Yenileşme Dönemi sayfa 10
Yüklə 0,5 Mb.
|
• Hâkim zihniyet: Destanlar, halk hikayeleri sözlü gelenek döneminin hakim zihniyetini, mesneviler İslam medeniyetinin şekillendirdiği kültürün belirlediği hakim zihniyeti, incelediğimiz metinler ise Batı etkisindeki Tanzimat döneminin hakim zihniyetini yansıtır. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.• Tanzimat edebiyatının ilk romancıları Şemsettin Sami ve Namık Kemal’dir. (D) • Tanzimat edebiyatının ilk romancıları realizm akımından etkilenmişlerdir. (Y) • Edebiyatımızda ilk roman denemesi Samipaşazade Sezai’nin “Küçük Şeyler” adlı eseridir. (Y) • Edebiyatımızda ilk çeviri roman Yusuf Kâmil Paşa tarafından “Telemak” adıyla çevrilmiştir. (D) 2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız. • Tanzimat Dönemi yazarları ...Fransız.... edebiyatından etkilenmiştir. • Tanzimat Dönemi edebiyatçıları ..toplum için ..... sanat anlayışına sahiptirler. • Tanzimat Döneminde ilk hikâye örneklerini ..Ahmet Mithat Efendi....., ..Letaif-i Rivayet .. adlı eseriyle vermiştir. 3. Aşağıda verilenlere göre yazar - eser eşleştirmelerini yapınız. Namık Kemal ⇒ Cezmi Samipaşazade Sezai ⇒ Küçük Şeyler Ahmet Mithat Efendi ⇒ Esrar-ı Cinayat Şemsettin Sami ⇒ Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat Recaizade Mahmut Ekrem ⇒ Muhsin Bey 4. A Sayfa 51 4.b Göstermeye Bağlı Edebi Metinler(Temaşa) Hazırlık Çalışması a) Metne göre edebiyatımızda modern tiyatro eserleri ne zaman verilmeye başlanmıştır? Tanzimat'tan sonra başlamıştır. b) Metne göre modern tiyatrodan önce toplumumuzda göstermeye bağlı hangi edebî türler vardır? Söyleyiniz. Meddah, Karagöz ve ortaoyunu gibi türler vardır. SAYFA 54 1. Metinde geçen olayları sıralayarak metnin olay örgüsünü bulunuz. Metnin olay örgüsü:
SAYFA 58 1. Metnin olay örgüsünü oluşturan metin parçaları hangi değerlerin çatışmasından kaynaklanmaktadır? olayları sıralayarak metnin olay örgüsünü bulunuz. Gelenek-modernite çatışmasından kaynaklanmaktadır. Metnin olay örgüsü
2. Metinde anlatılanlar gerçeklik duygusu uyandırmakta mıdır? Anlatılan olaylar hangi yönüyle sizi etkiledi? Metinde anlatılanlar döneminin sosyal gerçekliğini yansıttığı için gerçeklik duygusunu uyarndırmaktadır. Şefika'nın sevdiği genç yerine sırf para için zengin bir adamla evlendirilmek istenmesi, Şefika'nın ve Ata'nın kavuşamadan ölmeleri 3. Metnin kahramanlarını ve bu kahramanların olay örgüsündeki işlevlerini söyleyiniz. Ata Bey ve Şafika metnin ana karakterleridir, diğerleri de yardımcı karakterlerdir. Daha ayrıntılı özellikleriyle: Atâ Bey: Halil Bey’in kardeşinin oğlu. On dokuz yaşında, Tıbbiye’nin onuncu sınıf sınıfından bir delikanlı.Ata öksüz bir çocuktur, amcası Halil Bey’in yanında büyümüş, kızı Şefika’ya âşık olmuştur. Şefika da ona âşıktır. Ata Askeri Tıbbiye’de okumakta, eve ancak izin günlerinde gelmektedir. Şefika Hanım: On dört yaşında bir kız, Atâ Beye deli gibi aşık, fedakar, aşkının peşinde koşuyor... Halil Bey: Şefika'nın babası.. .