Dərs 3 sp əs vəziyyət və idarə registrləri

Dərs 3_SP_ƏS

Vəziyyət və idarə registrləri
Mikroprosessora mikroprosessorun özü və cari anda, əmrləri konveyerə yüklənən proqramın vəziyyəti haqqında informasiyanı saxlayan bir neçə registrlər qoşulub.

Bu registrlərə aşağıdakılar daxildir:

• 
  EFLAGS/ FLAGS (Flags register) – bayraqlar re­gistri;
  
• 
  EIP/ IP (Instruction Pointer register) – əmrlər gös­tə­ricisi registri.
  

eflag		flag
	31 15 0

eIP		ip
	31 15 0

Bu registrlərdən istifadə etməklə icra olunan əmrlərin nəticəsi haqqında məlumat almaq və prosessorun vəziyyətinə təsir göstərmək olar. Registrlərin təyinatına və məzmununa baxaq:

- EFLAGS/ FLAGS – bayraqlar registri. Bu registrin mərtəbələri uyğun olaraq 32/16 bitdir. Registrin hər bir mərtəbəsi müəyyən funksional təyinata malikdir və bu mərtəbələr bayraqlar adlanır. EFLAGS registrinin kiçik hissəsi i8086 mikroprosesorunun FLAGS registrinin analoqudur. Şəkil 3 -də bayraqların nömrəsi və məzmunu göstərilmişdir:

31	…	21	20	19	18	17	16	15	14	13 12	11	10	09	08	07	06	05	04	03	02	01	00
0	…	ID	VIP	VIF	AC	VM	RF	0	NT	IOPL	OF	DF	IF	TF	SF	ZF	0	AF	0	PF	1	CF

Şəkil 3. Bayraqların nömrəsi və məzmunu

Proqramda çox vaxt icra istiqamətinin seçilməsi üçün cari əmrdən əvvəlki əmrin icrasından alınan nəticələrdən istifadə etmək lazım gəlir. Bu nəticələr 32 bitlik EFLAGS bayraqlar registrində əks olunur. Bayraqlar registrinin 32 mərtəbəsinin bilavasitə 21 –dən istifadə edilir. 0 və ya 1 yazılan bitlər INTEL firması tərəfindən ehtiyata alınmışdır. EFLAGS –in bitlərinin altısında yerinə yetiriləcək əmrdən əvvəlki əmrin icrasından alınan nəticələrin əlamətləri qeyd edilir. Qalan bayraqlar isə müstəsna halları, maskalanmış kəsilmələri, məsələlərin icra ardıcıllığını və s. idarə etmək üçündür. EFLAGS–in 16 kiçik mərtəbəsi FLAGS bayraqlar registrini təyin edir. FLAGS, I 8086... 80286 MP–lərı üçün yazılmış proqramların emalında istifadə edilir.

İstifadə xüsusiyyətlərinə əsaslanaraq EFLAGS/ FLAGS registrlərinin bayraqlarını üç qrupa bölmək olar:

1) 8 ədəd vəziyyət bayraqları. Bu bayraqların qiyməti maşın əmrinin icrasından sonra dəyişə bilər. FLAGS registrinin vəziyyət bayraqları hesab və məntiq əməliy­yatlarının yerinə yetirilməsinin nəticəsinin xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir. Bu isə hesablama prosesinin vəziyyətini analiz etməyə, altproqrama müraciətlərin və şərti keçid əmrlərinin köməyi ilə, ona reaksiya verməyə imkan yaradır (hər birinin təyinatı aşağıda verilmişdir).

