Yeni YÜzyil üNİversitesi sağlik biLİmleri enstiTÜSÜ İNŞaat sektöRÜNÜN

BÖLÜM 3. ANALİZ VE MODELLEME

3.İNŞAAT SEKTÖRÜNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

3.1. Genel Profil

İnşaat sektörü son yüzyılda gelişen teknoloji ile birlikte önemli değişiklikler geçirmiştir. Eskiden çok daha uzun zaman alan işler, makinaların ve özel inşaat malzemelerinin kullanılmaya başlaması ile birlikte çok daha kısa sürer olmuş ve insanoğlunun belki de bundan 150 yıl önce hayal bile edemeyeceği büyüklükte binalar, barajlar, havaalanları, gökdelenler ve sanayii tesisleri, kısa zaman dilimlerinde, yapılmaya başlanmıştır. Teknoloji de yaşanan gelişmeler elbette inşaat sektöründe kullanılan malzemelerin de çeşitlenmesine yol açmıştır. Isı izolasyonunun yapıldığı, depreme, rüzgara, fırtınalara karşı çok daha dayanıklı yapılar inşa edilmeye başlanmıştır. İnşaat sektöründe ve inşaat sektörünün beslediği diğer yan sektörlerde pekçok insan çalışmaktadır. Bunları çok büyük bir kısmı vasıfsız sıradan işçilerdir; ancak vasıflı işçilerin sayısı da azımsanamayacak kadar çoktur. [8]

İnşaat sektörümüz iş kazalarının sayısal çokluğu ve ağır sonuçları bakımından Türkiye’deki iş kolları arasında ilk sırada yer almaktadır. İnşaat işverenlerinin ve uygulamada görev yapan teknik elemanların bu sorunun bilincinde olması, iş güvenliğini sağlamaya yönelik mevzuat maddelerini özenle uygulaması esastır. Ancak, sektörde yaşanmış iş kazalarına ait bazı araştırma bulgularının bilinmesi ve göz önünde bulundurulması başarı düzeyini artıran bir faktördür. Buna bir örnek olması bakımından bu çalışmada, inşaat sektörümüzde en çok rastlanan iş kazası tiplerinin neler olduğu açıklanmış, bazı önemli kaza tiplerinin alt ayrımları ve yine önemli şantiye türlerinde ön plana çıkan kaza tipleri sayısal verilerle tanıtılmıştır. Bu konuda meslektaşlarımızın genel bir bilgi sahibi olması çerçevesinde önemli bazı hususlar üzerinde durulmuş, ayrıntılı açıklamalar ve tartışmalar yapılmamıştır.

İş kazası sonucu her yıl çok sayıda inşaat işçisi yaşamını yitirmekte veya sakat kalmakta sosyal ve ekonomik açıdan önemli sorunlar ve kayıplar gündeme gelmektedir. Sayısal durum hakkında genel bir fikir vermek amacıyla, Sosyal Güvenlik Kurumu‘nun (SGK) son beş yıldaki istatistiklerinden elde edilen veriler Tablo 1.‘de gösterilmiş ve bu beş yılın ortalama değerlerine tablonun son satırında yer verilmiştir.

YIL	TOPLAM SAYI		SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK		ÖLÜM
	Türkiye Geneli	İnşaat sektörü	Türkiye Geneli	İnşaat sektörü	Türkiye Geneli	İnşaat sektörü
2005	73923	6480	1374	322	1072	290
2006	79027	7143	1953	425	1592	397
2007	80602	7615	1550	359	1043	359
2008	72963	5574	1452	373	886	297
2009	64316	6891	1668	282	1171	156
ORT.	74166	6441	1599	352	1153	300

Tablo 3 - Türkiye Genelinde ve İnşaat Sektöründe 2005-2009 Döneminde Meydana Gelen İş Kazası Sayıları

Bu beş yılın ortalama değerleri dikkate alınarak ve günde 8 saat, yılda yaklaşık 300 gün çalışıldığı kabulüyle, inşaat sektörümüzde :

• Her iş günü yaklaşık 22, her iş saati 2,68, her 20 dakikada 1 iş kazası meydana gelmektedir.

• Her iş günü yaklaşık 1.2 kişi sürekli işgöremez duruma düşmekte, ve 1 kişi kaza sonucu yaşamını yitirmektedir.

İnşaat sektörümüzdeki iş kazalarının bir olumsuz özelliği de ölümle sonuçlanan kaza oranının büyüklüğüdür. Türkiye’deki tüm iş kazalarının % 1.6 sı ölümle sonuçlanırken inşaat sektörümüzdeki iş kazalarının % 4.7 si ölümle sonuçlanmaktadır. Öte yandan Türkiye’deki tüm iş kazalarının yaklaşık %8.7‘si inşaat sektöründe meydana gelirken, sürekli işgöremezlikle sonuçlanan iş kazalarının %22’si, ölümle sonuçlanan iş kazalarının ise %26’sı inşaat sektöründe meydana gelmektedir SGK istatistiklerindeki bu sayısal veriler, doğal olarak sadece sigortalıların uğradıkları iş kazalarını kapsamaktadır . Dolayısıyla sektördeki gerçek iş kazası sayılarının daha da fazla olduğu dikkate alınmalıdır.

3.2. İnşaat Sektöründe Kazalar, Hastalıklar Ve Tehlikeler

3.2.1. Ölümcül Kazalar

İnşaat sektörü, dünyanın hemen her yerinde en çok ölümlü iş kazasının görüldüğü sektörlerden biridir. ABD’de işgücünün %5’i inşaat sektöründe çalışırken, görülen iş kazası sonucu ölümlerin %15’i inşaat sektörüne aittir. Japonya’da ise işgücünün %10’u inşaat sektöründe çalışmakta, oysa görülen ölümlerin %42’si inşaat sektöründe görülmektedir. İstatistiklerin de gösterdiği gibi, en yüksek ölüm oranları, inşaat sektörüne aittir.

İnşaat sektöründe görülen iş kazası sonucu ölümlerin %30’u düşmelerden, %26’sı taşıma(yüksekten düşen nesneler) sırasındaki kazalardan, %19’u ise makinaların arasına sıkışmaktan ve çarpmalardan ve %18’ise elektrik çarpması gibi tehlikelere maruz kalmaktan kaynaklanmaktadır.

