* Bir paragrafın giriş cümlesi olabilecek cümle geliştirilmeye, açıklanmaya elverişli olmalıdır. Giriş paragrafında kendinden önce cümle veya cümlelerin varlığını hissettirecek kelimelere rastlanmaz
Yüklə 182,4 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- PARAGRAFIN YAPISI
- Yalınlığa Giden Yol
|
PARAGRAF-3 Bilindiği gibi KPSS’de Türkçe sorularının en önemli kısmını paragrafa dayalı anlam ve yorum soruları oluşturmaktadır. Bu soruları doğru cevaplayan bir aday Türkçeden başarılı olmuş demektir. Paragraf sorularını doğru cevaplayabilmek için her şeyden önce paragraf tekniğini , paragrafın yapısını ve özelliklerini iyi bilmek gerekir. Aynı anafikri değişik yönlerden açıklayan yardımcı fikirlerden birinin anlatıldığı cümle ya da cümleler topluluğuna “paragraf” denir.
Giriş cümlesi, genellikle bir cümleden oluşan, ayrıntıya girilmeden konunun ne olduğunun verildiği ve genel bir hüküm taşıyan cümlelerdir. Çoğu kez ana düşünce giriş cümlesindedir. Bu yüzden paragrafta işlenen konuyu kavrayabilmek için, giriş cümlesi iyi okunmalıdır. “Vatan bir topraktır ve her vatan mukaddestir. Fakat vatan alelâde bir toprak olmayıp da, baştan sona fethedilmiş; elde etmek için, uğrunda asırlarca can verilmiş; büyük cihangirler, büyük fatihler kumandasında ve büyük inanışlar yolunda bağrına ve hudutlarına milyonlarca ecdat gömülmüş bir toprak olduğu zaman, kıymeti uğrunda feda edilen canlar sayısınca artar.” Bu paragraf, konuyu belirleyen bir açıklama cümlesiyle başlamıştır. Yazar “vatanın mukaddes olması” konusunda genel bir yargıda bulunmuş, daha sonra da bunun gerekçesini ortaya koymuştur. * Bir paragrafın giriş cümlesi olabilecek cümle geliştirilmeye, açıklanmaya elverişli olmalıdır. Giriş paragrafında kendinden önce cümle veya cümlelerin varlığını hissettirecek kelimelere rastlanmaz: Bu tip soruları çözerken “Cümlede bağlantı öğesi var mı? Cümlenin açık öznesi var mı?” sorularına dikkat edilir. “Bu, bu yüzden, bunun için, böylelikle, öyleyse, işte, ama, ‘de’ bağlacı” gibi kullanımlar bulunmaz. Bunlar cümlede bağlantı öğeleridir. Bağlantı öğesiyle başlayan ya da açık öznesi olmayan (gizli özneli) cümleler giriş cümlesi olamaz.
Çözüm Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi bir paragrafın giriş cümlesi olabilecek cümle geliştirilmeye, açıklanmaya elverişli olmalıdır. Giriş paragrafında kendinden önce cümle veya cümlelerin varlığını hissettirecek kelimelere rastlanmamalı. Seçeneklere baktığımızda B’de “demek istediğim”, C’de “ bunlar”, D’de “…bir eser işte”, E’de “yazıyı monoton, çekilmez bir hale getirmiş” ifadeleri kendinden önce cümle veya cümlelerin varlığını hissettiriyor. Cevap A
Düşünce ve dil bağlantısı aranır. Düşünce bağlantısı aranırken, giriş cümlesi ile paragraf arasında anlamca bütünlük olup olmadığına bakılır.giriş cümlesi sorulan soruya açıklık kazandıran; paragrafın anlamını destekleyen veya özetleyen, ama hiçbir zaman paragrafta işlenen konuya ters düşmeyen bir cümle olmalıdır. Örnek Benim tiyatro eseri yazarken belirli ustalarım olmadı. Aslında bu, iyi bir şey değil. Çünkü kişi, bir işi ustasından öğrenir. Sonra aşabilirse, o ustayı aşar. Ben sanat alanında böylesi bir tutuma inanırım Bu parça aşağıdaki soruların hangisinin cevabı olabilir?