Bayra­ğın mnemo­nikası	Bayraq	eflags-in bitinin nömrəsi	Məzmunu və təyinatı
1	2	3	4
CF	Köçürmə bayrağıa (Carry Flag)	0	İkilik verilənlər üzərində toplama və çıxma əməliyyatları zamanı 7, 15, 31-ci bitlərə köçürmə (bitlərdən borc alma) olarsa CF=1 əks halda CF=0 kimi təyin edilir.
PF	Cütlüyə nəzarət bayrağı (Parity Flag)	2	Verilənlərin 8 kiçik bitindəki vahidlərin sayı cüt olarsa PF=1 əks halda PF=0 kimi təyin edilir.
AF	Köməkçi köçürmə bayrağı (Auxiliary Sarry Flag)	4	Yığcam onluq ədədlər (BCD-ədədlər) üzərində əməliyyatlarda (toplama, çıxma) istifadə edilir. Yəni, bu zaman baytın 3-cü bitindən 4-cü bitə köçürməyə (borc almaya) nəzarət edilir. AF=1 olduqda köçürmə (borc alma) var, əks hal isə AF=0 kimi təyin edilir.
ZF	Sıfır bayrağı (Zero Flag)	6	Bu bayraq əməliyyatın nəticəsinin sıfır olmsına nəzarət edir. Nəticə sıfır isə ZF=1, əks halda ZF=0 kimi təyin edilir.
SF	İşarə bayrağı (Sign Flag)	7	SF bayrağı işarəli verilənlər üzərində­ki əməliyyatlarda istifadə edilir. SF=1 isə 8, 16, 32 mərtəbəli verilənlərdə 7, 15, 31-ci bitlərdə vahid olur (nəticə mənfi), əks halda SF=0 olduqda isə 7, 15, 31-ci bitlərdə sıfır olur və nəticə müsbət kimi təyin edilir.
OF	Daşma bayrağı (Overflow Flag)	11	İşrəli verilənlər üzərində əməliyyatlar aparılarkən işarə mərtəbəsinə köçür­mə (borc alma) olarsa OF=1, əks halda OF=0 kimi təyin edilir.
IOPL	Giriş-çıxışın üstünlük səviyyəsi (Input/ Output Privilege Level)	12,13	Bu bitlər mühafizə rejimində istifadə edilir. IOPL sahəsindəki qiymət ilə cari proqramın üstünlük səviyyəsi müqayisə edilir. Əgər giriş-çıxış əmr­ləri IOPL-dəki qiymətdən az üstünlük səviyyəsinə malik proqramda istifadə edilərsə, onda əmrlərin seçilməsi za­manı 13-cü müstəsna hal baş verir (ümumi mühafizənin pozulması). Mə­sələnin dəyişməsi IOPL sahəsinin giy­mətini dəyişir. Bu halda yeni qiymət, yüklənilən məsələnin vəziyyət seqmenti ilə təyin edilir.
NT	Bir-birinin daxilinə qoyulan məsələlər bayrağı (Nested Task)	14	Bu bayraq mühafizə rejimində istifadə edilir. NT=1 olduqda cari məsələnin başqa məsələnin dxilində icra olunduğunu və onların vəziyyət seqmentləri (TSS) arasında qarşılıqlı əks əlaqənin olduğunu göstərir. NT biti İRET əmrinin icrası zamanı qayıtmanın növünü təyin etmək üçün istifadə edilir (məsələlər arası və ya məsələ daxili qayıtma).

1. 
   1 ədəd DF (Direction Flag-10-cu bit) istiqamət bayrağı. Sətri verilənlər üzərində əməliyyatlarda istiqaməti müəyyənləşdirir. Başqa sözlə, bayrağın qiymətindən, element – element emal prosesində emalın istiqamətini müəyyənləşdirmək məqsədi ilə istifadə olunur. Əgər emal prosesi sətrin başlanğıcından sonuna döğru aparılarsa, DF =0, əks halda DF =1 olur. Bayrağın qiymətindən, əsasən, cld ( df bayrağını götürmək) və std (df bayrağını bərpa etmək) əmrlərinin icrası zamanı istifadə olunur.
   
2. 
   8 ədəd sistem bayraqları. Bu bayraqlardan giriş – çıxışın, maskalanmış kəsilmələrin, sazlanmanın, məsələlər arası qoşulmanın və 8086 virtual rejimin idarə olunmasında istifadə olunur (hər birinin təyinatı aşağıda verilmişdir). Ehtiyac olmadıqda tətbiqi proqramlarda bu bayraqları modifikasiya etmək məsləhət deyil. Çünki, əksər hallarda bu, proqramın kəsilməsı ilə nəticələnir.
   

