1 Beynəlxalq sistemin anlayışı

Ən geniş yayılmış 3 əsas nəzəriyə var:
 
 
 
 
 
 
 
1) Eksteritoreallıq (ərazidən kənar). Bu nəzəriyyə 
qədim dövrlərdən formalaşıb, səfir toxunulmazlığı instutundan yaranıb. Bu nəzəriyyənin mahiyəti, 
həmin dövrdə səfirlər hökmdarın təmsilçisi, 
*Alter Eqo (hökmdarın üzü) * 
adlanırdılar.
"Bərabərin bərabər üzərində hakimmiyyəti yoxdur"
prinsipinə 
görə, onlar başqa hökmdarın ərazisində olsalarda onlar hüquqi baxımdan öz ərazilərində olmağa 
davam edirdilər.
Yəni başqa ərazidə olsalarda ərazidən kənar hesab olunurdular və olduğları 
ərazisinin qayda qanunna tabe olmurdular. Ancaq bu nəzəriyyə qəbul olunmur. Səfirin ərazisi elə 
yerləşmə dövlətin ərazisi olmağa davam edir.
1961-ci il Konvensiyasındada qeyd olunur ki diplomatik immunitet ve 
imtiyazlardan istifade edən şəxslər, buna xələl gətirməyəcək şəkildə yerləşmə dövlətin qayda 
qanunlarına tabe olmalıdırlar.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2) Təmsilçilik nəzəriyyəsi - Bu nəzəriyyə Hüqo Qrotsı-nın "Səfir Təlimi" 
əsərindən yaranıb. Burada da Səfir Hökmdarın təmsilçisi olduğuna görə, "bərabərin bərabər 
üzərində hakimiyyəti yoxdur" prinsipi ilə, bu hökmdara verilən immunitet ve imtiyazlar, onun 

---

təmsilçisinə də verilir, yəni gəldiyi dövlətdə xüsusi immunitetlərlə təmin olunmalıdır.
Bu nəzəriyyə qismən qəbul olunur. Müasir formada 
suveren bərabərlik prinsipidir.
Suveren bərabərlik dovlətin immuniteti onun rəsmi orqanlarınada tətbiq olunur.

 
3) Funksional zərurət nəzəriyyəsi - İmmunitet və imtiyazlar diplomatik numayəndəliyin 
və personalının funksiyalari ilə əsaslanır. Yəni bu immunitet və imtiyazlar ona görə verilir ki, onlar 
funskiyalarını yerinə yetirsin.
 
Bu son 2 nəzəriyyə birgə tətbiqi şərtiylə immunitet və imtiyazlar üçün əsaslı nəzəriyyədir.