3.2.2. Hastalıklar

3.2.2.1. Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar

Kimyasal tehlikeler, genellikle hava yolu ile insanlara ulaşır. Dumanlar, sisler, buğular ve kokulardan kaynaklanır. Solumak yoluyla ya da deriye temas(organik solvanlar ve pestisitler) yoluyla kimyasallar tehlike yaratır. Tabii bunlarla birlikte sıvı-yarı sıvı kimyasallar (zamk, tutkal, yapıştırıcı, asfalt, katran) ve tozlar da(toz çimento) da tehlikeli olmaktadır. Bazı sık görülen hastalıklar şunlardır:

• Silikoz* (silika içeren tozların solunmasından ve temastan kaynaklanan bir hastalık) genellikle kum karanlar, kaya delme makinalarını kullananlar ve tünel kazanlarda görülür.

• Asbestoz* (asbest içeren tozların solunmasında kaynaklanan akciğer hastalığı) asbest ile çalışan işçilerde sıklıkla görülür.

• Bronşit*, kaynakçılar arasında sıkça görülür.

• Deri alerjileri*, çimento ile çalışanlar ve duvar ustaları arasında yaygındır.

• Nörolojik(sinir sistemi) rahatsızlıklar*, organik solvanlar ve kurşunla çalışan işçiler ve boyacılarda görülür.

• Akciğer kanseri*, asbestle çalışan işçiler, çatıcılar, ahşapla çalışanlar ve kaynakçılar arasında daha fazla görülür.

• Kurşun zehirlenmesi*, köprü tamir işçilerinde ve boyacılarda görülür.

• Beyaz Parmak* ya da diğer adıyla Raynaud Sendromu* (dolaşım bozukluğundan kaynaklanan bir hastalık) titreşimli(sarsıntı yapan) makinaları kullanan işçilerde görülür.

Tablo 4- Meslek hastalıkları nedenleri

3.2.2.2. Fiziksel Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar

Fiziksel tehlikeler bütün inşaat projelerinde vardır. Gürültü, sıcak, soğuk, radyasyon, vibrasyon ve barometrik basınç bunlardan en önemlileridir. Gürültü gerçekten de inşaat sektöründe kullanılan makinaların sayısının artması ile önemli tahribatlara yol açmaya başlamıştır. Özellikle binaların yıkımı sırasında kullanılan makinalar, vinçler, greyderler ve kepçeler sadece makinaları kullanan işçiler için değil, çevredeki işçiler ve diğer insanlar için de işitme sorunlarına neden olmaktadır.

İnşaat işleri doğası gereği meteorolojik koşulara (dış havaya) bağımlı olarak yapılmaktadır. Havanın çok soğuk olması ya da havanın çok sıcak olması özellikle inşaatta dış ortamda çalışan işçiler için önemli riskleri de beraberinde getirmektedir. Güneş çarpmaları, hipotermi*, soğuktan donmalar, tansiyon yükselmesi ve düşmesine bağlı bazı rahatsızlıklar dış havaya sunuk kalındığı için görülmektedir. İyonize olmayan mor ötesi ışınım (UV radyasyon) kaynakları, güneş ve elektrikli kaynak makinalarıdır. Radyoaktif izotop kullanan aygıtlar da mor ötesi ışınıma(iyonize UV radyasyonuna) sunuk kalınmasına neden olmaktadır.

Basınçlı tünellerin içinde çalışanlar, dalgıçlar ve derin sularda çalışanlar yüksek barometrik basınca maruz kalmaktadırlar. Dekompresyon hastalığı*, soygaz narkozu* ve aseptik nekroz*(kanlanma azalmasına bağlı doku ölümü) barometrik basınca bağlı görülen hastalıklardır.

Tablo 5- İş kaza tipleri ve oranları

En çok görülen rahatsızlıklar ise burkulmalar, ezilmeler ve morarmalardır.

3.2.2.3. Biyolojik Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar

Enfeksiyona neden olan mikro-organizmalar, zehirli maddeler ve yırtıcı hayvanlar bu tehlikelerden bazılarıdır. Hafriyat işiyle uğraşan işçilerde toprakta yaşayan bazı mantarlar histoplazmoza*(akciğer enfeksiyonu) neden olmaktadır. Ayrıca birçok işçinin yanyana çalışıyor olması tüberküloz*, hepatit* ve grip gibi bulaşıcı hastalıkların kişiden kişiye taşınmasına neden olmaktadır. Sıtma*, ateş ve Lyme Hastalığı* ise çevredeki haşerelerin ısırması sonucu bulaşır.

Zehirlenmelerin bitkisel kaynakları ise zehirli sarmaşıklar, ısırgan otları ve zehirli meşeler olmaktadır. Bazı tahta tozları karsinojendir(kansere neden olma). Batı tipi kırmızı sedir ağacı ise alerjendir. [8]

3.2.2.4. Öldürücü Hastalıklar

Standardize Edilmiş Ölüm oranlarının(SMR) aşıldığı ve Standardize Edilmiş Görülme Oranlarının(SIR) diğer mesleklere göre aşıldığı öldürücü hastalıklar şunlardır:

Meslek Yüksek SMR’lar Yüksek SIR’lar

Tuğla döşeyenler - Periton Tümör

Beton İşçileri – Kanserler

Dudak kanseri

Akciğer kanseri

Şoförler - Kardiovasküler

İzolasyoncular - Akciğer kanseri

Pnömokonyoz

Makine Operatörleri - Kardiovasküler

Tesisatçılar - Kanserler

Taş işçileri - Kardiovasküler

Metal İşçileri - Kanserler

Marangozlar - Burun ve nazal sinüs kanseri

Kanserlerin veya ölümlerin diğer mesleklere göre oldukça yüksek olduğu durumlar

¹Akciğer kanseri olma riski beton işçileri için marangozlara göre 2 kat daha fazladır.

² Tozların solunumu sonucunda gelişen akciğer hastalığı (fibrozisi)

Tablo 6- Kaza tipleri alt gruplar oranlama

3.3. Yapı İşçileri İçin Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri

Kişisel Koruyucu Donanım kullanımı inşaat sektöründe de diğer sektörlerde olduğu gibi kazaları ve hastalıkları önleyebilmek konusunda çok önemlidir. ABD’de kazaların ve hastalıkların ekonomik maliyeti yıllık 10-40 milyar dolar arasında değişmektedir. Bu gerçekten de çok önemli bir rakamdır.

Göz ve Yüz Koruması

•İş gözlükleri veya yüz siperleri iş yapma esnasında göze yabancı madde kaçması olası her durumda kullanılır. Örneğin, kaynak, kesme, taşlama, çivi çakma (veya beton ve/veya zararlı kimyasallar ile çalışma veya uçuşan bir zerreciğe maruz kalındığında). Enerjilendirilmiş sistemler dahil olmak üzere, elektrik tehlikesine maruz kaldığınız durumda da göz ve yüz koruması kullanın.

