1. İmam Xomeyninin böyük İslam inqilabının qələbəsində rolu

60. 13 Aban tarixində baş verən üç hadisə haqqında dərindən düşünmək ölkəmizdə hegemonların hərəkət axarını üzə çıxarır.

13 abanda üç çox mühüm hadisə baş vermişdir. Onların hər üçü istər ayrı-ayrılıqda, istərsə də birlikdə dərindən düşünülməli hadisədir. Əgər diqqət etsəniz, bu üç hadisənin hər biri hegemon güclərin bir çöhrəsini göstərir. Bir çöhrə də hegemon qarşısındakı xalq göstərir. Bunlar hamısı bir yerdə mühüm siyasi bir gerçəyi aydınlaşdırır.

İlk hadisə İmamın 1343-cü ildə sürgün edilməsidir. Məsələ belə idi ki, amerikalılar kapitulyasiya qanununi İranda qəbul etdirdilər. Kapitulyasiyanın mənası bu idi ki, amerikalılar, yaxud istənilən yad gücə bağlı şəxslər cinayət törətsələr, (cinayətin baş verdiyi) ölkənin məhkəmə orqanlarının onların işinə baxmaq, mühakimə etmək, hökm çıxarmaq hüququ yoxdur.

O zaman İranda müxtəlif sahələrdə işləyən iki yüz mindən çox amerikalı var idi. Dövrün yetərsiz parlamentində, sarayın sifarişi ilə qəbul olunan bu qanunun mənası bu idi ki, əgər bu iki yüz minin və ya İranda yaşayan, çoxlu əməkhaqqı alan, hər şeyə müdaxilə edən üç yüz min amerikalının biri bir cinayət törədədərdisə, kimisə qətlə yetirərdisə, oğurluq edərdisə, nə iş görərdisə görsün İran məhkəmələrinin ona gözün üstə qaşın var demək hüququ yox idi. Onların məhkəməsi amerikalıların nəzarəti altında həyata keçirilməli idi. Bu bütün xalqları alçaldıcı bir qanun layihəsi idi ki, ona boyun əydilər. Amma İmam Xomeyni boyun əymədi, təslim olmadı, müqavimət göstərdi. İmamın etiraz səsi Qumda, dini təhsil alan tələbələrin arasında ucaldı. Bu qanunu pislədi. Şah rejimi bu etiraza reaksiya verdi. İmamı tutub, Türkiyəyə sürgün etdi.

Bu hansı şəraitdə idi? Bu o şəraitdə idi ki, Amerika dövləti İran dövləti ilə tam dost münasibətdə idi. Müştərək mənafeləri var idi və Amerika İranda (fəaliyyətdə) idi. Amerikanın ölkəmizdə olmasının nişanələrindən, nəticələrindən biri bu hadisə idi.

İkinci hadisə 57-ci ilin 13 aban tarixində baş verənlərdir. İranda antiamerika, antişah mübarizələrin yüksəliş çağı. Bu da digər bir çöhrəni göstərir. Belə bir gündə rejimə bağlı məmurlar - onların hamısı və ya əksəriyyəti amerikalıların yetişdirməsi idilər və onlardan əmr alırdılar - hətta şagirdlərə belə rəhm etmədilər.

Bu hadisədə onlarla məktəbli şagird öldürüldü. Əlbəttə, həmişə öldürürdülər. Həmişə camaata təzyiq göstərirdilər. Amma Tehran şəhərində bu qədər məktəblinin qana boyanması hegemonların digər çöhrəsini ortaya qoydu. Bu hansı şəraitdə idi? Bu, o vəziyyətdə idi ki, xalqın, çoxa belə qane olmayan hegemonlara qarşı mübarizəsi yüksəlmişdi. Belə bir vəziyyətdə hegemonlar artıq heç bir şeyə rəhm etmirlər. Bütün insansevər, xalqsevər, gənclərin tərəfini tutan şüarlarına baxmayaraq, şagirdlərlə də qarşı-qarşıya gəldikdə onlarla məktəblini qətlə yetirirlər.

Üçüncü hadisə də digər bir çöhrədir. Bu, - uzun illər zülmlərə, təhqirlərə, müdaxilələrə, qarətlərə dözmüş - xalqın zəfər çaldığı zamana aiddir. Bu xalqın qələbəsi dövründə Amerika küncə sıxılmışdır. Amma burada da Amerikanın kəşfiyyat yuvası dinc durmur. Elə işlər görür ki, xalqı və imamı Amerika səfirliyinə qarşı çox pis gümanlara salır. Belə bir gündə bir qrup gənc 13 aban yürüşündən istifadə edib Amerika səfirliyini ələ keçirir.

Gənc tələbələr oraya getdilər. Sənədləri topladılar. Onlarla cild - təqribən yetmiş və ya səksən cild - kitab çap etdilər. Bu kitablar hamısı Amerika səfirliyinin ölkə daxilindəki özlərinə bağlı ünsürlərlə əlaqələrini -bəziləri inqilabdan öncəyə, bəziləri isə inqilbdan sonraya aid idi - göstərirdi. Onların bəziləri, hətta o zaman inqilabın müvəqqəti hökumətində yüksək vəzifələr tuturdular. Yəni amerikalılar əl çəkməmişdilər.

Bu üzdən 13 aban tarixində hegemonların üç çöhrəsi özünü göstərir. Biri Amerikanın İranda hökmranlığının ən yüksək nöqtəsidir və bu zaman kapitulyasiya layihəsini qəbul etdirir. Xalqın müqavimət simvolu olan imamın müqaviməti, gənclərin cavabı - öncə elmi hövzə gənclərinin, sonra isə bütün ölkə gənclərinin cavabı - ilə müşayiət olunur. İkinci hadisə həmin xalqın hegemonizmə qarşı mübarizəsinin ən yüksək nöqtəsi idi - hegemon qüvvələrin yırtıcı xislətinin göstəricisidir - və hətta məktəbliləri, yeniyetmələri belə qana boyayırlar.

Üçüncü hadisə o zamana aiddir ki, bu xalq uzun illərin əsarətindən sonra öz ayağı üzərində dayana bilmişdi, başlatdığı inqilab qələbə çalmışdı. Dövlət qurmuşdu. Amma onlar casusluq edirdilər. Burada xalq iqtidarla meydana atılır və Amerikanın səfirliyində baş verənlər qarşıya gəlir. Bunlar üç rəmz, üç simvol idi. Əgər bu üç hadisəni bir-birinin üstünə toplasaz, ümumilikdə hegemonizmin çöhrəsini, məzlum xalqın çöhrəsini, hegemonizmin taleyi və ölkəmizdə onun hərəkət axarı məlum olmuş olacaq.¹