ÜNİversitelerin sayiştay bulgu sonuçlari

Taşınmazların fiili envanteri emlak vergi değerleri üzerinden kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, mevcut kullanım şekilleri esas alınarak en geç 30/9/2014 tarihine kadar tamamlanır ve bu Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve icmal cetvellerine kaydedilir.

Fiili envanteri yapılan taşınmazlara ait bilgiler muhasebe kayıtları yapılmak üzere ilgili muhasebe birimlerine verilir. Muhasebe birimleri, kayıtlı taşınmazları ilgili hesaplardan

1/10/2014 tarihi itibarıyla çıkarır ve aynı tarihte fiili envanter bilgileri üzerinden muhasebe kayıtlarını yapar.

(2) Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31/12/2016 tarihine kadar tamamlanır. ” Denilmektedir.

Buna göre üniversite taşınmazlarının emlak vergisi değerleri üzerinden fiili envanterinin yapılmasının, en geç 30.09.2014 tarihi itibariyle ilgili form ve cetvellere geçirilmesinin ve bu bilgilerin muhasebe kayıtlarının yapılmak üzere muhasebe birimlerine verilerek en geç 01.10.2014 tarihine kadar kayıtlarının yapılmasının Yönetmelik hükümlerinin gereği olduğu anlaşılmaktadır. Bu işlemlere bağlı olarak 31.12.2014 tarihinde de tespit edilen değerler üzerinden Amortisman Hesaplarına kayıt yapılacaktır. 31.12.2016 tarihine kadar da rayiç bedelleri ile kayıt altına alma işlerinin tamamlanacağı belirtilmektedir.

Ancak yapılan incelemede Üniversite taşınmazlarına ilişkin herhangi bir listenin bulunmadığı ve istenildiğinde bilgilerin sunulamadığı görülmüştür. Söz konusu envanter işlemlerinin yapılmaması ve icmal cetvelinin düzenlenmemesi sonucu kurum mali tablolarında kayıtlı tutarların fiili durumu yansıtmadığı tespit edilmiştir. Taşınmazların envanter işlemlerine ilişkin sürecin başlatılması, ilgili mercilerle yapılacak yazışmalar sonucu envanterlerin çıkarılarak tamamlanması ve kayıt işlemlerinin rayiç bedelleri ile yapılabilmesi için hazır hale getirilmesi gerekmektedir.

B) Mülkiyeti Üniversiteye ait arazi ve arsaların üzerine idari bina, hizmet binası, spor kompleksleri, yemekhane v.s. binalar yapılmasına rağmen bunların tapu kayıtlarında cins tashihlerinin yapılmadığı görülmüştür.

2006. 
      tarih ve 26307 sayılı R.G.de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmeliğin “Cins tashihlerinin yapılması” başlıklı 10 uncu maddesinde:
      

“1) Kamu idareleri; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde ve kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazlar mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınır. Kamu idareleri cins tashihinin yapılması için gerekli işlemleri yaparlar.

(2) Tahsis edilen ve üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar açısından bu yükümlülük kullanan idarenin veya gerçek veya tüzel kişilerin durumu tespit eden yazısı üzerine taşınmaz maliki idareye aittir. Ancak cins tashihine ilişkin gerekli belgeler ile buna ilişkin malî yükümlülükler kullanıcılar tarafından karşılanır.” denilmektedir.

Bu düzenleme ile cins tashihi işlemleri tapu kayıtlarından bağımsız hale getirilmiştir. Öncelik taşınmazların muhasebe birimlerince kaydının mevcut kullanım şekliyle yapılarak mali tablolarda gösterilmesi, daha sonra tapu kayıtları bakımından cins tashihi ile ilgili işlemlerinin yapılmasıdır.

Sonuç olarak üniversite mülkiyetinde bulunan arsa ve arazilerin tapu kayıtları ile mevcut kullanım şeklinin birbirine uyumlu olması için yapılacak cins tashihi tapu işlemlerine başlanılması ve bu işlemlerin bitmesi beklenilmeden de bunların mevcut kullanım şekilleri (bina, yerüstü düzeni vb) itibariyle ilgili taşınmaz hesaplarına kaydedilmeleri gerekirdi.