•Göz ve yüz koruyucuları – beklenen tehlikelere uygun olarak seçilir.

Ayak Koruması

•İnşaat çalışanları tabanları kaymaya ve delinmeye karşı dirençli iş ayakkabısı veya iş çizmesi giymelidirler.

•Demir uçlu iş güvenliği ayakkabısı ağır ekipman ile çalışırken ayağınızın ucunu parça düşmesi ve çarpmalardan korumak içindir.

El Koruması

•İş eldivenleri rahat ve güvenli bir şekilde olmalıdır.

•Çalışanlar yaptıkları işe uygun eldiven kullanmalıdırlar. (örn: ağır-iş lastik eldivenler beton işlerinde; kaynak eldivenleri kaynak işlerinde; izolasyonlu eldiven ve kolluk elektrik tehlikesi söz konusu olduğunda).

Baş Koruma

•Yüksekten parça düşmesinin, sabit cisimlere başınızı çarpmanın veya kazara kafanızın elektrik tehlikesi olan yere dokunmasının söz konusu olduğu her yerde baret kullanın.

•Baretlerde oyuk, kırık veya yıpranma olup olmadığını düzenli olarak kontrol edin; ağır darbe veya elektrik şokundan sonra mutlaka değiştirin; iyi durumda muhafaza edin.

İşitme Koruma

•Ağır ekipmanlar veya elektrikli testere gibi yüksek gürültü söz konusu olan iş yerlerinde kulak tıkacı/kulaklık kullanın; kulak tıkaçlarını düzenli olarak temizleyin veya değiştirin.

İnşaat sektöründe yaşanan bazı ölümlerin ve ağır yaralanmaların nedeni düşen cisimlerin kafaya çarpmasıdır. Bu tür kazalara karşı inşaat sahası içerisinde sürekli olarak baş koruyucu donanımlar olan baretler, başlıklar ve kasklar kullanılmalıdır.

Daha önceki bölümlerde anlatıldığı gibi inşaat sektöründe çalışan işçiler zamklar, yapıştırıcılar, tutkallar, asfalt, katran ve solvanlar gibi kimyasallara sunuk kalmakta bunlarla birlikte silika ve asbest içeren tozlar ve kumların içinde çalışmaktadırlar. Bütün bu tehlikelere karşı solunum koruyucu donanımlar olan maskeler ve respiratörler (solunum cihazları) kullanılmalıdır. Tersi durumda, silikoz* ve asbestoz* gibi son derece tehlikeli hastalıklara yakalanılabilir. Bu nedenle tozlara ve gazlara sunuk kalınan ortamlarda ölçümler yaptırılmalıdır.

Gürültü gerçekten de inşaat sektöründe kullanılan makinaların sayısının artması ile önemli tahribatlara yol açmaya başlamıştır. Özellikle binaların yıkımı sırasında kullanılan makinalar, vinçler, greyderler ve kepçeler sadece makinaları kullanan işçiler için değil, çevredeki işçiler ve diğer insanlar için de işitme sorunlarına neden olmaktadır. Bu nedenle kulak koruyucu donanımlar olan kulaklıklar ve kulak tıkaçları kullanılmalıdır. Gürültü yönetmeliğinde belirtilen önlemler alınmalı ve ölçümler yaptırılmalıdır.

İnşaat işleri soğuk, sıcak, kuru ve nemli ortamlarda yapılabilmektedir. Bu nedenlerle ortama uygun koruyucu elbiseler kullanılmalıdır. Sıkça yapılan kaynak işleri sırasında çapaklardan ve iyonize olmayan mor ötesi ışınımdan (UV radyasyonundan) korunmak için göz koruyucu gözlükler, maskeler ve kalkanlar kullanılmalıdır. Ayrıca inşaatlarda çalışılırken görülen kazaların bir kısmı da düşmelerden kaynaklanmaktadır. Düşmeler son derece tehlikedir ve sonunda sakatlıklar ve ölümler meydana gelebilir. Bunun için yüksekte çalışırken mutlaka emniyet kemerleri kullanılmalıdır.

Akciğer kanseri, yapısal olarak normal akciğer dokusundan olan hücrelerin gereksinim ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (tümör) oluşturmasıdır. Burada oluşan kitle öncelikle bulunduğu ortamda büyür; daha ileriki aşamalarda ise çevre dokulara veya dolaşım yoluyla uzak organlara yayılarak (karaciğer, kemik, beyin vb. gibi) hasara yol açarlar. Bu yayılmaya metastaz adı verilir.

Asbestoz, Lif şeklindeki silikat minerallerinin neden olduğu bir tür pnömokonyozdur. Asbestoz, mesleki ya da çevresel olarak, asbestozun doğrudan kullanımı ya da dolaylı olarak asbestoza sunuk kalma ile gelişir. Tekstil ve izolasyon işçilerinde asbestozis, madencilere göre daha çok görülür.

Aseptik Nekroz, kanlanma azalmasına bağlı olarak gelişen doku ve kemik ölümleridir.

Bronşit: Akciğerlere giden havayollarının iç yüzündeki zarın iltihaplanmasıdır. Akut ve kronik olarak iki gruba ayrılır.

1-Akut Bronşit: Genellikle grip, kızamık, boğmaca veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülür.

2-Kronik Bronşit: Bu çeşit bronşitte; havayollarını yağlayan bezler büyümüş, iç yüzlerinde bulunan tüyler görevini yapamaz olmuştur.

Dekompresyon hastalığı: Dalışlar sırasında artan basınçtan dolayı vücut dokularında erimiş halde bulunan azot gazı, basıncın hızla azalması sonucu gaz haline geçer. Doku ya da kan damarları içinde bu kabarcıklar tıkanmalara neden olur. Dolayısıyla bu tıkanmalar kan akışını engeller ve devamında da önlem alınmazsa doku kaybı gerçekleşir. Bu kabarcık, vücut üzerindeki oluştuğu yere göre tehlikesi belirlenir. Kol, bacak gibi yerlerde oluşursa yaşamsal tehlikesi olmaz ancak, yaşamsal organlara yakın yerlerde gerçekleşirse çok tehlikeli olur. Bu durum “vurgun” ya da dekompresyon hastalığı olarak adlandırılır. Dekompresyon hastalığının önlenmesi için süreler ve derinliklerin verildiği tablolar ya da dalış bilgisayarlarının kullanımı en sağlıklı yöntemdir. Ayrıca sıvı kaybı, yükselti etkisi, dalış öncesi eylemlilik ve dalıştaki eylemlilik de hastalığın ortaya çıkması konusunda etkilidir.