Çözüm Paragrafa en uygun giriş cümlesi aranırken: “Cümlede bağlantı öğesi var mı? Cümlenin açık öznesi var mı?” bunlara bakılır. Veya “düşünce bağlantısı, dil bağlantısı” olup olmadığına bakılır. Bu soruda da “Etkisinde kaldığınız tiyatro yazarı var mı?” sorusuna verilebilecek cevap hayır belirli ustalarım olmadı. Biçiminde olur. Cevap B
… Okuyucusuz da edebiyat olmaz. Sanat eserleriyle okuyucu ve izleyici arasındaki kopukluk, olsa olsa bir kısırlığa götürür sanat ortamını. Parçanın boş bırakılan yere getirilebilecek an uygun cümle aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Parçada tiyatro ile edebiyat karşılaştırılmaktadır. Bu iki kavramın karşılaştırıldığı cümlenin devamından anlıyoruz. Parçada “Sanat eserleriyle okuyucu ve izleyici arasındaki kopukluk” ifadesinde geçen izleyici sözcüğü bize tiyatroyu hatırlatmaktadır. O halde parçanın başına “Tiyatronun seyircisiz olamayacağını hepiniz kabul edersiniz.” Getirilmelidir. Cevap B
Gelişme Bölümü: Bu bölümde giriş bölümünde verilen konuya açıklık getirilir. Konu örneklerle inandırıcı hale getirilir. Konunun gelişmesini sağlayan yardımcı fikirler söylenir. Bunlar birbirine zincirin halkaları gibi bağlıdır. Bu cümlelerin en belirgin özelliği, kendinden önceki ve sonraki cümlelere birtakım bağlayıcı öğelerle bağlayıcı olmasıdır. Bir önceki cümlede geçen bir sözcüğün kendinden sonra gelen cümleler arasında bağlantı kurar. Bir cümlenin başında yer alan bağlaç ( ancak, ama, fakat, ne var ki, yalnız,oysa, şöyle ki, …) o cümleyi bir önceki cümlelere bağlar. Bağlayıcı öğeler genellikle gelişme bölümünde bulunur. Örnek
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden bir parça oluşturulmak istense sıralama aşağıdakilerden hangisi olur? A) II-IV-III-I B) IV-II-I-III C) IV-I-III-II D) I-III-II-IV E) I-IV-III-II Çözüm
IV cümledeki “çarıklı bilgeler” ifadesini takip eden II. cümledeki “o bilgelerin” ibaresiyle II. Cümle IV. Cümlenin devamı niteliğinde olduğunu. Yine. I. cümledeki “dinletirlerdi” ile III. cümledeki “dinleyenler” sözcükleri cümlelerde birbirini takip edilmesi gereken sıralamanın ip uçlarını vermektedir. Cevap B
Soru Tipleri:
Sonuç Bölümü: Örneklerle ve yardımcı fikirlerle geliştirilen konu sonuç cümlesinde kesin bir hükme bağlanır.
Örnek Ben kendi şiirlerimin farklı olduğunu her zaman söylerim. Örnek aldığım şairler okuyucuyu sınırlamayan, onun düşüncesini ve hayal dünyasını zincirlemeyenlerdendir. Okuyucular da görmüşlerdir ki benim şiirlerimin açıklaması üç nokta ile devam edip gider. Bana göre şiir… Yukarıdaki paragrafın sonuna aşağıdakilerden hangisi getirilemez?
Çözüm Parçada “şiirlerimin açıklaması üç nokta ile devam edip gider.” İfadesiyle şiirinin yoruma açık, herkesin farklı anlamlar çıkarabileceği tarzda yazıldığını çıkarmaktayız. Dolayısıyla A,B,C,E seçenekleri ile devam ettirilebileceği düşüncesini vermektedir. Oysa A seçeneğinde “kendine göre anlam çıkarabileceği”, B seçeneğinde “yorum yapılmasının anlam D seçeneğinde” okuyucuya yorum yapma imkanı vermeyecek kadar açık yazılması” ifadesiyle cümle tamamlanamaz. Cevap D Paragraf Tamamlama: 1. Paragrafın ilk cümlesinin tamamlanmasını isteyen sorularda; “Bu paragrafın başına aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?” türü sorular giriş bölümüyle ilgilidir. Bu cümlenin giriş cümlesi olmaya uygun olmasına ve parçanın konusu ana düşüncesiyle uyumlu olmasına dikkat edilmelidir. Örnek: … Büyük sanatçı bu özellikleriyle belli olur. Mendelson’a bakınız. Müziği güzel olmasına güzel; ama hiçbir özgün yanı yok. Oysa kişisel bir şeyler söylemek gerekir. Bu paragrafın başına nasıl bir cümle getirilebileceğini inceleyelim. Paragrafın başına getirilecek cümle, özellikle ilk cümlelerde anlatılanlarla uyumlu olmasına dikkat edilmeli. Ayrıca paragrafın