çaresiz ve anlayışlı bir adamdır. Tahire Hanım: Şefika Hanım’ın annesi, kendi çıkarları için evladını hiç istemediği biriyle evlendirecek kadar düşüncesiz; ama sonra çok pişman olacak anne... Şerife Hanım: Şefika Hanım'ın babaannesi Tâbende: Cariye. 4. Metindeki kahramanlar metnin yazıldığı dönemin gerçekliğine uygun düşmekte midir? Niçin? Uygundur, çünkü metnin yazıldığı dönemin sosyal yaşamında böyle kişilerle karşılaşılabilir. 5. Metinde olayların geçtiği mekânları söyleyiniz. Bu mekânlar nasıl tasvir edilmiştir? Mekandaki olaylar bir evin odasında geçmektedir. SAYFA 59 6. Metindeki olayların geçtiği zamanı ve bu zamanın işlevini belirleyiniz. Bu zamanla yaşanılan zaman arasındaki ilişkiyi açıklayınız. Metinde zamanla ilgili belirgin ifadeler yoktur.Metindeki zaman yaşanılan zamanın gerçekliğiyle uyumludur. 7. Metindeki kişi, zaman ve mekân unsurları arasında bir bütünlük sağlanabilmiş midir? Metinden örnekler vererek söyleyiniz. Metindeki kişi, zaman ve mekân unsurları arasında bir bütünlük sağlanabilmiştir. 8. Metnin iletisini söyleyiniz. Bu iletiyle metnin yazıldığı dönemin gündelik hayatı arasında bir bağ var mıdır? Niçin? TEMASI: GÖRÜCÜ USULÜYLE EVLENMENİN YANLIŞLIĞI METİNDEKİ TEMA TANZİMAT DÖNEMİNDE KARŞILAŞABİLECEK BİR DURUM OLDUĞU İÇİN DÖNEMİN SOSYAL HAYATIYLA İLİŞKİLİDİR. METİN SOSYAL MESAJLAR İÇERMEKTEDİR... 9. Metnin yazılış amacıyla halkı eğitmek, eğlendirerek onlara sosyal problemleri anlatmak, kamuoyu oluşturmak arasında bir ilişki var mıdır? Niçin? Vardır, çünkü yazar sosyal bir problem olan görücü usulüyle evlenmenin ve doğurduğu yıkımları anlatarak halkı bilinçlendirmeye çalışmıştır. 10. İncelediğiniz metinden hareketle Namık Kemal’in fikrî ve edebî yönüyle ilgili neler söyleyebilirsiniz? Namık Kemal fikri ve edebi yönü maddeler halinde... ANLAMA-YORUMLAMA 1. İncelediğiniz metinlerle ilgili aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. Şair Evlenmesi İle Zavallı Çocuk Oyunlarının Zihniyet, Dil ve Anlatım Özellikleri, Yansıttığı Sosyal Problemler ve Temel Çatışması Karşılaştırması TABLO CEVABI İÇİN TIKLA 2. İncelediğiniz metinlerdeki sosyal problemler günümüzün sosyal hayatında görülmekte midir? Örnekler vererek açıklayınız. Eskisi kadar sık görülmemekle birlikte günümüzde görücü yoluyla evlilik geleneği sürmektedir. 3. İncelediğiniz metinlerden harekete geleneksel Türk tiyatrosundan modern tiyatroya nasıl geçildiğini söyleyiniz. Cevabı: Modern anlamdaki tiyatronun gelişimi genel bir yaklaşımla Tanzimat Fermanının ilanıyla ve cumhuriyetin kurulması arasındaki hazırlık aşaması ve cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar uzanan gelişme aşaması şeklinde incelenebilir. Çağdaş tiyatroya ilk önemli adım 1860'da yapılan Gedikpaşa tiyatrosuyla atılmıştır. Güllü Agoğ 1868'de Osmanlı Tiyatrosu adlı bir topluluk kurarak Türk yazarlarına ve Türkçe oyunlara yöneldi. Bu dönemde yabancı yazarlardan yapılan uyarlamalar tiyatronun gelişmesine büyük katkı sundu. Milli edebiyat döneminde tiyatroda bu dönemle birlikte canlanmalar görülür. Özel ve resmi tiyatrolar kurulmuştur.
