155. Açıqlamalı Atalarsözü Bayram Özdemir Tebriz-Turuz-10-2012

155. Açıqlamalı Atalarsözü Bayram Özdemir Tebriz-Turuz-10-2012

155.Açıqlamalı

Atalarsözü

Bayram Özdemir

Tebriz-Turuz-10-2012

Balık baştan kokar.Değersiz yönetiler başa geçtiğinde toplumun bozulması hızlanır.

Bana değmeyen yılan bin yaşasın.İnsanların bencilliğini anlatır.Bana bir kötülüğü olmasında başkalarına ne yaparsa yapsın.

Barış Savaşdan Doğar!.

barış sevən, savaşa yaraqlı gərək. (yaraqlı: hazir. mücəhhəz) .

Baş kesyaş kesme;Ağaç kesmek ,insan öldürmekten daha kötüdür.

Baş kesyaş kesme;Ağaç kesmek ,insan öldürmekten daha kötüdür.

Başa yazılan gelir başa:Ezelde Allah tarafından başımıza ne geleceği takdir edilmişse onu yaşarız.

Başa yazılan gelir başa:Ezelde Allah tarafından başımıza ne geleceği takdir edilmişse onu yaşarız.

Bekarlık maskaralıktır.Bu söz bekarlığın eksik taraflarını anlatır.Yemesini içmesinin,temizliğini yapamadığı üçün ,bilhassa erkekler için bekarlık pejmürdeliktir.

Bekarlık sultanlıktır.Çoluk çocuk sorumluluğu olmadığı için bekarlık rahatlıktır.

Besle kargayı oysun gözünü.Muhtaç olduğunda iyilik yaptığın insandan büyük kötülük görmek.

Beş parmağın beşi bir değil.Kardeşlerin hepsi aynı atadan,aynı anadan olsa da her yönüyle bir değildir.Aynı milletin çocukları olduğu halde,aynı eğitimi ve aynı kültürü paylaştıkları halde her yönüyle birbirinn tıpkısı,aynısı olmazlar.

Bey mi yaman el mi yaman?:Yaman sözü Türkiye Türkçesinde cesur,kurnaz manasına gelir.Özbek Türkçesi gibi bazı Türk lehçelerinde kötü manasında kullanılır.Bey nekadar da ülkeyi kötü yönetirse yönetsin millet ile başa çıkamaz.Bey nekadar ülkeyi idareyi maslahat ile idare ederse etsin ,millet içerisinde daha dirayetli insanlar çıkabilir.

bezin çətəsi, qızın əçəsi. (əçəsi: anası). (çətəsi: qırağı). (bez aldın qırağına bax, qız aldın anasına).

Bıçak yarası geçer ama gönül yarası geçmez.İnsan eliyle açılan yaradan insan ölmezse,yara kapanır.İnsan birine aşık olduysa vuslat olmayınca bu gönül yarası kapanmaz.

Bin ölçüp bir biçmeli;Yapacağımız işi ince eleyip sık dokuyarak planlamalı.Sonra da işe başlamalı.

Bir ağaçta gül de biter ,dikende;Birailede ve toplumda iyi de olur kötüde.

Bir camız gönünün kapladığı yer.Camız,manda ,gön işlenmemiş hayvan derisi.FatihSultan Mehmet Han ,Bizans İmparatoruna bir elçi göndermiş İstanbul Boğazı sahilinde bir camız gönünün kaplayacağı bir yeristemiş.Bizans imparatoru da bir gönün kaplayacağı alan ne kadar olacak diye kabul etmiş.Türkler camızın gönünü iplik şeklinde dilmişler,Rumeli Hisarının planlarına göre araziye yaymışlar.Bizans elçisi gelincede camız gönünün kapladığı alan bu demişler.Bizans imparatoru oyuna getirildiğini anlamış ama iş işten geçmiş.Rumeli hisarı böyle yapılmış.

Bir çiçekle yaz gelmez.Bir işte küçük bir belirti ile sonuca ulaşılamaz.İkinci anlamı bir hanımla bir ömür çekilmez.

Bir kümeste iki hor

Bir kümeste iki horoz varsa birini kesmeli.Bir toplum iki başlılığı kaldıramaz.İki tane lider varsa birisini bertaraf etmeli.

Bir kümeste iki horoz varsa birini kesmeli.Bir toplum iki başlılığı kaldıramaz.İki tane lider varsa birisini bertaraf etmeli.

Borç yiğidin kamçısıdır.Borç yükü altına giren daha çok çalışır.

Borç yiğidin kamçısıdır.Borç yükü altına giren daha çok çalışır.

Borç yiyen kesesinden yer;Borçla aldğını yiyen geriye ödeyeceği için kendi cebindeki paradan yemiş olur.

Borç yiyen kesesinden yer;Borçla aldğını yiyen geriye ödeyeceği için kendi cebindeki paradan yemiş olur.