başına getirilecek cümlenin genel anlam içeren cümle olmalıdır. Bu paragrafın ilk cümlesine “Sanat eseri, özünde farklılık taşımalı, bir yenilik getirmelidir.” Çünkü paragrafın diğer cümlelerine baktığımızda “özgün” ve “kişisel” sözcükleri cevabı ele veriyor. Örnek …Hiç kendi yaradılışına göre yaşayan insanlara: “Benim gibi yaşa! Benim gibi sev! Benim gibi düşün!” diyebilir miyiz? Bunun gibi, her romancının da kendi türüne ve dehasına göre uyacağı özel kuralları ve yöntemleri vardır. Ancak bunları bulup yetiştirmek ve bunlara uymak, kendisinin bileceği iştir. Bu parçanın başına getirilebilecek en uygun cümle aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Parçada kendi dünyasını yaşayan insanların hayatlarına müdahale edilemeyeceği gibi romancının da yazma konusunda şu şekilde veya bu şekilde yaz, şeklinde yönlendirme yapılamayacağı üzerinde duruluyor. Buna göre romancıya bir şeyin dışarıdan kurallar buyrulamayacağını içeren C seçeneğinin getirilmesi en uygun olur. Cevap C
Hiç ummadığımız bir şiir, günü gelince bizim için söylenmiş izlenimi verir. Çünkü şiir eskimez, durur bir yerde, okurunu bekler. Bekler ve bir gün bulur onu. Dahası en kötü, en basit bir şiirden bile bir güzellik fışkırabilir. Bu nedenle… Parçanın ana düşüncesi, bir şiirin insanı değişik zamanlarda farklı bir biçimde etkileyebileceği, bu yüzden şiir hakkında kesin yargılardan kaçınmak gerektiği” ifade edilmektedir. Bu parçadan çıkarılacak olan sonuç da “şiir değerlendirmelerinde olumsuz ve kesin yargılardan olabildiğince kaçınmak gerekir.” şeklinde tamamlanmalıdır.
Örnek “Hiçbir iktidar, aydınları sürekli memnun edemez. Hiçbir iktidar, aydınların tutumundan memnun olamaz. Köylüsü, işçisi, esnafı kendine sağlanan bir haktan, kendi lehindeki bir tutumdan minnet duyup uzun yıllar sürecek bir sadakat içine girebilirler. Bu paragrafın sonuç cümlesi aşağıdakilerden hangisidir?
Düşüncenin Akışını Bozan Cümleler: Paragraf tek bir düşünce etrafında oluşan yargılar topluluğudur. Paragrafın içinde anlatılan düşünceden farklı bir düşünceye değinen cümleler düşüncenin akışını bozar. Bu tip cümlelerde konu farklılaşması olur. Bu tür sorularda da üç şeye dikkat edilmelidir:
O cümle anlatımın akışını bozuyor demektir. Örnek 1: (I) Okuyan kişi, kitaplarda bulduğu bilgiyi kendi özgür bilinci açısından mal eder benliğine. (II) Gönlünün istediği kavramlarla, imgelerle (III) Hiç kimse onu “şu görüş yanlış, bu kavram yasak!” diye güdemez. (IV) Kendini yenilemekten uzaklaşan bilim adamı, dönüp dolaşıp aynı şeyleri söylemek zorunda kalır. (V) Okur, her kitabı kafasına, gönlündeki susuzluğa göre seçer. Verilen metinde I, II ve III numaralı cümlelerde “okumanın insanlar üzerindeki olumlu etkisinden” söz edilmektedir. IV. cümlede bilim adamı ile ilgili farklı bir konudan “kendini yenilemeyen bilim adamından” söz edilmiştir. O halde IV. cümle düşüncenin akışını bozuyor. Örnek 2: (I) Faust efsanesi, ortaya çıktığı günden bu yana sayısız görsel ve müzikal yapıtı etkilemiştir. (II) Faustun yazarı, bunun en çok bilinen örneğini yazınsal alanda vermiştir. (III) Konunun opera türüne uygunluğu nedeniyle birçok değerli müzik adamı Faust’un konusunu işleyen yapıt ortaya koymuştur. (IV) Ünlü yapıt, nedense görsel sanatlarda pek rağbet görmemiştir. (V) Özellikle Alman edebiyatını şöyle bir karıştırsanız “Faust” adında birçok farklı yapıtla karşılaşırsınız. Verilen metinde numaralanmış cümlelerin içerdiği anlamları incelediğimizde, I, II, II ve IV cümlelerde Faust’un yazarı görsel ve müzikal alanda birçok yapıtı etkilediği, yazınsal ve görsel alanda eserler verdiği; fakat görsel alandaki eserlerin rağbet görmediği anlatılmıştır. V. Cümlede paragraftaki düşüncenin dışına çıkılarak “ Faust adında birçok farklı yapıtla karşılaşıldığı