Sosyal probleri dile getirmek, halkı eğitmek, bilinçlendirme amacıyla yazılmıştır. b. Şinasi ve Namık Kemal'in halkı eğitmek amacıyla tiyatrodan yararlandıklarını düşünüyor musunuz? Niçin? Evet, çünkü eserlerinde ele aldıkları sosyal konular bunu gösteriyor. c. Tanzimat Dönemi tiyatrosunun dilin sadeleşmesine hizmet ettiğini, tiyatro yazarlarının düşünceleriyle halkı eğlendirirken eğittiğini ve sosyal problemler çevresinde kamuoyu oluşturmak için tiyatrodan yararlandıklarını söyleyebilir misiniz? Niçin? Evet, çünkü Tanzimat ilk dönem tiyatrosunda halkı eğitmek için tiyatro eserleri yazılmıştır. ç. Sizce seyretme mi daha etkilidir yoksa okuma mı? Okuma yazma oranının düşük olduğu yerlerde sahnede bir eseri göstermek niçin önemlidir? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz. Yorum sizin ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. • Tanzimat Dönemi edebiyatçıları tiyatro türünde eser verirken Batı tiyatrosunu model almışlardır. (D ) • Tanzimat Dönemi tiyatrosunda eğlendirerek eğitmek esas amaçtır. (D ) • Edebiyatımızda modern tiyatro önce telif eserlerle başlamıştır. (Y )
1. Etkinlik: Kültürler arası etkileşim nasıl gerçekleşmektedir? Farklı kültürleri tanıyarak, kitle iletişim araçlarıyla 2. Etkinlik: Bir iletişim aracı olarak gazetenin önemi sizce nedir? Toplumların aydınlanmasında, reaksiyon göstermesinde gazetenin önemli bir rolü vardır. İnsanların haber alma ihtiyacını karşılar. Her türlü yenilik, değişimin topluma ulaşmasını sağlar. Kamusal görevlerin tam anlamıyla ve gerçeğe uygun yerine getirilmesini sağlar. Görüşlerin yayılmasını sağlar. ÇÖZÜMLEME / İNCELEME 3. Etkinlik: “Tanzimat Dönemi Edebiyatı”nı etkileyen sosyal, siyasal ve kültürel ortamın özelliklerini sıralayınız. Cevabı tablo şeklinde...Tıklayın 4. Etkinlik: Türk kültürü ile Batı kültürü arasındaki etkileşimi açıklayınız. Kısaca açıklarsak Türk kültürü ile Batı kültürü arasında sosyal, siyasi, ekonomik, eğitim vb gibi her alanda bir etkileşim söz konusudur. Örneğin Tanzimat döneminde Osmanlı aydınlarının Batı'yı gidip görmeleri, Batı'daki felsefi, sanat ve edebi akımları takip etmesi edebiyatımızda yeni türlerin ortaya çıkmasını sağlamış, Batılı tarzda pek çok eser verilmiştir. Sayfa 61-62-63-64-65 Ölçme Değerlendirme Cevapları SAYFA 61 5. Etkinlik: Tanzimat Dönemini etkileyen sanat, edebiyat ve düşünce akımlarının neler olduğunu aşağıdaki tabloda gösteriniz. Tanzimat Dönemini Etkileyen Sanat, Edebiyat ve Düşünce Akımları Romantizm, klasizm, realizm, Aydınlanma Çağı ANLAMA VE YORUMLAMA 6. Etkinlik: Tanzimat Döneminin kültür ve sanat hayatımızdaki yeri ve değeri konusunda bir tartışma düzenleyiniz. Ulaştığınız sonuçları aşağıda noktalı bırakılan alana maddeler hâlinde yazınız. 7. Etkinlik: Tanzimat Edebiyatı Döneminde yazı dili ile konuşma dili birbirine yaklaşmış mıdır? İncelediğiniz metinlerden hareketle örnekler vererek açıklayınız. İlk dönemde yaklaşmıştır. Şinasi Şair Evlenmesi adlı oyununda günlük konuşma dili ve yerel söyleyişler görülmektedir. 