Bu can bu tende durdukça Osmanlı ile savaşmayacağım.Garamanoğlu. Konya ve Garaman çevresine hakim olan Oğuzların Avşar boyundan olan Garamanoğulları Osmanlı Devletini çok uğraştırmıştı.I Murat döneminde Osmanlı ordusu Rumelide seferdeyken.Garaman oğlu isyan çıkardı.I.Murat ordusu ile Anadolu'ya geldi konya'yı kuşattı.Kızının ricasıyla damadı karaman oğlunu yanına gelip osmanlı ile savaşmayacağına dair and içerse afedeceğini belirtti.Garamanoğlu geldi;Bu can bu tende durdukça Osmanlıyla savaşmayacağım diyerekand içti.Kur'ana el bastı.Karargahtan çıktıktan sonra,Osmanlıyaatıp tutmaya başladı.Yanındaki bir garaman askeri efendim biraz önce kur'ana el basıp yemin ettin deyince;garamanoğlu koynundan bir posta güvercini çıkarıp salıverdi.Yemin ederken elimi posta güvercini üzerine koydum.Bu can bu tenden çıktı yemin de bitti dedi.

Bursa kestane ağaçlarını vakfettim.Osmanlı Sultanı II Murat zamanında Bursa 'da bir adam yaşarmış.İkide birde bir günlük padişah olsam der dururmuş.Bu söz padişahın kulagına kadar gitmiş.Adamı yanına çağırmış.Bir günlük padişahsın demiş.Saltanat alemetlerini ve yetkilerini bir günlüğüne adama devretmiş.Padişah adamın ne yapacağını merak ederken adam ilk fermanını emretmiş.Bursa'nın kestananelerini vakfettim.(toplum yararına bağışladım)demiş.

Cahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdir.Yeğ ,iyi ,tercih edilen .Bilgisiz,aklını kullanmayan insanların dostuluğundan ,bilgili insanların düşmanlığı daha iyidir.

Cahilin dostluğundan alimin düşmanlığı yeğdir.Yeğ ,iyi ,tercih edilen .Bilgisiz,aklını kullanmayan insanların dostuluğundan ,bilgili insanların düşmanlığı daha iyidir.

Can boğazdan gelir.İnsanın sağlıklı bir ömür sürmesi düzenli bir şekilde beslenmesine bağlıdır.

Can boğazdan gelir.İnsanın sağlıklı bir ömür sürmesi düzenli bir şekilde beslenmesine bağlıdır.

cana gelecek mala gelsin.Başımıza bir kaza geldiğinde telafisi mümkün olmayabilir.Mala bir zarar gelirse ,mal ,para pul yeniden kazanılabilir.

cana gelecek mala gelsin.Başımıza bir kaza geldiğinde telafisi mümkün olmayabilir.Mala bir zarar gelirse ,mal ,para pul yeniden kazanılabilir.

Canı yanan eşek ,attan yürük olur.Herhangi bir durumdan veya önceki yaptığı bir işten zarar gören kişi daha dikkatli çalışır.

Canı yanan eşek ,attan yürük olur.Herhangi bir durumdan veya önceki yaptığı bir işten zarar kişi daha dikkatli çalışır.

Canı yanan eşek atı geçermiş.Bir kişi yavaş da olsa zor karşısında olduğundan daha hızlı hareket eder.

Canı yanan eşek atı geçermiş.Bir kişi yavaş da olsa zor karşısında olduğundan daha hızlı hareket eder.

Cevahirli minare;Kanuni(Allah rahmet eylesin)Mimar Sinan'a Süleymaniye Camisini yaptırırken,Safevi Türk Devleti'nin hükümdarı I.Şah Tahmasb Han(Allah rahmet eylesin)OsmanlıDevlet'ine bir elçiyle caminin inşaatında harcanmak üzere bir sandık dolusu mücevher göndermiş.Kanunide teşekkür etmiş.Elçinin gözü önünde mücevherleri bir potada erittirmiş caminin minaresinin taşlarına harç olarak döktürmüş.Şimdi süleymaniye camiinin minaresi Cevahirli minare adını taşımakta.Anadolu Türkleri ile Azerbaycan Türklerinin dostluğunun sembolü gibi yükselmekte.

Çal çoban çal,Ertuğrul gimi oğlun mu öldi.Sıvas gimi galan mı gitti? I.Ildırım Bayezıt Han'ın sevdiği şehzadesi Ertuğrul Çelebi vefat etmişti.O sırada Emir Timur Bek ordusuyla Anadolu sınırına gelmiş Sıvas'ı kuşatmış.Halkı ve askerleri şiddetli bir şekilde cezalandırmış.Sıvas'ı da Emir Mutahareddin'e vermişti.Anadolu da düzeni sağlamak için bulunan Ildırım Bayezıd Han bakmış bir çoban,almış eline kavalı çalıyormuş dertli,dertli.Bunu gören ıldırım Bayezıd Han;Çal çoban,çal.seninde Ertuğrul gimi oğlun mu öldi.Sıvas gimi galan mı gitti? demiş.

