Nutqning fonetik birliklari. Bo`g`in va urg`u

Ikkinchi darajali bo`laklar. To`ldiruvchi va uning ifodalanishi.

• Muhammadaliyeva Madina

Grammatik topishmoqlar

• 1. Gap mazmunin to`ldirar,
• O`z ishini do`ndirar.
• Kesimga ergashadi,
• Ergash bo`lakdir o`zi.
• 2. To`ldiruvchidir gapda.
• Bir-birini izohlar.
• Izohlagani gapda,
• Vergul-la ajratilar.
• Bundayin to`ldiruvchi,
• Qanaqa to`ldiruvchi.
• 3. Belgisi chiziqchalar.
• Kesimlarga ergashar?
• 4. Yegin sholg`om, ismaloq,
• Sog`liq sen bilan mutloq,
• Sholg`om, ismaloq gapda
• Kelgan qaysi bo`lakda?

Takrorlash - bilimlarning onasi

• 1. To’ldiruvchi deb nimaga aytiladi?
• 2. Nima sababdan to’ldiruvchini ikkinchi darajali bo’laklarga kiritamiz?
• 3. To’ldiruvchi gapda qanday vazifa bajaradi?
• 4. To’ldiruvchi gapda qaysi so’z turkumlari bilan ifodalanadi?
• 5. To’ldiruvchi qanday turlarga ajratiladi?
• 6. Vositali to’ldiruvchilar qaysi ko’makchilar bilan birgalikda keladi?
• 7. Mustaqil va nomustaqil to’ldiruvchi deganda nimani tushunasiz?
• 8. Birikmali holda keluvchi to’ldiruvchilar to’g’risida gapiring.

Gapning ikkinchi darajali bo`laklari. To`ldiruvchi

• Reja:
• 1. Gapning ikkinchi darajali bo`laklari.
• 2. To`ldiruvchi va uning ifodalanishi.

To`ldiruvchi

• Ko`pincha fe’l bilan ifodalangan, ba’zan fe’ldan boshqa ayrim so`zlar bilan ifodalangan bo`lakka boshqaruv yo`li bilan bog`lanib, uning ma’nosini to`ldirib keladigan ikkinchi darajali bo`lak to`ldiruvchi deyiladi.
• To`ldiruvchi boshqaruvchi so`zning talabiga ko`ra kelishik affikslari (qaratqich kelishigidan tashqari) yoki ko`makchilar orqali shakllanadi. Masalan: Aql va idrok quyoshga o`xshaydi, ular dog`larni bekitadi. («Oz-oz o`rganib dono bo`lur»). To`g`rilik bilan xiyonat, yolg`onchilik bilan diyonat chiqisha olmaydi. («Oz-oz o`rganib dono bo`lur»).