ifade ediliyor. Bu durumda V. Cümle düşüncenin akışını bozuyor. Örnek 3: (I) Belime kadar yükselen otlarda o güzelim yeşillik kokusu yayılıyor. (II) Rüzgarın neşeli şarkılarını dinliyorum. (III) Otların arasında insanı ürküten, insana ölümü hatırlatan keskin taşlar var. (IV) Diz boyu yoncalar hasattan önceki buğday başakları gibi tatlı tatlı sallanıyor. (V) Baharın tazeliği ve kuşların şen cıvıltıları burayı cennete çevirmiş. Bu parça iki paragrafa bölünmek istense, ikinci paragraf hangi cümleyle başlar? A)II B)II C) III D) IV E) V Çözüm parçayı incelediğimizde I, II, II ve IV numaralı cümlelerde kişinin izlenimleri ve onda bıraktığı etki anlatılıyor. V. cümleden itibaren baharın çevreye etkisi anlatılıyor. Dolayısıyla V. Cümle anlatımın alışını bozuyor Cevap E
Örnek (I) Değişik tanımlar yapılmıştır edebiyat için. (II) Ders kitaplarında bu tanımların birçok örneği vardır. (III) Yaşamı, yaşanılanı ya da düşleneni yansıtma, edebiyatın en belirleyici niteliğidir. (IV) Örneğin yaygın ve yerleşik bir tanıma göre edebiyat, duygu ve düşüncelerin, insan ve toplum yaşantısının çarpıcı bir biçimde anlatımını amaçlayan sanat dalıdır. (V) Sanatsal açıya dayandırılmış bu sınırlı tanımlar dışında genel ve özel tanımları da vardır edebiyatın. Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Çözüm Parçada, edebiyat için değişik tanımlar yapıldığını ve bu tanımın örneği verilmiştir. Oysa III. Cümlede ise edebiyatın belirleyici özelliğinden bahsedilmiştir. Cevap C
Her paragrafın ayrı bir yapısı, okura ulaştırmak istediği bir mesajı, konusu vardır. Parça içinde her düşünce ayrı bir paragrafta yer almalıdır. Parçanın ikiye ayrılmasıyla ilgili sorularda iki şeye dikkat etmek gerekir:
İkinci parça o cümleden itibaren başlıyor demektir.
Örnek (I) İnceleme zamanlarında sekiz on saat dalıp yorulmadığım çok olmuştur. (II) Başım karıncalanır ya da parmaklarıma kramp gelir. (III) Ben yine de çalışmayı bırakamam. (IV) Yorgunluk artıp da anlayamamazlık başladı mı bir tarafa serilip yatarım. (V) Bir konuyu baştan iyice anlamaya çalışırım. (VI) Onun kaçamak kapılarını saptar ondan sonra yazma yoluna giderim. (VII) Böylece, yazacağım yazının kısa sürede sonuçlanmasını sağlamış olurum. Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf hangi cümleyle başlar? A) III B) IV C) V D) VI E) VII Çözüm Parçada I.,II.,III. cümlede inceleme çalışması yaptığı zaman kendinden geçtiği, kendini işe verdiğinden ötürü çalışmayı bırakmadığından söz ediliyor. IV. cümleden başlanarak farklı bir konuya, “yorgunluk halinde neler yaptığına geçmiş”tir. Buna göre ikinci paragraf IV. cümleden başlamalıdır. Cevap C Örnek (I) Dil deyince, çok şeyin üzerinde durulmalıdır elbette. (II) Birsel’in dili konusunda da durum aynıdır. (III) O kendine özgü bir dile varmıştır. (IV) Sözlüklerde bile kolay kolay bulamayacağımız, ama halkın içinde yaşayan sözcüklerle gözlemlerinin sırtına özel görünümler kazandırır, onları renklendirir. (V) Yazar, eserlerinde sadece insanlara çengel atmaya çalışır. (VI) Onların düşüncelerine, düşlerine, acılarına, sevinçlerine eğilir. (VII) Başka bir deyişle, yaşanılanı yeniden yaşatmaya bakar. Bu parça iki paragrafa bölünmek istenirse ikinci paragraf numaralanmış cümlelerin hangisiyle başlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. Çözüm
Parçada V. cümleye kadar Salah Birselin dili ile ilgili bilgi verilmektedir. V. Cümleden itibarenyazarlarla ilgili bilgi verilmektedir.Dolayısıyla V. Cümleden itibaren konu değişmektedir. Cevap D
