Vektor maydonidagi ikkinchi tartibli amallar nabla operatori bilan almashtirish



Yüklə 14,54 Kb.
səhifə1/5
tarix13.12.2023
ölçüsü14,54 Kb.
#139986
  1   2   3   4   5
Vektor maydonidagi ikkinchi tartibli amallar-fayllar.org


Vektor maydonidagi ikkinchi tartibli amallar

VEKTOR MAYDONIDAGI IKKINCHI TARTIBLI AMALLAR
NABLA OPERATORI BILAN ALMASHTIRISH

fazoning sohasida

vektor maydon berilgan bo‘lsin, unda funksiyalar differensiallanuvchi funksiyalar.
Ta’rif. vektor maydonning diverginsiyasi (uzoqlashuvchisi) deb nuqtaning skalyar maydoniga aytiladi, u ko‘rinishda yoiladi va

formula bilan aniqlanadi, bu yerda xususiy hosilalar nuqtada hisoblanadi.


Divergensiyadan foydalanib, Ostogradskiyning (10) formulasini vektor shaklida qayta yozish mumkin:

Uni bunday ifodalash mumkin: yopiq sirt orqali o‘tuvchi (bu sirt tashqi normali yo‘nalishida orientirlangan) vektor maydon oqimi shu sirt bilan chegaralangan hajm bo‘yicha maydon divergensiyasidan olingan uch karrali integralga teng.


Divergensiyani hisoblashda quyidagi xossalardan foydalaniladi:

bu yerda skalyar maydonni aniqlovchi funksiya.


1.Divergensiyaning invariant ta’rifi. Divergensiyani (67) formula yordamida aniqlash koordinata o‘qlarini tanlash bilan bog‘liq. Ostogradskiyning (16) formulasidan foydalanib, divergensiyaning koordinatalar o‘qlarini tanlash bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa ta’rifini berish mumkin.
Bu formulaning o‘ng qismida uch karrali integral turibdi. O‘rta qiymat haqidagi ma’lum teoremaga ko‘ra bu integral hajm bilan integral osti funksiyasining sohaning biror nuqtasidagi qiymati ko‘paytmasiga teng. Shuning uchun (67) Ostogradskiy formulasini quyidagicha yozish mumkin:

yoki


Agar soha nuqtaga tortilsa yoki bo‘lsa, u holda nuqta ga intiladi. Natijada limitga o‘tib, quyidagini hosil qilamiz:

yoki


Endi divergensiyaning koordinata o‘qlarini tanlash bilan bog‘liq bo‘lmagan invariant ta’rifini berish mumkin.
Ta’rif. nuqtada vektor maydonning divergensiyasi deb, nuqtani o‘rab olgan yopiq sirt orqali o‘tuvchi maydon oqimining shu sirt bilan chegaralangan qismning hajmiga nisbatining bu hajm nuqtaga tortilgandagi, ya’ni dagi limitiga aytiladi.

Yüklə 14,54 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin