Türk edebiyatinin evrensel yolculuğU

TÜRK EDEBİYATININ EVRENSEL YOLCULUĞU

TÜRKİYE’NİN ÇEVİRİ DESTEK PROGRAMI “TEDA”

Bilgi Notu
2005 yılından bu yana yürütülmekte olan TEDA Programı, Türk kültür, sanat ve edebiyatının klasik ve çağdaş eserlerinin ilgili ülkelerin tanınmış yayınevlerince Türkçe dışındaki dillere çevrilmesi, o dilin konuşulduğu ülke veya ülkelerde yayımlanması ve tanıtılması esasına dayalı bir çeviri ve yayım destek Programıdır.
Programın amacı, Türkçenin yazı dili birikiminin dünyaya tanıtılması hedefiyle yurtdışında bulunan yayınevlerine şarta bağlı mali destekte bulunularak, Türk kültür, sanat ve edebiyatının dışa açılmasının yurtdışındaki saygın ve tanınmış yayımcı kuruluşlarca yerinde gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır.
Programa yalnızca yurtdışında bulunan yayınevleri başvurabilir. Yayınevleri yayın programlarını kendileri oluşturmakta ve programlarına aldıkları Türk edebiyatı eserleri için destek talebiyle TEDA Programına başvurmaktadırlar.
Program kapsamında destek talebinde bulunacak yayınevlerinin, başvuru formunun yanı sıra eserlerin telif hakkı sahipleri ile imzalanan telif sözleşmesi, eseri hedef dile çevirecek çevirmenle imzaladıkları çeviri sözleşmesi, yayınevi belgesi ve yayınevinin güncel katalogu gibi gerekli diğer belgelerin de yer aldığı bir dosya ile Kültür ve Turizm Bakanlığına başvurmaları gerekmektedir. Gelen başvurular Bakanlık temsilcilerinin yanı sıra, kültür, sanat ve edebiyat alanında uzman kişilerden oluşan “TEDA Danışma ve Değerlendirme Kurulunda” değerlendirilmekte ve desteklenecek yayınevleri belirlenmektedir.

2005 yılında TEDA Programı kapsamında 39 eser desteklenmiştir.

TEDA Programına gösterilen ilgi 2006 yılında artarak devam etmiştir. 2006’da başvuran ülke sayısında önemli bir çeşitlilik gözlemlenmiş ve Finlandiya, Ukrayna, Brezilya, Makedonya, Avusturya, Bulgaristan, İran, Tayvan ve Rusya’dan ilk başvurular alınmıştır. Ayrıca, roman ve şiirin yanında tarih, tiyatro türünde de ilk başvurular gelmeye başlamıştır. Çağdaş yazarlarımızın eserlerinin yanı sıra, Yunus Emre, Mevlana, Ömer Seyfettin, Mehmet Akif Ersoy gibi klasik yazar ve şairlerimizin eserlerine de ilgi artmaya başlamıştır. 2006 yılında TEDA Programı kapsamında 61 eser desteklenmiştir.
Yazarımız Orhan Pamuk’un 2006 yılı Nobel Edebiyat Ödülünü alması, diğer yazarlarımızın da eserlerine pek çok ülkede okurların gösterdiği ilgiyi olumlu yönde etkilemiş ve böylelikle 2007 yılından itibaren TEDA Programı başvurularında gerek sayısal gerekse yazar, eser ve ülke çeşitliliği açısından önemli oranda artış olmuştur.
Bu çerçevede TEDA Programı kapsamında; 2007 yılında 199, 2008 yılında 182, 2009 yılında 140, 2010 yılında 181, 2011 yılında 181, 2012 yılında 341, 2013 yılında ise 235 eserin desteklenmesine karar verilmiştir.
Sonuç olarak 2005-2013 yılları arasında Kültür ve Turizm Bakanlığınca TEDA Programı çerçevesinde, 61 ülke ve 56 farklı dilde toplam 1559 eser için yurt dışında bulunan 408 farklı yayınevine destek verilmiştir. Baskı öncesi destek sağlanan bu eserlerden Mart 2014 tarihi itibariyle 1.130 adedi yayımlanmış ve okurlarıyla buluşmuştur.

TEDA Programı hakkında başvuru formu (İngilizce ve Türkçe), başvuru koşulları vs. bilgiler Projenin web sitesi olan www.tedaproject.gov.tr adresinden edinilebilir.

TEDA BAŞVURU VE İŞLEYİŞ SÜRECİ ÖZETİ

TEDA Programına yapılan başvurularla ilgili iş akışı Süreci:

 TEDA Programı kapsamında gelen başvurular tamamen yayıncıların kendi inisiyatifleriyle oluşmaktadır. Tabi ki uluslararası kitap fuarlarında telif ajanslarımızın temsil ettikleri yazarları yabancı yayınevlerine sunmaları, yazar ve yayıncıların kendi çabaları, çoğu Türkolog olan çevirmenlerin özel çabaları sonucu yayınevlerinin hangi eserler için başvuracakları ortaya çıkmaktadır. Ancak Bakanlık olarak her hangi bir yazar veya eser önerilememektedir. Bu şekilde yayın programına her hangi bir Türk edebiyatı eserini alan yabancı yayıncı, internet sitemizden indirilebilen bir başvuru formunu doldurup imzalı/mühürlü orijinal halini gerekli belgeleriyle birlikte Bakanlığımıza sunmaktadır.

