Yakin doğU ÜNİversitesi

YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI

YENİ TÜRK EDEBİYATI PROGRAMI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

OSMAN TÜRKAY’IN HÜRSÖZ GAZETESİNDEKİ KÖŞE YAZILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

(23 OCAK 1951 – 24 TEMMUZ 1951)


Dilek YILDIZBAŞ

Prof. Dr. İsmail PARLATIR


Lefkoşa

Ekim 2010

ÖZ

Bu çalışmada Osman Türkay’ın 1951 yılında Hürsöz gazetesinde “Akisler” başlığı altındaki köşe yazıları değerlendirilmiştir. Osman Türkay “Akisler” başlığı altında yazı yazmaya 23 Ocak 1951 tarihinde başlamış, 24 Temmuz 1951 tarihinde ise son vermiştir. Osman Türkay, bu tarihler arasında Hürsöz gazetesinde 137 köşe yazısı yazmıştır. 4 sayfa olarak çıkan gazetenin birinci sayfasında Osman Türkay’ın yazıları günlük olarak çıkmaktaydı. Ancak yazı yazmadığı bazı günler de oluyordu.

Çalışmamız öz, abstract, içindekiler, önsöz, Osman Türkay’ın hayatı, köşe yazılarının değerlendirmeleri, metinler ve kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır. Önsözde Kıbrıs Türk basınına gereken önemin verilmediğinden, 1952 yılına kadar çıkan gazetelerden ayrıca Hürsöz gazetesinden bahsettim. Giriş kısmında Osman Türkay’ın hayatından İngiltere’ye gitmeden önceki düşüncelerinden ve İngiltere’ye gittikten sonraki düşüncelerinden, vermiş olduğu sanat eserlerinden, sanatsal kişiliğinden  söz ettim.

Köşe yazılarının değerlendirilmesi bölümünde çalışmamı beş ana bölüme ayırdım. Birinci bölümde; Kıbrıs Türk halkının sosyal hayatını, ikinci bölümde; siyasi hayatını, üçüncü bölümde; dil ve edebiyatı, dördüncü bölümde; Kıbrıs coğrafyasını, beşinci bölümde; Osman Türkay’ın gazeteden ayrılmasını inceledim. Bu bölümde “Osman Türkay Aramamızdan Ayrılırken” başlıklı yazı Osman Türkay’a ait değildir, gazete sahibi tarafından yazılmıştır. Bu değerlendirme kısmında gerekli gördüğüm kimi yazıları tek tek kimilerini ise birleştirerek inceledim.

Sonuç bölümünde ise yaptığım çalışmanın bölüm bölüm genel bir değerlendirmesini yaptım.

------------------------------------------------

ABSTRACT

In this workout, the columns under the titles of “Akisler” of Osman Türkay within the body of newspaper of Hürsöz on 1951 were evaluated. Osman Türkay startede to write under the titles of “Akisler” on 23 January 1951 and finished on 24 July 1951. Osman Türkay wrote 138 columns between that dates within the body of newspaper of Hürsöz. The writings of Osman Türkay took part in the first page of newspaper of which was published as 4 pages. However, he sometimes did not write.

Our workout is composed of content, abstract, introductory, the life of Osman Türkay, evaluations of his columns, texts and bibliography parts. In the introductory part, I mentioned about not having necessary importance of Cyprus Turkish Media, the newspapers published till 1952 and also the newspaper of Hürsöz. In the introduction part, I mentioned about the life of Osman Türkay, the thoughts of him before going to England and the thoughts of him after going to England, productions and art personality of him.
I divided my workout into seven parts fort he evaluation part of columns. I researched the social life of Cyprus Turkish citizens in the first part; nationalism in the second part; communisn in the third part, Rum and Greek matter in the fourth part,language and literature in the fifth part, geography of Cyorus in the sixth part and Osman Türkay’s leaving from the newspaper. In this evaluation part, I observed some of necessary writings one by one and I observed some of them by uniting.

In the conclusion part, I evaluated my workout generally part by part.

ÖNSÖZ

Osman Türkay, denemeleri, tiyatro oyunları, köşe yazılarıyla tanınmasına karşın asıl kimliğini şair olarak göstermiştir. Ultra-modernizmin yaratıcısı, “uzay çağı şairi” olarak adlandırılan Osman Türkay, 1958 yılında İngiltere’den döndükten sonra şiir alanında kendini daha çok geliştirmiştir. Her fırsatta barışı, kardeşliği, evrensel sevgiyi vurgulayan Osman Türkay, bu duyguların hakim olduğu, teknolojik gelişmelere ayak uydurmuş, medeni ve ileri düzeyde bir dünya hayal etmiş ve insanların bir gün uzaya çıkacağına inanmıştır. İnsanlar bir gün uzaya çıkacaktır ve oraya da barışı, kardeşliği, evrensel sevgiyi götürecektir. Bu duygularını şiirlerinde kimi zaman gezegenler arasında dolaşarak, kimi zaman kıtalar arasında dolaşarak kimi zaman uzaya çıktığını hayal ederek anlatmaya çalışmıştır. Bu yüksek lisans çalışmamızda Osman Türkay’ın şair yönünü değil İngiltere’ye gitmeden önce 1951 yılında Hürsöz Gazetesinde “Akisler” başlığı altında yazdığı köşe yazılarını topladık ve değerlendirdik.

Hürsöz gazetesi 21. 08. 1946 yılında sahibi ve başyazarı da olan Fevzi Ali Rıza Tevfik tarafından çıkarılmaya başlanmıştır. Hürsöz gazetesi yaklaşık on iki yıl kadar yayın hayatına devam etmiştir. 1950 sonrasında Türkçe gazetelerin sayısının fazlalığından gazetenin okuyucusu azalınca 1958 yılında Fevzi Ali Rıza Tevfik tarafından kapatılmıştır.