Söz konusu muhasebe kayıtlarının yapılmaması nedeniyle Bilançoda Taşınmaz hesaplarının gerçeği yansıtmamasına neden olunmuştur.

Kamu idaresi cevabında; A) "Üniversitemiz taşınmazlarının envanter kayıtlarının yapılması ile ilgili çalışmalar devam etmekte olup, imar planı kapsamında yapılan 18. Madde uygulamasının bakanlıkta onay beklemesi, bu onaydan sonra taşınmazlarımızın tüm özelliklerinin (sınır, m2, hisse, cins) değişecek olmasından dolayı taşınmaz envanter işlemleri 2016 yılı Temmuz ayına kadar tamamlanacağı Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından bildirilmiştir. Söz konusu çalışmaların tamamlanmasına müteakip düzenlenecek olan taşınmazların fiili envanterlerine göre muhasebe kayıtlarına alınacaktır." denilmektedir.

B) "Üniversitemiz Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından yukarıda belirtildiği şekilde üniversitemiz taşınmazlarının cins tahsislerinin 2016 yılı Temmuz ayına kadar tamamlanacağı bildirilmiştir." denilmektedir.

Sonuç olarak A) Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, üniversiteye ait taşınmazların envanter kayıtlarının yapılması ile ilgili çalışmaların devam ettiği, söz konusu çalışmaların tamamlanmasını müteakip muhasebe kayıtlarının 2016 yılı içerisinde yapılacağı belirtilmiştir.

Üniversiteye ait taşınmazların envanter ve muhasebe kayıtlarına alınması işlemlerinin tamamlanmaması nedeniyle mali tablolarda yer alan Maddi Duran Varlıklar hesabı halen

doğru ve gerçek bilgileri içermemektedir.

2. 
   Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, üniversiteye ait taşınmazların cins tashihlerinin 2016 yılı içerisinde yapılacağı belirtilmiştir.
   

Üniversite mülkiyetinde bulunan arsa ve arazilerin tapu kayıtları ile mevcut kullanım şeklinin birbirine uyumlu olması için yapılacak cins tashihi tapu işlemlerine başlanılması ve bu işlemlerin bitmesi beklenilmeden de bunların mevcut kullanım şekilleri (bina, yerüstü düzeni vb) itibariyle ilgili taşınmaz hesaplarına kaydedilmemesi nedeniyle mali tablolarda yer alan Maddi Duran Varlıklar hesabı halen doğru ve gerçek bilgileri içermemektedir.

BULGU 4: Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıkların Kayıtlı Değeri İle Ayrılmış Amortisman Tutarı Arasındaki Farkın Yıl Sonunda Amorti Edilmemesi

Üniversite mali tablolarının incelenmesi neticesinde “Diğer Duran Varlıklar” hesap grubunda yer alan 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının kayıtlı değeri ile ayrılmış amortisman tutarı arasındaki farka yıl sonunda amortisman ayrılmadığı tespit edilmiştir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin 219 uncu maddesinin a fıkrasının 2. bendinde;

“...elden çıkarılacak amortismana tabi duran varlıkların kayıtlı değeri ile ayrılmış amortisman tutarı arasındaki fark, bu hesap grubuna aktarma işleminin yapıldığı dönem sonunda bu hesaba alacak, 630 Giderler Hesabına borç kaydedilir.” Hükmü yer almaktadır.

2015 yılı kesin mizanına göre; 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabının borç bakiyesi 5.591.502,42 TL iken, buna denk olması gereken 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabının alacak bakiyesinin ise 5.120.428,25 TL olduğu görülmüştür.

İlgili hükme göre, dönem sonunda 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı arasındaki fark giderilecek şekilde amortisman ayrılması dolaysıyla bu hesaplarının eşitlenmesi gerekmektedir.

Buna göre hatalı yapılan işlemler sonucunda anılan iki hesap arasında oluşan 471.074,17 TL’lik fark, 294 nolu Hesabın Bilançoda olması gerekenden bu tutar kadar fazla görünmesine, diğer taraftan yıl sonunda amortisman ayrıldığında faaliyet gideri yapılacağından Faaliyet Sonuçları Tablosunda da Giderlerin yine bu tutar kadar olması gerekenden düşük gösterilmesine neden olunmuştur.

