Yanma : Yanıcı maddenin ısı yardımı ile oksijenle birleşmesi sonucu ortaya çıkan kimyasal olaydır. Yanmanin şartlari

YANMA :

Yanıcı maddenin ısı yardımı ile oksijenle birleşmesi sonucu ortaya çıkan kimyasal olaydır.

YANMANIN ŞARTLARI :

Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın bir arada olması gerekir. Bu şartlar YANICI MADDE, ISI VE OKSİJEN’ dir. Şartlardan herhangi birinin bulunmaması veya yeterli miktarda olmaması halinde yanma olayı meydana gelmez.

Her üç şart bir aradadır,

Yanıcı Madde Oksijen yeterli miktardadır ve

yanma olayı vardır.

Isı

Yanıcı madde yoktur

Yanma olayıda yoktur

Oksijen yeterli miktarda

değildir veya yoktur. Bu

durumda yanma olayı

gerçekleşmez.

Isı yeterli değildir veya

yoktur. Bu durumda

yanma olayı gerçekleşmez.
YANICI MADDE :

Belirli şartlar oluşturulduğundan bütün maddeler yanabilir. Ancak bu şartların hepsini hazırlamak her zaman mümkün değildir.

Biz yanıcı madde sözünden ısı karşısında yanıcı buhar veya gaz çıkarabilen yada kolaylıkla korlaşabilen maddeleri anlıyoruz. Bu anlamda yanıcı maddelerin büyük çoğunluğunun bileşiminde ( C ) Karbon ( H ) Hidrojen, ( O ) Oksijen, ( S ) Kükürt ( F ) Fosfor gibi elementler bulunmakta, ısı ile temaslarında çeşitli bileşikler halinde gaz ortaya çıkarmaktadırlar. Bu gazlar buhar halindedir.

Maddeler bilindiği gibi tabiatta üç halde bulunurlar.

Bunlar ;

1. 
   Katı haldeki yanıcı maddeler
   
2. 
   Sıvı haldeki yanıcı maddeler
   
3. 
   Gaz haldeki yanıcı maddeler.
   

KATI YANICI MADDELER :

Bu sınıftaki maddeler, genel olarak ısı etkisi ile yanıcı buhar veya gaz çıkarmakta ve oksijen ile birleşmeleri halinde yanma meydana gelmektedir.

Bu gruptaki bazı yanıcı maddeler ise önce eriyerek sıvı hale geçmekte daha sonra buhar haline geçerek yanmaktadır. ( Parafin, Mum, Katı yağlar gibi.)

Bazıları ise doğrudan buhar haline geçerek yanmaktadır. ( Naftalin gibi)

SIVI HALDEKİ YANICI MADDELER :

Sıvı yanıcı maddeler genelde buharlaştıktan sonra yanarlar. Bunların pek çoğu normal havada buharlaşırlar. Örneğin; Benzin –7˚C de buharlaşmaya başlar ve 41˚C de buharlar aleve dönüşürler. Sıvı maddeler katı maddelere göre daha kolay ve hızlı yanarlar. Sıvı yanıcı maddelerin çoğunluğunun buharı ( Benzin. Mazot. Tiner vb) havadan ağırdırlar.

GAZ HALDEKİ YANICI MADDELER ;

Diğer yanıcı maddelere oranla daha kolay ve daha hızlı yanarlar. Oksijenle temasa getirilmeleri çok küçük kütleler halinde olmalıdır. Aksi halde yanmaları patlama şeklinde olacaktır.

Gaz halindeki yanıcı maddeler, çoğu zaman çeşitli gazların karışımından meydana geldiğinden dolayı zehirleme özellikleri de bulunabilmektedir.
YANMANIN ÇEŞİTLERİ :

Yanma olayı dört şekilde meydana gelir.

1. 
   Yavaş yanma,
   
2. 
   Hızlı yanma,
   
3. 
   Parlama patlama şeklindeki yanma,
   
4. 
   Kendi kendine yanma.
   

a- YAVAŞ YANMA :

Yavaş yanma şu durumlarda meydana gelir.

1. 
   Yanıcı maddenin bünyesi itibarıyla, yanıcı buhar veya gaz meydana getiremediği halde,
   
2. 
   Yeterli ısının olmaması halinde,
   
3. 
   Yeterli oksijenin olmaması halinde
   

Yavaş yanma meydana gelmektedir.

Örneğin;

1. 
   Demir ( F ), Bakır ( Gu ) gib metallerin havadaki oksijen ve hava ısısı ile oksitlenmesi olayında olduğu gibi.
   
2. 
   Canlıların hücre solunumu olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır.
   

b- HIZLI YANMA ;

Yanmanın bütün belirtileri ile oluştuğu bir yanma olayıdır.

Yanmanın Belirtileri; Alev, Isı, Işık ve Korlaşmadır.

Bazı maddeler, katı halden önce sıvı hale daha sonrada buhar veya gaz haline geçerek yanarlar. Örneğin; ( Parafin, Mum gibi )

Bazıları ise doğrudan yanabilen buhar çıkarırlar. Örneğin; ( Naftalin )

Yine bazı maddeler doğrudan doğruya yanabilen gazlar çıkarırlar. Örneğin ; (Odun, Kömür )

Meydana gelen bu yanıcı buhar veya gazlar oksijenle birleşirken olay meydana gelir. Bir alev ve üç kısım bulunur.

1. 
   Dış Kısım ; Parlaktır Isı yüksek derecededir ve yanma tamdır.
   
2. 
   Orta Kısım ; Yanma tam değildir. Zira oksijenle temas olanağı daha azdır. Isı derecesi de azdır.
   
3. 
   Çekirdek Kısım ; Bu bölgede yanma yoktur. Yanıcı buhar veya gazların yanmak için sıra beklediği bölgede denilebilir. İç ve orta kısımdan hava akımı dolayısı ile bir takım yanmamış maddeler çıkar ki bunlar duman ve kurumdur.
   

Dış Kısım

İç Kısım



İç Kısım

Yine bazı maddeler buharlaşmadığı için yanıcı gazda çıkarmaktadır. Bu gibi maddelerin yanması korlaşma halinde olmakta, alevlenme olmaktadır. Örneğin ; (Gazı alınmış kok ve odun kömürleri, sigaranın yanışı gibi ) buda alevlenmede olduğu gibi ısı ve ışık bariz şekilde görülmekte ve hissedilmektedir.

c- PARLAMA – PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA ;

Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülebilen bir olaydır. Örneğin ;(Benzin gibi) patlama ise tamamen bir yanma olayıdır. Burada dikkat çeken husus maddenin tamamının bir anda yanmasıdır. Bunda maddenin cinsi birleşimi, şekli, büyüklüğü ile küçüklüğü ve nihayet oksijen oranının rolü büyüktür.