Örnek (I) Yazar, öykülerinde nice edebiyat tarihi kitabında bulamayacağınız bilgileri veriyor. (II) Öykülerin güzel bir özelliği de yürekten gelmeleridir. (III) Kurutulmuş felsefe bahçesinin en güzel çiçeklerini sunuyor. (IV) Daha önemlisi, katılıkla inanmışlığın ayrı ayrı kavramlar olduğunu belgeliyor. (V) Tartışma yapmakla dönekliğin bir olmadığını da kanıtlıyor. (VI) Öykülerinin en önemli işlevi de bu. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını bozmaktadır? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. Çözüm Parçanın geneline baktığımızda yazarın öykü kitabında verdiği bilgiler anlatılıyor. Ancak II. cümlenin konusu parçanın genel konusundan farklıdır. Bu cümlede öykünün özelliğinden bahsedilmiştir. Cevap A
Üzerinde durulup hakkında söz söyleme gereği hissedilen, anlatılan kavram veya olaylardır. Konu bir kavram, varlık,düşünce, duygu ve olay paragrafın konusu olabilir
Anahtar kelimeler: (İşte, ancak, ama,bundan öte, başka bir deyişle, sonuç olarak, kısaca, bu da, öte yandan, böylece, çünkü...)
“Bu sözler aşağıdaki sorulardan hangisinin karşılığı olabilir?” tipi sorularda da konu sorulur. Bulunan konunun soru şekline getirilmiş hali cevap şıkkıdır; ama ilk cümlenin akışına uygunluğu kontrol edilerek işaretlenmelidir. Örnek: “Aydının Nitelikleri” diye konu olabilir; fakat “Aydının nitelikli olması için kendi değerlerini çok iyi bilmelidir.” diye konu olmaz; bu ana düşünce olabilir. Bu gruba giren sorular genellikle şu şekilde ifade edilmektedir:
Örnek “Şiir değiştirir insanı. Bir okuyucu, sevdiği şairi tanımadan başka, tanıdıktan sonra başka insandır. Çok sevdiğiniz, hoşunuza giden şiirlerle ilk karşılaşmalarınızı düşünün. Gece ise uykunuz açılmıştır. Bir daha, bir daha okumak, ezberlemek, yakınlarınıza dinletmek istersiniz okuduğunuz şiiri. Yaşama isteğiniz artmıştır. Bir çoşku bir katkıdır yaşamınıza. Artık değişmiş, zenginleşmiştir kişiliğiniz. Yukarıdaki parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Parçayı incelediğimizde “Şiir değiştirir insanı Bir okuyucu sevdiği şairi tanımadan başka, tanıdıktan sonra başka insandır. Artık değişmiş, zenginleşmiştir kişiliğiniz” ibarelerinden anlaşılıyor ki, şiir insanın hayatını etkilemektedir. Örnek 1975’ten 2005’e kadar kendime kesin çizgileriyle bir yer aradım şiirde. Yalnız benim olan, hiç kimseye benzemeyen bir şiir kurmaya çalıştım. Sevdiğim şairler çoktu, ama daha başından şairin çırağı, takipçisi olmamayı seçtim. Bu parçada, şairin asıl anlatmak istediği aşağıdakilerden hangisidir? A) Akılcılık B) Duygusallık C) Bilimsellik D) Hayalcilik E) Özgünlük Çözüm Parçaya göre bu yazarın asıl anlatmak istediği “hiç kimseye benzemeyen şiir kurmaya çalıştım, hiç kimsenin çırağı takipçisi olmamaya çalıştım” ifadeleri kendisinin “özgün” bir anlatımı seçtiği anlaşılmaktadır. belirtilmektedir ” Cevap E
Çoğu zaman içim yanarak saptıyorum ki en gerçek anlamıyla, anlatmak istediğimin yirmide birini bile anlatamadım, belki de hiç anlatmadım. Beni ümitlendiren şey, bir gün Allah’ın bana güç ve esin verip düşüncemi daha noksansız anlattıracak olmasıdır. Kısacası yüreğimde ve hayal gücümde sakladığım her şeyi dile getirebileceğim konusunda beslediğim umuttur. Parçaya göre yazarın beslediği umut aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Parçada vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir? denilseydi bu soru bir ana düşünce sorusu olacaktı. Oysa soru bizden neyin söz konusu edildiğini bulmamızı istiyor. Sonuç cümlesini göz önünde bulundurursak: “yüreğimde ve hayal gücümde sakladığım her şeyi dile getirebileceğim konusunda beslediğim umut.” İle dile getirilmiştir. O halde “düşüncesini eksiksiz anlatmak istediği”ni çıkarabiliriz. Cevap B
Dil üç beş kişinin malı değildir ki onların istemesiyle bozulsun; şu bu biçimi alsın. Dil, toplumun ortaklaşa benimsediği bir anlaşma aracıdır. Yeni sözcüklerin alınyazısı, toplumun ortak bilincine bağlıdır. Dolayısıyla kim önerirse önersin bir sözcük toplumun onayını alamamışsa tutunamaz, almışsa dilin ortak malı olur.