Dudak kanseri, güneş ışınlarına sunuk kalma ile ilgilidir ve sıklıkla alt dudakta ve dudak mukozası-deri bileşiminde orta hat boyunca ortaya çıkar. Genelde dudak kanseri, tipik olarak yüzeysel deriden kabarık bir deri-mukoza değişikliği olarak başlar; üzerinde yara açılabilir. Geleneksel tedavilere karşın iyileşmeyen, kanama ve kabuklanma gösteren tümör haline gelir.

HBV, Hepatit B Virüsü, kan ve vücut salgıları (meni, tükürük, vajinal salgılar, ter, gözyaşı) ile temas sonucu yayılır. Yayılımda en önemli etken kandır. HBV Bulaşma Yolları; Anneden bebeğe, doğum sırasında (Bulaşma doğumda veya hemen sonrasında nadir durumlarda rahim içindeyken olur) Virüs bulaşmış iğne ve diğer tıbbi cerrahi malzemelerle, Cinsel ilişki ile, Kan nakli ile (transfüzyon) Dövme yaptırırken kullanılan iğneler ile Özellikle kalabalık ve hijyenik standartların düşük olduğu yerlerde yakın aile ilişkisi ile bulaşma riski artmaktadır. [8]

Soğuğa bağlı doku zedelenmelerinin dereceleri:

1-DÜŞÜK ISI (Hipotermi) : Vücut ısısında düşmedir. Damarlarda büzülme, kaslar arasında eşgüdüm bozukluğu, kas güçsüzlüğü, mental yetide azalma vardır. Belirtileri:

• Sağ eli kullanma yetisinde kayıp

• Sağ el egemenliğinin kaybı

• Reaksiyonlarda genel yavaşlama

• Vücutta peltekleşme

• Düşünce sığlığı

• Mantıksız davranışlar

• Eylemsizliğe bağlı metabolik ısıda azalma.

Vücut ısısı düşmeyi sürdürürse, kalp atım hızı düşer; soluk alıp verme yavaşlar. Isı düşüşünün sürmesi halinde, ventriküler fibrilasyon çıkar. Islaklık bütün bu süreçleri hızlandırır. [8]

2-SOĞUK VURMASI (pernio, frost-nip, chillblain) : Yerel, yüzeysel donmaya bağlı zedelenmedir. Deri altı kanamalara bağlı koyu mavi küçük kabarcıklar vardır. Bu kabarcıklar ya ülserleşir-nekroze olur; ya da ağrılı ve yavaş bir iyileşme gösterir. Yinelemelerinden kaçınılmalıdır. [8]

3-SİPER AYAĞI (Trench foot, immersion limb) : Dolaşım bozulur; dokunun beslenmesi bozulur. Deride ülser ve nekroz gelişir. [8]

4-DONMA (Frostbite) : Doku donar; buz kristalleri ortaya çıkar. Hücresel düzeyde parçalanma vardır. İyileşmede, donan dokunun derinliği önemli rol oynar. Eğer damarlar donmuşsa, doku ölümü (nekroz) ortaya çıkabilir. Donmada deri kızarır ve mavimsi kırmızı bir renk alır. Etkilenen bölgede yanma tarzında bir ağrı ve uyuşma olur. Donan bölge kansızlığa bağlı balmumu solukluğunu alır. İlk etkilenenler parmaklar, yanaklar, burun ve kulaktır. [8]

Histoplazmoz, akciğer dokusunda iltihaplanma ve ateşle kendini gösteren mantar hastalığı.

Kanser, Latincede yengeç anlamına gelen “crab” sözcüğünden türetilmiştir. Yunanlı hekim Hipokrat, hastalığın başladığı bölgeden diğer organlara yayılmasını gözlemleyerek bu tanımlamayı yapmıştır. Kanser vücuttaki bir hücre grubunun farklılaşarak, aşırı ve kontrolsüz şekilde çoğalması sonucu meydana gelmektedir. Normalde hücrelerin büyümesi ve çoğalması bir düzen içerisinde olmaktadır. Buna paralel olarak doku ve organlar da görevlerini normal olarak yapabilmektedirler. Ancak bu hücreler anormal şekil ve hızda büyümeye ve çoğalmaya başlarlarsa, tümör adı verilen kitle oluşumuna yol açarlar. Bu anormal hücrelerin köken aldığı organa göre hastalık adlandırılır(akciğer kanseri, meme kanseri, prostat kanseri vs.). Kanserler, iyi huylu ve kötü huylu olarak adlandırılırlar. Kötü huylu olanlar yayılma eğilimi yüksek olanlardır. Kanser hücrelerinin bütün vücuda yayılmasına metastaz adı verilir.

Kurşun zehirlenmesi 2’ye ayrılır:

1. Akut zehirlenme, suda eriyen veya çabuk emilen kurşun bileşiklerinin ağız yoluyla alınmasıyla ortaya çıkar.

2. Kronik zehirlenme, inorganik veya organik kurşun bileşiklerinin ağız, deri veya solunum yoluyla sürekli alımı sonucu ortaya çıkar. Kurşun zehirlenmesinde genellikle ilk yakınma şiddetli ve kolik niteliğinde karın ağrısıdır. Sindirim sistemi, merkezi sinir sistemi bozuklukları ile kansızlık en önemli bulgulardır. SSK yıllıklarına göre Türkiye’de en çok sık bilinen meslek hastalıklarındandır.

Lyme hastalığı, insan ve hayvanlarda görülebilen ve kenelerle bulaştırılan (taşınan) bakteriyel bir hastalıktır. Bu hastalığa Borrelia burgdorferi bakterisi neden olmaktadır.

Yüksek ateş, iştahsızlık bitkinlik, ani gelen şiddetli ağrılar, davranış bozuklukları bilinç kaybı olabilir.

Nazal Sinüs Kanseri, burunun arkasında, alında ve yüzde yer alan soluk alırken hava ile dolan sinüs boşluklarındaki hücrelerin normalden fazla çoğalarak tümör oluşturmasıdır. Bunun sonucunda bu boşluklar tıkanır ve bazı belirtiler ortaya çıkar.

Periton Tümör, karın bölgesindeki organların ortasında yer alan boşlukta kanser hücrelerinin oluşturduğu kitledir.