Bayrağın mnemo­nikası	Bayraq		eflags-in bitinin nömrəsi		Məzmunu və təyinatı
TF	Trassirov­ka bayrağı (Trace Flag)		8		TF=1 isə MP-yə proqrammı addım-addım sazlamağa icazə verir. Yəni, hər maşın əmrindən sonra MP bir nömrəli kəsilmə hasil edir. Əgər TF=0 isə MP adi iş rejimində işləyir.
IF	Kəsilmə bayrağı (Interrupt enable Flag)		9		Kəsilməyə icazə bitidir (INTR-dən gələn siqnalın emalında imtifadə olunur). Əgər IF=1 olarsa MP xarici qurğulardan gələn siqnalları emal edir. IF=0 olduqda isə belə siqnallar emal olunmur.
RF	Bərpa bayrağı (Resume Flag)		16		Bu bitdən proqramın sazlanması za­manı baş verən səhvlərin maskalan­ması üçün istifadə edilir (yəni, nəzarət nöqtələrini qeyd etmək üçün tətbiq olunur). RF=1 isə sazlamanın növbəti əmrinin icrası zamanı baş verən səhvlər inkar edilr. Hər bir mü­vəffəqiyyətlə yerinə yetrilmiş əmrdən sonra RF dəyişdirilir və səhvin olma­ması siqnalı verilir.
VM	8086-nın virtual rejim bayrağı (Virtual 8086 Mode)		17		İ8086-nın virtual rejimini təyin edir. Yəni, VM=1 olarsa MP mühafizə və ya real ünvanlar rejimindən İ8086-nın virtual rejiminə keçir. VM=0 olarsa MP mühafizə və ya real ünvanlar rejimində işləyir.
AC	Düzlən­məyə nəzarət bayrağı (Alignment Check)		18		Operandların düzlənməsinə nə­zarət bitidir. Yəni, AC=1 və ida­rəetmə registrlərindən CR0 re­gistrinin AM biti vahidə bəra­bər olarsa yaddaşa müraciət zamanı operandların düzləndirilmə- sinə nəzarət olunur. Belə halda düzləndirilməmiş operandlara müraciət olunarsa onda düzlən­məyə nəzarətin müstəsna halı hasil olunur. Məsələn: ünvanı tək ədədlə başlayan yaddaş sahə­sinə söz uzunluqlu ope­randdan müraciət olunarsa sıfır kodu ilə 17 nömrəli dayanma müstəsna halı xəbəri verilir. Sazlnma zamanı POPF, JMP, CALL, İNT, və İRET əmrləri müstəsnalıq təşkil edir (məsələlə­rin çevrilməsi əmrləri).
VIF	Virtual kəsilmə bayrağı (Virtual Interrupt Flag)		19		Müəyyən şərtlər daxilində İF bayrağının analoqudur (onlar­dan biri MP-nin V-rejimdə iş­lə­məsidir). VİF bayrağı VİP bayrağı ilə birlikdə istifadə edi­lir. Bu bayraq Pentium proses­sorlarından başlayaraq istifadə edilir.
VIP	Dayan- dırılmış virtual kəsilmə bayrağı (Virtual Interrupt Pending flag)		20		Dayandırılmış kəsilmənin indeks­lənməsi üçün vahid vəziyyətinə gəti­rilir. MP-nin V-rejimdə işləməsi za­manı VİP bayrağı VİF bayrağı ilə birlikdə istifadə edilir.Bu bayraq Pentium prosessorlarından baş­layaraq istifadə edilir.
ID		İdenti­fikasiya bayrağı (Identifi- cation flag)		21		Mikroprosessorun həqiqətən cpuid təlimatını dəstəklədiyini göstərmək üçün istifadə edilir. Əgər proqram bu bayrağı təyin edə və ya təmizləyə bilirsə bu, o deməkdir ki, mikrop­rosessor həqiqətən cpuid təlimatını dəstəkləyir.

EIP/IP(Instruction Pointer register) – əmrlər göstəricisi registri. EIP/IP registri 32/16 mərtəbəlidir və burada cari əmrlər seqmentində növbəti icra olunacaq əmrin blokun başlanğıcına nəzərən sürüşdürülməsi saxlanır. Bu registrə istifadəçilər birbaşa müraciət edə bilməz, ancaq onun yüklənməsi və qiymətinin dəyişdirilməsi müxtəlif idarəedici (bunlara şərti və şərtsiz keçid əmrləri, prosedura müraciət və prosedurdan qayıtma əmrləri daxildir) əmrlərin köməyi ilə mümkündür.

İndi isə bir neçə termin haqqında qısa məlumat verək.

Seqment – MP I8086–dan başlayaraq INTEL firması yaddaşın seqmentdərə ayrılması anlayışını daxil edib. Seqment ünvanlar fəzasının bloku kimi götürülür. MP
8086 –da seqmentin maksimal qiyməti 64kb, MP 386 –dan başlayaraq qalan modellər üçün 4 qb təyin edilib.