Çözüm Parçanın konusu “yeni sözcüklerin alınyazısı, toplumun ortak bilincine bağlıdır”dır. Konuyu bu şekilde belirledikten sonra seçeneklerden hangisinin bu konuya yakın ifade var olup olmadığına bakmalıyız. Cevap C
Parçanın yazılış gayesidir, yazarın okuyucuya ulaştırmak istediği mesajdır. Ana düşünce cümlesi: Kısa, açık ve özlü bir cümledir.parçanın bir cümlelik özetidir. Geliştirilmeye ve yeni fikirler çıkarmaya uygundur. Ana düşünce en kapsamlı yargıdır. Bir parçada birden çok yargı olabilir. Bu yargıların hepsini bütünleyen en kapsamlı yargı ise ana düşüncedir. Ana düşünce parçada bizzat geçebileceği gibi parçanın tamamına sindirilmiş de olabilir.
Örnek Bu zamana kadar hiçbir eseri, yazarına göre değerlendirmedim. Bir eserin beni ilgilendiren en önemli tarafı, okunduktan sonra ondan bir şeyler hatırlanmasıdır. Bazı eserler, güzel bir anlatıma sahiptir, bir çırpıda okunur. Bazılarının üslubu ağırdır, okunması ve anlaşılması zordur. Bunların hiçbiri benim için önem taşımaz; benim asıl aradığım, o eserden bende bir şeylerin kalmasıdır. Bu parçadan çıkarılabilecek düşünceyi en iyi yansıtan yargı aşağıdakilerden hangisidir? A) Bir yapıtın kalıcılığı anlatımıyla ilgilidir. B) En değerli yapıt, hiçbir zaman yazılamaz. C) Bir yapıt yazarına göre değerlendirilemez. D) Kalıcı olması bir yapıtın en önemli özelliğidir. E) Ağır bir dille yazılan yapıtın anlaşılması güçtür.
Parçada; benim asıl aradığım, o eserden bende bir şeylerin kalmasıdır. Sözüyle eserin kalıcı olması ifade edilmektedir. Cevap D
Şair ve yazarlarımız genellikle kendi sanat görüşlerine sıkıca bağlıdırlar. Bunun için eleştirmenin yargılarını kolaylıkla kabul edemezler. Bunun yanında, inanarak ve beğenerek ortaya koydukları yapıtlarının kusurlu olduğunu da benimseyemezler. Bunlara sanatçı açısından bakıldığında doğaldır. Fakat doğal olmayan, eleştirinin gerekliliğini ve sanatın gelişmesine katkısını yadsımaktır. Bu parçada sözü edilen sanatçılar niçin eleştirilmektedir?
Çözüm Parçada sözü edilen sanatçıların “eleştirinin gerekliliğini ve sanatın gelişmesine katkısını yadsımaları,” eleştirilmektedir. Cevap D.