Pnömokonyoz, genellikle bazı özel iş koşullarında çalışan kişilerde inorganik toz ya da zerrecikli maddenin akciğerlerde depolanması ve buna bağlı olarak gelişen doku reaksiyonu ile ilgili durumdur. Asbestos ve silikoz bu gruba giren hastalıklardandır.

Raynaud Sendromu, el ve ayak parmaklarının soğuğa sunuk kalması nedeniyle ağrı ve uyuşuklukla birlikte soluklaşmasıdır. Dolaşım bozukluğu nedeniyle hastalık görülür. Genellikle bu hastalığın altında başka nedenler vardır. Bu nedenler bilinmiyorsa Raynaud’s sendromu adını alır. Sürekli sarsıntı yapan makinalarla çalışan işçilerde görülür.

Sıtma, hastalık yapıcı bir parazit olan plazmodiumların, dişi anofel sivrisinekleriyle insanlara bulaşmasıyla yayılan ateşli bir hastalıktır. Batı dillerinde bu hastalık için 'Malaria' terimi de kullanılır ki bu İtalyancada 'kötü hava' anlamına gelir. Hastalığın en önemli belirtisi olan titremeyle yükselen ateş, plazmodiumun çeşidine göre değişik şekillerde olur. Çok eski zamanlardan beri bilinen bu hastalığın tanısının konulması kolaydır; ayrıca tedavisi de olasıdır.

Silikoz, serbest silis taneciklerinin (Kristal kuvars) solunum yoluyla alınması sonucu meydana çıkan, sanayi parçacıklarının yol açtığı ağır bir hastalıktır. Madencilik, taş kesme, taşocağı çalışmaları (özellikle granit), yol ve bina inşaatı, dinamitle kayaları patlatma ve çiftçilik, serbest silise sunuk bırakan mesleklerdir. Belirtilerin meydana gelmesi için genellikle 15-20 yıl bu parçacıklara sunuk kalmak gerekir. Fakat silise yoğun şekilde sunuk kalınan kapalı alanlarda patlatma, yüksek kuvars içeren kayaları delerek tünel açmak ve temizleme tozu imalatı gibi işlerde çalışan korumasız işçiler bir yıldan kısa bir sürede silikoza tutulabilirler.
Verem, (Tüberküloz) olarak da adlandırılan verem hastalığı insanlık tarihinin ilk çağlarından itibaren görülen en eski hastalıklardan birisidir. Verem esas olarak akciğerleri tutan ve bunun yanı sıra diğer birçok organda da yerleşebilen Mycobacterium Tuberculosis (Koch basili) mikrobunun oluşturduğu bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi hücreleri savaşmalarına karşın mikropların tamamını genellikle öldüremez. Basiller akciğerlerde yuvalar oluşturmasına neden olur. Verem en çok omurga, kalça kemikleri, lenf bezleri, böbrekleri etkiler. Hastalığı, yalnızca akciğer veremi olan kişiler yayabilir. Bu kişilerin öksürmesi, konuşması ve hapşırması sonucu mikroplar damlacık şeklinde havaya atılırlar. Ortamda bulunan diğer sağlıklı kişiler havada asılı kalan bu mikropları soluk alırken akciğerlerine alırlar. Kaşık, çatal, bardak gibi eşyalardan hastalık bulaşmaz. Verem mikrobu vücuda girdikten sonra uzun süre hastalık yapmadan kalabilirler. Bu dönemde vücut tarafından oluşturulan verem mikrobu bulaştığını genellikle bilmez. [8]

3.4. İnşaat İşlerinde Alınacak Tedbirler

3.4.1. Fenni Sorumlu:

Her işveren, yapı işlerini, fenni yeterliği bulunan kişilerin, teknik gözetimi ve sorumluluğu altında yürütecektir. Bu sorumlu kişi ya da kişiler ilgi alanlarına giren işlerin yapıldığı zamanlarda inşaat sahasında bulunmak ve işi yönlendirmek zorundadırlar.

3.4.2. Yapı İş Defteri:

İşveren, birinci sayfası Çalışma Bakanlığınca saptanacak örneğe uygun ve diğer sayfaları bir asıl ve bir suret olacak şekilde bir yapı iş defterini, işyerinde bulundurmakla yükümlüdür.

Bu defter (piyasadan alınabilen 100-200 sayfalık kareli, harita metot defteri) işveren tarafından işyerinin bağlı bulunduğu bölge çalışma müdürlüğüne her sayfası mühürletilmek suretiyle onaylattırılır. Yapı iş defteri fenni mesul tarafından tutulur.

Yapı iş defterine “Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”nün ilgili maddelerinde belirtilen hususlar ve gerekli diğer bilgiler işlenir. (Özellikle inşaatın her safhasında alınan güvenlik önlemleri, kazı kontrolü, gırgır vincin kontrolü, asma iskelenin kontrolü, betonarme kalıplarının kontrolü vb. hususlar tarih atılmak kaydıyla yazılır.)

Yapı iş defterinin, istenmesi halinde, işyerini teftiş ve kontrole yetkili memurlara gösterilmesi zorunludur. Bu nedenle şantiyede bulundurulması gereklidir.

 

3.4.3. İlk Yardım Malzemesi Ve Sedye:

İşyerlerinde, içinde (tentürdiyot, alkol, sargı bezi, pamuk, yanık pomadı, suni teneffüs cihazı vb.) ilk yardım levazımı bulunan ilk yardım dolabı ile bir sedye ve bir battaniye bulundurulacaktır. [4]

3.4.4. İşçilere Sağlık Raporu:

İnşaat işlerinde çalışacak işçilerin işe girişlerinde veya işin devamı süresince bedence bu işlere elverişli ve  dayanıklı oldukları; işyeri hekimi işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, Sağlık Ocağı, Hükümet ya da Belediye Doktorları tarafından verilmiş örneğine uygun sağlık raporları olmadıkça; bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır.

Yetkili memurlar isteyince, bu raporları işveren kendilerine göstermek zorundadır. Bu nedenle bu raporların şantiyeden uzaktaki bir büroda değil, şantiyede bulundurulması gereklidir. Bu raporlar her türlü resim ve harçtan muaftır.

3.4.5. Kişisel Koruyucular:

Alet, parça, malzeme gibi cisimlerin düşmesi muhtemel yerlerde çalışacak işçilere koruma başlığı (baret) verilecektir.