Kamu idaresi cevabında; "2016 yılı dönem sonunda 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı ile 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı arasındaki fark giderilecek şekilde amortisman ayrılarak hesaplar eşitlenecektir." denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, 2016 yılı sonunda ilgili hesapların eşitleneceği belirtilmiştir.

Ancak bulgu konusu hususa yönelik öneri doğrultusunda amortisman ayrılmadığı için 2015 mali yılı bilançosu doğru ve gerçek bilgileri içermemektedir.

2. 
   DENETİM GÖRÜŞÜ
   

Yüzüncüyıl Üniversitesi 2015 yılına ilişkin yukarıda belirtilen ve ekte yer alan mali rapor ve tablolarının, “Denetim Görüşünün Dayanakları” bölümünde açıklanan nedenlerden dolayı Mali Duran Varlıklar (242 Döner Sermayeli Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabı), Maddi Duran Varlıklar (250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 252 Binalar Hesabı, 258 yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı), Diğer Duran Varlıklar (299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı), Giderler (630 Giderler Hesabı) hesap alanları hariç tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır.

3.DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER

BULGU 1: İç Kontrol Sistemi Yapılandırma Çalışmalarına Başlanılmaması

Üniversite tarafından 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve ilgili mevzuatları gereğince yapılandırılması gereken İç Kontrol Sistemi çalışmalarına başlanılmadığı ve 2014 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nun „İzlenecek Hususlar’ bölümünde bu konuya değinilmesine rağmen 2015 yılında da devam ettiği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun “İç Kontrolün Tanımı” başlıklı 55 inci maddesinde (Değişik birinci fıkra: 22/12/2005-5436/10 md.):

“İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünüdür.” Şeklinde tanımlanmıştır.

Söz konusu Kanunun 11 inci maddesinde “Üst Yönetici” lerin sorumlulukları hüküm altına alınmış olup, aynı Kanunun 56 ncı maddesinde “İç Kontrolün Amacı”, 57 nci maddesinde ise “Kontrolün Yapısı ve İşleyişi” düzenlenmiştir.

İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmeliğin “İç Kontrole İlişkin Yetki ve Sorumluluklar” başlıklı 8 inci maddesinde;

“Üst yöneticiler, iç kontrol sisteminin kurulması ve gözetilmesinden, harcama yetkilileri ise görev ve yetki alanları çerçevesinde, idari ve malî karar ve işlemlere ilişkin olarak iç kontrolün işleyişinden sorumludur.

Üst yöneticiler, harcama yetkilileri ve diğer yöneticiler, mesleki değerlere ve dürüst yönetim anlayışına sahip olunmasından, malî yetki ve sorumlulukların bilgili ve yeterli yöneticilerle personele verilmesinden, belirlenmiş standartlara uyulmasının sağlanmasından, mevzuata aykırı faaliyetlerin önlenmesinden, kapsamlı bir yönetim anlayışıyla uygun bir çalışma ortamının ve saydamlığın sağlanmasından görev ve yetkileri çerçevesinde

sorumludurlar.

. ” Denilmektedir.

2007. 
      tarih ve 26738 sayılı resmi gazetede yayınlanan Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği ile kamu idareleri tarafından iç kontrol sistemlerinin Kamu İç Kontrol Standartlarına uyumunu sağlamak üzere yapılması gereken çalışmalar için eylem planı oluşturulması, gerekli prosedür ve ilgili düzenlemelerin hazırlanması çalışmalarının 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanması ve üst yöneticiler tarafından gerekli önlemlerin alınması istenilmiştir.
      

Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün, 02.12.2013 tarihli ve 10775 sayılı “Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Genelgesi”nin 12 nci maddesinde; Eylem planlarını Maliye Bakanlığına göndermeyen kamu idareleri ile eylem planlarını yeniden hazırlayacak kamu idarelerinin genelgede yer alan açıklamalar doğrultusunda en geç 31.12.2014 tarihine kadar “Kamu İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planı Rehberi” çerçevesinde hazırlayacakları Eylem Planlarını üst yöneticinin onayını müteakip on iş günü içinde Bakanlığa göndermeleri gerekmekte idi.

