Marksizmde Tartışmalar

Marksizmde Tartışmalar

Fuat Özdinç

[e-mail]

Marksizmin sosyal mücadeleler tarihinin en gelişkin kuramı olarak yaklaşık 150 yıllık bir tarihi vardır. Bu tarihsel süreç içinde bir çok farklı gelenek, hat ve eksen ortaya çıkmış, tek bir marksizmden söz etmek imkansızlaşmıştır. Ortaya çıkan bu Marksizmler çoğulluğu bir zenginlik olarak oldukça önemli tartışma sorunsalları ve alanları yaratmıştır. 

Marksizmde Tartışmalar, Marksizmin yaklaşık 150 yıllık tarihindeki tartışma alanlarının çok küçük bir kısmını ortaya koymayı amaçlamaktadır.  Bu tartışma alanları tüketici değil, aksine yeni üretken tartışmalar ve sorular ortaya çıkarmayı amaçlayacak şekilde işlenecektir. Her bir oturum kendi başına bir tartışma sorunsalını izlerken aynı zamanda kronolojik bir izlencesi de olacaktır. Bununla birlikte her oturumun kapsamı geniş tutulacak ve günümüzün sorunlarını özellikle teori-pratik ekseninde izleyecektir.  Bütün bunlar aynı zamanda literatür değerlendirmesi üzerinden de yapılacaktır.

Atölyeye düzenli katılım ısrarla tavsiye edilmektedir. Katılımcıların da oturumlara yorum, soru ve sunumlarla katılması hedeflenmektedir. Katılımcıların gelmeden önce okumaları yapması, yani verilen okuma parçalarının söylediklerinin eleştirel değerlendirmesi kadar sustuğu yerleri de ortaya çıkaran bir düşünsel çaba içinde olmaları gerekmektedir. Okuma parçalarında genel olarak birincil kaynaklar tercih edilecek, katılımcılar isterlerse kendilerine daha ayrıntılı metinler de verilecektir. 

• 
  Asteriksli olanlar zorunlu okumalardır.
  

HAREKETİ KURAN TEORİ

1. 
   Marksizmin Doğuşu ya da teori pratik ilişkisi kuramsal inşayı ne ölçüde etkiler?
   Anarşizm, Ütopikler, Feuerbach, Hegel, Proudhon, yabancılaşma.
   

Karl Marx, 1844 Elyazmaları, Çev: Kenan Somer, Sol Yayınları, Ankara, 1993, s.138-153.

*Karl Marx, Friedrich Engels, Komünist Manifesto, Çev: Muzaffer Erdost, Sol Yayınları, Ankara, 2011.

*V. İ. Lenin, Marksizmin Üç Kaynağı, Çev: Vahap Erdoğdu, Sol Yayınları, Ankara, 2013.

Film: Genç Karl Marx, Yön: Raoul Peck

2. 
   Marx ve Engels ya da tarihsel koşulların ürünü olan kavramlar güncelliği açıklayabilir mi?
   artı değer, devletin göreli özerkliği, metaın fetiş karakteri
   
   
   

*Karl Marx, Louis Bonaparte’ın 18 Brumaire’i, Çev: Tanıl Bora, İletişim Yayınları, İstanbul, 2010, s. 155-175.

*Karl Marx, Kapital 1. Cilt, Çev: Alaattin Bilgi, Sol Yayınları, Ankara, 1997, s. 81-93; 180-199.

Friedrich Engels, Anti Dühring, Çev: Kenan Somer, Sol Yayınları, Ankara, 1995.

Film: Germinal, Yön: Claude Berri

TEORİYİ KURAN HAREKET

3. 
   Ekim Devrimi ya da toplumsal formasyonların özgüllükleri devrimlere nasıl etki eder?
   devrim biçimleri, toplumsal formasyonların özgüllükleri

   *V.İ. Lenin, Nisan Tezleri, Çev: Muzaffer Erdost, Sol Yayınları, Ankara, 1992, s.9-65.

   
   

V.İ. Lenin, Seçme Yazılar, Çev: Sungur Savran, Yordam Yayınları, İstanbul, 2014, s. 78-88; 234-251.
Leon Troçki, Sürekli Devrim, Çev: A. Muhittin, Köz Yayınları, İstanbul, 1976.
Rosa Luxemburg, Rosa Luxemburg Kitabı, Çev: Tunç Tayanç, Dipnot Yayınları, Ankara, 2013, s.191-252
Film: Kızıllar, Yön: Warren Beatty

4. 
   Faşizm ya da baskıyı tanımlamak neden önemlidir?
   faşizmin yapısı, faşizme desteğin kitle temeli

   *Wilhelm Reich, Faşizmin Kitle Ruhu Anlayışı, Çev: Bertan Onaran, Payel Yayınları, İstannbul, 1979, s.68-113.

   
   Georgi Dimitrov, Faşizme Karşı Birleşik Cephe, Çev: Seçkin Cılızoğlu, Ekim Yayınları, Ankara, 1989.
   

