FIZIKA O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI FIZIKA-FAKULTETI FIZ-DU-21-203-FIZIKA YO’NALISHI TALABASI HUSANXONOVA ASALXONNING‘’OPTIKA FANIDAN’’ KURS ISHI MAVZU: YORUG‘LIK BOSIMI, VA ELEKROMAGNIT TOLQIN IMPULSI.
Yorug‘lik bosimi
Foton doimiy harakatda bo‘lganidan, u impulsga ega bo‘ladi.
Agar, jism yuzasiga fotonlar oqimi tushayotgan bo‘lsa, u holda fotonlar shu yuzaga impuls beradi va yorug‘lik bosimini vujudga keltiradi.
1900-yilda rus olimi P.N.Lebedev yorug‘lik bosimini talribada o‘lchadi.
1900-yilda rus olimi P.N.Lebedev yorug‘lik bosimini talribada o‘lchadi.
nasosga
yorug‘lik
Fotonning yuzaga urilish natijasidagi ta’sir kuchi
Fotonning yuzaga urilish natijasidagi ta’sir kuchi
Bu yerda yuza birligiga vaqt birligida tushuvchi yorug‘lik(to‘lqin) energiyasi yorug‘lik(to‘lqin)intensivligi deyiladi. Maksvell formulasi.
ELEKTROMAGNIT TO’LQINLAR ENERGIYASI. Elektromagnit to’lqinlarning turli ta'sirlar ko’rsatishini - dipolga ulangan lampaning tolasini cho’g’lantirishi, detektorga ulangan galvanometr strelkasini og’dirishi mumkin ekanligini va shunga o’xshash ta'sirlarini ko’rdik. Bu elektromagnit to’lqinlarning biror energiya olib o’tishini bildiradi.
Elektromagnit to’lqin maydonida ixtiyoriy S yuzacha olib, elektromagnit to’lqinning shu yuz orqali kichik Δt vaqt ichida olib o’tgan ΔW energiyasini hisoblaylik. Buning uchun S yuzacha asosida qirralari to’lqinning υ tarqalish tezligiga parallel va υΔt uzunlikka ega bo’lgan parallelepiped yasaymiz. Bu parallelepipedning hajmi quyidagiga teng:
bu erda α – S yuzachaga o’tkazilgan n normal bilan υ tezlik orasidagi burchak Dt vaqt ichida to’lqin υΔt masofani o’tadi, shuning uchun biz ko’rayotgan yuzacha orqali parallelepiped ichidan DW energiya o’tadi. Shuning uchun agar и maydonning hajm birligidagi energiyasi (energiyaning hajmiy zichligi) bo’lsa, u holda
bo’ladi.
Elektromagnit to’lqin energiyasining hajmiy zichligi
elektr maydon energiyasi bilan magnit maydon energiyasi yig’indisidan iborat:
ELEKTROMAGNIT TO’LQINLAR VA ULARNING XOSSALARI. Elektr va magnit maydonlarining yo’nalishlari va o’zaro o’tishlari. • Magnit maydonining har qanday o’zgarishi atrofdagi fazoda kuch chiziqlari yopiq bo’lgan, yurmali elektr maydonini vujudga keltiradi. • Vaqt bo’yicha o’zgaruvchi elektr maydoni atrofdagi fazoda magnit maydonini vujudga keltiradi
Elektr va magnit maydonlarining yo’nalishlari va o’zaro o’tishlari Elektromagnit to’lqinlar (EMT) Elektromagnit tebranishlarning fazoda tarqalishi elektromagnit to’lqin deb ataladi. Elektromagnit to’lqin ko’ndalang to’lqin bo’lib, unda elektr va magnit maydon kuchlanganliklari o’zaro va tarqalish yo’nalishiga perpendikulyar tekislikda o’zgaradi. EMT – ko’ndalang to’lqinlardir Elektromagnit to’lqinlarning energiyasi Umov-Poynting vektori EМТ – energiya tashuvchilardir http://azkurs.org