Yapılan incelemede Üniversitede 2014 yılı sonuna kadar tamamlanması gereken İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planı’nın hazırlanmadığı ve söz konusu planın hazırlanmasına yönelik ön çalışmaların da yapılmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar doğrultusunda Üniversitede üst yönetici Rektörün sorumluluk ve gözetiminde, Kamu İç Kontrol Standartlarına uyumlu bir iç kontrol sistemi oluşturmak üzere yapması gereken çalışmaları belirlemesi, bu çalışmalar için eylem planını oluşturması, gerekli prosedür ve düzenlemelerini hazırlarken üst yöneticiye bağlı olan Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü'nün iç kontrol sisteminin yapılandırılması amacıyla Kamu İç Kontrol Standartları uyum Eylem Planında Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü için de eylemler hazırlanması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Üniversitemiz İç Kontrol Sisteminin oluşturulması çalışmalarına başlanılmış olup, bu kapsamda İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planını yeniden hazırlamak üzere Rektörlük Makamınca İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Hazırlama Grubu ve İç Kontrol izleme ve Yönlendirme Kurulu oluşturularak çalışmalara başlanılmıştır." denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta, üniversite iç kontrol sisteminin oluşturulması çalışmalarına başlanıldığı, İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planının yeniden hazırlanması için çalışmalara başlanıldığı belirtilmiştir. Bir sonraki denetim yılında söz konusu hususa yönelik çalışmalar dikkate alınacaktır.
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ

1. 
   DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER
   

BULGU 1: Bilimsel Araştırma Projeleri Harcama Kaleminden Yapılan Ödemelerde;

A- Mal ve Hizmet Alım İhalelerinde İhale Yetkilisinin Mevzuata Aykırı Olarak Belirlenmesi

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (f) bendine göre araştırma projeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımları söz konusu Kanun’un kapsamı dışında tutulmuştur. Yükseköğretim kurumlan tarafından, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3’üncü maddesinin (f) bendi kapsamında yapılacak ihalelerde uygulanacak esas ve usuller 2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir.

2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 8’inci maddesinde yer alan “2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 57 nci maddesi gereğince ihale yetkilisi Rektördür. Rektör bu yetkisini yardımcılarına ve genel sekretere devredebilir.” şeklindeki düzenleme ile Yükseköğretim kurumlan tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin (f) bendine göre araştırma projeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımları ihalelerinde ihale yetkilisinin rektör veya yetki devri yapıldığı takdirde yardımcıları veya genel sekreter olabileceği belirtilmiştir.

Uygulamada Üniversitenin 2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında yaptığı ihalelerde ihale yetkilisi görevi ve yetkisi Bilimsel Araştırma Projeleri Biriminin harcama yetkilisi tarafından kullanılmaktadır. Oysa 2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın yukarıda zikredilen 8’inci maddesine göre söz konusu ihalelerde ihale yetkilisi görevi ve yetkisinin rektör veya yetki devri yapıldığı takdirde yardımcıları veya genel sekreter tarafından kullanılması gerekmektedir. Zaten (2) Seri Numaralı Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğde de “Diğer taraftan, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesinde harcama yetkilisi, "Bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerinin en üst yöneticisi" olarak tanımlanmış bulunmaktadır. Buna göre, ihale yetkilisinin ilgili mevzuatında özel olarak belirlendiği haller dışında, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesi uyarınca belirlenmiş bulunan harcama yetkilileri aynı zamanda ihale yetkilisi olacaktır.” denilmek suretiyle özel olarak ihale yetkilisinin belirlendiği durumlarda ihale yetkilisinin harcama yetkilisi olmayacağı hususu düzenlenmiştir.

B- Bilimsel Araştırma Projeleri Kapsamında Yapılan Avans Verme İşlemlerinin Mevzuatın Öngördüğü Esas ve Usullere Uygun Yapılmaması

5018 sayılı Kanun’un „Ön ödeme’ başlıklı 35’inci maddesinde yer alan “Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla, ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yapılabilir. Verilecek avansın üst sınırları merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir.

