«Jańa Aral balalar nàzerinde»

«Jańa Aral balalar nàzerinde»
Jazdin ıssı kúnleriniń birinde ata-anam Yekshembi kùni bazarģa ketip baratırģan waqtında gújim tereginiń astında otırģan atam bazardan qaytarsın sazan balıģın alıp keliń, bir balıq sorpa isheyik dedi. Olar yaqshı dep bazarģa ketti, men bolsa sazan qanday balıq eken degen oy ustinde jumıslarım menen bànt bolip tústiń qalay bolģanın sezbey qalıppan. Qaladan kelgen anam àkemniń tazalap bergen balıģın asıp jiberdi. Baliq sorpa tayın boldı. Atamnıń aldına tabaqta sorpa àkelip qoydı, keyin hàmmemizge izbe-izlikte alıp keldi. Awqat iship bolģannan soń atam burınģı waqıttaģı kórgen esitkenlerin aytip berdi. Atamnıń aytıwınsha burınģı waqıtta Aral teńizi tolıp turģan waqıtta ol jerde kóp balıqlar uslanģan eken. Olar shet ellerge jiberilip turılģan. Menin atam burinģı awqam (SSSR) deputatı bolģan.
Atam Moskvaģa barģanımızda jıynalıslarda Aral teńizin biziń maqtanishimiz dep aytatuģın edi dep tàkrar-tàkrar aytar edi. Atam sol minberler Aral haqqında aytqanda tolqınlanıp otıratuģının qasındaģılar Qaraqalpaqstannan ekenligin bilgende Aral haqqında soraytuģinlarin aytıp berer edi. Olar meniń atama hàwes penen qaraytuģın eken. Atam awır gúrsinip bul zamanlar ótip ketti endi Aral qurıp qaldı der edi. Atam deputat waqtında barģan jerlerin televizordan kórip yaģınıy kemeler qoyımshılıģın kórgende hàr saparı kózine jas alar edi. Bizlerge ele Aralģa suw keledi dep aytatuģın edi. Usı jılı teńizge suw keldi.
Biraq bul kúnlerdi, xalqımızdıń quwanıshın kóriw atama nesip etpedi. Aradan biraz jıllar ótti. Qulaq esitip, kóz isenbeytuģın Aral teńiz óz qálpin aldı. Ol dùnya jùzindegi teńsiz teńizge aylanıp, birinshi orinģa tústi. Hàtteki, ondaģı suwdıń quramı, haywanatlar dunyasınıń qayta rawajlanıwı Ginnes rekordlar kitabına kirdi. Aralımdi tek ģana men emes pùtkil Dùnya tàn alıp, maqtanısh etetuģın boldı.
Qullası, ata-babalarımızdıń Aral teńizi tolqınında sayaxat etken Moynaq tillerde dàstanģa aylanıp, jer júzindegiler hàwes etipti. Jańa Aral adamlar kewline jıllılıq keypiyatin oyatıp, teńiz tolqınınday quwanıshqa bólenipdiripti. Sabır etken qaraqalpaq xalqınıń arzıw àrmanları àmelge asıp, màwjiregen Aral teńizinen yoshıp tasıptı.
Qaraqalpaqstan Respublikasında sońģı jılları ekologiyalıq jaģday jańasha tùs aldı. Moynaq sityge aylanıp, pútkil jer júzindegi sayaxatshılar dem alıwga kele basladı. Aral teńizindegi bulaqlar emlik qásiyetke iye bolıp, shıpa tawa basladı. Al, ondaģı ósip atırģan ósimlikler dùnya tán alģan shıpa retinde salatlar, awqatlar islendi. Barlıq isbilermenler diqqat-itibarin Aral teńizindegi ózgerislerge qarattı. "Aralqum" tábiyat baģı tolıqlastırılıp, sayaxatshılar sanı kóbeydi. Jasillanģan mákán àjayįp qalaģa aylanıp, Jańa Aralım, milliy baylıģımız boldı.
Jasasın jańa Aralım! Sen màngi bulaq suwlarıń menen quwandıra bergeyseń!

Kegeyli rayonı 11-sanlı uliwma orta bilim
beriw mektebiniń 5-klass oqıwshısı Turģanbaeva Ilmira