Zokirjon saidboboyev

Savol va topshiriqlar

1. rta Osiyo hududida ilkfeodal davlatlaming tashkil topishi va ularning tarixiy-siyosiy geograflyasiga tavsif bering.

2. 0 'rta Osiyoda arablar bosqiniga qarshi qanday harakatlar bo 'lib o 'tgan ?

3. Tohiriylar, safforiylar, somoniylar davlatlarining tarixiy geograflyasi (chegaralari, iqtisodiy aloqalari, shaharlari)ga oid ma 'lumot to 'plang.

4. rta Osiyoning qoraxoniylar, aznaviylar, saljuqiylar va xorazmshohlar davlatlari davri tarixiy geograflyasiga doir tarixiy karta yarating.

132

5. Mullar bosqini va unga qarshi rta Osiyo xalqlarining ozodlik harakatlari haqida nimalarni bilasiz?

6. Internet veb-sahifalaridan Amir Temur va temuriylar dav-latining ma 'muriy-siyosiy chegaralari, iqtisodi haqida ma 'lumot to 'plang.

7. Shayboniylar, ashtarxoniylar va Xorazm davlati davrida rta Osiyo tarixiy geografiyasining xususiyatlijihatlari nimalardan iborat?

Mavzuga doir manba

«KnHra BojibiuoMy HepTeflcy* (XVII asr birinchi choragi) da

qayd etilgan Qiriz (qozoq) dashtlari va Turkiston lkasi

geografik nomlarining alifbo krsatkichi

Oqboshli, Akbashl, Akbalish — kl. Oqsoqol-barbi yoki Oqsoqoltov kh, Irgiz daryosiga quyiladi. ' Akkal — Oqkl kli, Jilanchik daryosiga quyiladi.

Aknuron — Oqqron shahri, Turkiston va Toshkent rtasida. Hozirda mavjud blmagan va rni noma'lum.

Amudaryo, Amedariya - Amudaryoning ng tarmoi (shohobchasi).

Ara-kum - Qumliklar, Orol dengizi, ehtimol, kichik Barsuklar hududlariga qadar tutushgan.

Araltov toi — Orol-tov, ehtimol, Ural tizmasining janubiy qismi blib, Ural bylab Orskka tomon ynalgan.

Arzas, Argas, Azar, Arzan, Arzan, Arza - Orol va Kaspiy dengizlari oraliidagi mavjud blmagan irmoq.

Arkan, Yarkan — Turkiston ortidagi shahar, ehtimol, tror.

Aspaga, Asputa — Ural daryosiga yetib bormagan daryolardan biri, ehtimol, Buldurti.

Barsuk-qum - katta Barsuq qumliklari, Orol dengiziga qadar tutashgan.

133

Katta Naylar - xalq. Qiriz (qozoq) dashtlarining arbiy qismida istiqomat qilishgan.

Bzin - Ginchal - Ilgen, Bzin - Ginchan - ilgin, Bzin - Ginchal - Ilgen - daryo, ehtimol, Ulkayak, Trayning ng shoxobchasi.

Buxoro shahar.

Buzuvluk — Buzuluk daryosi, Samarga quyilgan.

Vor - Or daryosi, Orsk yaqinida Ural daryosiga quyilgan.

Qizilboshlilar yerlari — Persiya (Eron).

Qsh Yoyiq - Orol, Ilek daryosining Uralga quyilishi yerida, Kazak shaharchasi joylashgan yerda.

Kuuyey, Kuyey — Uralga etmaydigan daryo, Qaldiayti daryosi blsa kerak.

Oil — Uil daryosi, Qorakl kliga quyiladi.

Sairyam - Sayram shahri, Chimkentdan 20 verst sharqda. Sarsa,

Sarsu — Sarisuv daryosi, Sirdaryoga tomon oqib, unga etmasdan Telekl kliga quyiladi.

Sauk - Tray daryosining ehtimol quyi qismi, Sarikl klidan to uning Irgiz daryosi bilan qshilishigacha blgan qismi.

