Yatırım terimi genellikle gelecek dönemlerde oldukça uzun süre devam edebilecek yarar sağlama bekleyişi ile kaynak ayrılması anlamına gelmektedir

4.4- AYDIN İLİNDE KÂRLI YATIRIM ALANLARININ TESPİT EDİLMESİNİ, AYDINLI YATIRIMCILARIN YATIRIMLARA BAKIŞ AÇISINI VE YATIRIM KARARI ALIRLARKEN DİKKAT ETTİKLERİ KONULARI BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ANKET UYGULAMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ.

4.4.1- Araştırmanın Amacı ve Önemi.

“Aydın İli’de Potansiyel Yatırım Alanları” konu başlıklı tez çalışmamın bir parçası olarak düzenlenen ve Aydın İli sınırları içinde çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren otuz firmaya uygulanan bu anket çalışmasının amacı, Aydınlı yatırımcıların genel bir profilini çizebilmek, yatırım kararlarını alırlarken hangi bilimsel kriterleri dikkate aldıkları ve bunları nasıl değerlendirdikleri konularında bir sonuca ulaşabilmektir.

Anket sorularının değerlendirilmesinden sonra ortaya çıkan sonuçlar, Aydınlı yatırımcılara ya da bu yörede yeni yatırım yapmayı düşünen yatırımcılara, proje kararlarını verirken gözönünde bulundurabilecekleri birer konu olarak önem taşımaktadır.

Elde edilen sonuçlar, özellikle Aydınlı yatırımcıların kendi kendilerini tanımaları, diğer yatırımcıların görüşlerini öğrenip değerlendirebilme imkanını verecektir. Böylece yörede yatırım yapan girişimcilerin burada yatım kararı almalarında etkili olan yöntemler otaya çıkacaktır.

4.4.2- Araştırmanın Soruları ve Kapsamı.

Anket formunda hazırlanan sorular üç ana başlık altında incelenebilir:

Firmaların faaliyet alanlarını ve yatırımlarının niteliklerini tanımlayan ilk grup sorular daha çok firmayı tanıtıcı, kuruluş yılı ve çalışan personel sayıları gibi genel sorular sorulmuştur. Yatırımlarının nitelikleri ve yatırım süresince hangi tür finans kaynaklarına gereksinim duydukları konuları genel olarak tespit edilmeye çalışılmıştır.

İkinci grup sorular daha çok firma yetkililerinin yatırım projelerinin değerlemesinde kullandıkları tekniklerin belirlenmesine ilişkin, daha bilimsel ve ayırıcı sorulardır. Yatırım kararlarını hangi kriterlere göre aldıkları, bir uzman kişiye ya da kuruma yatırım projeleri ve fizibilite etüdleri konusunda danışıp danışmadıklar, eğer danıştılarsa hangi tür proje değerleme yöntemlerini kullandıkları ya da bir değerleme yöntemi kullanmadılarsa bunun sebebinin ne olduğu konularında bilgi alınmaya çalışılmıştır. Daha sonra Aydın İli’nin diğer illerle gerek endüstriyel, gerekse tarımsal faaliyetlerin sanayiye aktarılması açısından niçin arka planda kaldığı konusunu değerlendirmeleri istenmiş, sn olarak da Aydınlı yatırımcıların nasıl bir profil çizdiklerinin açıklanması istenmiştir.

Yatırım faaliyetlerine yönelik son grup sorularda; firma yetkililerinin faaliyet gösterdikleri sektörlere ait gelişmeleri hangi kanallardan takip ettikleri, Aydın yöresinde faaliyet gösterirken karşılaştıkları güçlükler, bu yörede yatırım yapmalarının ve faaliyet gösterdikleri sektörlere niçin yatırım yaptıkları sorulmuştur. Aydın İli içinde en kârlı alan olduğunu düşündükleri yatırım projelerinin belirlemeleri istenmiştir.

4.4.3- Araştırmanın Anakitlesi ve Kaynakları.

Aydın Sanayi ve Ticaret odalarına kayıtlı yaklaşık binin üzerine işletme vardır. Ancak bizim çalışmamıza konu olabilecek imalat sektörü işletmeleri irili ufaklı ortalama beş yüz adettir.