8. Etkinlik: İletişim aracı olarak gazetenin Tanzimat Döneminde yüklendiği işlevleri söyleyiniz. Maddeler Halinde Cevabı Burada edebiyatfatihi.net ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise karşılarına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. • Zehra edebiyatımızın ilk psikolojik romanıdır. ( Y) • Takvim-i Vekâyi ilk yarı resmî gazetemizdir. (Y ) • Tanzimat edebiyatçıları sadece romantizmden etkilenmiştir. (Y ) 2. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız. • Noktalama işaretlerini edebiyatımızda ilk kez ....ŞİNASİ.... kullanmıştır. • Edebiyatımızda Tanzimat Dönemi ..TERCÜMAN-I AHVAL GAZETESİ.... ile başlar. • İlk özel gazetemiz..TERCÜMAN-I AHVAL'dir......... 3. Aşağıdakilerden hangisi türce diğerlerinden farklıdır? A) Talim-i Edebiyat B) Gülnihal C) Zoraki Tabip D) Çok Bilen Çok Yanılır E) Sabru Sebat cevap: A SAYFA 62 2.ÜNİTE ÖLÇME DEĞERLENDİRME CEVAPLARI 1) A 2) B 3) C SAYFA 63 4) E 5) C 6) E 7) A SAYFA 64 8) D 9) C 10) E 11) D SAYFA 65 12) C 13) A 14) C SAYFA 68 HAZIRLIK ÇALIŞMASI 1. Etkinlik: 1896 - 1901 yılları arasındaki edebiyat ortamı hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. 2. Etkinlik: Aşağıda verilen metinleri okuyunuz. SAYFA 70 a) “Edebiyat-ı Cedide” adlı metinden yansıyan bilgilerle “Yekâzat-i Leyliye”, “Eylül” ve “Çoban Kızı” adlı metinlerin arasında bir bağ kurulabilir mi? Niçin? a) Evet kurulabilir, çünkü verilen örnek metinlerde Edebiyatıcedide adlı metinde de belirtildiği gibi Edebiyatıcedide dönemi şiir ve romanlarında Arapça-Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü ağır bir dil kullanılmıştır. b) “Yekâzat-i Leyliye” ve “Eylül” adlı metinler tema, dil ve anlatım açısından Tanzimat Dönemi edebî metinlerinden farklılık göstermekte midir? Niçin? b) Göstermektedir, çünkü dil Tanzimat dönemine oldukça ağırlaşmış, eserlerde bireysel temalar işlenmiştir. SAYFA 72 1. Servet-i Fünûn dergisi etrafında oluşan edebiyatın “Edebiyat-ı Cedide” diye adlandırılmasının sebebini söyleyiniz. Tanzimat devrinde başlamış olan "Edebiyatıcedide" (Yeni Edebiyat) terimi, bu dönem sanatçıları tarafından tam anlamıyla benimsenip kendileri için de sıkça bu terimi kullandıkları için Servet-i Fünûn dergisi etrafında oluşan edebiyat “Edebiyat-ı Cedide” diye adlandırılmıştır. 2. Servet-i Fünûn dergisinde toplanan edebiyatçılar kimlerdir ve hangi edebiyatı model almışlardır? Tevfik Fikret’in peşi sıra, kısa sürelerle Halit Ziya, Cenap Şehabettin, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit ve ötekiler de Servet-i Fünûn dergisinde toplanmıştır. Fransız edebiyatını model almışlardır. 3. Etkinlik: “Edebiyatta zevk fayda” tartışmasıyla ilgili bulduğunuz yazıları arkadaşlarınızla paylaşınız. Servet-i Fünûn Dönemi edebiyatçıları Batı’daki hangi edebî akımlardan etkilenmişlerdir ve “Edebiyatta zevk fayda” tartışmasında nasıl bir tutum sergilemişlerdir? Batı'daki sembolizm ve parnasizm edebi akımlarından etkilenmişlerdir? Edebiyatta faydayı değil zevki benimsemişlerdir. 3. Servet-i Fünûn Dönemi edebiyatçılarının sanat tutumunun belirgin özelliklerini okuduğunuz metin ve yaptığınız araştırma sonuçlarından hareketle sıralayınız. Divan edebiyatına karşı tamamen Batılı bir edebiyat oluşturma amacını taşırlar. Sanat sanat içindir anlayışındadırlar. Bireysel bir anlayışını benimsediler. Fransız yazar ve şairlerinden, edebi akımlarından etkilendiler. Konuşma dilinden uzak, yapay, çok ağır, süslü ve sanatlı bir dil kullandılar. www.edebiyatfatihi.net 4. Metne göre Edebiyat-ı Cedideciler, Tanzimat Dönemi edebiyatçılarına göre sosyal problem üzerinde niçin daha az durmuşlardır? Bunun sebebi dönemin II.Abdülhamit'in istibdat adı verilen baskıcı yönetim anlayışıdır. Devrin bu siyasi şartlarından dolayı Edebiyatıcedideciler sosyal problemler yerine bireysel temalar üzerinde durmuştur. 