Prof. Dr. Osman Türkay Yenilik ve Teknoloji Yönetimi Konferans Dizisi
Yeditepe Üniversitesi
21 Şubat 2007
İÇERİK REKABETÇİLİK DÜNYA EKONOMİK FORUMU – KÜRESEL REKABET DIŞ TİCARET DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR DEĞİŞEN İŞ YAPMA BİÇİMLERİ VE ŞİRKET YAPILARI YENİLİK – YENİLİKÇİLİK TÜRKİYE İMALAT SANAYİİNDE REKABETÇİ ÖNCELİKLER TÜRKİYE İMALAT SANAYİİ VE YENİLİK SONUÇ
REKABETÇİLİK
REKABETÇİLİK
Rekabetçilik, oldukça sık olarak kullanılan ancak tanımı üzerinde tam bir anlaşmanın olmadığı ve değişik ortamlarda farklı anlamların yüklendiği bir terimdir.
Rekabetçilik; firma, bölge, ülke ve ülke blokları bazında farklı içeriklere sahiptir.
REKABETÇİLİK
Mikroekonomide, rekabetçilik, firmaların rekabet etme, kârlarını artırma ve büyüme kapasitelerini ifade eder. Maliyetler ve fiyatlar üzerinde durulmakla birlikte, rekabetçilik, daha da önemli olarak ürünlerin kalitesi ve performansları ve firmaların teknolojiyi kullanma kapasitelerine (yenilik yapabilme yeteneklerine) dayandırılmıştır.
Makroekonomik düzeyde ise, rekabetçilik, ülkelerin uluslararası rekabetin sınavını geçebilecek ürünler ve hizmetler üretebilmesi ve yurtiçi reel gelirini artırmasıdır.*
REKABETÇİLİK
Ulusal düzeyde rekabetçiliğin tek göstergesi ulusal üretkenliktir. Bir ülkedeki yaşam standardının gelişmesi, o ülkedeki firmaların yüksek üretkenlik düzeylerine erişme ve bu düzeyi zaman içinde yükseltebilme yeteneklerine bağlıdır.
Ülkelerin rekabetçi avantajları şirket düzeyindeki yenilik çabalarının sonucu oluşur – yeni ürün geliştirme, imalat süreçlerini iyileştirme, yeni ve başarılı markalar oluşturma gibi.
Bir bölgenin veya ülkenin rekabetçiliği o bölge veya ülkedeki firmaların rekabetçiliğinin toplamıdır.
REKABET GÜCÜ - REKABETÇİLİK MÜHENDİSLİK YAKLAŞIMI*
Bir şirketin rekabet gücü, şirketin müşterilerine sunduğu mal ve hizmetlerin alternatifleri karşısında tercih edilmelerinin sürekliliğini sağlayabilme yeteneğidir.
Rekabet edebilme yeteneğini şirketlerin en iyi uygulamaları araştırma, belirleme, özümseme ve geliştirebilme yeteneği olarak tanımlıyoruz.
En iyi uygulama; müşteri odaklılık, kalite, esneklik, maliyet, yenilik (innovation) ve termine uyma gibi konularda şirket üst yönetiminin şirkete tanıttığı ve hedef gösterdiği endüstri çapında, ülke çapında veya dünya çapındaki uygulamalardır.
Hedef, bu uygulamaların şirkete kalıcı bir biçimde yerleştirilmesi ve aşılmasıdır.
DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL REKABET
REKABETİN 9 TEMEL FAKTÖRÜ VE AİT OLDUKLARI KÜRESEL REKABET ALT ENDEKSLERİ
TÜRKİYE VE YENİ AB ÜYELERİNİN 1996 VE 2005 YILI KÜRESEL REKABET ALT ENDEKSLERİ
TÜRKİYE VE YENİ AB ÜYELERİNİN SIRALAMA VE SKORA GÖRE AB-15 ORTALAMASINA KIYASLA 2005 YILI KÜRESEL REKABET ALT ENDEKSLERİ
TÜRKİYE’NİN KÜRESEL REKABET ALT ENDEKSLERİ (NÜFUSU 4 MİLYONU AŞAN YENİ AB ÜLKELERİ ORTALAMASINA KIYASLA)
TÜRKİYE’NİN KÜRESEL REKABET ALT ENDEKSLERİ (AB ÜYELİK SÜRECİNDE OLAN DİĞER ÜLKELERİN ORTALAMASINA KIYASLA)
DIŞ TİCARET
1975 VE 2004 YILLARINDA SEÇİLMİŞ ÜLKELER İÇİN DIŞ TİCARETİN GSYİH’YE ORANI
İTHALATIN EKONOMİK FAALİYETE GÖRE DAĞILIMI, 2005 (%)
İTHALATIN EKONOMİK FAALİYETE GÖRE DAĞILIMI, 1996 (%)
GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (BEC) GÖRE İTHALAT
GENİŞ EKONOMİK GRUPLARIN SINIFLAMASINA (BEC) GÖRE ARAMALI İTHALATI
3-BASAMAKLI STANDART TİCARET SINIFLANDIRMASINA GÖRE EN ÇOK İTHAL EDİLEN 10 ÜRÜN
ÜLKE GRUPLARINA GÖRE İTHALAT, 2005
TÜRKİYE’NİN TİCARET PERFORMANS ENDEKSİ
İHRACATIN EKONOMİK FAALİYETE GÖRE DAĞILIMI, 2005 (%)
İHRACATIN EKONOMİK FAALİYETE GÖRE DAĞILIMI, 1996 (%)
3-BASAMAKLI STANDART TİCARET SINIFLANDIRMASINA GÖRE EN ÇOK İHRAÇ EDİLEN 10 ÜRÜN
BAZI ÜRÜN GRUPLARINDA TÜRKİYE’NİN İHRACATI VE ORTALAMA BÜYÜME HIZI (%) (OBH) 1999-2004 (‘000 USD)
SEKTÖRE GÖRE GÖRELİ İHRACAT AVANTAJI-GÖRELİ İTHALAT NÜFUZ ENDEKSLERİ, 2004
KURUTULMUŞ SEBZELER, SEBZE UNLARI VE MÜSTAHZARLARI, %9
İHRACAT VE İTHALATTA ÜRÜN BAZINDA USD/KG DEĞERLERİ
DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR
1995–2005 DÖNEMİNDE YAPILAN DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR (MİLYAR DOLAR)
YABANCI SERMAYE GİRİŞİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI, 2003-2005 (%)
DEĞİŞEN İŞ YAPMA BİÇİMLERİ VE ŞİRKET YAPILARI
DEĞİŞEN İŞ YAPMA BİÇİMİ
İş yapma biçimi hem Türkiye’de hem de dünyada değişmektedir.
Firmalar arasında artan işbirliği, firma ağlarına ve kümelerin oluşmasına yol açmaktadır.
İmalat ürün üretiminden çözüm üretimine doğru gelişmektedir.
Firma değerlemesinde maddi olmayan varlıkların (ar-ge, inovasyon yeteneği, iş süreçleri ve yazılımı, marka gibi) önemi artmakta, öne çıkmaktadır.
MADDİ OLMAYAN VARLIKLARIN BÜYÜMESİNİN ÖNEMİ
MADDİ OLMAYAN VARLIKLARIN BÜYÜMESİNİN ÖNEMİ
1990’lı yılların sonlarında ABD’nin maddi olmayan varlıklardaki (Ar-Ge, iş süreçleri ve yazılımı, marka, inovasyon yeteneği, çalışan eğitimi gibi) yıllık yatırımı takriben 1 Trilyon ABD dolarıydı ki bu da neredeyse imalat sektöründe yapılan toplam yatırımına eşitti (1.1 Trilyon ABD doları). Bazı analistlere göre maddi olmayan sermaye halen kurumsal pazar payının yarısını rahatlıkla geçmektedir. Accenture, 2002 yılında defter değeri ile pazar değerini karşılaştırarak, pazar değerinin yaklaşık %82’sinin maddi olmayan varlıklardan oluştuğunu bulmuştur.
AVRUPA ÜLKELERİNDE TAM ZAMANINDA SATIN ALMA YAKLAŞIMININ YAYGINLIĞI
AVRUPA ÜLKELERİNDE TAM ZAMANINDA ÜRETİM YAKLAŞIMININ YAYGINLIĞI
AVRUPA ÜLKELERİ METAL SEKTÖRÜNDE ERP UYGULAMALARININ YAYGINLIĞI
İŞBİRLİKLERİ
DİĞER FİRMALARLA İŞBİRLİĞİNDE BULUNMA NEDENLERİ
METAL SEKTÖRÜNDE İŞBİRLİĞİ YAPAN FİRMALARIN İŞBİRLİĞİ YAPTIĞI ALANLAR
SONUÇ
TÜRKİYE İMALAT SANAYİİNDE REKABET STRATEJİSİ
Ürün farklılaştırma ve düşük maliyet stratejilerini geçerli stratejinin bileşenlerini oluşturan iki ana strateji olarak kabul edersek, buradaki gözlemlerimiz bize Türkiye’deki imalat sanayiinde geçerli bileşik stratejide, düşük maliyet stratejisinden ürün farklılaştırma stratejisine doğru bir kayışın olduğunu söyleyebiliriz.
TÜRKİYE İMALAT SANAYİİNDE REKABET STRATEJİSİ
BAZI GÖZLEM VE TARTIŞMA KONULARI
Özel ve kamu kesimi stratejilerinin örtüşmesi – Türkiye için bir vizyon.
Karşılıklı güven konusu.
Yenilik ve teknolojik gelişmelerin firmalar arasında yayılımı için gerekli ortamın sağlanması.
Girişimciliğin desteklenmesi.
Kamu politika ve programlarının e-Devlet ile örtüşmesi – kayıt dışılık ve şeffaflık gibi konular.