Her mutemet ön ödemelerden harcadığı tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında belirtilmemiş olması halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen avanslar hakkında 21.7.1953 tarihli ve 6183 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde ön ödeme şekilleri, devir ve mahsup işlemleri, yapılacak ön ödemelerin idareler ve gider türleri itibarıyla miktarı ve oranlarının belirlenmesi, zorunlu hallerde yapılacak harcamalar için ön ödemenin tutarı ve mahsup süresi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve diğer işlemlere ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” şeklindeki düzenlemelerle kamu mali yönetiminde ön ödemenin esas ve usulleri belirlenmiştir.

Ön Ödeme Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelikte mutemet “Harcama yetkilisi tarafından yazılı olarak görevlendirilen ve kendisine verilen avans veya adına açılan kredilerle sınırlı olarak yapacağı harcamalar konusunda harcama yetkilisine karşı sorumlu, bunların mahsubuna ilişkin belgeleri muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade etmekle yükümlü olan harcama yetkilisi mutemedini; Dışişleri Bakanlığı yurtdışı teşkilatında misyon şeflerini; diğer bakanlık ve kamu idarelerinin yurtdışı teşkilatlarında müşavir ve ataşeleri,” şeklinde tanımlanmıştır. Mezkur Yönetmeliği’n „Ön ödeme şekilleri ve uygulaması’ başlıklı 5’inci maddesinde ise “Avans, işi yapacak, mal veya hizmeti sağlayacak olan kişi veya kuruluşa ödenmek üzere, doğrudan mutemede verilir.” hükmü yer almaktadır. Yönetmeliğin diğer maddelerinde ise avans işlemleri ayrıntıları ile düzenlenmektedir.

5018 sayılı Kanun ve bu Kanun’a göre çıkarılan Yönetmeliğe göre avans işlemlerinin mutemetler eliyle yürütülmesi gerekmektedir.

Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik’in „Proje mutemetleri’ başlıklı 14’üncü maddesi “Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında yürütülecek avans ve kredi işlemlerinde yükseköğretim kurumuna bağlı her fakülte, yüksekokul, enstitü gibi birimler ile farklı mahallerde yürütülen projeler için birer mutemet görevlendirilir. Mutemet sayısının yeterli olmadığı gerekçesiyle yapılacak müracaat üzerine bu sayıyı arttırmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.” şeklindedir.

Yükseköğretim Kurumları Bütçelerinde Bilimsel Araştırma Projeleri İçin Tefrik Edilen Ödeneklerin Özel Hesaba Aktarılarak Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Özel Hesabın İşleyişine İlişkin Esas Ve Usuller’in 3’üncü maddesinde Harcama Yetkilisi Mutemedi “Mal ve hizmet alımları için özel hesaptan avans kullandırılmak üzere harcama yetkilisi tarafından her bir proje için belirlenen kişi ya da kişileri,” şeklinde tanımlanmaktadır. Aynı Esasların „Ön ödeme ve mahsup işlemleri’ başlıklı 8’inci maddesinde ise “Ön ödeme limitleri, yılı merkezi yönetim bütçe kanununda iller için belirlenen parasal limitin altı katına kadar yükseköğretim kurumu tarafından belirlenir. Her bir harcama yetkilisi mutemedi aldığı avanstan harcadığı tutarlara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri en çok bir ay, açılan kredilerden harcadığı tutarlara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri ise en çok üç ay içerisinde muhasebe birimine vermekle yükümlüdür.” denilmektedir. Esasların diğer maddelerinde de avans verme işlemleri 5018 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan düzenlemelere göre ele alınmaktadır.

Söz konusu düzenlemelere göre de Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında yürütülecek avans ve kredi işlemlerinde yükseköğretim kurumuna bağlı her fakülte, yüksekokul, enstitü gibi birimler ile farklı mahallerde yürütülen projeler için birer mutemet görevlendirilecektir. Mutemet sayısının yeterli olmadığı durumlarda ise yapılacak müracaat üzerine bu sayıyı arttırmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik’in 3’üncü maddesinde Proje yöneticisi “Projeyi teklif eden, hazırlanmasından, yürütülmesinden sorumlu olan öğretim üyeleri ile doktora, tıpta uzmanlık, ya da sanatta yeterlik eğitimini tamamlamış araştırmacılardır.” şeklinde tanımlanmaktadır. Avans işlemlerinin söz konusu Yönetmelik çerçevesinde mutemetler vasıtasıyla yerine getirilmesi gerekmektedir.

