1 GÜMRÜk sorunlari

9. 
   TÜRKİYE-MOLDOVA İKİLİ TİCARİ İLİŞKİLERİ
   

Türkiye ile Moldova dış ticaretinin gelişimini gösteren aşağıdaki tablo incelendiğinde, gerek Moldova’ya ihracatımızın gerekse de Moldova’dan ithalatımızın ülkemiz genel dış ticaretine benzer şekilde hızlı bir şekilde arttığı görülmektedir.

2014 yılı itibarıyla, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Moldova’ya ihracatımız 287 milyon ABD Doları, Moldova’dan ithalatımız ise 247 milyon ABD Doları düzeyinde gerçekleşmiştir. İki ülkenin dış ticaret dengesi 2014 yılı için 40 milyon ABD Doları tutarında ülkemiz lehine olmuştur.
Diğer taraftan, 2014 ve 2015 yıllarının ilk 3 aylık dönemleri itibarıyla Moldova’ya ihracatımızın % 34 seviyesinde gerilediği, Moldova’dan ithalatımızın ise % 5,4 seviyesinde gerilediği görülmektedir.
Moldova’ya ihracatımızdaki bu düşüşte etkili olduğu düşünülen başlıca iki faktör, Moldova Ley’inin 2014 yılı sonu ve 2015 yılı başında hızla değer kaybetmesi ve AB ile Moldova arasında 27 Haziran 2014 tarihinde imzalanan Ortaklık Anlaşması kapsamında yer alan Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Anlaşması çerçevesinde Moldova tarafının AB menşeli ürünler için 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren tavizli rejimi uygulamaya koyması olduğu düşünülmektedir.


Türkiye-Moldova Dış Ticaret Verileri

YIL	İHRACAT $ / BİN	İHRACAT DEĞİŞİM %	İTHALAT $ / BİN	İTHALAT DEĞİŞİM %	HACİM $ / BİN	DENGE $ / BİN
2000	26.232	27,1	7.047	-35,1	33.279	19.185
2001	27.816	6,0	2.592	-63,2	30.408	25.224
2002	39.991	43,8	4.646	79,2	44.637	35.345
2003	46.794	17,0	10.606	128,3	57.400	36.187
2004	66.352	41,8	27.131	155,8	93.484	39.221
2005	81.108	22,2	31.447	15,9	112.555	49.661
2006	107.377	32,4	31.410	-0,1	138.787	75.968
2007	145.752	35,7	52.879	68,4	198.631	92.872
2008	198.468	36,2	69.527	31,5	267.995	128.940
2009	117.767	-40,7	86.520	24,4	204.288	31.247
2010	148.209	25,8	110.732	28,0	258.941	37.478
2011	208.885	40,9	244.482	120,8	453.367	-35.598
2012	224.268	7,4	135.053	-44,8	359.321	89.215
2013	275.971	23,1	260.974	93,2	536.945	14.998
2014	286.741	3,9	246.928	- 5,4	533.669	39.813
2014 / (1-3 )	72.271	46,2	67.375	27,2	139.646	4.896
2015 / (1-3 )	47.721	-34,0	63.719	-5,4	111.439	- 15.998

Ülkemizden Moldova’ya yapılan ihracatın ürün gruplarına göre dağılımını gösteren aşağıdaki tablo incelendiğinde, ihracatımızda ilk sırayı 36.8 milyon ABD Doları ile örme konfeksiyon ürünlerinin aldığı görülmektedir. Bu ürün grubunu sırasıyla, plastik eşya, makineler, domates salatalık başta olmak üzere sebzeler, turunçgiller başta olmak üzere diğer meyveler ile alüminyum eşyalar takip etmektedir.

İlk 10 ürün grubunun toplam ihracatımızdaki payı yaklaşık % 56 düzeyinde bulunmaktadır.
Bununla birlikte 2014 yılında ilk 10 ürün grubundaki ihracat artışı % 13,6 düzeyinde gerçekleşmiş ve Moldova’ya yönelik genel ihracatımızdan daha hızlı artmıştır.
Türkiye’nin İhracatında Başlıca Ürün Grupları (2013-2014)

GTIP İkili Kodu	GTIP İkili Adı	2013 ($)	2014 ($)	DEĞİŞİM (%)
60	Örme Eşya	17.223.643	36.788.859	113,6
39	Plastik ve Plastikten Mamul Eşya	19.891.208	18.476.941	-7,1
84	Nükleer Reaktörler, Kazan; Makina Ve Cihazlar, Aletler, Parçaları	22.138.783	15.949.298	-28,0
07	Yenilen Sebzeler Ve Bazı Kök Ve Yumrular	15.206.008	13.548.090	-10,9
08	Yenilen Meyvalar, Kabuklu Yemişler, Turunçgil ve Kavun Kabuğu	17.978.634	13.358.059	-25,7
76	Aluminyum ve Aluminyum Eşya	8.275.818	13.142.280	58,8
63	Mensucattan Mamul Diğer Eşya, Kullanılmış Eşya, Paçavralar	12.256.425	12.783.009	4,3
74	Bakır Ve Bakırdan Eşya	1.122.621	12.393.611	1004,0
30	Eczacılık Ürünleri	12.111.537	11.671.824	-3,6
73	Demir Veya Çelikten Eşya	14.340.538	11.614.383	-19,0
İlk 10 Ürün Grubu Toplamı		140.545.215	159.726.354	13,6
Genel Toplam		275.971.311	286.741.073	3,9

Ülkemizin Moldova’dan gerçekleştirdiği ithalatın ürün gruplarına göre dağılımını gösteren aşağıdaki tablo incelendiğinde, ithalatımızda ilk sırayı 155 milyon ABD Doları ile yağlı tohumların oluşturduğu (büyük ölçüde yağlık ayçiçeği tohumu) görülmektedir. Bu ürün grubunu sırasıyla, hububatlar (buğday, mısır ve arpa) örme giyim eşyaları, cam eşya (büyük ölçüde kavanozlar) ile hurda amaçlı metaller (demir-çelik ve alüminyum) takip etmektedir.

İlk 10 ürün grubunun toplam ithalatımızdaki payı yaklaşık % 98 seviyesinde bulunmaktadır. Sadece yağlık ayçiçeği tohumu, toplam ithalatımızın yaklaşık yarısını oluşturmaktadır.
2013 ve 2014 yılları kıyaslandığında, ilk 10 ürün grubundaki ithalatta yoğunlaşmanın arttığı görülmektedir.


Türkiye’nin İthalatında Başlıca Ürün Grupları (2013-2014)

GTIP İkili Kodu	GTIP İkili Adı	2013 ($)	2014 ($)	DEĞİŞİM (%)
12	Yağlı Tohum Ve Meyvalar,Sanayi Bitkileri,Saman,Hayvan Yemi	131.555.359	155.321.857	18,1
10	Hububat	24.813.824	28.364.104	14,3
61	Örme Giyim Eşyası Ve Aksesuarları	16.860.633	16.021.279	-5,0
70	Cam Ve Cam Eşya	11.651.828	13.715.937	17,7
89	Gemiler,Suda Yüzen Taşıt Ve Araçlar	14.464.267	10.141.375	-29,9
76	Aluminyum Ve Aluminyum Eşya	4.251.294	6.048.040	42,3
23	Gıda Sanayii Kalıntı Ve Döküntüleri,Hazır Hayvan Gıdaları	877.422	5.135.522	485,3
08	Yenilen Meyvalar,Kabuklu Yemişler,Turunçgil Ve Kavun Kabuğu	1.842.261	2.946.500	59,9
07	Yenilen Sebzeler Ve Bazı Kök Ve Yumrular	446.571	1.908.232	327,3
62	Örülmemiş Giyim Eşyası Ve Aksesuarları	1.441.688	1.436.839	-0,3
İlk 10 Ürün Grubu Toplamı		208.205.147	241.039.685	15,8
Genel Toplam		260.973.569	246.928.128	-5,4