Patlamada; bir anda parlayarak yanan madde çeşitli gazlar haline gelmekte ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak etrafını zorlamakta ve parlamalar oluşmaktadır.

d- KENDİ KENDİNE YANMA ;

Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddeler normal hava ısısı ve oksijeni içinde kolaylıkla oksitlenmekte, bu oksitlenme sırasında ise gittikçe artan bir ısı çıkmaktadır. Zamanla doğru orantılı olarak artan bu ısı, bir süre sonra alevlenmeye yetecek dereceyi bularak maddenin kendiliğinden tutuşmasına neden olmaktadır. Örneğin ; Bezir yağına bulaştırılmış bir bez parçası yukarıdaki açıklandığı üzere bir süre sonra alev alarak yanmaya başlayabilmektedir.

YANGIN :

Yararlı ateş yakılan yerler dışında, kontrol’u elden çıkmış yanma olayıdır. Örneğin: (Ormanda bir yanma olayı yangındır. Akaryakıt depolarının yanması bir yangındır. vb.)

Yangın Çeşitleri ve Sınıflandırılması ;

Yangınları çeşitli gruplar altında toplamak için yapılan çalışmalar neticesinde en uygun ayrım yanıcı madde cinslerine göre yapılmıştır. Bu sınıflama 4 ana grupta belirtilmiştir.

A- SINIFI :Katı yanıcı maddeler yangını; Çeşitli odun, kereste, ham ve mamül tekstil maddeleri, kağıt vb. maddeler.

B-SINIFI :Sıvı yanıcı maddeler yangını; Gaz yağı, mazot, benzin, fuol-oil, madeni yağlar, alkol, tiner, vernik, boyalar vb. maddeler.

C-SINIFI :Gaz haldeki yanıcı maddeler yangını; Likit petrol gazı ( Tüp gazı ), Hava gazı, hidrojen vb. maddeler yangını.

D-SINIFI :Yanabilen hafif metaller yangını; Alüminyum, Magnezyum vb. maddeler.
Yangın Çıkma Sebepleri ( Nedenleri) :

Yangın çıkmasına neden olan sebepler genellikle 7 gurup altında ele alınır.

1. 
   Yangından Korunma Önlemlerinin Alınmaması.
   
2. 
   Bilgisizlik.
   
3. 
   İhmal ve Dikkatsizlik.
   
4. 
   Kazalar.
   
5. 
   Sıçrama
   
6. 
   Sabotaj.
   
7. 
   Tabiat Olayları.
   

Koruma Önlemlerinin Alınmaması ;

Yangına sebebiyet verenlerin başında kullanılan madde ve malzemelerin özelliklerine göre yanmalarını önleyici tedbirlerin alınmaması gelmektedir. Mesela; Elektrik sistemi ile ilgili gerek tesisat, gerekse sigorta sistemlerinin yeterli düzeyde yapılmaması, binalarda çatı kirişleriyle baca ilişkilerinin gereği gibi düzenlenmemesi. Yani bacaların yeterli özenle sıvanmaması. LPG kullanırken tüp kullanımı ile ilgili gerekli önlemlerin alınmamsı, soba ve kalorifer sistemlerinde gerekli tertibatın alınmayışı ve gerekli periyodik temizlik ve bakımlarının yapılmaması nedenleri ile yangın çıkmaktadır.

Bilgisizlik ;

Kullanılan madde ve malzemelerin yangına sebebiyet verebilecek özelliklerinin bilinmemesi de yangın nedenlerinin en önemlilerindendir. Yan önlemlerinin ne şekilde alınacağını bilmemek ve öğrenmemek yangının çıkmasına her an sebebiyet verecektir. Mesela tavan arası ve çatıya kolay ve çabuk tutuşabilecek eşyalar koymak, yakıt depoları veya yakıtta çalışan yerlerde kıvılcım çıkartacak etkenlerin bilinmemesi vb.

İhmal :

Kullandığımız madde ve malzemelerin yanıcı niteliğine göre alınacak tedbirler hakkında bilgi sahibi olduğu halde hatta bu önlemlerin pek çoğu alındığı halde ihmal yüzünden yangınlar olabilmektedir. Mesela ağaçlık yerlerde söndürülmeden atılan kibrit, sigara izmarit gibi maddeler; LPG tüplerinin kibritle kontrol edilmesi, pirizde ocak ütü fişi unutulması, piknik tüpleri üzerine geniş tabanlı tencere, kazan konularak uzun süre ısıtılması, sigortaya gereğinden fazla tel sarılması vb. durumlar yangına sebebiyet verir.

Kazalar :

İsteğimiz dışında meydana gelen bazı olaylarda yangına sebebiyet verir. Mesela Trafik kazaları; araç yangınlarına, İş kazaları; makine ve bina yangınlarına sebebiyet verir. Cihazlarda meydana gelen kazalar bina yangınlarına sebebiyet verir.

Sıçrama :

Direkt olarak yangın sebebi olmamakla birlikte yanıcı maddenin üzerine düştüğü zaman yangına sebebiyet veren, yanan cisimlerden koparak etrafa sıçrayan, parçacıklardan meydana gelen yangın etkenidir. Mesela Fabrika ve atölyelerde kaynak ve taşlama makinelerinden sıçrayan kıvılcımların etrafta bulunan benzin, mazot vb. maddeler üzerine düşmesi, sobadan sıçrayan yanan kömür parçasının halı, kilim vb. maddelerin üzerine düşmesi sonucu çıkan yangınlar.

Sabotaj :

Çeşitli amaçlar için bilerek ve isteyerek yangın çıkartılmasıdır. Mesela tarla, ev yeri açmak amacıyla ormanların yakılması, bina, işyeri ve tesislerin kundaklanması gibi kasti olaylardan yangın çıkartılabilir.

Tabiat Olayları :

Tabi olarak kendiliğinden ortaya çıkan yangınlardır. Mesela deprem, yıldırım düşmesi, güneş ışınlarından meydana gelen yangınlardır.

YANGIN ETKENLERİ ;
a) Bacalar ;

Bir veya birkaç ocağa ait tek çıkış yolu olarak yapılan bacalar.

Bir veya bir gurup ocağa ait ayrı ayrı çıkış yolları olarak yapılan bacalar.

Bacalar içlerinin sıvanmaması, yüzeylerinin pürüzlü olması, yeterince geniş ve dik olmaması, gerekli temizliklerinin yapılmaması nedeni ile kurumların birikmesine neden olurlar.

Biriken bu kurumların tutuşması sonucunda yangınlara sebebiyet verirler.
Baca Yangınlarının söndürülmesi ;

Birinci yol ilk iş olarak bacanın alt kısmından söndürmeye başlamak. Bunda başarı elde edilmez ise ateşin eriştiği en yüksek noktanın üstünden ve bacadan açılacak delikten suyu sis olarak vermek. Sis halindeki su ısı ile buharlaşması neticesi soğuma ve boğma yolu ile söndürmeyi sağlamak gerekir.

b) Sigara, Kibrit

c) Kıvılcım

d) Elektrik

e) Benzin

f) LPG, Doğalgaz.