Üniversitede Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında verilen avanslar proje yöneticilerine ödenmekte ve bu avanslar çerçevesinde yapılan harcamalar da proje yöneticisi tarafından yapılmaktadır. Oysa 5018 sayılı Kanun ve Yükseköğretim Kurumları Bilimsel

Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik avans işlemlerinde parayı harcayan (mutemet) ve proje yöneticisini açıkça birbirinden ayırmıştır.

5018 sayılı Kanun’la öngörülen kamu mali yönetiminde mali kontrol sisteminin de özünü mali işlem süreçlerinde yetkinin farklı görevliler arasında dağıtılması ve bu şekilde kontrolün sağlanması oluşturmaktadır. Bu nedenle Bilimsel Araştırma Projeleri harcama kaleminden yapılan avans işlemlerinin mutemetler eliyle yürütülmesinin mevzuat açısından uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 38 inci maddesinde yer alan “...Denetim raporları, kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından, raporun alındığı tarihten itibaren otuz gün içinde cevaplandırılır...” şeklindeki düzenlemeye göre 30 gün içerisinde kamu idaresi tarafından denetim raporlarına cevap verilmesi gerekmektedir. Raporumuz 13.04.2016 tarihinde tebliğ edilmesine rağmen Kamu İdaresi tarafından yasal süresi içerisinde cevap gönderilmemiştir.

Sonuç olarak A-2003/6554 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın 8’inci maddesine göre Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamındaki ihalelerde ihale yetkilisi görevi ve yetkisinin rektör veya yetki devri yapıldığı takdirde yardımcıları veya genel sekreter tarafından kullanılması gerektiği düşünülmektedir.

B-5018 sayılı Kanun’la öngörülen kamu mali yönetiminde mali kontrol sisteminin de özünü mali işlem süreçlerinde yetkinin farklı görevliler arasında dağıtılması ve bu şekilde kontrolün sağlanması oluşturmaktadır. Bu nedenle Bilimsel Araştırma Projeleri harcama kaleminden yapılan avans işlemlerinin mutemetler eliyle yürütülmesinin mevzuat açısından uygun olacağı değerlendirilmektedir.

BULGU 2: Mevzuatında Belirlenen Kriterlere Uygun Bilimsel Araştırma Projeleri Olmaksızın Bilimsel Araştırma Projeleri Harcama Kaleminden Ödemeler Yapılması

2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 58’inci maddesinde yer alan “Bilimsel araştırma projelerinin seçilmesi, uygulanması ve izlenmesi ile ödeneklerin kullandırılması, genel hükümlerin ön ödemelere ilişkin sınırlamalarına bağlı kalınmaksızın avans verilmesi ve bu avansın mahsubuna dair usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” şeklindeki düzenleme ve bu düzenlemeye istinaden çıkarılan Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik kapsamında bir ödeme yapılabilmesi için öncelikle ortada yetkili kurullar tarafından seçilmiş ve Bilimsel Araştırma Projesi olarak kabul edilmiş bir Projenin olması gerekmektedir.

Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmelik’in 3’üncü maddesinde Bilimsel Araştırma Projesi “Tamamlandığında sonuçları ile alanında bilime evrensel veya ulusal ölçülerde katkı yapması, ülkenin teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkı sağlaması beklenen bilimsel içerikli, yükseköğretim kurumu içi ve/veya dışı, ulusal ve/veya uluslararası kurum ya da kuruluşların katılımlarıyla da yapılabilecek projelerdir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Mezkur Yönetmelik’in 4’üncü maddesinde Bilimsel Araştırma Komisyonu, 6’ncı maddesinde araştırma projelerinin başvuru ve değerlendirme işlemleri, 7’nci maddesinde araştırma projelerinin seçiminde dikkate alınacak ilkeler ve 8’inci maddesinde ise Araştırma Projelerinin Kabulü, Yürütülmesi ve Sonuçlandırılması hususları ayrıntıları ile düzenlenmiştir.