Sinee dengizi — Orol dengizi.

Sorillar - uchta daryo, Ulatovdan boshlanib, ehtimol yuqori daryo Tersakan Ishim daryosiga quyilgan, rta va quyisi Sari va Qora Tray.

Sunak — Saganak, Sunak shahri, Julek ortida joylashgan.

Sungurluk - daryo, sl tomondan Ilek daryosiga quyilgan, ehtimol Xobda.

Sir — Sirdaryo daryosi.

Tokshur, Tashkun, Tashkur — Toshkent shahri.

Temirsu, Temir, Temirisu, Termisu, Temir — Temir daryosi, sl tomondan Embaga quyiluvchi daryo.

Tustebe, Turtebe yoki Tuzli to — Tuzitepa yoki Tuzli to, Ilesk qronida.

134

Tyurkistan - Turkiston shahri.

Urus, Ugus, Agus - qadimgi Oksus daryosi, Amudaryo.

Ulutova yoki Ulu to - Ulutov tolari, Tray va Oqmola viloyatlari chegaralarida.

Xvalim dengizi — Kaspiy dengizi.

Gem - Emba daryosi, Kaspiy dengiziga quyilgan. Zelenchik, Zelanchik - Jilanchik daryosi, Oqkl kliga quylgan.

Ilez, Izle - Ilek daryosi, Ilesk shaharchasi yaqinida Ural daryosiga quyilgan.

Inder, Ayder - to, Ural daryosi yaqinidagi shr suvli Inder kli.

Irgiz — daryo, Tray daryosi bilan qshilib, Oqsoqol-barbi kliga quyilgan.

Kogon - shahar, Xiva xonligidagi Kat shahri blishi muirikin.

Qaynar-Saksiz — Sagiz daryosi, Kaspiyga quyilmagan, Embadan shimolroqda.

Kazak shaharchasi - Orolchada, Ilek daryosining Uralga quyilishi yerida, bu haqda kp chalkash tasawurlar mavjud.

Kazak rdasi — xalq, zlarini kazaklar (qozoqlar) deb atashadi, bu yerda (kitobda) qiriz deb atalgan.

Qalmiqlar — xalq, XVI asrda Junoriya va Qiriz (qozoq) dashtlarining sharqiy qismida istiqomat qilishgan.

Qorabas toi, toda esa shahar - Tyanshan tolari, shahar esa ehtimol, Samarqand blishi mumkin.

Qoraqum; Parqum, Araqum, Arashka - qumliklar. Orol dengizi va Sir daryosigacha qadar yoyilgan.

Qoragol, Qoragul yoki Qora kl — Qorakl kli, Uil daryosi quyilgan.

Qorachatov toi - Qoratov tolari, Tyanshan toIarining tarmoi, parallel ynalishda Sir daryosining rta oqimiga qadar chzilgan va Julak yaqinida tugagan.

Kenderlik, Kanderiik - daryolar, Ulatov toidan boshlanib, biri Sir daryosiga, ikkinchisi esa Sarisuv daryosiga quyilgan.

135

Birinchisi hozirda mavjud emas, ikkinchisi Kingir nomi bilan ataladi.

Yurgench, Yurgen — Xiva xonligidagi Urganch shahri.

Yurgen, Yunger, Yungern, Yurgechen, Yurgevsk yerlari — Xiva hududlari.

Yuryuk, Yurok, Uryuk, Uruk, Urak - Ayyurk toi va umuman Muojar tolari.

Yuryuk-Irgiz — Chit-Irgiz daryosining Ulu Irgizning quyi qismi bilan birgalikdagi nomi.

Yoyiq - Ural daryosi.

Yasirvon - Sauran shahri, Turkistonga etmasdan.

Yungurgan — Yangiqron shahri, Turkiston va Toshkent rtasida, hozirda mavjud blmagan va rni aniqlanmagan.

(MaKiueee A. Teozpa
Hepmeoica o Kupeu3CKux cmennx u TypKecmancKOM Kpae//

M3e.PrO.- T. XIV.. 1878)
136