Yüksekliği tabandan itibaren 3 metreden daha fazla olan ve düşme veya kayma tehlikesi bulunan yerlerde çalışanlarla, kiremit döşeyicilerine, oluk ve her türlü dış boya işleri yapanlara, gırgır vinçlerini çalıştıranlara ve kuyu, lağım, galeri ve benzeri derinliklerde çalışanlara emniyet kemerleri verilecek ve işçiler de verilen bu kemerleri kullanacaklardır.

Su içinde çalışmayı gerektiren hallerde, işçilere, uygun lastik çizmeler verilecektir. Diz boyunu aşan suların yenilmesi için ayrıca gerekli tedbirler alınacaktır.

El ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler, işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olacaktır.

3.4.6. Uyarı Levhaları:

Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar, açıkça sınırlandırılacak ve buralara görünür şekilde yazılmış uyarma levhaları konulacaktır.

3.4.7. Döşeme Kenarına Korkuluk:

Betonarme platformlarının döşeme kenarlarına düşmeyi önleyecek korkuluk yapılacaktır. Bu mümkün olmadığı hallerde, serbest çalışmayı sağlamak için döşeme kenarına korkuluklu iskele yapılacaktır.

Not: Döşeme kenarları en azından,  uyarı niteliğinde kırmızı-beyaz renkli şerit bant ile sarılmalıdır.

Basamakları yapılmamış betonarme merdiven döşemelerine kayma veya düşmeyi önleyecek ahşap basamaklar ve kova boşluğu kenarlarına ise uygun korkuluklar yapılacaktır. 

3.4.8. Betonarme Kalıplarının Kontrolü:

Betonarme kalıplarının yeterliliği her beton dökümünden önce kontrol edilerek yapı iş defterine yazılacaktır. [4]

3.4.9. Tehlikeli Boşluklar, Malzeme İstifi, Artık Malzemeler:

Tavan veya döşemelerdeki boşluk ve deliklere, asansör boşluklarına, korkuluk yapılacak veya bu deliklerin üstleri geçici bir süre için uygun şekilde kapatılacaktır.

Yapı işyerinde kazaya sebep olacak veya çalışanları tehlikeli durumlara düşürecek şekilde malzeme istif edilmeyecek ve araçlar gelişi güzel yerlere bırakılmayacaktır.

Yapının devamı süresince sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve artıklar, gelişi güzel atılmayacak ve ortaklıkta bulundurulmayacaktır. [4]

3.4.10. Tahta Perde:

Belediye sınırları içinde meskûn bölgelerde, yapı kazılarına başlamadan önce yapı alanının çevresi ortalama 2 metre yükseklikte tahta perde ile çevrilecek, payandaları içten vurulacak ve bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunacaktır.

Yapının oturacağı alanın çevresinin açık ve geniş olması halinde tahta perde yerine kazı sınırı gerisinden başlamak üzere 90 -100 santimetre yükseklikte bir korkuluk yapılacaktır. [4]

3.4.11. Kazılar:

Kazıların her bölümü ilgili fenni mesul (TUS) tarafından her gün en az bir defa kontrol edilecek ve çalışılmasında bir sakınca olmadığı sonucuna varılırsa işe devam edilecek; çalışılmasında sakınca olduğu anlaşılırsa sakınca giderilinceye kadar iş durdurulacaktır. Her iki halde de, durum, yapı iş defterine yazılıp imza edilecektir.

Sert kaya, sert şist, betonlaşmış çakıl, sert kalker, killi şist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve şevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 santimetreden daha derin kazılarda, yan yüzler uygun şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak ve iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından 20 cm.  yukarı çıkarılacaktır. İksanın yeterliliği iş süresince kontrol edilerek sonuçlar yapı iş defterine kaydedilecektir.

150 santimetreden daha derin olan kazı işlerinde, işçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri bulundurulacaktır.  İksa tertibatını ve desteklerini, inip çıkma için kullanmak yasaktır. [4]

3.4.12. Yapı İskeleleri:

Yapı iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkili teknik elemanın yönetimi altında, tecrübeli ustalara iskele ölçüleri ve malzeme özellikleri göz önünde bulundurularak kurdurulacak veya söktürülecektir. İskeleler, sık sık ve en az ayda bir kere muayene ve kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş defterine yazılacaktır. İskeleler her fırtınadan sonra kontrol edilecektir.

Yük taşıyan iskelelerde alet ve malzemenin düşerek kazaya sebep olmasını önlemek için döşeme dış kısmına 15 santimetre yüksekliğinde bir etek tahtası konacaktır. Bu etek tahtası ile döşeme arasında en çok bir santimetre boşluk bırakılabilir. İskelelerde köprü görevi görecek geçitler, 60 santimetreden dar ve korkuluksuz yapılmayacaktır.

3.4.13. Çelik Borulu İskele:

Çelik borulu iskeleler, sağa ve sola sallanmayacak şekilde yeteri kadar çapraz borularla takviye edilecek ve binadan ayrılmayacak şekilde tespit olunacaktır. Çelik borulu iskelelerdeki platformlarda kullanılacak kalas veya diğer ahşap kısımların özellikleri ile kullanılacak çaprazlar, korkuluklar, ara korkuluklar ve benzeri kısımlardaki aralıklar ahşap iskelelerde aranan özelliklere uygun olacaktır. Boru veya madeni iskeleler statik, elektriğe karşı uygun şekilde topraklanacaktır. [4]

3.4.14. Asma İskele:

Asma iskelelerin aşağı ve yukarı hareketlerini sağlayan makina, teçhizat ve vinçlerin, kullanmaya elverişli olduklarına ilişkin ve yetkili teknik elemanca kullanmaya başlamadan önce düzenlenmiş belgeleri işyerinde saklanacaktır. Asma iskele askısı için kullanılacak çelik veya kendir halatların yahut benzeri malzemenin her gün işe başlamadan önce muayene edilerek ezik, kopuk, çürük veya başka bir özrü olup olmadığı hususu yapı iş defterine kaydedilecek, ancak sağlam olduğu anlaşıldıktan sonra iskelede çalışma yapılacaktır. Asma iskele tavan kısmında mutlak surette sabit bir noktaya sağlam bir şekilde bağlanacaktır. Asma iskele korkulukları, en az 100 santimetre yükseklikte ve ara korkuluklu yapılacak, etek tahtaları ise en az 15 santimetre yükseklikte olacaktır. [4]

3.4.15. Sıpa İskele:

Duvar işlerinde veya 120 santimetreden yüksekte yapılacak işlerde kullanılacak sıpa iskelelerde aşağıdaki özellikler bulunacaktır.

