüsle yazılmış kitabesinin etrafı ve bütün cephe, kabartmalarla çerçevelenmiştir. Kemer ile cephe üst noktası arasındaki mesafe fazlalığı çeşmeye anıtsal bir görünüş kazandırmaktadır. Çeşmede Lale Devri (1718-1730) üslubunun yapısal ve dekoratif özellikleri görülmektedir.

Çeşmenin çevresi, dönemine göre tamamen değişmiş, yapı da bu değişimden olumsuz etkilenmiştir. Caminin yanında yer almasına rağmen, suyu akmamakta-dır. Tamamı işyeri ve çarşı olarak kullanılan binalardan oluşan bir sokak içerisinde kalmıştır. Çevre sakinlerinin ilgisizliği, su teknesini çöp deposuna dönüştürmüş-

Kemankeş Mustafa Efendi Çeşmesi'nden detay. Yavuz Çelenk, 1994

tür. Bugüne kadar önemli bir onarım görmemiş olan cephe, bozulmaya uğramıştır. Malzeme eskimesi, yer yer süslemelerin kopması ve kirlenme bunun göstergesidir. Yapısal olarak sağlam durumda olan çeşme, onarım ve fonksiyon kazanmayı beklemektedir. Bibi. Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, II, 83.

TÜLAY ÇOBANCAOĞLU