Hürsöz gazetesi günlük ve 4 sayfa olarak basılmaktaydı. Osman Türkay, Hürsöz gazetesindeki yazılarına 23 Ocak 1951 yılında başlamış ve 24 Temmuz 1951 yılında ise gazeteye yazı yazmayı bırakmıştır. Osman Türkay, Hürsöz gazetesine günlük yazı yazmasına rağmen bazı günler gazetede yazı yazmadığı da oluyordu. Osman Türkay’ın “Akisler” başlığı altındaki köşe yazıları Hürsöz gazetesinin 1. sayfasında yayınlanmaktaydı. Osman Türkay gazeteden ayrıldıktan sonra “Akisler” köşesi, “Günün Akisleri” başlığı altında gazete çalışanları tarafından devam ettirilmiştir.

Osman Türkay’ın hiçbir kitaba girmemiş şiirleri daha önce Şevket Öznur tarafından toplandı ve Osman Türkay İlk Şiirleri Üzerine Bir Araştırma adı altında bir kitap haline getirildi.¹ Osman Türkay’ın Hürsöz’deki yazılarının gazete köşelerinde kalmasının Kıbrıs Türk kültür, dil ve edebiyatı açısından büyük bir kayıp olacağını düşündüğümüzden, bu yazıları bir araya getirmek amacıyla bu çalışmayı yapmaya karar verdik.  

Osman Türkay’ın, Hürsöz gazetesindeki şiirleri gibi köşe yazıları da onun olgunluğa erişmeden önceki yazılarıdır. O zamanlar yirmi yaşlarında bir gençtir. İngiltere’ye gidip geldikten sonra hem şiir hem de düz yazı alanında kendini çok geliştirmiş ve mükemmel çalışmalar yapmıştır. Osman Türkay, Kıbrıs’ta çıkan Hürsöz, Bozkurt, Gençlik, Kıbrıs Türk Sesi, Savaş, Yenigün gazetelerine  ve Türkiye’de çıkan Varlık, Varlık Yıllığı, Cep Dergisi, Türk Dili, Yeditepe, Yelken, Denge ve Sesimiz gazetelerine de pek çok edebi yazılar yazmıştır.

Çalışmamı beş bölüme ayırdım:

1. Bölüm: Sosyal Hayatla İlgili Değerlendirmelerin olduğu bölümdür. Sosyal Hayat bölümünü kendi içerisinde on iki alt başlığa ayırdım: Geleceğe Yönelik Öneriler, İşsizlik Kıbrıs Türk Köylüsü, Yardımseverlik, Türk Kadını, Resmi ve Milli Bayramlar, Ahlak, Dünyada Olanlar, Savunma Araçları, Müzik, Spor, Trafik Kazaları.

2. bölüm Siyasi Hayat İle İlgili Değerlendirmelerin olduğu bölümdür. Bu bölümü kendi içerisinde 3 alt başlığa ayırdım. Birinci bölüm Milliyetçilikle İlgili Değerlendirmelerin olduğu bölümdür. Bu bölümü de kendi içerisinde iki alt başlığa ayırdım: Milli Sorunlar ve Milli Duygular, Türk Askeri. 2. bölüm Komünizmle İlgili Değerlendirmeler bölümüdür. Kendi içerisinde iki alt başlığa ayırdım: Komünistlerin Faaliyetleri ve Kominform. 3. bölüm Rum ve Yunan Sorunuyla İlgili Değerlendirmelerin olduğu bölümdür. Kendi içerisinde altı alt başlığa ayırdım: Plesibit Hakkında Görüşler, Ethnos Gazetesindeki Yazılar Üzerine, Yunan Başbakanı Venizelos’un Açıklamaları Üzerine Düşünceler ve İlhak Meselesi, İlhak Konusunda Makarios’un Açıklamaları, Yunan Kralının İlhak Konusuna Teması Üzerine, Diğer Konular.

3. bölüm Dil ve Edebiyatla İlgili Değerlendirmelerin olduğu bölümdür. Bu bölümü de kendi içerisinde altı alt başlığa ayırdım: Özker Yaşın’ınla Dil Münakaşası, Edebiyat ve Sanat Olayları Üzerine, Basın ve Yayın, Fikir Adamları, Eğitim, Kişisel Eleştiri.

4. bölüm Kıbrıs Coğrafyasının anlatıldığı bölümdür. Kendi içinde üç alt başlığa ayırdım: Kıbrıs Coğrafyası, Turizm, Yabancıların Düşünceleri.

5. bölüm Osman Türkay’ın gazeteden ayrılışının anlatıldığı bölümdür. Bu bölümde “Osman Türkay Aramızdan Ayrılırken” başlıklı yazı Osman Türkay’a ait değildir. Osman Türkay’ın gazeteden ayrıldığını bildirmek için gazete sahibi tarafından yazılmıştır.

Kaynaklara ulaşmamda bana çok yardımcı olan sayın hocam Şevket Öznur’a ve çalışmam sırasında desteğini ve ilgisini hiçbir zaman esirgemeyen sayın hocam Prof. Dr. Bülent Yorulmaz’a, danışman değişikliğinden sonra yazdıklarımı özenle okuyup inceleyen yeni tez danışmanım sayın hocam Prof. Dr. İsmail Parlatır’a teşekkürlerimi sunuyorum.

DİLEK YILDIZBAŞ

17 MAYIS 2010