1 -        Genişlikleri 125 santimetreden az,

2 -        Yükseklikleri 300 santimetreden çok,

3 -        Platform kalınlığı 5 santimetreden az,

4 -        İskele bacak ve kirişleri 10X10 santimetre kesitinden küçük,

5 -        Takviye ve çaprazlar 2,5X15 santimetre veya 5X10 santimetre kesitinden küçük, olmayacaktır. [4]

3.4.16. Gırgır Vinç (Asansör):

Gırgır vincin elektrik motoru topraklanmış olacaktır.

Vincin şalteri otomatik olacak, vinç kovasının belirli bir yüksekliğe çıkması halinde otomatik şalter devreyi kesecektir.

Çelik halatın tamburdan dışarı fırlaması önlenecektir.

Kullanılacak çelik halatın çapı 12 milimetreden az olmayacak, sağlam ve özürsüz tellerden yapılmış olacaktır.

Kova kancasına takılacak çelik halatın uç kısmı yüksüklü olarak kancaya takılacak ve serbest kalan uç kısmı uzun kısma en az 3 adet U klemensi ile uygun şekilde tespit edilecektir.

Kancanın kovadan kurtulmaması için, mandal, kilitli mandal veya bağlama gibi uygun tertibat bulunacaktır. 

Vincin tespit edildiği kolon ahşap ise, kesiti 20X20 cm’den küçük olmayacak ve kolon, sağa sola yalpa yapmayacak şekilde tespit edilecektir.

Ek bulunduğu hallerde, kolonun dört bir yüzünde, ekleme şartlarına uygun saplama yapılacaktır.

Hareketi sırasında katlar arasında kovaya takılacak herhangi bir engel bulundurulmayacaktır.

İçine konacak her türlü malzemenin yüksekliği kova üst düzeyini aşmayacaktır.

Kalas, uzun tahta, demir ve benzeri malzeme veya eşya gırgır vince uygun ve emniyetli şekilde bağlandıktan sonra taşınacaktır. 

Hareket sırasında alabora olmaması için kova sapı kenarında kilitli mandal kullanılacaktır.

Gırgır vinci çalıştıran işçiye güvenlik kemeri, lastik eldiven ve lastik ayakkabı gibi uygun kişisel koruyucu araçlar verilecektir.

Gırgır vincin tabanda durduğu alanın ön yüzünde parmaklık (bariyer) şeklinde bir kapısı bulunacak, diğer tarafları ise en az 90 santimetre yüksekliğinde bir korkulukla çevrilmiş olacaktır.

Gırgır vincin hareketi sırasında çevrili olan içinde hiç bir işçi bulundurulmayacaktır.

Gırgır vince malzeme yükleyen bütün işçilere koruma başlığı (baret) giydirilecektir.

Gırgır vincin bütün kısımları en az haftada bir kere ve ayrıca her yer değişmesinde kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş defterine yazılarak imzalanacaktır. [4]

3.4.17. Elektrik Panosu Ve İletkenler - Topraklama:

Elektrik panolarının taban alanlarında yalıtkan malzeme (lastik paspas veya tahta ızgara) bulunacaktır.

Tehlike anında panoya ulaşmak için elektrik panolarının önlerine herhangi bir engel bulundurulmayacaktır.

Elektrik kabloları, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak yerleştirilecektir.

Elektrikli makinaları, uygun bir şekilde topraklanacaktır.  Topraklama hatları kolay muayene edilecek şekilde çekilmiş olacaktır.

Seyyar elektrikli makinalarda, gelen ve dönen akımı kontrol edip eşit olmadığı zamanlarda elektriği kesen kaçak akım röleleri kullanılacaktır. [4]

3.4.18. Tuvalet:

İşyerlerinin uygun mahallerinde yeter sayıda helalar bulunacaktır.  Hela yapılmasına işyerinin durumu müsait değilse ve yakınlarda da özel helalar bulunmuyorsa, işverenler, işçilerin bu ihtiyaçları için civarda yer bularak helalar yapmak zorundadırlar. [4]

3.5. Üretim Aşamasında Alınacak Güvenlik Önlemleri

3.5.1. Kazı Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Bu aşamadan çalışacak kişi, ekip veya taşerona, toplu olarak, karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda özet bilgi aktarılarak işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılacak ve bu araçlar hakkında bilgi verilecek. İş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecektir.

2. Bölümde yapılan tespitler doğrultusunda, çalışanları ve çevre yapıları korumak üzere oluşturulan iksa önlemleri ilgili teknik elemanların nezaretinde tamamlanacak, projesine uygun yapılmış olduğu ilgili elemanlarca belgeye bağlanması sağlanacak.

3. Kazının yapılması ve kazılan malzemenin uzaklaştırılmasında görev alacak makine, donanım ve araçların operatör ve sürücülüleri ile yardımcılarına, iş sağlığı ve güvenliği kapsamında dikkat etmeleri gereken hususlar hatırlatılacak ve gerekli uyarı levhaları yerleştirilecek.

4. Kazı alanına düşmelerin önlenmesi, bu alana araç ve çalışanların güvenli bir şekilde giriş ve çıkışlarının sağlanması ile ilgili hususlar ilgililerle tartışılarak belirlenecek ve bu önlemlere uyulup uyulmadığı denetlenecek.

5. Belirli aralıklarla çalışma alanı gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yapılmakta olan işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapanlar uyarılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemleri belgeye bağlanacak. [3]

3.5.2. Beton ve Betonarme Kalıbı Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Kalıpçı ekibi veya taşeronuna, kalıp yapımı sırasında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılacak ve bu araçlar hakkında bilgi verilecek; iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenip dosyalanacak.

2. Her beton ve B.A elemanın kalıbı tamamlandıktan sonra, beton dökümüne başlamadan önce kalıbın ilgili teknik eleman tarafından incelendiğine ve yeterince sağlam ve güvenli bulunduğuna dair belge düzenletilerek dosyalanacak.

3. Döşeme kalıplarında yer alan (baca, asansör yuvası vb.) büyük boşlukların üzerinin usulüne uygun şekilde kapatılması veya etrafına korkuluk yapılması hususunun yerine getirildiğinin ilgili teknik elemanca denetlendiğine dair belge düzenlenerek dosyalanacak.

4. Kalıp sökülmeye başlanılmadan önce ilgili teknik elemanın izninin olduğuna dair belge düzenlenmesi sağlanacak.

5. Sökülen parçaların rastgele ortada bırakılmaması, çivileri temizlendikten sonra belirlenmiş yerde istiflenmesi sağlanacak.