Verilənlərin ünvanının təyinində aşağıdakı terminlərdən istifadə edilir.

Nisbi ünvan – tələb olunan verilənin bazanın başlanğıcına nəzərən tutduğu yeri, yəni başlanğıca nəzərən sürüşməni göstərir.

Deskriptor –veriləni təyin etmək üçün istifadə edilən verilənlər strukturudur (8 baytlıq blok).

Selektor – hər hansı bir seqmentin deskriptorunu təyin edən göstərici. Seqment registrində yerləşir.

Məntiqi ünvan –selektor ilə təyin edilən baza ünvanı ilə nisbi ünvanın cəminə görə təyin edilir.

Yaxın göstərici – 32 mərtəbəli sürüşmənin qiyməti ilə təyin edilir (nisbi ünvan).

Uzaq göstərici – 48 mərtəbəli məntiqi ünvan. Bu göstərici iki hissədən, 16 mərtəbəli məntiqi seqmentdən və 32 mərtəbəli nisbi ünvandan təşkli edilir.
Seqmentləşmiş yaddaşı idarə edən registrlər
Bu registrlərə sistem ünvanları registrləri də deyilir. Seqmentləşmiş yaddaşı idarə edən 4 registr, verilənlərin strukturunu təyin edir. Bu registrlərdən istifadə edərək MP mühafizə rejimində seqmentlərə və cədvəllərə istinad et­məklə, yaddaş sahələrinə müraciəti təşkilr edir. Seqment­lərin və cədvəllərin ünvanları xüsusi ünvanlarda və sistem ünvanları registrlərində saxlanılır. Onlar mühafizə rejimində iki yerə bölünür:

1. 
   Qlobal ünvanlar fəzası–bütün məsələlər üçün ümumidir;
   
2. 
   Lokal ünvanlar fəzası–hər məsələ üçün ayrıdır.
   

Belə bölünmə MP–nin arxitekturasında aşağıdakı sistem registrlərinin olması ilə əlaqədardır.

GDTR və IDTR sistem ünvanları, TR və LDTR isə sistem seqmentləri registrləridir. Bu registrlərin strukturu aşağıdakı kimidir:

	47 16	15 0
GDTR
IDTR

GDTR qlobal, IDTR isə kəsilmələr deskriptorları cədvəllərinin göstəricilərini saxlayan registrlərdir. Bu registrlərdə uyğun cədvəllərin 32 mərtəbəli baza ünvanı və 16 mərtəbəli sürüşmə saxlanılır.

	15 0
LDTR
TR

LDTR registri – lokal deskriptorlar cədvəlinin 16 mərtəbəli selektorunu özündə saxlayır. Bu selektor lokal deskriptorlar cədvəli sayılan LTD –nin seqmentini təsvir edən, GDT–də olan göstəricidir.

TR – məsələnin vəziyyət registri, TSS (Task Segment Status) seqmentinə müraciət üçün 16 mərtəbəli selektoru özündə saxlayır. MP başqa məsələnin həllinə keçərkən TSS-də cari məsələnin vəziyyəti saxlanılır.

Bu registrlərin hər biri proqram vasitəsilə dəyişdirilməsi mümkün olmayan seqment deskriptorları registrləri ilə əlaqədardır.

Yaddaşın təşkili

MP–nin verilənlər şini vasitəsi ilə müraciət edə biləcəyi fiziki yaddaşa əməli yaddaş deyilir(ƏY). Kompüterin yaddaşını ən aşağı səviyyədə bitlər ardıcıllığı şəklində təsvir etmək olar. Məntiqi sxemlərdə bitlər ilə işləmək məqsədə uyğundur. Proqram tərtibi zamanı isə bitlər ilə işləmək yerinə 8 bit ardıcıllığından ibarət olan baytlarla işləmək əlverişlidir. Hər bir baytın nömrəsi onun fiziki ünvanını təyin edir. Fiziki ünvanlar fəzasının ölçüsü MP –nin verilənlər şininin mərtəbələr sayı ilə təyin edilir. I486 və Pentium MP–lərində ünvan [00000000, FFFFFFFF] (yəni, [0; 2], 4 qiqabayt) parçasında təyin olunur. P6 MP –lərdə isə ünvan [0; 2] (64 qb) parçasında təyin edilir. Ümumiyyətlə, fiziki yaddaş 8 mərtəbəli baytlara, 16 mərtəbəli sözlərə, 32 mərtəbəli 2 qat sözlərə bölünə bilər (sözün ünvanın 2-yə, 2 qat sözün ünvanın 4-ə tam bölünən olması qəbul olunub).