Sıvı petrol gazı da dediğimiz bu gaz petrol yan ürünlerindendir.

Likit Petrol Gazının Özellikleri ;

1. 
   Hava ile karışmadıkça yanmaz.
   
2. 
   Yanıcılık limitleri %2 ile %8 arasındadır.
   
3. 
   Teneffüz edilmesi halinde zehirsizdirler.
   
4. 
   1 litre sıvı LPG, 550 gr. kadar ağırlıktadır.
   
5. 
   LPG. Buharları havadan daha ağırdır.
   
6. 
   LPG hakikatte renksiz ve kokusuzdur. Fakat emniyet mülahazası ile kerih esansı ilave edilir.
   
7. 
   Kap içinde tazyik altında sıvı halde iken %10 kadar hacim değiştirebilirler.
   
8. 
   LPG. Ekseriyetle propan ve Bütan gazlarının karışımıdır.
   
9. 
   Bütan daha tembel fakat propan daha hareketli gazdır.
   
10. 
    Bir kova içinde sıvı LPG. aniden yere dökülecek olursa yerde henüz yayılma fırsatı bulmadan buharlaşır.
    
11. 
    Sıvı LPG. insan derisi ile temas ederse ciddi donmalar yapar.
    
12. 
    Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.
    

LPG Tüplerinin Özellikleri ;

1. 
   Normal şartlar altında tüp içindeki tazyik 6 ila 12 atmosfer arasındadır.
   
2. 
   Bu tüpler hakikatte 34 atmosfere kadar tahammül ederler.
   
3. 
   Tüplerin üstündeki emniyet vanaları, henüz dahili tazyik 34 atmosferi bulmadan açılacak şekilde ayarlanmıştır.
   
4. 
   Dolu bir LPG. tüpü ateşe atılacak olursa patlamaz, sadece emniyet vanası atar ve ateşe meşale halinde iştirak eder.
   

LPG Konusunda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar ;

1. 
   Bu gaz tüplerle ve özel surette imal edilmiş, sarnıçlı kamyon, vagon ve deniz araçları ile nakil ve tevzi edilmelidir.
   
2. 
   Dolu tüpler üzeri açık ve yan kapları tabanla aralıklı bulunan özel araçlarla nakledilmeli, umumi ve hususi araçlarla naklinden kaçınılmalı dır. Satış yerlerinden evlere dağıtım yapmak için kullanılacak üzeri açık Pic-up tabir edilen kamyonetlere muayyen bir adetten fazla tüp konulmamalıdır.
   
3. 
   Dolu tüplerin muhafazasını sağlamak üzere yapılacak depolar için belediyelerce yer gösterilmeli, üzerinde iş yeri ve ikametgah, bitişiğinde bina bulunmayan, tabii ve cebri ventilasyon tertibatı olan tek katlı depolarda bulunacak tüp adedi tespit edilmeli, dolu ve boş tüpler, arada en az 1 metre geçit bırakılmak sureti ile istiflenmelidir.
   
4. 
   Bilhassa resmi, daire ve müessese, hastane, kışla, otel, okul, han, sinema, tiyatro gibi halkın toplu bulunduğu yerlerde parlayıcı ve patlayıcı maddeler bulundurulmalıdır.
   
5. 
   Depo ve satış yeri arasında en az 50 metre mesafe bulunmalı ve bu mesafe her ne suretle olursa olsun ihmal edilmemeli ve korunmalıdır.
   
6. 
   LPG’ nın havadan ağır olduğu ve bu tüplerin kaçak yapması halinde gazın zeminde toplanacağından ötürü, gazın bu vasfı göz önünde tutulmalı ve satış yerlerinde muayyen adette tüpü geçmemek şartı ile zemin seviyesinden aşağı yerlere, bodrumlara dolu tüp konulmamalı.
   
7. 
   Dolu tüplerin konulduğu yerin bitişiğindeki binalarla kapı ve pencere vasıtasıyla da olsa irtibat bulunmamalı.
   
8. 
   Tüplerin konulduğu zemin ıslak ve rutubetli olmamalı ve ateşe dayanıklı malzemelerden yapılmış olmalıdır.
   
9. 
   Bilhassa kapalı çarşılarda, pasajlarda, işhanlarında, toplu halde yatılan yerlerde, eğlence yerlerinde ve patlayıcı-parlayıcı madde depoları ile karpit depolarının altında veya bitişiğinde her ne suretle olursa olsun satış dahi yapılmamalıdır. Patlayıcı ve parlayıcı madde; karpit depo ve satış yerleri dışında kalan iş yerlerinde 2 dolu tüpten fazla bulundurulmamalıdır.
   

LPG Emniyet Kaideleri ;

1. 
   LPG tüpleri daima dik tutulur ve dik olarak depolanır.
   
2. 
   Gaz kaçıran tüpler araziye götürülerek boşaltılır.
   
3. 
   LPG Tüpleri tamamen doldurulmaz. %10 genişleme payı olarak boş bırakılır.
   
4. 
   LPG Tüpleri civarında tahta, kâğıt, odun gibi yanıcı maddeler depo edilmez.
   
5. 
   Yanmakta olan LPG tüpünün civarındaki tüpler ve varsa yanıcı maddeler devamlı olarak soğutulmalıdır.
   

YERLEŞTİRME ÖNLEMLERİ ;

• 
  Cihazınızın altına, kâğıt, plastik, örtü, muşamba vs. gibi yanıcı maddeler koymayın.
  
• 
  Cihazın yakınında kolay tutuşabilen maddelerin özellikle perdelerin bulunmamsına dikkat edin.
  
• 
  Ev tüpünüzü ocak düzeyinden daha aşağıya, söz gelişi tezgah altına yerleştirin.
  
• 
  Tüpleri dik tutun asla yatırmayın.
  
• 
  Yedek tüpleri çeşitli ısı kaynaklarının yanında tutmayın, çocuklar tarafından kurcalanmamasına özellikle dikkat edin.
  
• 
  Gaz tüpü ile çalışan cihazınızı yatak odası gibi kapalı yerlerde kullanmayın.
  

BAĞLANTILAR İÇİN ÖNLEMLER ;

• 
  Özel hortumu cihazınıza en yakın mesafeden bağlayın, çevresinde dolaştırmayın,
  
• 
  Zorunlu olmadıkça hortumu 125 cm.den daha uzun tutmayın.
  
• 
  Arızalı olduğundan şüphelendiğiniz dedantörü kesinlikle kullanmayın.
  
• 
  Hortumlarınızı sık sık kontrol edin, eskiyen ve yumuşayanları yenileriyle değiştirin.
  