Çalışmak ibadetin yarısıdır;İnsanların kendisine ,ailesine,çevresine ,ülkesine yararlı işler yapması da hayırlı bir iştir.

Çalma elin kapısını ,çalarlar kapını.Başkalarına kötülük yapma,bir başkası dasana kötülük yapar.

Çayı geçerken at değiştirilmez.Her türlü hazırlık yapılmış iş bitirilmek üzereyken iş bırakılamaz.Bir işi bitirilmek üzereyken,araçlar ve planlar değiştirilemez.

Çingeneye beylik vermişler,önce babasını asmış.Sonradan görmüşe yöneticilik vermişler,ilk önce kötülüğü yakınlarına yapmış.

çiy yumurta soyulmaz, qonşu payı doyurmaz. (kişi umağı, kəndi dumağı). (umağı: ümüd yeri). (dumağı: damı)

Çoban armağanı ,çam sakızı.Çam sakızı çoban armağanı.Hediyenin büyüğü ve küçüğü olmaz.Önemli olan kişileri sayarak,gönlünden koparak getirilen hediyedir.

Çoğu zarar azı karar.İnsan hırsının esiri olmamalı,yapacağı işlerde orta yolu tercih etmeli.(Bayram Özdemir).

Çok mal haramsız,çok laf yalansız olmaz.İnsanların birden zengin olmalarında ,haram şüphesi var.Desteksiz hiç durmadan konuşan insanın da yalan söyleme ihtimalı vardır.(Bayram Özdemir).

Çok okuyan (yaşayan)bilmez,çok gezen bilir.Çok gezen insanlar gezip gördükleri şeyleri kolay unutmazlar fazla bilgi sahibi olurlar.Dolayısıyla çok gezen ,çok okuyan ve çok yaşayana göre çok bilgili olurlar.(Bayram Özdemir).(Bayram Özdemir).

Dağ dağa kavuşmaz,insan insana kavuşur.Çok uzaklarda da olsa insanlar bir gün birbirlerine kavuşabilirler.(Bayram Özdemir).

dar quran, dara çəkilir

Değme bana,değmeyeyim sana: sana zarar vermeyene sende dokunma,zarar verme.

Deliye geçit yoklatırlar: (geçit, dar boğaz,yolun daraldığı yerleri).Akıllı insanlar aklı kısa ,kullanılmaya müsait insanları en tehlikeli işlerde kullanırlar.

Deliye her gün düğün bayram: (Düğün ,toy ,bayram,şenlik eğlenme,ortak kutsal günler).Delinin sorumluluk duygusu olmadığı için ,ister başına kötü bir iş gelsin ,ister gelmesin her gün eğlenceli ve neşelidir.Deli gibi davranan normal insanlar için de söylenir.

Deniz dalgasız,gönül sevdasız olmaz.En sakin denizde de dalga olur,hiç kimseyi sevmese de her insanın başından küçük bir sevda geçmiştir.En azından bir çocukluk aşkı,ilk mektep aşkı vs.geçmiştir.

Derdini söylemeyen derman bulamaz.Dərdini saklayan insan çaresini bulamaz.Derdimize kendimizin bulamadığı çareyi bir başkasıı bulabilir.O kişilerin de derdimizi bilmesi gerekir ki çaresini bulsunlar.

Dertsiz kul (baş) olmaz: her insanın az veya çok kendine göre bir derdi vardır.

Dervişin fikri neyse odur;İnsan ne kadar düşüncelerini kontrol ederse etsin ,ağzından çıkan söz düşüncelerini ortaya koyur.Söz bizde düşünceyken kimse bilemez,ağzımızdan söz olarak çıktığı an herkes öğrenir.

Deve yerine deve çöker: Önemli yöneticinin yerini ancak ,önceki yönetici gibi yetenekli kişiler doldurabilir.

Devlet adamın ayağına gelmez: Devlet,zenginlik ,güç kuvvet,talih,Zenginlik güç ve kuvvet insanın başına kendiliğinden gelmez.İnsanın çalışıp gayret etmesiyle elde edilir.

Devletin malı deniz,yemeyen domuz: Kötü tiynetli kişiler için devletin tükenmeyen malı vardır.Fırsatını bulunca yemek gerekir.Devletin malını yemeyen kötüdür.

Devletlinin karnı gen gerek.Devlet yöneticileri geniş olmalı ,hoşgörülü olmalı ,her söze kulak asmamalı.Kin gütmemeli.

Dile gelen ele (başa) gelir: Sürekli bir şeyi dile plesenk yaparsak,tekrar edersek ,başımıza gelebilir.Bunun için kötü söz söyleyenlere ağzını hayra aç denir.

Dilencinin torbası olmaz: Deşircilerin hiç bir isteği bitmez.Ne verirsen ver ,daha fazlasını isterler.

