Ustad Misbah Y?zdi

QƏLBIN TƏRBIYƏVI YÖNÜMLƏRI   
Gənclik  dövrü  moizə  və  nəsihət  üçün  münasib  dövrdür.
Çünki gəncin qəlbi əkin üçün münbit toxunulmamış torpaqdır.
Münbit torpaqda əkilən bitki tez cücərir və sür’ətlə inkişaf edir.
Amma  dəfələrlə  əkilmiş,  eləcə  də  alaq  basmış  torpaqda  yeni
bitki cücərtmək çətin olur. Gəncin qəlbi yanlış əqidələrdən pak
və  təmizdir.  Bu  qəlbdə  hansısa  nəfs  istəyi  kök  atmamışdır  və
onu  saflaşdırmaq  çətin  deyil.  Yə’ni  günah  və  eyb  gəncin
qəlbində  xasiyyətə  çevrilməmişdir.  Ona  görə  də  gənc  insanın
qəlbi tə’lim-tərbiyə üçün hazırdır. Bu qəlbdə elmi və tərbiyəvi
toxum az  zəhmətlə, qısa zamanda  cücərir. Amma yaş ötdükcə
nəfs istəkləri cana hoparaq, xasiyyətə çevrilir. İnsanı bu haldan
azad etmək çətin olur. Alaq basmış sahədə əkilən bitki sıxıntıya
düçar  olur,  normal  inkişaf  edə  bilmir.  Həzrət  (ə)  buyurur:
“Qəlbin  bərk,  ağılın  məşğul  olanadək  (olmamış)  ədəb  öyrən.”
Vəsiyyətdə  qəlbin  həm  əməli,  həm  də  elmi  yönümlərinə
toxunulur.  Beləcə,  deyə  bilərik  ki,  gənc  qəlb  iki  cəhətdən
tə’lim-tərbiyəyə hazır olur. 

---

89
Nöqsanlı,  puç  fikirlərə  məşğul  olan  qəlb  nəzəri  cəhətdən
inhirafa – çaşqınlığa düçar olmuşdur və getdikcə öz dözümünü
itirir. Belə qəlb hətta çox aydın məsələlərdə də şübhəyə düşür,
tərəddüd  edir.  Elm  dolanbaclarında    büdrəyən  şəxs  hər  şeyə
şübhə  ilə  yanaşır.  Dolaşıq  məsələlərlə  beyni  yüklənmiş  insan
həqiqəti  çətinliklə  qəbul  edir,  bə’zən  isə  həqiqəti  qəbul
etməkdən  imtina  edir.  Amma  yüklənməmiş  zehn  istənilən  bir
mə’lumatı asanlıqla qəbul edir. Əsas problemlərdən biri budur
ki, 
yaşa 
dolduqca 
beyin 
müxtəlif 
informasiyalarla
yükləndiyindən onun qəbuletmə imkanı azalır. 
Qəlb  üçün  əməli  problem  onun  günah  nəticəsində
daşlaşmasıdır. Daşlaşmış qəlbə moizə tə’sir etmir, onu tərbiyə
etmək  çətinləşir.  Bu  məsələni  bir  misalla  aydınlaşdırmağa
çalışaq:  Yağa  bulaşmış  stəkanı  təmizləmək  üçün  xeyli  zəhmət
çəkmək  lazım  gəlir.  Amma  bulaşmamış,  divarları  şəffaf
stəkandan istifadə etmək çox asan olur. Qəlb də belədir. Əxlaqi
nöqsanlara bulaşmamış qəlb safdır və onu tərbiyələndirmək çox
asandır.  Çirkin  sifətlərin  yol  tapdığı  qəlbi  isə  təmizləmək
problemə  çevrilir.  Bə’zən  bu  çirkinlik  elə  bir  həddə  çatır  ki,
qəlbi  təmizləmək  mümkünsüz  olur.  Bu  mühüm  nöqtəni
nəzərdən  qaçırmamalıyıq  ki,  yanlış  düşüncələrin,  nöqsanlı
əxlaqın,  məzəmmət  olunmuş  əməllərin  yol  tapdığı  qəlbi
əvvəlcə təmizləyib, paklaşdırmaq lazımdır. Qəlbin ilahi maarifi
qəbul  edə  bilməsi  üçün  onun  çirkinliklərdən  təmizlənməsi
zəruridir.  Bulaşıq  qab  kimi  çirklənmiş  qəlb  müsbət  dəyərlərlə
yükləmək iste’dadına malik olmur.