• 
  Hortumu cihaza ve dedantöre mutlaka kelepçeyle bağlatın.
  

KULLANIM ÖNLEMLERİ ;

• 
  Cihazın gaz musluğunu açmadan önce, çakmağınızı hazırlayın, yada kibritinizi yakın.
  
• 
  Gazı hem cihazınızdaki düğmelerden, hem dedantörden kapayın.
  
• 
  Güçlü bir hava akımını, özellikle mutfağa gelecek rüzgarın ve tencereden taşan maddelerin ocağınızı söndürebileceğini, bu yüzden gaz kaçağı meydana gelebileceği ihtimalini göz önünde bulundurun.
  
• 
  Hangi nedenle olursa olsun, sönen cihazınızı hemen yakmayın. Önce düğmesini ve dedantörü kapatın, daha sonra bulunduğu yeri iyice havalandırın.
  
• 
  Cihazınızı az havalanan küçük bir yerde yakıyorsanız, bu yeri sık sık havalandırın.
  
• 
  Küçük tüplerinizi kazan, tencere gibi büyük ve geniş tabanlı kapların ısıtılmasında kesinlikle kullanmayın.
  
• 
  Tüpün üst kısmı tehlikeli biçimde ısınabilir, yada contası ısınarak eriyebilir.
  
• 
  Lüks lambası takılan küçük tüpleri ısı kaynaklarından uzakta kullanın. Özellikle köylerde, ahşap tavanlara yakın tutmayın, kapadıktan sonra iyi kapanıp kapanmadığını kontrol edin.
  
• 
  Küçük tüplerin musluğunu sonuna kadar açmayın. Kapatmak için normal sıkın, fazla zorlamayın.
  
• 
  Küçük tüplerde kullanılan cihazların contalarını sık sık kontrol edip, yetkili satıcınıza değiştirin.
  

TEDBİRSİZLİKTEN DOĞAN GAZ KAÇAKLARINA KARŞI NE YAPILMALI :

• 
  Gaz kaçağının kolayca anlaşılması için gazın içine özel bir koku eklenmiştir. Bu kokuyu duyduğunuzda cihazı kullanmayın, yada kullanmayı bırakın. Tüpü hemen havadar güvenli bir yere götürün.
  
• 
  Bir gaz kaçağı hissettiğiniz anda tüpün üzerindeki dedentör düğmesini kapayın ve hemen satıcınızdan bir yetkili isteyin.
  
• 
  Gaz kaçağı meydana geldiği yeri havalandırın, ağır olduğu için yere çöken gazı bir süpürge ile yelpazeleyip dışarı atın.
  
• 
  Gaz kaçağının nedenini sakın kibrit yakarak aramayın. Bunun için sabunlu suyu bağlantı yerlerine sürün. Çıkan hava kabarcıkları gaz kaçağını gösterecektir.
  
• 
  Çok önemli bir gaz kaçağı durumunda sakın ateş, elektrik yakmayın, buzdolabı açmayın. Kıvılcım çıkabilecek her türlü hareketten kaçının.
  
• 
  Yangın başlangıcında kesinlikle paniğe kapılmayın. Önce tüpün vanasını kapatarak kaçağı önleyin. Sonra yanan diğer eşyaları söndürün ısınmışsa tüpün gövdesini suyla soğutun.
  

g- Hayvanlar.

h- Yıldırım

ı- Güneş ışığı
YANGIN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER ;

Yangını mutlak önleyici tedbirler düşünülemez. Zira yangını oluşturan üç unsur (Yanıcı madde, Oksijen ve Isı ) hayatın vazgeçilmez ihtiyaçlarıdır. Öyle ise önleyici tedbirler olarak üzerinde duracağımız konuda budur.

Mutlak suretle yangın önlememekle beraber büyük oranda yangın ihtimalini azaltıcı, önleyici tedbirler vardır. Bu tedbirleri şematik olarak aşağıda göreceğiz.
Yangını Önleyici Tedbirler

İnşai Bakımdan Tesisat Bakımından Kullanma Bakımından Diğer Tedbirler

Önleyici Tedbirler Önleyici Tedbirler Önleyici Tedbirler

Sabit Tesisler Yangın İhbarı Yangın Söndürme

Bakımından Tesisleri Bakımından Tesisleri Bakımından

a) İnşai Bakımdan Önleyici Tedbirler ;

İnşai bakımdan önleyici tedbirler olarak aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekir.

1) İnşaat ve dekorasyon malzemesi ; Olanaklar ölçüsünde inşaat ve dekarosyon malzemesi yanmaz veya zor yanıcı maddelerden seçilmelidir. Estetik açıdan düşünülerek dekorasyonda ahşap malzemelerden mümkün olduğu ölçüde kaçınılmalıdır.

2) Bacaların inşa durumu ; Ahşap çatılı binalarda bacaların inşa durumuda başlı başına bir yangın sebebidir. Bacalarda yangın sebebi olan inşaat hatalarını şöyle sıralayabiliriz.

aa) Bacaların çatı arasından geçirilirken payanda ve tahtalara temas ettirilmesi, normalde bu ahşap kısımlardan 15-20 cm açıktan geçmesi gerekir.

bb) Bacaların inşası sırasında içlerinin sıvanması, bacaların içi ancak inşa sırasında sıvanabilir. Sıvanmamış bacalarda tuğla aralarında boşluklar, arlıklar bulunmakta ve buralardan kıvılcımlar çatıya geçmektedir. Bu şekildeki bacalarda kurum toplanmakta ve bu kurumlar zamanla tutuşabilmektedir. Buradan çatıya veya depo olarak kullanılan çatı aralarındaki kolay tutuşabilen maddeleri yakmaktadır. Baca bu şekilde inşa edilmişse en azından dıştan kalın sıva ile sıvanmalı, zira içten sıvanması olanaksızdır.

cc) Buradaki inşaat hatasının üçüncüsü ise çatı üstündeki kısmının yeteri kadar yüksek olmamasıdır. Bacalar hem yangın bakımından hemde bacanın iyi çekmesi bakımından çatının tepe noktasını aşacak şekilde yapılmalıdır.
3) Yangın Merdivenleri ; Yangın merdivenleri inşaat yapılmadan yapının özelliği ve görünümü bozulmayacak şekilde şekil ve yere projede konulur.

aa) Yangın merdivenlerinin yerleri görülecek şekilde işaretle belirtilmelidir.

bb) Ulaşması kolay ve yakın yerlere yapılmalıdır.

cc) Binalarda yukardan aşağıya doğru genişleyecek şekilde yapılır.

dd) Bina büyüklüğü ve mevcut sayısına orantılı olacak şekilde geniş yapılmalıdır.

ee) Lüzumsuz eşyalarla asla kapatılmaz ve kilitlenmez.

ff) Yuvarlak yapılmaması daha idealdir.

gg) Kafes şekilde yapılmalıdır.

hh) Hava sirkülasyonu olmayan yere yapılmamalıdır.

ii) Malzeme (Isınmaz malzeme kullanılır) hafif metal kullanılır.
b) Tesisat Bakımından Önleyici Tedbirler ;

Binalarda çeşitli sabit tesisler vardır. Bunların yangınla ilgili olanları şunlardır.