Yaddaş tamamilə cihaz mexanizmi ilə idarə olunur. Bu o deməkdir ki, proqram özü fiziki ünvanı verilənlər şinində yarada bilməz. Proqram belə əməliyyatlarda tamamilə MP–dən asılıdır. Cihaz mexanizmi aşağıdakıları təmin edir:

1. 
   Maşın əmrlərində ünvanın kompakt saxlanmasını;
   
2. 
   Ünvan mexanizminin çevikliyini;
   
3. 
   Çoxməsələli sistemdə məsələnin ünvanlar fəzasının qorunmasını;
   
4. 
   Virtual yaddaşın dəstəklənməsini.
   

MP–nin cihaz vasitələri əməli yaddaşdan istifadənin bir neçə modelini dəstəkləyir:

1. Seqmentlənmiş model. Bu modeldə yaddaş proqram üçün kəsilməz yaddaş sahələrinə (seqmentlərinə) bölünür. Proqramın özü isə yalnız bu seqmentlərdə yerləşən verilənlərə müraciət edə bilər;

2. Səhifə modeli. Səhifə modelinə isə seqmentlənmiş yaddaş üzərinə üst qurum kimi baxa bilərik. Bu modeldən istifadə edərkən əməli yaddaşa hər biri 4kb-dən ibarət olan bloklar ardıcıllığı kimi baxılır. Səhifə modelindən əsasən virtual yaddaşın təşkilində istifadə edilir. Bu da, ƏS-ə proqramların işləməsi üçün fiziki yaddaşın tutumundan çox yer ayırmağa imkan verir. i486 və Pentium –larda virtual yaddaşın ölçüsü 4 tera bayta çatır.

Bu modellərdən istifadənin xüsusiyyətləri və tətbiqi MP–nin aşağıdakı iş rejimlərindən asılıdır.

1. Real ünvanlar rejimi. Bu rejim İ8086 MP –nin işlədiyi rejimdir. Bu rejimin Pentium –larda istifadə edilməsi MP –lərin uyuşan olmasından (öncədən yazılmış proqramların da yeni modellərdə işləyə bilməsindən) irəli gəlir.

2. Mühafizə rejimi. Bu rejim İ286 MP –sinin arxitektur ideyalarını həyata keçirməyə imkan verir. İ8086 MP –si (real rejim) üçün yaradılan proqramlar mühafizə rejimində işləyə bilmir. Bu əsasən mühafizə rejimində fiziki ünvanının formalaşması ilə əlaqədardır.

3. i8086 –nın vitual rejimi. Bu rejimə yalnız MP mühafizə rejimində olduqda keçmək olar. Bu rejimin fərqləndirici cəhəti ondadır ki, İ8086 üçün yazılan proqramların bir neçəsi bu rejimdə eyni zamanda işləyə bilir. Əgər MP virtual rejimdə isə (yəni, mühafizə rejimi ilə) İ 8086 –nın real rejim üçün yazılan proqramlarını da işlədə bilər.

4. Sistem idarə rejimi. Pentium–larda istifadə edilən yeni rejimdir. O, ƏS–in maşından asılı funksiyalarının yerinə yetirilməsini (sistemin qorunması üçün aşağı enerji sərfi rejiminə keçidi) təmin edir. Bu rejimə keçmək üçün MP proqramlaşdırılan APIC (Advanced Programmable Interrupt Controller) kontrollerindən SMI siqnalını almalıdır. Bu zaman MP–nin hesablama mühiti dəyişməz qalır. MP–nin bu rejimdəki fəaliyyəti onun real ünvanlar rejimindəki işi kimidir.

Yaddaşın seqmentlənmə modeli
Əvvəldə dediyimiz kimi seqlentlənmə dedikdə, cihaz vasitələri ilə təmin olunan yaddaş bloku daşa düşülür. Ümumiyyətlə, hər bir proqram bir neçə seqmentdən təşkil edilə bilər və onlara bilavasitə üç əsas: kod, verilənlər, stek və üç əlavə verilənlər seqmentləri daxildir. Proqramçı heç zaman bilmir ki, proqramın seqmentləri hansı fiziki ünvandan başlayacaq. Başlanğıc ünvanı ƏS təyin edir. ƏS proqramın seqmentlərini əməli yaddaşın müəyyən fiziki ünvanlarına yerləşdirərək başlanğıc ünvanları MP - nin iş rejimindən asılı olaraq müəyyən yerlərə yazır. Yəni, real ünvanlar rejimində olanlar uyğun seqment registerlərinə, mühafizə rejimində isə xüsusi sistem deskriptorları cədvəlinə yazılırlar.