5. Eskiyi savunan edebiyatçılar kimlerdir ve bu edebiyatçılar Servet-i Fünûnculara hangi bakımlardan karşı çıkmaktadırlar? Eskiyi savunan edebiyatçılar: Şeyh Vasfi, Halil Edip, Faik Esat (andelib), Müstecabizade İsmet, Mehmed Celal, Ahmed Rasim, Samih Rıfat, Ali Kemal’dir. Servet-i Fünûnculara şu bakımlardan karşı çıkmaktadırlar: 1) Fransız edebiyatına aşırı bağlılıkları ile Servet-i Fünûncular, orijinal olmayan, tamamıyla taklitçi bir edebiyat meydana getiriyorlar. 2) Bu edebiyat, aynı zamanda memleketin kendi yaşayışı ile ilgisiz, gayri millî, kozmopolit bir edebiyattır. 3) Üslup bakımından tutulan yol halktan uzak ve dil de tamamıyla yapma bir dildir. 4) Gerek bu dil ve gerekse Fransız şiirinden taşıdıkları hayallerin acayipliği Türk şiirini anlaşılmaz hâle getirmiştir. SAYFA 73 ANLAMA VE YORUMLAMA 1. Edindiğiniz bilgiler ışığında aşağıda verilen tabloyu doldurunuz. 1. Tablo cevabı için tıklayınız 2. Aşağıda verilen ifadelerden hangileri “yeni”yi savunanlarla ilgilidir? Söyleyiniz. 2. İlgili olanlar aşağıdaki tik işaretiyle ✔ gösterilmiştir.• Gayrimillî bir edebiyata karşıdurmuşlardır. • Recaizade Mahmut Ekrem’in teşvikiyle bir araya gelmişlerdir. ✔ • Sosyal problemlerin edebî eserlerde yoğun olarak işlenmesini savunmuşlardır. • Fransızca başta olmak üzere çocukluk yıllarında Batı dilllerini öğrenmişlerdir. ✔ • Dilin yabancı etkilerden arındırılmasından yana olmuşlardır. • Batı edebiyatı zevkiyle yetişmişlerdir. ✔ • İstanbul’da Batılı bir yaşama biçimi sürdürmeye eğimlidirler. ✔ • Edebî yazı ve etkinliklerini Tevfik Fikret’in öncülüğünde gerçekleştirmişlerdir.✔ 3. Servet-i Fünûn edebiyatçılarının bireyselliğe niçin önem verdiğini tartışarak belirleyiniz. 3. Servet-i Fünun Döneminde estetik zevkin ön planda olması, dönem sanatçılarını sadece sanatla uğraşmaya sevk etmiş, siyasi ve sosyal problemlerden uzak durup bireysel temalara yöneltmiştir. 4. Servet-i Fünûn edebiyatı ile divan edebiyatı arasında nasıl bir benzerlik söz konusudur? Açıklayınız. 4. Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalarla yüklü ağır bir dil kullanmaları, aruz ölçüsünü kullanmaları yönüyle bir benzerlik söz konusudur. 5. Yeniyi savunanların “ılımlılarla” niçin çatıştığını söyleyiniz. 5. Ilımlılar yani Muallim Naci ve onun gibi düşününenler; Divan şiirine (eski edebiyata) karşı “ılımlı” yaklaşmışlar, Batı edebiyatının etkisiyle gelişen yeni edebiyata geçişin yavaş ve doğal bir süreçte gerçekleşmesi gerektiğine inanmıştır. Muallim Naci, eski edebiyatın tamamen atılmasına karşı çıkarak iyi yönlerinin korunması gerektiğini ileri sürmüş ve yeni edebiyatla bir sentez oluşturma yolu aramıştır. Yeniyi savunanlar ise Divan edebiyatını yıkıp tamamen Batılı tarzda bir edebiyatı meydana getirmek istedikleri için aralarında fikir çatışması olmuştur. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|