Yükseköğretim Kurumları Bütçelerinde Bilimsel Araştırma Projeleri İçin Tefrik Edilen Ödeneklerin Özel Hesaba Aktarılarak Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Özel Hesabın İşleyişine İlişkin Esas Ve Usuller’in 3’üncü maddesinde Bilimsel Araştırma Projesi “Tamamlandığında sonuçları ile alanında bilime evrensel veya ulusal ölçülerde katkı yapması, ülkenin teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkı sağlaması beklenen bilimsel içerikli, yükseköğretim kurumu içi ve/veya dışı, ulusal ve/veya uluslararası kurum ya da kuruluşların katılımlarıyla da yapılabilecek projeler ile bilim insanı yetiştirme ve araştırma alt yapısını geliştirme projelerini,” şeklinde tanımlanmaktadır.

Aynı Esasların 6’ncı maddesinde yer alan “Özel hesapta izlenen tutarlar, proje süresi ile sınırlı olmak üzere çalıştırılacakların harcamaları, yolluk, hizmet alımları, tüketim malları ve malzeme alımları, demirbaş alımları, makine ve teçhizat alımları ile bilimsel araştırma projeleri için gerekli diğer giderleri karşılamak üzere kullanılır.” şeklindeki düzenlemeye göre bilimsel araştırma projeleri kapsamında bir harcama yapılabilmesi için bir proje olmalıdır.

Bilimsel araştırma projeleri kapsamında bir giderden bahsedebilmek için ortada belirlenmiş esas ve usullere göre kabul edilmiş bir proje bulunması gerekmektedir.

Uygulamada Gaziantep Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Harcama Kaleminden ortada somut bir proje olmaksızın ödemeler yapılmaktadır. Bazı öğretim görevlilerine soyut nitelikte ve proje tutarı yüksek miktarlarda harcama imkanı tanınmıştır. Torba niteliğindeki bu işler kapsamında muhtelif birimlerin mal ve hizmet alımları yapılmakta, öğretim görevlileri yurt dışı geçici görevlere gönderilmekte ve bazı öğretim görevlilerine de yaptıkları akademik çalışmalar nedeniyle belli tutarlarda teşvik verilmektedir.

Örneğin TF. 13.18 Numaralı ve „Tıp Fakültesi Derslik ve Eğitim Laboratuvarları ile Temel Bilimler Bölümü Araştırma Laboratuvarları Altyapısının Oluşturulması’ adlı Projeye 2.750.000,00 TL para ayrılmıştır. Ancak Projenin ayrıntıları ve Proje kapsamında yapılan mal ve hizmet alımlarına bakıldığında ortada somut bir proje olmaksızın akademik birimlerin mal veya hizmet alımlarının yapıldığı görülmektedir. Toplam 2.341.034,74 TL’lik ödemeler içerisinde sandalyeler, masalar, lavabo ve tesisat işleri, Led televizyonlar, klimalar, perdeler ve benzeri alımlar yer almaktadır. Aynı şekilde MF.14.08 Numaralı ve „Gaziantep Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezinin İç Donanım Altyapısının Oluşturulması’ adlı Projeye 19.500.000,00 TL para ayrılmıştır. Ortada somut bir proje olmaksızın bu isimle de Üniversitenin Kongre ve Kültür Merkezinin muhtelif mal ve hizmet ihtiyaçları (mobilyalar, ses ve görüntü malzemeleri, perdeler ve benzeri) karşılanmıştır.

Üniversitede yaygın bir şekilde ortada somut bir proje olmaksızın bu şekil uygulamalarla bilimsel araştırma projeleri kaleminden mal ve hizmet alımı yapılmaktadır. Bu noktada önemle üzerinde durulması gereken bir konu da söz konusu mal ve hizmet alımlarının bilimsel araştırma projelerine tanınan muafiyetler gereği 4734 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaksızın yapılmasıdır. Dolayısıyla bir taraftan bilimsel araştırma projeleri için ayrılan kaynaklar ortada bir proje olmaksızın mal ve hizmet alımları için kullanılmakta diğer taraftan da 4734 sayılı Kanun’la öngörülen ihale hukuku kuralları dikkate alınmaksızın harcanmaktadır.

Bu noktada yapılması gereken bilimsel araştırma projelerine ayrılan kaynakların bilimsel araştırma projeleri için harcanması, Üniversite birimlerinin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin 4734 sayılı Kanun başta olmak üzere ilgili mevzuatla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde alınmasıdır.