Uygun olmayan vergi rekabeti

ZARARLI VERGİ REKABETİ VE VERGİ CENNETLERİ

Dr. S. SAYGIN EYÜPGİLLER

Globalleşme ve rekabet kavramlarının öneminin günden güne arttığı dünyamızın en ilginç ekonomik olgularından biri de ülkeler arasındaki vergi rekabetidir. Vergi rekabeti ile ilgili tüm tartışmaların odak noktasını oluşturan vergi cenneti veya vergi nişleri kavramı ise, konunun tarafları yönünden farklı şekillerde tanımlanmaktadır.

Vergi rekabetinden olumsuz etkilenerek vergi tabanını kaybeden kamu idareleri yönünden, “daha düşük veya daha esnek vergileme yapılan” tüm ülkeleri kapsayan bir adaletsizlik kaynağı olarak kötülenen, öte yandan vergi idaresinin olumsuz tutumundan mağdur olan mükellefler için de vergi adaletsizliklerinden kaçışın bir aracı olarak övülen vergi cennetlerinin bilimsel tanımı 1998 yılında OECD Maliye Bakanları’nın talebi üzerine çalışmalarını yaparak raporlayan OECD Vergi İşleri Komitesi tarafından yapılmıştır.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ise 26 Haziran 2000 tarihinde dünya çapında şüpheli para hareketlerini yönlendiren “vergi cennetlerinin” tam listesini yayımlamıştır. Örgütün, listede yer alan bölge ve ülke yönetimlerine mali yasalarını uluslararası normlara uydurmaları ve şüpheli sermaye hareketlerine merkezlik etmeye son vermeleri için bir yıl süre tanımıştır. Bu süre sonunda gerekli yasal düzenlemeleri yapmayan merkezlerin uluslararası yaptırımlarla karşılaşacağı açıklanmıştır.
OECD’nin uzun araştırmaların sonunda belirlediği liste daha önce 47 bölge ve ülkeyi kapsamaktaydı, ancak, Kıbrıs Rum Kesimi, Malta, San Marino, Bermuda, Cayman Adaları ve Mauritus gibi merkezler, 2005 yılına kadar mevzuatlarını uluslararası normlara uyduracaklarını taahhüt etmeleriyle listeden çıkarılmışlardır.
OECD uyarısına muhatap olan merkezlerin tam listesi aşağıdaki ülkeleri kapsamaktadır : Andorra, Anguilla, Antigua ve Barbuda, Aruba, Bahama Adaları, Bahreyn, Barbados, Belize, İngiliz Virgin Adaları, Cook Adaları, Dominica, Cebelitarık, Grenada, Guernsey, Man Adası, Jersey, Liberya, Lihtenştayn, Maldiv Adaları, Marshall Adaları, Monaco, Montserrat, Nauru, Hollanda Antilleri, Nieui, Panama, Samoa, Seyşel Adaları, St. Lucia, St. Christopher ve Nevis, St. Vincent ve Grenadines, Tonga, Turk ve Caicos Adaları, Amerikan Virgin Adaları, Vanuatu. OECD’nin listesinde yer alan 35 “kıyı aşırı” (off shore) finans merkezinde İngiltere'nin kolonilerinin ağırlığı dikkat çekmektedir.
ABD ‘nin Florida kıyılarından sadece 50 mil uzaktaki Bahama adaları, halen New York ve Londra’dan sonra dünyanın üçüncü büyük finans merkezi idi. Bugün dahi Cayman adalarının ardından dünyanın 10 uncu büyük finans merkezi Bahamalar’dır. 1998 itibariyle Cayman adalarındaki Nassau’da 390ın üzerinde banka ve finans kuruluşu kayıtlı bulunmaktadır (**).Cayman adalarındaki bankaların mevduat hacmi California bankalarının üzerinde olup 410 milyar doları aşmaktadır.
Bahamalar, Cayman adaları ve Bermuda gibi vergi cennetlerinde, gelir vergisi, kurumlar vergisi, stopaj vergileri, veraset ve intikal vergileri dahil olmak üzere hiç bir vergi yükü bulunmadığı gibi, gelecekte vergi konulmayacağına dair 50 yıla ulaşan dönemler için yatırımcılara garanti verilmekte, hatta bu garantiler muaf vakıflar için 100 yıla kadar verilebilmektedir. Bahama adalarında vergi cezası verilmesi bir yana, vergi konusunda dava dahi açılamamaktadır.