6. Belirli aralıklarla kalıp yapım veya söküm bölgeleri gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgeye bağlanacak. [3]

3.5.3. Betonarme Çeliklerinin İşlenmesi ve Montajı Aşamalarında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Demirci ekibi veya taşeronuna, demirlerin işlenmesi yerine konulması aşamalarında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek; iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.

2. Belirli aralıklarla demir işleme ve yerleştirme bölgeleri gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgeye bağlanacak.

3. Demir işleme sırasında oluşacak küçük metal parçalarının rasgele atılmayıp, belirlenmiş bir yerde toplanması konusunda gerekli hatırlatma yapılacak ve bunun uygulanıp uygulanmadığı denetlenecek. [3]

3.5.4. Beton Dökülmesi Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Beton ekibi ve/veya taşeronuna, betonun karıştırılması, taşınması, dökülmesi ve sıkıştırılması aşamalarında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek; iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.

2. Belirli aralıklarla beton yapım ve döküm bölgeleri gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgeye bağlanacak. [3]

3.5.5. Duvar Örülmesi Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Duvarcı ekibi ve/veya taşeronuna, duvar örülmesinde kullanılacak malzemenin, taşınması ve duvar örme aşamalarında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek. İş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.

2. Duvar örerken kullanılan sehpa iskelelerin taşıyıcı kısım ve platformunun uygun düzenlenmiş olduğuna dair ilgili teknik elemanca düzenlenen belge ilgili dosyaya konulacak.

3. Belirli aralıklarla duvar örülen yerler gezilerek çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgeye bağlanacaktır. [3]

3.5.6. İş İskelesi Kurulması ve Kullanılması Sürecinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. İskele ekibi ve/veya taşeronuna, iskele kurulması ve sökülmesi aşamalarında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek. İş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.

2. İlgili teknik elemanlarca;

• İskele taşıyıcı elemanlarının yüke uygun tasarlandığı,

• İskelenin çapraz ve takviyelerle yeterince sağlamlaştırıldığı,

• İskelenin binaya uygun şekilde bağlandığı,

• İskele platformunun yeteri genişlikte ve güvenli biçimde oluşturulduğu,

• İskele katları arasında uygun ve güvenli şekilde merdiven yapıldığı,

• İskelenin uygun düzenlenmiş korkuluklar ve emniyet kemeri bağlama sistemi ile donatıldığı,

• İskelede çalışanların, yüksekte çalışmalarında sakınca olmadığına dair raporlarının bulunduğu,

• Asma iskelenin taşıyıcı sisteminin uygun biçimde tasarlandığı ve yapıya bağlandığı; iskele platformunun kullanım amacına uygun ve güvenli biçimde tasarlandığı ve üretildiği; iskeleye kumanda eden sistemin tüm parçalarının kusursuz durumda bulunduğu teyit edilerek bunun belgelenmesi sağlanacak

3. İskele kurulması, kullanılması ve sökülmesi aşamalarında çalışma mahalli belirli aralıklarla dolaşılarak, çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgelenecektir. [3]

3.5.7. Sıva, Boya, Badana ve Kaplama Yapılması Aşamasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Söz konusu iş aşamalarında karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda çalışanlara, işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek, iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecek.

2. Bu başlıklar altında yapılacak işler gerçekleştirilirken iskele kurulmasının gerekmesi halinde, iskeleler konusunda belirtilen önlemler uygulanacak.

3. Bu başlık altında belirtilen işlerin gerçekleştirildiği çalışma mahalleri belirli aralıklarla dolaşılarak, çalışanların çalışma ortamı ve yaptıkları işin gereği olan iş güvenliği araçlarını kullanıp kullanmadıkları denetlenecek, kuralsız çalışma yapıldığı tespit edilmesi halinde gerekli uyarılar yapılacak, sorumlulara bilgi verilecek ve bu işlemler belgeye bağlanacaktır. [3]

3.5.8. Tesisat İşleri İle İlgili Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Elektrik tesisatı, sıhhi tesisat, soğutma tesisatı vs. tesisat işlerinin gerçekleştirilme aşamalarında görev alacak her düzeydeki çalışanları karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek. İş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecektir. [3]

3.5.9. Gereç Nakli Sırasında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Gereç nakillerinde belirlenmiş bulunan güzergâhın izlenmesi, düşme ya da devrilme gibi iş kazası riski oluşturacak istif ve nakil şekillerinden kaçınılması, bu süreçte kullanılacak iş sağlığı ve güvenliği araçlarının kullanılması konularında ilgililer bilgilendirilecek ve izlenecek. [3]

3.5.10. Yapının Temizliği ve Şantiyenin Taşınması Aşamalarında Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Temizlik ve şantiyenin taşınması aşamalarında izlenecek iş sırasının ilgili teknik elemanlarca planlanması ve planın, bu aşamalarda görev alacaklara ayrıntılı biçimde açıklanması sağlanacak.

2. Söz konusu iş aşamalarında görev alacak olanlara, karşılaşılabilecek iş kazası olasılıkları ve dikkat edilmesi gereken hususlar hatırlatılacak; bu bağlamda işin hangi aşamalarında ne tür iş güvenliği araçlarını kullanacakları anlatılarak bu araçlar hakkında bilgi verilecek; iş güvenliği araçlarının kendilerine teslim edildiğine ve bunları kullanacaklarına dair belge düzenlenecektir. [3]

3.5.11. Makine, Donanım ve Aletlerin Kullanımı İle İlgili Olarak Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemleri

1. Şantiyede kullanılacak iş makinelerinin;

Kullanımı sırasında uyulması gereken güvenlik önlemleri,

Periyodik bakımları ve bu aşamada uymaları gereken kurallar ve düzenlenecek belgeler,

Uyacakları hız sınırı ve trafik kuralları, konularını içeren güvenlik önlemleri yönergesi operatör, sürücü ve çalışanlara verilecek.

2. Düşey taşımada kullanılacak vinç ve asansörlerin;

Uygun/sağlam bir şekilde kurulduğu,

İşletimleri ile ilgili bilgilerin operatörlerine verildiği,

Azami yük taşıma kapasitelerinin görünen bir yere yazılmış olduğu

Periyodik bakımlarının yapıldığı,

Konularına yönelik olarak ilgili teknik elemanlarca gerekli belgeler düzenlenerek dosyalanacak, bu araçların bulunduğu yerlere yeteri sayıda uyarı levhası konulacaktır. [3]