1) Sabit Tesis Bakımından Alınacak Önlemler ; Elektrik tesisatına, su tesisatına, hava gazı tesisatına, kalorifer tesisatına, paratoner tesisatına (yıldırımlık) ve dırenaj tesisatına göre önleyici tedbirler olarak incelenir.

1. 
   Elektrik Tesisatı : Elektrik tesisatının yapılmasında aşağıdaki hususlarda dikkatli olunmalıdır.
   

1. 
   Kargir ve betonarme binalarda elektrik tesisatı (Sıva içi) olarak yapılmaktadır. Bu durumda, boru ve kablolar izolasyon bakımından dayanıklı olmalıdır. Buvat, anahtar, priz, boru içi kablo ekleri çok iyi izole edilmelidir. Tesisat baca yakınından veya üzerinden geçirilmelidir.
   
2. 
   Ahşap yapılarda tesisat sıva üstünden, açıktan geçirilmeli, kabloların geçtiği borular kalın olmalıdır.
   
3. 
   Tesisatta kullanılan sigortalar otomatik olmalı.
   
4. 
   Elektrik tesisatı genel projesinde keyfi hiçbir değişiklik, tesisat tamamlandıktan sonrada hiçbir ek yapılmamalıdır.
   
5. 
   Tesisatın topraklama tertibatı olmalıdır.
   
6. 
   Elektrik tesisatı 3 veya 6 ayda periyodik kontrole tabi tutulmalıdır.
   
7. 
   Elektrik tesisatı ile ilgili olarak yapılacak kontrollerde yetkili bir teknisyenle rapor tutulmalı, eksikliklerin giderilmesi için kurum amirine bir yazı ile sunulmalıdır.
   

2- Su Tesisatı : Su tesisatı sabit tesis olarak, çıkmış yangını anında ve başlangıçta söndürebilmek için önleyici ve koruyucu bir yol oynamaktadır. Tesisatın belirtilen görevi yapabilmesi için aşağıdaki hususlara göre tesis edilmelidir.

1. 
   Tesisat binadaki sıhhi tesisat ile yangılarda harcanabilecek suyu sağlayacak kapasitede yapılmalıdır.
   
2. 
   Binanın her katında ve katın genişliğine uygun olarak yangın musluğu bulunmalıdır.
   
3. 
   Büyük binaların çatı arasındaki dahili yangın muslukları ile doğrudan bağlantılı su deposu yapılmalıdır.
   

2) Yangın İhbar Tesisleri ;

Yangın söndürme işleminde esas önemli ilk faktör müdahale zamanını en aza indirmektir. Böylece yangın en az kayıpla önlenmiş olur.

Bunun içinde yangının zaman geçirilmeden haber verilmesini sağlayan değişik ve çeşitli yangın uyarı sistemleri kurulmaktadır. Biz bu sistemleri;

1) Mekanik sistem

2) Otamatik sistem olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Mekanik Uyarı Tesisleri ;

Çok basit sistem olan yangın çanı ve kamu binalarının bir çoğunda bulunan kontrol panolu ve ihbar düğmeli (butonlu) uyarı sistemleri vardır.

Butonlu Sistem : Bütünüyle elektrikli zil sistemine dayanmaktadır. Binada yangın çıkma olasılıklı yerlerin duvarlarına camlı bir koruyucu içinde konulmuş bir zil düğmesidir. Yangın anında cam kırılır ve düğmeye basılarak uyarı yapılır. Bu durumda yangını bir kişinin görmesi ve sistemi harekete geçirmesi gereklidir. O halde çoğu zaman insan bulunmayan ambar, depo, müze, arşiv, galeri vb. gibi yerler için uygun bir sistem değildir.
Otomatik Uyarı Tesisleri ;

İçinde insan bulunmadığı yerlerde hem bina içindekilere, hemde söndürme sistemini harekete geçirmede otomatik çalışan ayrıca şehir itfaiyesinede aynı anda bildiren sistemlerdir. Bu sistem sayesinde şehir itfaiyesi anında haberdar olur. Ayrıca olay mahalline ulaşıncaya kadar görevli personelin yada otomatik yangın söndürme sisteminin ilk müdahaleyi yapması sağlanmış olur. Bu sistemde yer alan yangını algılayacak duyar elamanları ise muhtemel yangın tehlike kaynaklarına göre seçilmelidir. Duyar-Uyarı elamanlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

I) Isı Duyar Elamanları ; Ortam sıcaklığında oluşan değişme ile uyarı veren araçlardır. Bunlar iki tiptir.

1. 
   Normal sıcaklık üstü ayarlaması yapılır. Ortamın sıcaklığı ayarlanan sıcaklığın üstüne çıktığında uyarı yapan tiptir.
   
2. 
   Sıcaklığın çok kısa zamanda ve hızlı yükselebileceği yerlerde tehlike sınırına ulaşmadan uyarı yapan yükseltmeli tiptir.
   

II) Duman Duyar Elamanları ;Genellikle yanma olayında öncelikle duman (gazlar) oluşur, dumana hassas olup uyarı yapan bu araçlar iki tiptir.

1. 
   Gaz değişimini içindeki radyoaktif kaynak vasıtasıyla duyar elamandır. Ortamdaki duman (gazların) değişmesiyle uyarı yapar.
   
2. 
   Optik olarak çalışan foto-sel prensipli duyar uyarı elamanıdır.
   

III) Alev Duyar Elamanları ;Bazı yanma olaylarında duman, (gaz) ve sıcaklık belirtilerinden önce alevle birlikte hızla yayılan yangınlar oluşur. BU tür yangınlar için kullanılan alev duyar elamanları alevin yayıldığını hissedebilmekte ve uyarı vermektedir.
IV) Patlama Duyar Elemanları ;Patlayıcı maddelerin depolandığı yerlerde kullanılan bu araçlar patlama öncesi oluşan gazları hissederek uyarı yapmaktadır.
3) Yangın Söndürme Tesisleri ;

Otomatik Sabit Yangın Söndürme Tesisleri ;Yangın uyarısı ile birlikte anında yangın söndürme sisteminin otomatik olarak devreye girdiği sistemlerdir. Ancak bu sistemler kurulmadan önce çıkabilecek yangın çeşitleri, bunlara karşı alınacak önlemler saptanmalıdır.

1. 
   Yağmurlama (Sprinkler) Sistemi : Genellikle ısı artışı ile birlikte çalışmaya başlayan bir sistemdir. En çok uygulama sahası olan sistemdir. A sınıfı yangınlar için ideal sistemdir.
   