Dinsizin hakkından imansız gelir: Kötü insanları,kendisinden daha acımasız ,daha kötü insanlar yola getirebilir.

Doğru söyleyeni dokuz köyden kovmuşlar: Her doğrunun her yerde söylenmeyeceğini belirtir.Sultanların ,yöneticilerin yanında hokkabazları varmış.Padişaha acıbir haber verecekleri zaman ,bir takım maskaralıklar yapar,patişahı güldürür ,ortamı hazırlar.Padişaha üzüntülü haber verilirmiş.

Domuzdan bir kıl koparmak kardır: Cimri ,nekes insanlar vermeyi pek sevmedikleri için onlardan ne alabilirsen kardır (Bayram Özdemir)

Domuzdan bir kıl koparmak kardır: Cimri ,nekes insanlar vermeyi pek sevmedikleri için onlardan ne alabilirsen kardır (Bayram Özdemir)

Domuzdan bir kıl koparmak kardır: Cimri ,nekes insanlar vermeyi pek sevmedikleri için onlardan ne alabilirsen kardır.

Dost bin ise azdır,düşman bir ise çoktur.Dostun ne kadar çoksa o kadar iyidir.düşmanın ne kadar az olursa o kadar iyi olur.

Dost kara günde belli olur.İnsanların iyi ve kötü günleri olur.İyi günde herkes dosttur.Gerçek dostlar başımıza bir iş geldiğinde yanımızda olan insanlardır.

Dört atanın dördü de hak.Karı koca anne ve babalarına saygı gösterdikleri gibi,kayınbaba ve kaynanasına da saygı göstermeleri gerekir.

Dünya senin gibi körünen,benim gibi topala kaldı.Emir Timur Bek.Rivayete göre;Angara savaşında ,adına uyğun ıldırım gimi savaşan I.Ildırım Bayezit Han gece yarısına gadar savaştı.Timur Han'ın torunu Muhammed Mirza kuvvetleri tarafından kement atılarak yakalanır.Akşam karargaha getirilerek ,Emir Timur Beğ'in otağına çıkarılır.Hoş beşten sonra ,Emir Timur Bek,ıldırım Bayezit Han' bakıp bakıp gülüyormuş.Ildırım Bayezit Han çıkışmış.Senin gimi bir hükümdara mağlup olmuş bir hükümdar garşısında gülmek yakışıyormu demiş.Emir Timur Bek,hayır ona gülmüyorum ,Dünya senin gibi körünen ,benim gibi topala galdığı üçün gülüyorum demiş,Ildırım Bayezit Han biraz şaşı,Emir Timur Bek'te topaldı.

Ecel geldi cihane,baş ağrısı bahane;Ölüm kaçınılmazdır.Bahanesiz ölüm olmaz,Her ölümün bir nedeni olur.Acel geldiği zaman ertelenmez ölüm gerçekleşir.

Eceli gelen köpek cami duvarına siyer(işer).İnsanların kutsal degerleri vardır.Bu kutsal değerlerle alay eden,hakaret eden kimseler bunun cezasını çekerler.

Eğreti ata binen tez iner.eğreti:geçici.Geçici olarak başkalarının yetkisini ve haklarını kullanan kişiler çabuçak bu yetkilerini esas sahiplerine devreder.

Ekmeden biçilmez.Emek vermeden bir şey kazanılmaz.Fedakarlık yapmadan karsındaki kişiden fedakarlıkbekleyemezsin.

Elçiye zeval olmaz.Eli kişiler veya devletler arasın da aracılık yaparlar.Neyle emredildiyse onu söylerler.Söylenmesi emredilen sözlerden emreden sorumludur,Elçi sorumlu değildir.Elçi bu sözlerden dolayı cezalandırılamaz.

Eline ,diline ve beline sahip ol.Hacıbektaşı Veli hazretleri.

Emmim dayım kesem,elimi soksam yesem.Akrabalarının verdiği ile rahat bir hayat olmaz,Karşı karşıya galırsanız başınıza kakarlar.En iyisi kendin kazan minnet etmeden de harca.(Bayram Özdemir).

Er ek,geç ek,tava ek.İster erken ,ister biraz zaman geçince ek,tohumu,toprak nemliyken ek ki tohum çimlenip çıkabilsin.(Bayram Özdemir).

Esmere al bağla karşına geç ağla,Esmer;gara,Kara yağız kişilere al elbise yakışmaz.(Bayram Özdemir).

Eşeğe altın semer de vursalar eşek ,yine eşektir.Değersiz insanlara makam,unvanda versen.en güzel elbiseler de giydirsen.Bayağı ve adilikten kurtulamaz.

Eşek eşeği öndücüyle kaşır.Öndüç;karşılık.Çıkarcı insanlar karşılıksız hiçbir şey yapmazlar.

Eşek hoşaftan ne anlar,suyunu içer denesini bırakır.Bilgisiz ve görgüsüz kimse ,ince güzel işlerin verdiği zevki ,tadı anlayamaz.