Seqment daxilində proqram ünvanlara seqmentin başlanğıcına nəzərən müraciət edir. Yəni, 0-cı ünvandan (blokun başlanğıcından) son ünvanına qədər.

Belə təyin edilən nisbi ünvan (başlanğıca nəzərən sürüşmə) effektiv ünvan adlanır. Seqmentləşmiş yaddaşın üç əsas təşkil modelini göstərmək olar: Ünvanlaşmanın 3 əsas modeli şəkil 4-də verilmişdir. Bu modellər aşağıdakılardır:

- real rejimdə yaddaşın seqmentləşmiş modeli;

- mühafizə rejimdə yaddaşın seqmentləşmiş modeli;

• 
  mühafizə rejimdə yaddaşın bütöv modeli.
  

Şəkil 4. Seqmentləşmiş yaddaşın ünvanlaşmanın 3 modeli

Real rejimdə fiziki ünvanın təşkili
Real rejimdə fiziki ünvanın yaranmasını nəzərdən keçirək. Fiziki ünvan dedikdə verilənlər şininə verilən yaddaş ünvanı nəzərdə tutulur. Buna xətti ünvan da deyilir.

Real rejimdə fiziki ünvanın təşkili şəkil 5-də göstə­rilmişdir.

Real ünvanlar rejimində fiziki ünvanlar mexanizminin aşağıdakı xarakteristikaları vardır:

1. Fiziki ünvan [0,1]Mb parçasında dəyişir. Bu MP İ8086 –nın ünvanlar şininin 20 xətli olmasından irəli gəlir.

2. 
   Seqmentin maksimal tutumu 64kb–dır. Bu da İ8086 MP–nin 16 mərtəbəli arxitekturaya malik olmasından irəli gəlir.
   

3. MP–nin əmrləri registrdə, yaddaşda və ya əmrin özündə yerləşən operandlar üzərində əməliyyatlar apara bilər. Əmrlər sisteminə operandsız əmrlər və 1, 2, 3 operandlı əmrlər daxildir. Əmrlər istifadə olunan operandların fiziki ünvanını təyin etmək üçün seqmentin baza ünvanı ilə verilənin baza başlanğıcına nəzərən sürüşməsini (nisbi ünvanı) toplamaq lazımdır. Baza ünvanı 16 mərtəbəli seqment registrinin məzmunu ilə təyin olunur və MP –nin iş rejimindən asılıdır.

Əgər MP real ünvanlar rejimində işləyirsə, (İ8086) 20 mərtəbəli baza ünvanı almaq üçün 16 mərtəbəli seqment registrinin məzmununu 4 mərtəbə sola sürüşdürmək lazımdır.

	15 0
+			Sürüşmə
15 0
Seqment registri		0000	Baza (blokun nömrəsi)
19		0
Fizik ünvan

MP mühafizə rejimində olduqda (32 mərtəbəli verilənlərin emalında), baza ünvanı seqment registrinin məzmununa uyğun olaraq selektora görə deskriptorlar cədvəlindən 32 mərtəbəli ünvan kimi təyin edilir. Aydındır ki, yaddaşa müraciətin tipindən asılı olaraq uyğun seqment registrini və nisbi ünvanı təyin edən registr seçilir. Bu haqda Assembler dilinin öyrənilməsində geniş danışacağıq. Burada isə hesabi verilənlərin ünvanlaşmasında istifadə edilən effektiv ünvanın (EÜ) təyini müəyyənləşdirək. EÜ–də müraciət üsulundan asılıdır və üsusi halda aşağıdakı 3 komronentin toplanmasından alınır:

 EBP və ya EBX baza registrlərinin məzmunu;

 ESİ və ya EDİ indeks registrlərinin məzmunu;

 əmrin özündə iştirak edən D8, D16, D32 sürüşməsinin qiyməti (1, 2, 4 baytlıq).

Bu əməliyyatlar cihaz vasitələrinin köməyi ilə (yəni, proqram təminatından istifadə etmədən) alınır.