2. 
   Köpüklü Söndürme Sistemi :Köpük yapıcı kimyasal madde belli oranda basınçlı suyla karışarak köpük oluşturur. Yanan sıvının yüzeyini kaplar.
   

Özellikle akaryakıt yangınlarının çıkabileceği tesislerde kurulması gereken bir sistemdir. Gemi Uçk Hangarları gibi benzeri yerlerde bu sistem kullanılmalıdır.

3. 
   Kuru Tozlu Söndürme Sistemi ; Kimya Fabrikaları, Nükleer Enerji İstasyonları, Rafineriler vb. yerlerde tesis edilen sistemdir. Azot veya karbondioksit gazı basıncı ile püskürtülmesi esasına göre çalışır.
   
4. 
   CO₂ Gazlı Söndürme Sistemi ;Gemilerin makine daireleri, boya kabinleri, matbaa makineleri vb. yerlerde kurulacak bir sistemdir. Bu sistemde kullanılan tüp ve borular çekme çelik olmalı, kaynaksız imal edilmelidir.
   
5. 
   Halon Gazlı Söndürme Sistemi ; Telefon santralleri, makine dairelerinde, elektrik panolarında, bilgisayar odalarında, uçakların motor bölümlerinde vb. hassas makinelerin bulunduğu yerlere halon gazlı söndürme sistemleri kurulmalıdır.
   

c) Kullanım Bakımından Önleyici Tedbirler :

Binadaki sabit tesislerin ve her çeşit eşyanın ve donatımın kullanılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar, kullanmadaki hatalar, ihlaller veya bilgisizlik bir çok yangının nedeni olmuştur ve olmaktadır.

1. 
   Bacalarda biriken kurumlar : Bu kurumların sık sık temizlenmesi gerekir, ısınmadan dolayı kurumlar bacanın tutuşmasına neden olarak, bacada çatlaklıklar meydana getirir.
   
2. 
   Çatı aralıkları temiz olmalıdır: Çatılarda, yangına karşı korunma gereçlerinden başka diğer herhangi bir eşya, yanıcı – patlayıcı madde vb. bulunmamalıdır.
   
3. 
   Soba kuruluşları:
   

a-) Soba ve boruları yanma olasılığı olan maddelere en az 20-25 cm. kadar aralıklı olmalıdır.

b-) Soba altlarına 10 cm. kadar yüksekliğinde çinko veya kaplı tabla konmalıdır.

c-) Baca olmayan odalarda soba boruları, sac konan pencerelerden çıkarılmalı, saçak gibi ahşap kısımlara 25 cm. açıkta ve çatı seviyesini aşacak kadar yükseltilmelidir. Borular binaya temas ettirilmemeli, demir kelepçelerle tespit edilmelidir.

4. 
   Soba yakılışı : Sobalar çıra ile tutuşturulur. Zorunluluk halinde gaz, ispirto gibi maddeler paçavra bez üzerine dökülmeli, akaryakıt kabı uzaklaştırılarak, yakıtlı paçavra bez çıra gibi kullanılmalıdır. Kısmen sönmüş sobaya akaryakıt dökülmemelidir.
   
5. 
   Soba yanarken dikkat edilecek hususlar:
   

1. 
   Soba yakınında hiçbir şekilde akaryakıt kullanılmalı.
   
2. 
   Soba civarına, altlığına kibrit kutusu bırakılmamalı.
   
3. 
   Soba etrafında çamaşır kurutulmamalı, kuruması için odun yaklaştırılmamalı.
   

6. 
   Kalorifer ocaklarında dikkat edilecek hususlar:
   

1. 
   Kalorifer ocakları çevresinde odun, kömür vb. yanıcı maddeler bulundurulmamalıdır.
   
2. 
   Ocağa gereğinden fazla kömür atmamalı, sürekli alevli yanmasına dikkat edilmelidir.
   
3. 
   Kalorifer kazanı göstergelerindeki limitlere dikkat edilmelidir.
   
4. 
   Kalorifere ait su deposunda su seviyesinin alçalmasına dikkat edilmelidir. Kazan ve tesisatın yanması, patlaması olasılığı vardır.
   
5. 
   Akaryakıtla çalışan kalorifer kazanlarının ilk yakılışında kazan içinde yakıt sızıntısı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
   
6. 
   Yakıt depolarına dolum yapılırken yangından korunma tedbirleri alınmalıdır.
   
7. 
   Radyatörlerin bulunduğu odalar; gereğinden çok ısınabilecek radyatörlerin temas ettiği tül, perde vb. tutuşması veya yakınındaki ispirto, benzin gibi maddelerin buharlaşarak kendi kendine veya alevli bir madde ile teması sonucu yanması veya parlaması olasılığı göz önünde tutulmalıdır.
   

7. 
   Gaz sobaları:
   

Parlama olduğunda gaz ayarı derhal kapatılmalı ve gazın yanma bölümüne gidişi engellenmelidir.

8. 
   Elektrik ve elektrikli aygıtlar:
   

Sigortalar çekilen akıma uygun ve otomatik olmalıdır. Elektrikli ocak, ızgara, soba, ütü vb. aletlerin kullanımında dikkatli olunmalı, iş bitiminde prize takılı bırakılmamalıdır.

9. 
   Likit petrol gazı (LPG):
   

YANGIN SÖNDÜRME USULLERİ :

Yanma olayını meydana getiren yanıcı madde, ısı ve oksijenden herhangi birinin ortadan kaldırılması yangın üçgeninde belirtildiği gibi yanmayı ortadan kaldıracaktır.

Isı Oksijen

Yanıcı Madde

1. 
   SOĞUTARAK SÖNDÜRME (ISIYI AZALTMA VEYA ORTADAN KALDIRMA) :
   

1. 
   Su ile soğutma
   
2. 
   Yanıcı maddeyi dağıtma
   
3. 
   Kuvvetli üfleme
   

B) HAVAYI KESME ( OKSİJENİ YOKETME VEYA ORANINI DÜŞÜRME) :

1. 
   Örtme
   
2. 
   Boğma
   
3. 
   Oksijeni azaltma
   

3. 
   YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA :
   

1. 
   Yanıcı maddeyi ısıdan ayırma
   
2. 
   Ara boşluğu oluşturma
   

1. 
   SOĞUTARAK SÖNDÜRME;
   

Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının altına düşürülürse yanma olayı ortadan kalkacaktır.

1. 
   Su ile söndürme: Suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanında bol bulunması ve ucuz olması nedeniyle en çok kullanılan yangın söndürme maddesidir. Su yangının söndürülmesinde yanıcı maddeden ısı alarak yanma ısısını düşürme özelliğine sahiptir. Su yalnızca soğutma yoluyla aynı zamanda yağmurlama şeklinde kullanıldığı zamanda oksijeni kesme özelliğine sahiptir. Su genelde ahşap yangınlarında kullanılır. Elektrik bağlantısı kesilmemişse su kullanılmamalıdır. Yangının söndürülmesinde olduğu kadar yangının yayılmasına da engel olur.
   