Sanatçı vardır, kelimeleri sözlükteki anlamlarıyla kullanır; yalın, özlü bir anlatımdır bu. Ancak bir de yazar vardır ki; dili eğer, büker, kelimelere yeni anlamlar kazandırır, anlatım olanaklarını iyice genişletir. Çoğumuz için yüzlerce olan kelime sayısı, onun için binlerce belki de on binlercedir. İşte gerçek sanatçı da budur. Bu parçaya göre “gerçek sanatçının” en belirgin özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Çözüm Parçaya göre gerçek sanatçının en belirgin özelliği “dili eğer, büker, kelimelere yeni anlamlar kazandırır, anlatım olanaklarını iyice genişletir” sözünden “sözcükleri mecaz anlamlarıyla da kullanarak, anlatımı güçlendirmek” ibaresini çıkarabiliriz. Cevap E
Sanat yapıtlarının büyüklüğü, gerçekliği alıcısını, izleyicisini, okuyucusunu değiştirmesindendir. Bir şiiri, bir romanı okumuş olan, bir resme bakmış olan insan o şiirden, romandan, müzikten ve resimden önceki insan değilse, artık bu yapıtlar sanat yapıtı olmaya hak kazanmış, kendilerinden beklenen görevi yerine getirmiş sayılırlar. Bu parçaya göre bir eserin, sanat yapıtı olarak kabul edilmesi aşağıdakilerden hangisine bağlıdır? A) Sağlam bir dille yazılmış olmasına B) Büyük bir okur kitlesine ulaşmasına C) Okurda mutlak bir değişim sağlamasına D) Okuyucusuna farklılığını hissettirmesine E) Konusunun gerçek yaşamdan alınmasına
Parçayı incelediğimizde bir eserin sanat yapıtı olarak kabul edilmesinde “Sanat yapıtlarının büyüklüğü, gerçekliği alıcısını, izleyicisini, okuyucusunu değiştirmesindendir.” ibaresi ile “Bir şiiri, bir romanı okumuş olan, bir resme bakmış olan insan o şiirden, romandan, müzikten ve resimden önceki insan değilse” ibaresi sanat eserinin insanda bir değişim gerçekleştirdiği anlamı çıkmaktadır. Cevap C
Ana düşünceye aynı doğrultuda olan, ana fikri kuvvetlendirmeye, daha inandırıcı hale getirmeye yarayan fikirlerdir. * Bu sorular çoğunlukla Olumsuz biçimde sorulur. Bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? Bu parçadan aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? Bu parçada aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
Bir-iki cümle okunup, anlatılan şıkta bulunup elenir. Bazı cümlelerde anlatılan şıkta yer almayabilir. Parçayı cümle cümle okuyup şıklarda anlatılanı elediğimizde, bir şıkta anlatılanın hiç geçmediği görülür. O şık parçayla hiç ilgisi olmayan, parçada kelime veya cümle halinde geçmeyen bir konudan bahsetmiştir ve doğru cevaptır. Bazı parçalarda savunulan düşüncenin zıttı cevap şıklarında verilir ki doğru cevaptır.
Örnek Bu yazarın denemelerindeki bilgiler, öyle uyduruk şeyler değildir. Bir denemeyi yazmadan önce bir yığın kitabın tozlu sayfaları arasına girdiğini ve oradan kendisi için gerekli olanları çekip çıkardığını biliyoruz. Bir denemenin hazırlığı aylarca, bazen yıllarca sürebilir. Evet, o ne bilim adamı, ne araştırmacıdır; ama denemesini yazmadan önce de bir bilim adamı, bir araştırmacı gibi çalışır. Sağladığı bilgileri ise diğerlerinin yöntemiyle değil de kendi yöntemiyle sunar okurlarına. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?
Çözüm Parçadaki “yazarın denemelerindeki bilgiler…” sözüyle A; “Bir denemenin hazırlığı aylarca, bazen yıllarca sürebilir.” sözüyle B; “denemesini yazmadan önce de bir bilim adamı, bir araştırmacı gibi çalışır.” sözüyle D; “Sağladığı bilgileri ise diğerlerinin yöntemiyle değil de kendi yöntemiyle sunar okurlarına.” sözüyle de E’yi çıkarabiliriz. Fakat denemecinin elde ettiği bilgileri hangi yöntemle anlattığına dair bir şey ifade edilmiyor. Cevap C