Başvuru formuyla birlikte istenilen gerekli belgeler şöyle sıralanmaktadır:

1. Yayınevi belgesi: Başvuru sahibinin ülkesinden sağlayacağı yayımcılık faaliyeti gösterdiğine ilişkin belgenin örneği (bu belge, yayınevinin yayıncılık faaliyeti yaptığına ilişkin resmi makamlardan alınmış bir kuruluş belgesi, ticari sicil belgesi, vergi belgesi, mahkeme kaydı vs. gibi belge olabileceği gibi bir yayıncı meslek birliğine üye ise imzalı üyelik belgesi de olabilmektedir).

2. Telif anlaşması: Telif hakkı sahibinin izin verdiğini gösterir anlaşmanın örneği (eserin telif hakkını kendinde saklayan telif ajansı, yayıncı veya yazarın kendisiyle imzaladığı anlaşmanın bir örneği; veya eser hibe edilmişse, yazar veya yayıncı tarafından bunu teyit eden imzalı mektup).

3. Çeviri anlaşması: Çevirmen ile yapılan anlaşmanın örneği (çevirmenle yapılan anlaşmanın bir örneği, çeviri anlaşmaları genellikle sayfa başına belli bir ücret karşılığı olmaktadır. Ücretin ise genellikle bir kısmı anlaşmanın imza aşamasında, kalan kısmı çeviri metninin tesliminde, bazen de bir kısmı eserin yayımlanmasından sonra ödenmektedir. Çok az anlaşmada çevirmene satıştan pay verilmektedir. Bu ancak çok satan eserler için olabilmekte, bu da %1 veya 2 olabilmektedir).

4. Çeviriye esas kitap veya kopyası

5. Yayınevinin yayın kataloğu (basılı katalog yoksa elektronik katalog da kabul edilmektedir. Kataloga bakarak yayıncının yayın programına aldığı eserlerden ne tür eserler yayımladığı, yılda kaç eser yayımladığı, genellikle çeviri edebiyat yayımlayıp yayımlamadığı, dağıtım ağı vs. gibi bilgiler elde edilebilmektedir).

Türkçe ve İngilizce dışındaki gönderilen belgelerin, belge hakkında fikir verecek ana hatlarının yer aldığı, öncelikle Türkçe bunun mümkün olmadığı yerde İngilizce özet çevirilerinin eklenmesi gerekmektedir.

- Kurul Toplantısı: Yukarıda belirtilen belgeleri tam olan yayıncıların başvuruları yılda en az 2 defa toplanan TEDA Danışma ve Değerlendirme Kurulu toplantısında değerlendirilerek karara bağlanmaktadır.

- Kurul Kararı: Kurul kararlarının Bakanlık makamınca onaylanmasını müteakip yayınevlerine karar bildirilir. Kararlar 3 türlü olabilmektedir; destek, iade ve erteleme

- Sözleşme: Destek kararı verilen yayınevleriyle desteklenen her eser için müstakil bir iki dilli (Türkçe-İngilizce) sözleşme imzalanır.

- Ödeme: Sözleşmenin yayıncı tarafından da imzalanıp Bakanlığımıza ulaşmasından sonra, Kurul kararında belirlenen ve onaylanan TEDA destek tutarı yayıncının başvuru formunda belirttiği banka hesabına döviz cinsinden (avro veya dolar) bir defada ödenir.

- Süre: Yayıncıya eseri yayımlaması için sözleşmeyle en fazla 2 yıl süre verilir.

- Ek Süre: Çeşitli nedenlerle 2 yıllık süre içinde yayımlanamayan eserler için Kurul kararıyla en fazla bir yıla kadar ek süre verilebilmektedir.

- 30 Adet Kitap Örneği: Eser yayımlandıktan sonra yayıncı tarafından bedelsiz olarak 30 adedi Bakanlığımıza gönderilir.

- Orijinal/Kopya: İstenen belgelerden başvuru formunun orijinal ıslak imzalı olması gerekir. Diğer belgelerin ise kopyaları kabul edilebilmektedir.

- Başvuru Süresi: Yayıncı yıl boyunca başvuru yapabilmektedir.

- Son Başvuru Tarihleri: Başvurular için son başvuru tarihleri en son 2013 yılı I. TEDA Danışma ve Değerlendirme Kurulu toplantısında alınan İlke Kararlarıyla belirlenmiştir. 1. dönem (bahar) için Mayıs ayının son iş günü, 2. dönem için 25 Ekim'dir. Başvuruların son teslim tarihi değiştiğinde www.tedaproject.gov.tr adresinden ilan edilir.

- Ek Kurul Toplantısı: Başvuruların yoğunluğuna göre ekstra kurul toplantısı

- Belgelerin Dili: Başvuru formu Türkçe veya İngilizce doldurulmaktadır.

- Yayımlanan Eser Listelerinin İnternet Sitemizde Yayımlanması: Yayımlanan tüm kitapların kapak fotoğraflarıyla birlikte künye bilgileri internet sitemizde (www.tedaproject.gov.tr) yayımlanmaktadır.