2. 
   Yanıcı maddeyi ortadan kaldırma: Yanan maddenin ortadan dağıtılmasıyla yangından oluşan toplam ısı bölünecek, yanan cismin bir kütlesine düşen ısı azalacak, yangın yavaş yavaş sönecektir. Bu tip söndürmelerde dağıtılan yanan maddelerin çevresinde başka bir yanıcı maddenin bulunmamasına dikkat edilmelidir. Genelde bu tip söndürmeler ahşap gibi kütlesel olan yangınlarda kullanılır.
   
3. 
   Kuvvetli üfleme: Yanan madde üzerine kuvvetli olarak üflenen hava, alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının belli oranda azalmasına neden olacaktır. Bu tip söndürme ilkesiyle başlangıç yangınlarda başarı elde edilebilir/mum, kibrit, çakmak,kağıt alevinin söndürülmesi gibi).
   

2. 
   HAVAYI KESME :
   

Oksijen azaltılıp ortadan kaldırılarak yangının söndürülmesi usulüne havayı kesme yöntemi denilmektedir.

1. 
   Örtme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek(oksijeni ortadan kaldırmak) için örtülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemine örtme denir. Kuru ve katı yanıcı madde yangınlarında ve başlangıç halindeki yangınlarda örtü olarak halı, kilim, branda, battaniye ve kum gibi maddelerin kullanılarak yapılan söndürme işlemidir.
   
2. 
   Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azaltmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu tür söndürmeler özellikle kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır. Örneğin bir odada oluşan yangına gerekli oksijenin gelmesini önlemek amacıyla kapı, pencere havalandırma bacaları gibi hava gelebilecek açıklıkların kapatılmasıyla oksijen yenilenmesine mani olunarak yangın söndürme yöntemidir.
   
3. 
   Oksijen azaltma: Yanma olayının olabilmesi için diğer şartlar yanında oksijenin ortamda %14 nispetinde bulunması gerekir. Hava karışımında %21 oranında oksijen bulunduğundan normal koşullarda her yerde yanma olayı meydana gelebilmektedir. Şayet oksijeni ortamda %14’ün altında düşürürsek yanma olayı ortadan kalkacaktır. Bu esasa dayanılarak oluşturulan söndürme prensibine oksijeni azaltma denir. Oksijeni azaltıcı maddeler kimyevi tozlar, karbondioksit gazı gibi maddelerdir.
   

C) YANICI MADDEYİ ORTADAN KALDIRMA :

Bu husus yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak, yanıcı maddeyi ısıdan ayırmak, ara boşluğu meydana getirmek gibi yöntemlerle uygulanır.

1. 
   Yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak: Bu yöntem genellikle gaz halindeki yanıcı
   

madde yangınlarında etkendir. Örneğin hava gazı veya LPG gazının vanasının kapatılması gibi

2. 
   Yanıcı maddeyi ısıdan ayırmak: Katı yanıcı maddenin ana kütleden ayrılmasıdır.
   
3. 
   Ara boşluğu meydana getirme: Yanan kısım ile yanabilecek kısım arasındaki yanıcı maddelerin ortadan kaldırılmasıyla oluşturulan boşluklardır. Örneğin orman
   

yangınlarında yanan kısım ile yanmamış kısım arasındaki ağaçların kesilmesi ve otların temizlenmesi gibi
YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN MADDELER,

1. 
   Su: Yangın söndürmede en fazla kullanılan maddedir. Serinletici, kapatıcı, akıcı, karışıcı ve yayılıcı özelliklere sahiptir.
   
2. 
   Karbondioksit (CO₂): Akaryakıt ve elektrik kaynaklı yangınlarda kullanılan karbondioksit yanıcı olmayıp kimyevi maddelerle kolay birleşmez. Gaz halinde olduğu için ateşin üzerine kolayca dağılarak yanıcı maddenin üzerini kaplar.
   
3. 
   Kuru Kimyevi Toz: Akaryakıt yangınlarında, elektrikli makinelerin yangınlarında kullanılır. Genellikle sodyum, bikarbonat asıllıdır. Kuru kimyevi tozlar ateşi boğarak söndürme özelliğine sahiptir. Zehirli değillerdir.
   
4. 
   Köpük (FOAM): Kimyasal bir bileşiktir. Yangın yüzeyini battaniye gibi tamamen kaplar, hava ile teması keser ve soğutur. Rafineriler, Kimya Laboratuarlar, Boya ve vernik depoları, Akaryakıt depoları, Tankerler, Havaalanları, Uçak hangarları gibi yerlerde kullanılır. LPG yangınları için uygun değildirler. Ağır yağlara işlenmemelidir. Elektrik akımını iletir ve gıda maddelerine işlenmemelidir.
   

YANGIN SINIFLANDIRILMASI, SÖNDÜRME ELEMANLARI VE YÖNTEMLERİ :

A SINIFI Odun, Kâğıt, Tekstil		B SINIFI Yanabilen sıvılar ve sıvılaşan katı maddeler.		C SINIFI Gazlar ve sıvılaştırılmış gazlar		D SINIFI Metaller
Söndürme Elemanı	Söndürme Yöntemi	Söndürme Elemanı	Söndürme Yöntemi	Söndürme Elemanı	Söndürme Yöntemi	Söndürme Elemanı	Söndürme Yöntemi
Su	Soğutma	Toz, Köpük, CO2, Buhar	Boğma	Toz, Buhar, CO2,	Boğma	Kuru ve Kimyasal Toz	Boğma

BAZI YANGIN TÜRLERİ VE MÜDAHALE YÖNTEMLERİ:

1. 
   Bina Yangınları: Bu yangınlar çöp ve kâğıt kutusunun tutuşması, elektrik kontağı, soba, baca gibi etkenlerden kaynaklanır. Bu etkenlerin binanın esas yapı malzemelerini de sararak tüm binanın tutuşması şeklinde büyük bir yangın ortaya çıkar. Ahşap yangınlarını her türlü söndürme vasıtası ve söndürme cihazları ile söndürebiliriz. Binalarda yangın söndürme işlemi yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır.
   

• 
  Yangın çıkan binanın öncelikle keşfinin yapılması.
  
• 
  Tuğla, yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangında yanan katların enkazlarının aşağı katlara dökülmesi ihtimali olabileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı katın tabanında çökme tehlikesi olabilir.
  
• 
  Beton kirişli duvarların taş ve tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlarda çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden olduğundan döşeme ve tavanın ani olarak çökmesi söz konusu olur.
  