Dramatik şiir, insan yaşamının dış ve iç yönlerini, belirli karakterlere aktararak öyküleyen, daha doğrusu eyleme dönüştürerek veren dilsel ürünlerdir. Bir bakıma çağdaş tiyatronun, romanın işlevini üstlenmiştir o dönemde. Ağlatı ve güldürü gibi iki ana biçimi vardır. Tüm eski çağ boyunca dramatik şiir insanın, insan ve doğaüstü güçlerle olan çatışmalarını yansıtır. Kuşkusuz konular da yansıtım biçimi de tarihsel akış içinde değişir. Özellikle 15. ve 18. yüzyıllar arasında güldürüler dramatik şiirin bağlamından çıkmış, düzyazıya dönüşmüştür. Daha sonraki yüzyıllarda da aynı durumu ağlatılarda görüyoruz. Bu parçada dramatik şiirlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Bir dil ürünü olduğuna B) En çok okunan şiir türü olduğuna C) Roman ve tiyatro görevi gördüğüne D) İnsanın çatışmalarını konu edindiğine E) Anlatımın ve içeriğin zamanla değiştiğine
Seçenekler baktığımızda; “insan yaşamının dış ve iç yönlerini, belirli karakterlere aktararak öyküleyen, daha doğrusu eyleme dönüştürerek veren dilsel ürünlerdir.” sözünden A; “Bir bakıma çağdaş tiyatronun, romanın işlevini üstlenmiştir.” sözünden C; “insan ve doğaüstü güçlerle olan çatışmalarını yansıtır.” sözünden D; “konular da yansıtım biçimi de tarihsel akış içinde değişir” sözüyle de E seçeneğini çıkarabiliriz. Ancak en çok okunan şiir olduğuna dair bir ifadeyi parçadan çıkaramıyoruz. Cevap B
Bence, denemelerin başlıca iki konusu politika ve duygudur. Bir kere benim belli başlı temalarım var. Sanat sevgisi, kitap okuma sevgisi uyandırmaya çalışıyorum okurlarda. Bu tabii hem yazarın içinden gelen bir sevgidir, hem de karşısındakinde görmek istediği sevgiyi ortaya koymaktadır. Sözgelimi, çiçek sevgisinden söz etmişimdir, doğa güzelliğinden. Bu konulara dönüp dönüp gelirim. Bunlar sanırım duygunun aşağı gradolarını değil, yüksek gradolarını gösteren bir şey. Bir denememde kayıklarla okyanusları tek başlarına aşan insanları anlattım. Birçok denememde zorbaları, diktatörleri, kral ve padişahların insanlara yaptıkları zulmü göstermeye çalışıyorum. Bütün bunları anlatırken kendimi büyük bir coşku içinde hissediyorum. Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen yazarın, eserlerinin konularından biri değildir? A) Okyanus yolcuları B) Deneme türünün önemi C) Sanat ve okuma sevgisi D) Devlet büyüklerinin işkenceleri E) Tabiat güzelliği ve çiçek sevgisi
Parça incelendiğinde; “kayıklarla okyanusları tek başlarına aşan insanları anlattım.” İfadesiyle A seçeneği; “sanat sevgisi, kitap okuma sevgisi” İfadesiyle C seçeneğine; “Birçok denememde zorbaları, diktatörleri, kral ve padişahların insanlara yaptıkları zulmü göstermeye çalışıyorum.” İfadesiyle D seçeneği; “çiçek sevgisinden söz etmişimdir, doğa güzelliğinden” ifadesiyle E seçeneği çıkarılabilir. Parçada “deneme türünün önemi” ile ilgili hiçbir şey bahsedilmemiştir. Cevap B
Parçada geçen ana fikrin, işlenen konunun en kısa yalın ve açık bir şekilde söylenmesidir. Bir yazının ne ile ilgili olduğunu belirten bir veya birkaç kelimelik isimlendirmelere başlık denir. - Konu ve ana düşüncele doğrudan ilgilidir. - Özlü bir ifadedir. Etkileyicidir. - Bir veya iki kelimedir.
Örnek Kuşlar da pek gelmiyor artık. Belki birkaç seneye kadar nesilleri de tükenecek. Kuşlardan sonra şimdi de milletin yeşilliğine musallat oldular. Kuşları boğdular yeşillikleri söktüler, şehir beton yığınları içinde kaldı. Dünya değişiyor dostlarım! Günün birinde, gökyüzünde, güz mevsiminde artık esmer lekeler göremeyeceksiniz. Günün birinde, yol kenarında yeşillik ve toprak göremeyeceksiniz. Bizim için değil ama size üzülüyorum çocuklar. Bu parçanın düşünce örgüsüne göre, aşağıdakilerden hangisi anlatılan konunun başlığı olmaya en uygundur? A) Kuşların Ölümü B) Gelişen Dünya C) Çamurlu Yollar D) Yok Edilen Güzellik E) Değişen Dünya Çözüm Bu paragrafta neden söz edilmektedir? Sorusu bize paragrafın konusunu verir. Parçayı incelediğimizde “var olan güzelliklerin yok olmaya doğru gittiği” ifade ediliyor. O halde parçanın başlığı “Yok Edilen Güzellik” biçiminde olmalıdır. Paragraf Soruların Çözerken Dikkat Edilecek Hususlar:
Yüklə 182,4 Kb. Dostları ilə paylaş:
|