Et tırnaktan ayrılmaz;Akrabalar birbini ne kadar sevmeselerde ,aralarında antlaşmazlıkta olsa birbirinden ayrılmazlar.

Etme bulursun ,inleme ölürsün.Kötülük yaparsan kötülüğü iyilik yaparsan iyiyliği bulursun.İnlemeye(içini döğmeye) başlarsan da ölürsün.

Ev alma konşu al.Ev alacak kimse komşularını seçmeli.Aldığı ev ne kadar da güzel olursa olsun rahat edemez.

Evdeki hesap çarşıya(pazara) uymaz.Yapacağımız işleri ne kadar da iyi planlarsak planlayalım,beklemediğimiz,ummadığımız bir engel çıkabilir.

Evlenene ve ev alana Allah yardım eder.evlenmek ve ev sahibi olmak hayırlı bir iştir .Allah her ikisine de yardım eder.

Evlinin bir evi var,kiracının bin evi var.Evi olan odamın ne kadar evi de olsa sınırlı bir evi olur.Kiracının evi ise o yerde ne kadar kiralık ev varsa okadardır.Anlaştıktan sonra her evde oturabilir.

Fazlalık(artık) mal göz çıkarmaz.Fazlalık diy elimizden çıkarmaya çalıştığımız mal gün gelir işimize yarar.Gereksiz olmadığı anlaşılmış olar.İstihza ile elinde aynı maldan olduğu halde bedavadan geldiği için istemem mal bendede var demiyenler için de kullanılır.

Felek kimine kavun yedirir,kimine (acı) kelek.Kelek;kavunun olgunlaşmamış hali.Bu dünyada bazı insanların işleri düzgün gider rahat yaşar.Bazı insanlarda ne yaparsa yapsın işleri düzgün getmez başarılı olamaz.

Fincancı katırını ürküten dayak yer.Fincancı ,kervanla ticaret yapılan zamanlarda ,kırılabilen değerli malları alıp satan ,tüccar,tacir.Bir ülkede kurulu düzene karşı baş kaldıran,kurulu düzene çomak sokan cezsını ağır öder.

Fukaranın ahı,tahtdan indirir şahı.Fakir ,muhtaç kişilere yapılan kötülüğün karşılıksız kalmayacağı muhakkak bir gün cezasının çekileceğini belirtir.

Fukaranın tavuğu tek tek yumurtlar.Zengin ve fakire eşit imkanlar sunulsa bile zengin çok kazanır.Fakir az kazanır.Şans ,kısmet yoksula pek gülmez.

Gafile kelam,nafile kelam;Gaflet içinde olan kişi söz dinlemez.Ona boş yere bir şeyler anlatıp kendinizi yormayın.

Gahrolsun Köroğlu;Köroğlu bir yerde gezerken bir gadın gahrolsun Köroğlu diye gadın Köroğluna garış veriyormuş.Köroğlu şaşırmış,gadına ana Köroğlu sana yaptıda garış veriyorsun diye sormuş.Aman oğlum herkes diyor bende diyorum demiş.Toplumun dedikodulardan nasıl etkilendiğini anlatmak için söylenir.

Garip kuşun yuvasını Allah yapar.Kimsesiz kişilerin yardımcısı Allahtır.

Gavurun ekmeğini yiyen,gavurun kılıcını (gılıcını)çalar.Gavur(kafir);Allah'ın varlığını inkar eden,ateist,Hrıstıyan(İsevi),Musavi(çıfıt) gibi farklı anlamlarda kullanılır.Kişi farklı inançda da olsa ekmeğini yediği kişininin çıkarları doğrultusun da hareket eder.Ondan yana olur,ona hizmet eder.

Gaylesiz baş yerin altına=Ağrısız baş mezarda olur.Hayattayken rahat ,sorunsuz günümüz geçmez.Sorunlardan ancak ölürsek kurtuluruz.

Geç olsunda güç olmasın.Elde etmek istediğimiz bir şeyi geç elde etmenin bir sakıncası yok.Önemli olan isteğimiz bir şeyi elde etmemimizi engelleyecek bir engelin olmaması.

Gel topal zorbaşı; Sultan Iv.Sultan Murat Han.Sultan Murat Han küçük yaşta osmanlı dvletinin başına geçmişti.Karışıklar savaşlar devleti güç durumda bırakmıştı.Anası Kösem Sultan'ın naibliğinde devleti yönetmeye başladı.Yeniçeriler bir gün ayaklandılar elebaşıları padişahtan Eniştesi veziriazamın başını istediler.Murat Han çocuk olmasına rağmen isyancılara dedi ki ;kullarım veziriazam Hafız Ahmed paşa'nın bigünahı yok.Niçin başını istersiniz.İsyancılar ayak divanı istediller .ileri gelenlerini Padişahın yanına gönderdiler.Bunlardan biride topal Recep adında biriydi ,Padişahın yanından geçerken ,gözünü korkutmak için vezirin başını verin yoksa sizin de başınız gider.Padişah büyüyüp devleti demir yumrukları ile yönetmeye başlayınca ,sarayda bir ziyafet tertip etti.Askerleri sarayın muhtelf yerlerine pusuya yatırdı.Asileri saraya çağırtıp hepsini yakalattı.Topal Recep Paşa'yı yanına getirtti.Gel topal zorba başı ,bana tahta çıktığımda ne demiştin.Haşa padişahım öyle demedim dediyse de bizzat IV .Murat Han tarafından cezalandırıldı.