Çalışmada gıdadan kimyaya, taş toprak sanayinden plastik-kauçuk sanayine, kâğıt ambalaj sanayinden et,süt ürünleri sanayine kadar pek çok farklı sektörlerden otuz tanesi ile birebir görüşülmüş ve anket sorularını cevaplamaları istenmiştir.

Görüşmeye her işletme sahibi anket sorularını büyük bir içtenlikle cevaplamış, ancak bazı soruları yanıtlamaktan ya da net cevap vermekten kaçınmışlardır.

4.4.4- Anketin Uygulanması.

Anket formuyla, işletme sahiplerinden ilk bölümde 8, ikinci bölümde 10 ve son bölümde 16 adet olmak üzere toplam 34 adet soruyu cevaplamaları istenmiştir.

Tezin desteklenmesi amacıyla, anket çalışmasında gerekli görülen sorular tek tek irdelenerek tablolar haline dönüştürülecektir.

4.4.5- Tablolar Aracılığı İle Soruların Değerlendirilmesi.

Anket formunda üç başlık altında toplam 34 sorunun değerlendirilmesi ve tablolar haline dönüştürülmesine çalışılmıştır. Tablolar grafiklere aktarılmış ve konunun netlik kazanması sağlanmaya çalışılmıştır.

1. 
   Sorunun Değerlendirilmesi:
   

Anketi uyguladığımız otuz firmaya hangi alanda faaliyet gösterdikleri sorduğumuzda %21’lik bir oranla gıda sektörü ilk sırayı almaktadır. Aydın yöresinde her türlü tarımsal ve endüstriyel faaliyetin yapılabilmesi mümkün olduğundan sektörler de çeşitlilik göstermektedir.

Şekiller 5. Aydınlı Yatırımcıların Faaliyet Gösterdikleri Sektörler.

1.2.Sorunun Değerlendirmesi:

Görüşülen firmalara hangi yıllarda kuruldukları sorulduğunda aşağıdaki gibi bir sonuç çıkmaktadır. Buna göre Aydın İlinde görüştüğümüz firmaların büyük çoğunluğu 1991-2000 tarihleri arasında kuruluş, yeni işletmelerdir. İlde son yıllarda hızla yaşanan sanayileşme hareketleri, organize sanayilerin artması da bunun bir göstergesi olabilir.

Şekil 6. Aydın’da Faaliyet Gösteren Firmaların Kuruluş Yıllarına Ait Tablo.

1.3. Sorunun Değerlendirmesi:

İşletmelerin personellerini idari ve işgören personel olarak ikiye ayırması gibi bir durum söz konusudur. İşletmelerin pek çoğu tarımsal faaliyet yapan işletmeler olduğundan idari personelden çok mevsimlik işgören personel mevcuttur. Aydınlı girişimciler idari personel açığını uzman, işinin eğitimini almış elemanlardan çok kendi kendilerine çözümlemeye çalışmaktadırlar. Ancak son yıllarda kendilerinden sonra gelen kendi nesillerinin sektör ile ilgili eğitim almalarını sağlayarak, gelecek yıllarda işin başına uzman bir ekiple geçmek çabasındadırlar. Ancak bu ekip her zaman aile fertlerinden oluşmaktadır. Birleşme, kurumsallaşma bu yöredeki yatırımcılara oldukça uzak kavramlardır. Yörede en fazla 1-20 personel çalıştıran işletmeler vardır. 101 ve üzerinde personel çalıştıranların oranı %13’dür.

Şekil 7. İşletmelerin İdari Personel Sayısı.

1.5. Sorunun Değerlendirilmesi:

Görüştüğümüz firmaların şu an faaliyet gösterdikleri alanda gerekli olacak komple yeni bir yatırım için gerekli olan yatırım tutarını sorduğumuzda, incelene sektörlerin çeşitliliğinden olsa gerek çok farklı yanıtlar alınmıştır. Ankete katılan firmaların emek yoğun işletmeler oldukları düşünülürse yatırımın düşük ama masrafların çok olduğu görülür. %’26’lık bir grup 801 Milyar TL ve üzerinde yatırım yaptığını belirtirken, %8’lik bir kısım 501-650 Milyar TL civarında yatırım yaptıklarını belirtmişlerdir.

