Buyuk Ipak yo‘li

Buyuk Ipak yo‘li

Milodiy XVI asrga qadar Sharq bilan G‘arb xalqlari o‘rtasidagi tarixiy-madaniy va savdo munosabatlari taraqqiyotida qadimgi dunyoda mashhur bo‘lgan Buyuk Ipak yo‘li muhim o‘rin tutgan edi.

Bu yo‘l miloddan avvalgi II asrda vujudga kelgan va «Buyuk meridianal yo‘l» deb atalgan.

Bu yo‘lga «Ipak yo‘li» degan nom 1877-yilda nemis geografi F.Rixtgofen tomonidan berilgan.

Eng qadimgi yo‘llardan biri miloddan avvalgi 3–2- mingyillikda vujudga kelgan «La’l yo‘li»dir. U Pomir tog‘laridan boshlanib Eron, Old Osiyo va Misr orqali o’tgan.

Buyuk Ipak yo’li 12 ming kilometrgacha uzunlikda bo’lgan.

U Sariq dengizdan boshlanib, Sharqiy Turkiston, O’rta Osiyo, Eron, Mesopatamiya orqali O’rtayer dengizi sohillarigacha borgan.

Bu yo’lda Sian, Dunxuan, Yorkent, Samarqand, Buxoro, Termiz, Marv va boshqa bir qancha qadimiy shaharlar joylashgan.

Xitoydan guruch keltirilgan, O’rta Osiyo viloyatlaridan Xitoyga uzum, yong’oq, anor va boshqa dehqonchilik mahsulotlari tashilgan.

Chjan Syan yurgan yo‘l bo‘ylab miloddan avvalgi II–I asrlarda Xitoy mamlakatini Markaziy va G’arbiy Osiyo bilan bog’lovchi jaxon ahamiyatiga ega Buyuk Ipak yo‘li deb ataluvchi karvon yo‘li o‘tadigan bo‘ldi.

Buyuk Ipak yo‘lining tarixi Sharq va G‘arb xalqlarining keng miqyosdagi madaniy aloqalari va savdo ayirboshlashi tarixidir.

O’rta Osiyo xalqlari Buyuk Ipak yo‘li tufayli Sharq va G‘arb mamlakatlari iqtisodiyoti va madaniyati bilan oshno bo‘lganlar.

Buyuk Ipak yo‘li Sharq va G‘arb mamlakatlari xalqlarini o’zaro madaniy aloqalaridan bahramand bo‘lish imkonini berdi.

O’rta Osiyo bu yo’lning asosiy yo’nalishlari kesib o’tadigan markazida joylashgan. Bu yerga turli mamlakatlardan savdogarlar, hunarmandlar, olimlar va musiqachilar tashrif buyurar edilar.

Buyuk Ipak yo’li sharofati bilan O’rta Osiyo xalqlaqri G‘arb va Sharqning iqtisodiy va madaniy yutuqlari bilan tanishdilar.

Savol va topshiriqlar

1. Jahonning ko‘plab mamlakatlarini bog‘lab turuvchi karvon yo‘llari tarmog‘ini birinchi bo‘lib kim «Ipak yo‘li» deb atadi?

2. Buyuk Ipak yo’lining uzunligi qancha?

3. O’zbekistonning qaysi shaharlari Buyuk Ipak yo‘lida joylashgan

4. Yozuvsiz xaritada Buyuk Ipak yo’lining O’zbekiston hududidagi tarmoqlarini belgilang.

5. Savdogarlar Buyuk Ipak yo’li bo’ylab qaysi mamlakatlardan nimalarni keltirishgan?

6. Buyuk Ipak yo’li jahon mamlakatlari va ayniqsa, O’rta Osiyo tarixida qanday ahamiyat kasb etgan?