Gelen gidene rahmet okutur=Gelen gideni aratır.Beğenmediğimiz,keşke gitse diye beklediğimiz yönetici gider.Yerine gelen daha kötü olabilir.O zamanda nerde bizim eski yönetici diye hayıflanır dururuz.

Gelene git denilmez.Eve gelen konuğa git denilmez.Tanrı misafiridir.Geleneklerimize göre en iyi şekilde ağırlanır.Kendiliğinden gelen bir şey de rededilmez.

Gelin gelmedik evolur,ölüm gelmedik ev olmaz.Gelni olmayan ,gelin gelmemiş ev olabilir.Evinde aile fertlerinden hiçbiri ölmemiş ev olmaz.

Gezen kurt aç kalmaz.Çalışıp ,çabalayan,mücadele eden insan karnını doyurur.

Gizlide gebe kalan,aşıkare doğurur.Hiç bir olay,hiç bir durum gizli ,saklı kalmaz.Gün gelir açığa çıkar.

Gölgesinde oturulacak ağacın dalı keslmez.Bindiğin (üstünde olduğun)dal kesilmez.Faydalandığın kişiyi ve nesneyi korumak gerekir.

Gönül ferman dinlemez.Birbirini seven insanlar ,yüksek bir yerden emir gelse de ,şiddetli baskıda görse sevdiğinden vazgeçmez.

Gönül kimi severse güzel odur.Güzellik ve güzellik anlayışı kişiden kişiye değişir.Birinin güzel gördüğünü diğeri çirkin görür.Bir kişi için güzel gönlünün sevdiğidir.Önemli olan da odur.

Gördün deli savul geri:Aklı dengesi bozuk kişilerden uzak durmak gerekir.

Göz gördüğünü(ağız yeiğini )ister.Kişiler alışık olduğu şeyleri sürekli ister.

Gözlüye gizli yoktur.Gören ,gördüğünden anlam çıkaran,yorum yapan insanlar için bilinmeyen bir şey yoktur.

Gün varken davarını eve götür.Davar;canlı mal,koyun ,keçi.İşlerini zamanında yap.

Gündüzün uçamayan sinek ,gece ayrana düşermiş.Bir işte tecrube kazanamayan insan iş yapmaya kalkışırsa büyük hatalar yapar.İşi ağzına yüzüne bulaştırır.

Güvenme (inanma)dostuna,saman doldurur postuna.Saman;biçilmiş ekin saplarının işlenmiş hali.Post;Kılllı ve yünlü işlenmiş deri.Senin dostunum diyen öyle insanlar vardır ki,senin fırsatını bulursa ,sana en büyük kötülüğü de yapabilir.

Güzel bürünür,çirkin görünür.bürünmek ;bir şeyle örtünmek sarınmak.Güzeller naz yaparlar,kendine güvendikleri için de herkese görünmek istemezler.Çirkinde kendine güvenmediği için de herkese görünmek,birini ağına düşürmek ister.

Haddini bilmeyene,bildirirler (haddini) ;hat;sınır,yazı sanatı,Çevresindekileri hiçe sayarak,bilmedikleri konuda ahkam kesenlere,birisi de gereken cevabı sert biçimde verir.

Hamama giren terler;Bir işe teşebbüs eden kişiler ,o işi yaparken her sıkıntılarına,güçlüklerine karlanması gerekir.Bu sıkıntılardan kaçamaz.

Hamdım,piştim,yandım Rivayete göre Yunus Emre gençken Konya şehrine MevlanaCelaleddin Rumi hazretlerini görmeye gitmiş.Mevlana hazretleri Yunus Can'a etrafı gezdirmiş.Yazdığı kitapları göstermiş.Yunus Can ben olsaydım;Hamdım,piştim ,yandım,yunus gii göründüm der işin içinden çıkardım demiş.

Hangi gün var akşam olmadık.Her güzel şeyin bir sonu var.

Haram malın (binanın) temeli olmaz.Haramdan elde edilen mal ,kazanç elde kalmaz,çabucak yok olup gider.

Harman döven öküzün ağzı bağlanmaz.Döven;tahıl saplarını yumuşatarak taneleri ayıran,altında çakmaktaşı çakılarak keskinleştirilen,öküz,at,katır gibi hayvanlara koşulan araç.Bir şeyin elde edilmesinde yardımcı olan,ondanda yararlanır.Bal tutan parmağını yalar.