1.7. Sorunun Değerlendirmesi:

Görüştüğümüz firmalar en fazla ne tür yatırımlarda bulunduklarını sorduğumuzda %62’si komple yeni yatırım yaparken, sadece %18’i araştırma geliştirme yatırımları yapmaktadır. Aydınlı yatırıcılar araştırma-geliştirme yatırımlarını ek bir masraf olarak görmekte, bazıları bunu gereksiz bulmaktadır. Anacak bazı işletmeler de var ki, yine Aydın yöresinde, bu konu ile ilgili bir birim kurmuş, yurtdışı ile sürekli irtibat halinde özel hazırlanmış labarotuvarlarda çalışmaktadırlar. Görüşülen işletmelerden hiçbiri, tamamlama ve finansal kiralama yatırımları yapmamıştır.

1.8. Sorunun Değerlendirilmesi:

Aydınlı yatırımcı banka ile borç ilişkisi içinde çalışmaktan oldukça çekinen bir yapıdadır. Bu yüzden yatırım kararı aldıkları tüm projelerde özkaynaklarını kullanmayı tercih ederler.

II.4. Sorunun Değerlendirilmesi:

Görüştüğümüz otuz firmaya yatırım kararlarını alırken bir fizibilite değerlemesi yapıp yapmadıkları sorulduğunda, %30’luk kısmı yaptıklarını, %70’lik kısmı yapmadıkları söylemiştir. Bu durumda Aydınlı yatırımcılar tamamen deneyimlerine dayanarak, babadan kalma tekniklerle, hiçbir bilimselliği olmadan, tamamen en yüksek oranda risk alarak yatırım kararı almaktadırlar.

II.5. Sorunun Değerlendirmesi:

Bir önceki soruda yatırım kararı alırlarken yatırım projesinin fizibilite çalışmasını yaptıklarını söyleyen yetkililere bu tekniklerin hangilerini kullandıklarını sorduk. Pekçok yetkili deneyimler ve sektör bilgileri ile bu değerlendirmeyi yaparken sadece %30’luk kısmı bilimsel anlamda bir çalışma yaptıklarını belirtiyorlar.

II.6. Sorunun Değerlendirmesi:

Fizibilite değerlemesi yapan yetkililere hangi yatırım tekniklerini kullandıkları sorulduğunda %70’i tüm teknikleri kullandıklarını belirtirken, %30’u sadece paranın zaman değerini nazara alan yöntemleri kullandıklarını söylemişlerdir.

II.8. Sorunun Değerlendirmesi:

Aydınlı girişimcilere Aydın İli’nin neden çevre illere oranla sanayi alanında gelişemediğinin nedenleri sorulmuştur. Kentin hesapsızlık içinde olmaları ve fizibilite çalışmalarından uzak olması, Aydınlı yatırımcının karakteristik özelliklerinden kaynaklandığını söylemişlerdir. Bazı firma yetkilileri Aydın İli’nin bir tarım kenti olduğunun Hükümetlerce kabul edilmesinden sonra bu yöredeki yatırımların azaldığını gözlemlemişlerdir. Yatırımcılar teşvik ve muafiyetlerden yaralanmak için farklı bölgelere yatırım yapabilmektedirler.

III.9. Sorunun Değerlendirmesi:

Aydınlı yatırımcının yapısı hakkında bilgi edinilmek istendiğinde, yöre yatırımcısının riskten korkan, elindeki mevcut nakidin kendisine her durumda yeteceğini, banka mevduatlarının çok daha karlı ve risksiz olduğunu, en iyi yatırımın gayrimenkul olduğunu savunan insanlar olduklarını söylemektedirler.

III.10. Sorunun Değerlendirmesi:

Firma yetkililerine Aydın yöresinde en karlı olabilecek yatırım alanlarını sorduğumuzda, ilk sırayı gıda sektörünün aldığını gördük. Ardından turizm, et, süt ve su ürünleri, son olarak konfeksiyon-tekstil ve tarım gelirken gelmektedir. Her mevsim her cins meyve sebzenin yörede yetişiyor olması gıda sektörü gibi kolay hasar gören ürünler için en uygun yerlerden biridir. Ayrıca civardaki turistik alanlara 1-2 saat mesafede olması, ayrıca son yıllarda Adnan Menderes Üniversitesi Arkeoloji Hocalarının kazı Başkanlığını üstlendiği bir ekiple Aydın şehrinin merkezinde de bir antik kent kazı çalışmaları devam etmektedir. Tüm bun faaliyetler ileri ki yıllarda Aydın ili için bir turizm hareketliliği getirecektir diye düşünüyoruz.