Xulosa foydalanilgan adabiyotlar kirish kurs ishi mavzusining dolzarbligi

Inqiroz - ishlab chiqarishning pasayishida ifodalanadi va tsiklning qayd etuvchi ifodasidir. U bir tsikli nihoyasiga yetkazib, yana muqarrar ravishda inqiroz bilan to’gaydigan yangisining boshlanishiga asos soladi, inqiroz vaziyatda asosiy kapitalning ortiqcha jamg’arilishi uning hamma funktsional shakillarida namoyon bo’ladi.
Inqirozdan keyin turg’unlik keladiki, uning davomida iqtisodiy faollik jonlanishi uchun sharoitlarda vujudga kelishi nihoyasiga yetadi.
Jonlashish fazasining boshlanishi ozmi-ko’pmi darajada barqaror ishlab chiqarishning kengayishiga o’tishini bildiradi.
Yuksalish fazasida ishchi kuchiga bo’lgan talabning ortishi ishsizlikning birmuncha kamayishiga holda ish haqining o’sishiga olib keladi, buning oqibatida iste‘mol tovarlariga to’lovga qadar talab kengayadi.
Iqtisodiy inqiroz deb ishlab chiqarish hajmining keskin tushib ketishiga aytiladi.
Inqirozning sababi shundan iboratki, jamiyatda ishlab chiqarilgan tovarlar massasi to’lovga qabil talabga mos kelmaydi (undan oshib ketadi yoki kam buladi) qoladi. Iqtisodiy inqirozga ichki va tashqi omillar ta‘sir qiladi.
Tashqi omillar:
- urimlar, inqilobiy o’zgarishlar va boshqa siyosiy larzalar;
oltin, uran, neft va boshqa qimmatlik resurslar yirik konlarning ochilishi;
yangi hududlarnig ochilishi va bu bilan bog’liq ravishda aholi migiratsiyasi;
yer shari aholisi sonining o’zgarib turishi;
ijtimoiy ishlab chiqarish tarkibini tubdan o’zgartirishga qodir bo’lgan texnologiya, tadqiqotlar va innovatsiyalardagi qudratli o’zgarishlar.
Iqtisodiy tsikllarni tashqi omillarning mavjudligi bilan tushuntiruvchi nazariyalar eksternal nazariya deb atash qabul qilingan.
Internal nazariya iqtisodiy tsikillarni iqtisodiy tizimning o’ziga xos ichki omillar to’g’diradi deb hioblaydi.
Ichki omillar:
- shaxsiy iste‘molning o’zgarishi (qisqarishi yoki kengayishi);
- investitsiyalar, ya‘ni ishlab chiqarishni kengaytirish, uni yangilash va yangi ish joylarini vujudga keltirishga yo’naltiriladigan mablag’lar hajmi;
- ishlab chiqarish, talab va takliflar hajmiga ta‘sir ko’rsatishga qaratilgan davlatning iqtisodiy siyosatining o’zgarishi.




Xulosa
Ma’lumki jamiyat ixtiyoridagi ishlab chiqarish imkoniyatlari, mehnat
resurslari, tabiiy boyliklar, yer, ya’ni bu resurslar chegaralangan bo`lib ulardan
foydalanish, joylashtirish oqilona yondashuvni talab etadi. Hozirgi vaqtda bozor
iqtisodiyoti hukmronligi resurslarni samarali taqsimlab joylashtirish va iqtisodiy
o`sishni tezlashtirish, mahsulot sifatini yaxshilash va yuqori turmush darajasini
taminlash imkonini tug`diradi. Bunday tizim mehnatni rag`batlantirishning ma’qul
usullaridan keng foydalanish va shaxsiy boylikni, milliy boylikning ortib borishini
tezlashtiradi. Bozorni asosan talab va taklif, raqobat, baho kabilar shakllantiradi, tartibga solib turadi.
Talab va taklif qonuning harakati va bozor iqtisodiyoti taraqqiyoti
insoniyat jamiyati uchun juda ahamiyatli bo`lgan barcha boyliklardan foydalanish
samarasini ko`tarish va inson manfaatiga qaratishda katta imkoniyatlar yaratishini
qayd qilish mumkin. Bunda resurslardan to`la foydalanish, tabiiy boyliklar
samarasini ko`tarish, yangi-yangi texnalogiyalar tufayli yangi xom-ashyo,
materiallarni yaratish juda ahamiyatlidir.
Hozirgi texnalogiya asosan kam xarajat, ayniqsa kam moddiy sarfli ishlab
chiqarishni yuqori darajaga ko`targan bo`lib, bularning hammasi bozor talabi
natijasidir.
Ishlab chiqarishning talab asosida har tomonlama va keng miqyosda taraqqiy
eta olishi inson turmish tarzining yuqori darajasini taminlab boradi.
Talab va taklif qonuni ta’sirida rivojlanayotgan iqtisodiyot mavjud
imkoniyatlardan inson manfaati uchun eng samarali foydalanish imkonini
tug`diradi.
Bozor iqtisodiyotining ustunligi ham avvalo shu bilan belgilansa kerak.