Harman yel ile ,düğün el ile;Harman yel olmadan savrulamaz,taneler ayırtedilemez,Düğün (toy) de toplum olmadan şenlikli geçmez.

Hasta yatan ölmez eceli yeten ölür;Nice yıllar hasta yatan insanlar vardır.kendisi ve ailesi ölmesini ister ölmez.Sapasağlam olduğu halde ,yaşı küçük olduğu halde ölüm saati geldiği için ölür.

Hastalık,sayrılık(sağlık)bizim için;Can taşıyan insanlara hastalıkta gelebilir,sağlıklı da olabilir.Hastalığa yakalanmamak için tedbiri elden bırakmamak gerekir.

Hastaya döşek (yatak) sorulmaz.Durumu ve ihtiyaçları belli olana,bir şey lazım olup,olmadığı sorulmaz.

Hatır için çiğ tavukta yenir.İnsanlar sevdiklerini kırmamak için,yapılmayacak şeyleri yaparlar.

Havlayan köpek ısırmaz(dişini göstermez).Toplumda konuşmalarında şöyle yapacağım,böyle yapacağım diye söyleyen insanlardan zarar gelmez.Esas korkulacak insan ne yapacağı belli olmayan ağzı sıkı insanlardır.

Hazıra dağlar dayanmaz.Hazır ;elimizdeki imkanlar ,pul,mal vs.Elimizdeki imkanlara çalışarak bir şeyler ilave etmezsek,elimizdeki ne kadar da bol olursa olsun tükenir.

Helale cömertlik olmaz.Helal;islam dinine göre izin verilen,yapılmasında sakınca olmayan,Cömert;eli açıklık,bol olma.Karı kocasının,koca karısının başkaları ile ilişkisine göz yummaz.

Her çiçek koklanmaz,Her güzel şeye sahip olmak zordur.Sahip olmaya kalkışılırsa da zor durumlara düşülebilir.

Her işte bir hayır vardır.Yaptığımız işlerde istediğimiz sonucu alamayız.İsteğimiz dışında da bazı sonuçlar ortaya çıkabilir.Bu sonuçları insan kötüye yormamalı,hayıra yormalı.Yok değilse hayata kötümser bakarız.Bu durumda gelecekte başarımızı olumsuz yönde etkiler.

Her kuşun eti yenmez;Karşı karşıya geldiğimiz insanları iyi ölçüp biçmeliyiz,gözümüze kestirdiğimiz veya gözümüzde büyüttüğümüz insanlar umduğumuz gibi çıkmayabilir.

Her yiğidin gönlünde bir arslan yatar.Herkesin ulaşmak istediği bir amaç vardır.

Herkes kendi evinde ağadır.Ağa;Baba,büyük kardeş,hatırı sayılır büyük,yönetici,varlıklı kişi.Herkesin kendi evinde ve çevresinde sözü geçer.Her horoz kendi çöplüğünde öter.Herkes kendinin beyidir.

Herkesin aklı bir olsa, koyuna çoban bulunmaz.Her iş o işi yapacakyeteneğe sahip kişilerle yapılır.Her kes aynı yetenekte olsaydı,aynı işi yapsaydı,diğer işleri yapacak insan bulunmazdı.

Hürriyet olmayan yerde cuma namazı kılınmaz.Sütçü İmam.Osmanlı Devleti 1918de Mondros Ateşkes antlaşması ile fiilen yıkıldı.Ülkemiz işgal edilmeye başladı.Maraş 'da Fransızlar tarafından işgal edildi.Bu sırada Maraş'da küçük bir camide hem imamlık yapan,hemde süt satan bir imam vardı.Cuma günü halk caminin önüne namaz kılmak için toplandıkları sırada ,yerli bir Ermeni kızın kışkırtmasıyla direkteki Türk bayrağı indirilir yerine Fransız bayrağı çekilir.Bunu gören Sütçü imam halka dönerek;Hürriyet olmayan yerde cuma namazı kılınmaz der,Halkı savaşa çağırır.Halk silahlarak Fransızlarla mücadeleye başlar.Maraş kendi imkanları ile fransız işgalinden kurtulur.Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kahraman ünvanı verilir.Kahramanmaraş olur.

İç güveyliğinden bir parça;Eh iç güveyliğinden nasıl memnun olunursa,ben de hayatımdan öyle memnunum

İç güveysi,iç ağrısı; İç güveyi;erkeğin kızları ile evlendiği ailenin yanına yerleşmesi ,birlikte yaşaması.İç güveysi konuk gibidir.Aile ne kadar iyi davranırsa,ne kadar ilgi gösterseler,acaba iyi davranmıyormuyuz diye rahatsız olurlar.

İhtiyarın düşkünü (eşkıyanın düşkünü)beyaz giyer kış günü;Yaşlı insanlar ve eşkıyanın yaşlısı zayıfı hayatın mihnetlerine dayanamaz,ölüme hazırlıklı olur.