Nicos Poulantzas, Faşizm ve Diktatörlük, Çev: Ahmet İnsel, İletişim Yayınları, İstanbul, 2004.
*Leon Troçki, Faşizme Karşı Mücadele, Çev: Orhan Dilber, Köz Yayınları, İstanbul, 1977, s. 273-352.
Film: Sıradan Faşizm, Yön: Mikhail Romm

5. 
   Batı Marksizminin Doğuşu (Lukacs, Gramsci, Korsch, Frankfurt Okulu) ya da kavramlar ve hareket arasındaki ilişkiyi nasıl gerçekleşir?
   hegemonya, tarihsel blok, felsefe ve marksizm, aydınlama, diyalektik, şeyleşme
   
   
   

*Antonio Gramsci, Gramsci Kitabı, Çev: İbrahim Yıldız, Dipnot Yayınları, Ankara, 2010, s. 229-254.
György Lukacs, Tarih ve Sınıf Bilinci, Çev: Yılmaz Öner, Belge Yayınları, İstanbul, 1993, s. 157-192.
Karl Korsch, Karl Korsch Kitabı, Çev: Kolektif, Nota Bene Yayınları, Ankara, 2013, s. 291-327.
Theodor Adorno, Max Horkheimer, Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev: Nihat Ülner, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2010, S. 19-67.

Film: Kuhle Wampe, Yön: Bertolt Brecht

6. 
   68 Momenti ya da sınıfın dışında hareket var mı?
   toplumsal cinsiyet, cinsel kimlikler, çevre, ırk

   *Sheila Rowbotham vd., Feminizm, Sosyalizm ve Eylemde Birlik, Çev: Emel Çetin Özgül, İletişim Yayınları, İstanbul, 1984, s. 33-68.

   
   

*Gunnar Skirberk, “Marksizm ve Ekoloji”, Marksizm ve Ekoloji içinde, Der: Göksel Demirer vd., Öteki Yayınları, Ankara, 2000, s. 49-60.

Stokely Carmichael, Siyah İktidar, Çev: Can Yücel, Ant Yayınları, İstanbul, 1968, s. 45-72.

Film: Missisipi Burning, Yön: Alan Parker

7. 
   Batı Marksizminin Gelişimi ya da devrimin ol-a-madığı koşullarda kuram nasıl gelişir?
   

Yapı, özne, ideoloji, devlet

*Louis Althusser, İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev: Yusuf Alp, Birikim Yayınları, İstanbul, 1978, s.21-94.

*Nicos Poulantzas, Poulantzas Kitabı, Çev: Akın Sarı, Selime Güzelsarı, Dipnot Yayınları, Ankara, 2013, s. 199-234.

Film: Doubt, Yön: John Patrick Shanley

HAREKETİN VE TEORİNİN YENİDEN KURULUŞU

8. 
   Üçüncü Dünya Marksizmi ya da maddi temeller sosyalizmi inşa eder mi? Afrika sosyalizmi, maddi temeller ve sosyalizm, postkolonyalizm

   *Mao Zedung, Pratik ve Çelişki Üzerine, Çev: Ahmet Kırmızıgül, Epos Yayınları, Ankara, 2009, s. 43-57.

   
   

*Aijaz Ahmad, Teoride Sınıf, Ulus, Edebiyat, Çev: Ahmet Fethi, Alan Yayıncılık, İstanbul, 1995, s. 322-354.
Frantz Fanon, Yeryüzünün Lanetlileri, Çev: Şen Süer, Versus Yayınları, İstanbul, 2007, s. 41-99.

Amilcar Cabral, Gine’de Devrim, Çev: Defne Behramoğlu, Koral Yayınları, İstanbul, 1974, s. 65-88.

Film: Cezayir Savaşı, Gillo Pontecarvo

9. 
   Marksizm ve Feminizm ya da kuramın başlangıçta göremediği alanlar sonradan katkı sunar mı?
   kadın hareketi, feminizm, toplumsal cinsiyet, ataerki

   Lise Vogel, Marksizm ve Kadınların Ezilmişliği, Çev: Çiğdem Çıdamlı, Nota Bene Yayınları, Ankara, 2015.

   
   *Maria Mies, Ataerki ve Birikim, Çev: Yıldız Temurturkan, Dipnot Yayınları, 2012, s. 37-100.
   

Film: One Sings, The Other Doesn't, Yön: Agnes Varda

10. 
    Marksizm ve Kültür ya da üstyapılar özerk midir?
    

*Raymond Williams, Kültür ve Materyalizm, Çev: Ferit Burak Aydar, Sel Yayınları, İstanbul, 2013, s. 66-84.

*Fredric Jameson, Kültürel Dönemeç, Çev: Kemal İnal, Dost Kitabevi, Ankara, 2005, s. 142-166.
Film: The Village, Yön: Night Shyamalan

11. 
    "Tarihin Sonu"ndan Sonra Marksizm ya da Marksizmin krizinden söz edilebilir mi?
    sosyalizmin çözülüşü, küreselleşme, postmarksizm

    *Fredric Jameson, “Yeni Dünya Düzeni Üzerine Konuşmalar”, Çöküşten Sonra içinde, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1993, s. 122-139.

    
    *Ernesto Laclau, Chantal Mouffe, Hegemonya ve Sosyalist Strateji, Çev: Ahmet Kardam, Birikim Yayınları, İstanbul, 1992, s. 183-236.
    *Ellen Meiksins Wood, Marx’a Dönüş, Çev: Elif Dinçer, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2007, s. 35-50.
    

Film: Goodbye Lenin, Yön: Wolfgang Becker

12. 
    Günümüzde Marksizm ya da değişen dünyada değişen Marksizm mi?
    

emperyalizm, imparatorluk

*Antonio Negri, İmparatorluk, Çev: Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2001, s. 46-66.

Slavoj Zizek, Kırılgan Temas, Çev: Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul,

2002, s. 259-301.

*David Harvey, Yeni Emperyalizm, Çev: Hür Güldü, Everest Yayınları, İstanbul, 2004, s. 114-152.
Film: V For Vandetta, Yön: James McTeigue