• 
  Tümü betonarme binalarda döşeme üzerine yığılan enkaz ile söndürme için kullanılan su döşemenin taşıma gücünü azaltarak suyu taşıyamayacak hale gelirse orta kolanlar askıda kalmak sureti ile döşemenin çöktüğünü, dış duvar veya bölme duvarlarının tehlikeli şekilde çatladığını görmek her an olasıdır. Döşeme üzerinde suyun birikmesine engel olmak için kapı ve merdiven önlerine yığılmış enkazı kaldırarak suyun boşaltılması veya döşemenin delinerek aşağı kata akıtılması gerekir.
  
• 
  Karlı ve aydınlık havalarda dik eğimli çatılar üzerinde yangın söndürürken hortumların mutlaka bağlanması gerekir. Çalışan personelin herhangi bir durumda düşmemesi için baca veya çatı kirişlerine emniyet kemerinden tespit edilmelidir.
  
• 
  Fazla ısı ve duman bulunan kapalı yere girerken veya orada çalışırken girenlerin üzerinde daima koruyucu cihazlar ve belinde kılavuz ipleri bulunmalıdır.
  

2. 
   Orman Yangınları:Ormanların yanmasına sebep olan etkenler çok çeşitlidir, bunları gruplar altında toplamak gerekirse;
   

1. 
   Dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal ve bilgisizlik.
   
2. 
   Avcıların sebebiyet vermesi.
   
3. 
   Lokomotif ve fabrika bacalarından çıkan kıvılcımlar.
   
4. 
   Kasıt
   
5. 
   Diğer sebepler (Yıldırım, Arı kovmak için tütsü, tarla açmak için ormanların yakılması)
   

Orman Yangını Çeşitleri;

1. 
   Örtü yangını: Toprağı örten ot, funda, yaprak, dal, kütük ve çalıların yanması ile meydana gelir. Orman yangınlarının yaklaşık %80 i örtü yangınıdır.
   
2. 
   Tepe Yangını: Örtü yangınlarına zamanında müdahale edilmezse tepe yangınına dönüşür. Örtü yangınında meydana gelen yüksek hararet neticesi ağaçların üst kısımları da tutuşur. Tepe yangını daha çok sık ve genç ormanlarda görülür.
   
3. 
   Gövde Yangını: Yıldırım düşmesi sonucu veya ağaçtaki balları almak için tütsü yakılmasından dolayı gövde yangını meydana gelir.
   

Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Tedbirler:

1. 
   Orman yangınlarına karşı önlem için yasalara ağır ceza tedbirleri konulmalıdır.
   
2. 
   Halkın eğitimine önem verilmelidir.
   
3. 
   Yangın gözetleme ve ihbar kulelerinin sayısı artırılmalıdır.
   
4. 
   Motorlu ve seyyar söndürme ekiplerinin sayısı artırılmalıdır.
   
5. 
   Yangın emniyet yolları açılmalıdır.
   
6. 
   Ormanlar bölümlere ayrılmalıdır.
   
7. 
   Ormanda kesimler doğru yapılmalıdır.
   

3. 
   Akaryakıt Yangınları: Akaryakıt buharlarının yanmaya başlamaları için açık alev veya ateş ile temasa gerek yoktur. Yanma noktasına kadar ısınmaları veya bu noktaya kadar ısınmış bir cisim ile temas etmeleri alevlenmesi için yeterlidir.
   

Akaryakıt yangınları nasıl oluşur:

1. 
   Açık ortamdaki akaryakıtın buharlaşarak çevreden ateş alması.
   
2. 
   Temizlik nedeniyle benzin ve gazyağı gibi petrol ürünlerinin kullanılması sonucu oluşan buharların ateşle teması.
   
3. 
   Akaryakıt tanklarının temizlenme amacıyla kapaklarının açılması sonucu çevreye dağılan buharın ateşle teması.
   
4. 
   Akaryakıt buharının bulunduğu ortamda çalışan motorlardan çıkan kıvılcımlarla temas etmesi.
   

Akaryakıt Yangınlarının Söndürülmesi: Yangın söndürme prensiplerinden boğma ile yangın söndürülebilir. Bu sistemde yanıcı madde ile havanın ilişkisi kesilmelidir.

1. 
   Suyla yağmurlama şeklinde söndürme.
   
2. 
   Karbondioksitli kuru kimyevi tozlu ve halojenli maddelerle söndürme.
   
3. 
   Köpük
   

YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI (YSC) :

Soğutma, havayı kesme, oksijeni azaltma gibi çeşitli özelliklerdedirler. Her YSC her sınıf yangına karşı kullanılamaz. Ancak her cins yangına karşı kullanılabilen YSC çeşitleri de vardır.

YSC’ lerin dağıtımı:

1. 
   Her bağımsız bölüm için bir adet olmak üzere 200 m² lik alan için 1 adet ilave ederek bulundurulması esastır. Yüksek binalar ve Endüstriyel yapılarda her 100 m² için 1 adet 6 kg’ lık YSC bulundurulur.
   
2. 
   Motorlu araçlar için; otobüslerde ve tehlikeli madde taşıyan araçlarda her tür yangına etki edebilen kimyasal bakımdan canlılara tehlike arz etmeyen YSC lerden; 14 kişiye kadar olan otobüslerde 6 kg’ lık 1 adet, tehlikeli madde taşıyan araçlarda ve oturma yeri 14 kişiden fazla olan otobüslerde 6 kg’lık 2 adet YSC bulundurulmalıdır.
   

YSC’ lerin yerleştirilmesi:

1. 
   Beklenen yangın çeşitlerine uygun olmalıdıri.
   
2. 
   Çabuk ulaşılır yerler seçilmelidir.
   
3. 
   Yerleri değiştirilmemeli ve bu yerler kırmızıya boyanmalıdır.
   
4. 
   Duvara asılması halinde 1,5 metreyi geçmeyecek şekilde ayarlanmalıdır.
   
5. 
   Yangın çıkma olasılığı olan yerin yakınına konmalı, makine, tezgah, malzeme ve kapı arkasına konmamalıdır.
   

YSC Çeşitleri:

1. 
   Soğutucu (ısıyı düşüren) cihazlar:
   

1. 
   Su kovaları ve variller.(daha çok araç sınıfına girer)
   
2. 
   Sulu cihazlar.
   

1. 
   CO₂ tahrikli.
   
2. 
   Hava basınçlı
   

3. 
   Havayı kesici (boğucu), oksijen oranını azaltıcı cihazlar
   

1. 
   Kum ve toprak (daha çok gereç sınıfına girer)
   
2. 
   Köpük-Aygıt
   
3. 
   CO₂ li
   

4. 
   Kimyasal reaksiyonlu yangın söndürme cihazları:
   

-Kuru kimyasal tozlu cihazlar.

1. 
   Sodyum bikarbonat esaslı:
   

aa) Dıştan CO₃ tahrikli.

bb) İçten CO₃ tahrikli.

cc) Hava veya azot gazı tahrikli.

2.