İki arslan bir posta sığmaz.Bir ülkede,bir toplumda iki baş(iki lider) olmaz,birisi ötekini yok eder.

İki karpuz bir kultuğa sığmaz;Bir kimse aynı anda iki önemli işin üstesinden gelemez.

İlk vuran okçudur;İşin ehli olan,hızlı hareket eden amacına önceden ulaşır.

İnsan insanın(adam adamın) şeytanıdır.Kötü arkadaş insanı insanı doğru yoldan çıkarır,kötülüğe sürükler.

insan yanıla yanıla,pehlivan yenile yenile.İnsanlar tecrubeleri ile doğruyu bulurlar.

Isıramadığın (bükemediğin )eli öp başına koy.Düşmanınla başa çıkamıyorsan,ona iyi görünerek kendini koru.

ısırgan ile taharet olmaz.ısırgan yakıcı bir bitki,taharet ut yerlerini silme yıkama.İyi iş yaparken,zararlı araç kullanılmaz.Kötü kişilerden iyilik beklenilmez.

İş insanın aynasıdır.Yaptığı iş kişinin huyunu,karekterini yeteneğini ortaya kor.

Nefes mi istersin himmet mi ?13 .asırda Yunus Emre ve Hacıbektaş'ı Veli'nin yaşadığı zamanda ;Anadolu'da kıtlık(yiyecek maddeleri yetersiz olması)olmuş.Hacıbektaş'ı Veli'nin Sulucakarahöyük (Hacıbektaş'ın eski adı)deki Bektaş'idergahında yiyecek isteyenler hiç boş çevrilmiyor söylentisi yayılmış.Bunu duyan Yunus Emre ata binmiş.Eskişehir'den Hacıbektaşa doğru yola çıkmış.Boş gitmeyeyim diye de heybeyebiraz alıç toplamış.Hacıbekteş'a varmış.Hacıbektaş'ı Veli Hazretlerine Yunus Can'ın geldiği ayan olmuş.Mürütlerine demiş Yunus can'a sorun nefes mi ister himmet mi?Yunus can düşünmüşNefes(bilgi,edep,tarikat erkanı)i ben ne yapayım,bana yiyecek gerekir.iyisimi ben himmet isteyeyeyim diye düşünmüş.Himmed istemiş.Heybeyi alabildiği kadar buğday doldurmuş.Alıçları da hediye olarakvermiş.Yola çıkmiış.Biraz gittikten sonra düşünmüş.Aldığım yardum birkaç gün sonra bitecek.Nefes alsaydım bitmezdi diye düşünmüş.Geri dönmüş .Hacıbektaş'ı Veli'ninderğahına.Ben himmet istemiyorum.Nefes istiyorum.Hacıbektaş'ı Veli hazretleri biz onu Taptuk EmreYe havale ettik.Yunus Emre ,Taptuk Emre'ye müriüt olmuş.

Olmaya devlet,bu cihanda bir nefes sıhhat gibi.Kanuni Sultan Süleyman.Devlet,talih,kısmet ,baht.Bu dünyada bir nefeslik sağlıktan büyük baht ve kısmet yoktur.

Sakın ha gardaşların duymasın.Fatih Sultan Mehmet Han,Patişah bahrıtaht(başkent) İstanbulda dolaşırken ,bir dilenci karşısına çıkar,önünü keser.Seninle biz kardeş değilmiyiz sen zenginlik içinde yüzerken ,biz yoksulluk içinde yaşayalım.Fatih dilencinin islam kardeşliğni sözkonusu ettiğini anlar.Cebinden bir akçe çıkarır ,dilenciye verir.Kulağına eğilerek der;sakın ha diğer kardeşlerin duymasın.Hemen sıvış burdan payına bu da düşmez.

Vistül ırmağında Türk atları sulandıkça (suvarıldıkça) Lehler rahattır.Leh;Polonya halkı.Osmanlı Devletine bağlı akıncılar Polonya(lehistan)ya girmişler.Acıkmışlar bağlara girmişler.Bunu gören halk korkudan evlerini terkedip yüksek bir yere çıkıp,Türkleri gözlemeye başlamışlar.Bir taraftan tüm üzümlerimizi Türkler talan etti deyip ,üzülüyorlarmış.Türkler karınlarını doyurmuşlar ,biraz üzüm alarak gitmişler.Halk da korka korka bağlarına yaklaşmışlar.Birde ne ğörsünler üzüm alınan her asmada birer altın bırakmışlar.Halk memnun olmuş.Vistül ırmağında Türk atları sulandıkça ,lehler rahattır sözü bir darbımesel haline gelmiş.

Yundun mu gızım demiş,kel başımı da daradım demiş.Yunma;arınma,temizlenme,kel ,saçı dökülmüş,veya azalmış.Darama,tarakla düzeltme.Bir şeye gönlü olmayan,işi yapmamak için bahaneler ileri sürer,bahanelere sığınır.